C. Iulii Caesaris Commentarii de bello Gallico

21쪽

LIBER RIMUS.

1 Gallia est omnis divisa in partes tres, quarunt unam in Icolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam, qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur. Hi omnes lingua, institutis, legibus inter se disserunt. Gallos ab Aquitanis Garumna flumen, a Belgis Matrona et Sequana dividit. Horum omnium sortissimi sunt Belgae, propterea quod a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt, minimeque ad eos mercatores Saepe commeant atque ea, quae ad effeminandos animos pertinent, important, proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt,

stigenitidunii humanitas sic Zein.

- pr inciae scit Galliae Narbonensis. mercatores Dala de Handelaver-keh gWischen dem Deis Gallie undder simischen Provinigros War, er- helli aus Cic. pro Fonto 5 11 referta Gallia negotiatorum est, plena civium Romanorum. - qui trans Disiligo by Ooste

22쪽

De bello Gallico.

quibuscum continenter bellum gerunt. Qua de causa Helvetii quoque reliquos Gallos virtute praecedunt, quod fere cotidianis proeliis cum Germanis contendunt, cum aut suis finibus eos prohibent aut ipsi in eorum finibus bellum gerunt. Eorum una pars, quam Gallos obtinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano, continetur Garumna flumine, Oceano, finibus Belgarum attingit etiam ab Sequanis et Helvetiis flumen Rhenum, vergit ad Septentriones Belgae ab extremis Galliae finibus oriuntur pertinent ad inferiorem partem fluminis Rheni, spec- tant in septentrionem et orientem solem. Aquitania a Garumna flumine ad Pyrenaeos montes et eam partem Oceani, quae Stadiispaniam, pertinet; spectat inter occasum soli et Septen

2. Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix. Is M. Messala et M. Pisone consulibus regni cupiditate inductus coniurationem nobilitatis secit et civitati per-

Dinnum incolunt transrhenani. Derersto Relativsat bilde mi dem Substantivum Germanis inen emisi, welcher urch de gueite Relativ- sata quibuscum . . gerunt Iasther bestimm Wird. - incolunt, aufiger Transitivum,stehials Intransitivum belorisbestimmungen mitiis, trans, inter und prope, ebens bei Orisadverbien. 4. Helvetii Clisa hebi die apser-kei de Helvetier besondera ervor,

Namen de Lἀnder. 7. Spectat inter occasum solis et septentriones liegi nach NordWesten μ,

brachylogisch sur spectat in eam coeli partem quae est inter etc. - ἀsar bestimm die Lage de eingetnen Teile Galliens vo de Provin Narbo aus; nichi an gena is demnach go die Lago Aquitaniens ais in nord-Wesilicho egeichnet.

23쪽

Lib. I. -3.17 suasit, ut de finibus suis cum omnibus copiis exirent perfacile ueSSe, cum Virtute omnibus praestarent, totius Galliae imperio potiri. Id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur: una ex parte flumine Rheno latissimo atque altissimo, qui agrum Helvetium a Germanis dividit altera ex parte monte Iura altissimo, qui est inter Sequanos et Helvetios; tertia lacu Lemanno et flumine Rhodano, qui provinciam nostram ab Helvetiis dividit His rebus fiebat, ut et minus late vagarentur et minus facile finitimis bellum inferre possent quae parte homines bellandi cupidi magno dolore afficiebantur. Pro multitudine autem hominum et pro gloria belli atque sor 5titudinis angustos se fines habere arbitrabantur, qui in longitu

dinem milia passuum CCXL, in latitudinem CLXXX patebant. 3. is rebus adducti et auctoritate Orgetorigis permoti 1

tiges Vol des holuschen Galliens,

Walther, Caesaris eli. Gall. I.

24쪽

i Do bello Gallico.

constituerunt ea, quae ad profici8cendum pertinerent, comparare, iumentorum et carrorum quam maximum numerum coemere,

Sementes quam maximas facere, ut in itinere copia umenti Suppeteret, cum proximis civitatibus pacem et amicitiam con- firmare. Ἀ eas res conficiendas biennium sibi satis esses duxerunt in tertium annum profectionem lege confirmant. Ad eas res conficiendas Orgetorix deligitur. Is sibi legationem ad civitates suscepit. In eo itinere persuadet Castico, Catamantaloedis filio, Sequano, cuius pater regnum in Sequanis multos annos obtinuerat et a senatu populi Romani amicus appellatus erat, ut regnum in civitate sua occuparet, quod pater ante

habuerat; itemque Dumnorigi Aeduo, fratri Divitiaci, qui eo tempore principatum in civitate obtinebat ac maxime plebi

acceptus erat, ut idem conaretur, persuadet eique filiam suam in matrimonium dat. Perfacile actu esse illis probat conata

genanni. - ut . . Occuparet. ach

25쪽

Lib. I. - 4.

19 perficere, propterea quod ipse suae civitatis imperium obten

turus esset non esse dubium, quin totius Galliae plurimum Helvetii possent se suis copiis suoque exercitu illis regna conciliaturum confirmat. Hac oratione adducti inter se fidem et iusiurandum dant et regno occupato per tres potentissimos ac firmissimos populos totius Galliae sese potiri posse perant. 4. a res est Helvetiis per indicium enuntiata moribus suis Orgetorigem ex vinculis causam dicere coegerunt Damnatum poenam equi oportebat, ut igni cremaretur. Die con 2 stituta causae dictionis Orgetorix ad iudicium omnem suam familiam, ad hominum milia decem, undique coegit et omnes clientes obaeratosque uos, quorum magnum numerum habebat, eodem conduxit per eos, ne causam diceret, Se eripuit. Cum 3 civitas ob eam rem incitata armis ius suum exsequi conaretur multitudinemque hominum ex agris magistratu cogerent, in

Einnula aut die Konstristion Seyffert 342. A. 1. - totius Galliae plurimum - plurimum populorum totius Galliae. copiae Hul smittet', hier Nohi Geld. 7 adducti . . dant. ObWohi das Partic sich nur aus Casticus und Dumnorix egiehi, o bildet doch auch Orgetori das Surielit u dant. fidem et iusiurandum ΕhrenWor undΕidschwur . - totius Galliae, die ein-gige Stellerim bell. Gall. Wo C. potirimit dem Genet verbindet. - Orgetoriaebe sichtine demnach einen Sinaten-bun de Helvetier, Sequauer undΚduer,uirlinden, Welcher die Grund-lage gur nationale Εinigung Galliens

gumeis durchismut beWogen, be-dingungstos sich unter die Machi einesmMhtige Mannes steliten, cf. VI. 13. 2. - ad ei Zablbenissen adverbia in circiter s. II. 33. 5 occisis ad hominum milibus quattuor v. d. se eripuit honstruier nach Analogie de Verben de Verhindems. 3. ius aesequi sein Rech geliendmachen . - Orgetoriae mortuus est, WAt nichi durch Selbstmord, sondern infanstine de Behdrden. - neque

26쪽

Do ullo Gallico.

torix mortuus est; neque abest suspicio, ut Helvetii arbitrantur, quin ipse sibi mortem consciverit. Post eius mortem nihilo minus Helvetii id, quod con-2 Stituerant, sacere conantur, ut e finibus suis exeant. Ubi iam se ad eam rem paratos esse arbitrati sunt, oppida sua omnia, numero ad duodecim, vicos ad quadringentos, reliquas privata aedificia incendunt, frumentum omne, praeterquam quod Secum portaturi erant, comburunt, ut domum reditionis spe sublata paratiores ad omnia pericula subeunda essent, trium mensum molita cibaria sibi quemque domo efferre iubent. Persuadent Rauricis et ulingis et Latobrigis finitimis, ut eodemus consilio oppidis suis vicisque exustis una cum iis profici- Scantur, Boiosque, qui trans Rhenum incoluerant et in agrum Noricum transierant Noreiamque oppugnarant, receptos ad se socios sibi adsciscunt.

Mest suspicio quin honstruieri te die neglerte Verbe de Zweiselns; in ahniicher eis VII. 44. 4 nec

aliter sentire quin. 5. 1 ut . . Mant, epexegetischer

domum reditionis, die ingige Stelle,

v. d. - cum iis proficiscuntur, nichisecum, etchea an erWarten Mitte.

27쪽

6. Erant omnino itinera duo, quibus itineribus domo exire possent: unum per Sequanos, angustum et difficile, inter montem Iuram et flumen Rhodanum, vix qua inguli carri ducerentur; mons autem altissimus impendebat, ut facile perpauci prohibere possent alterum per provinciam nostram, multo facilius atque uexpeditius, propterea quod inter fines Helvetiorum et Allobrogum, qui nuper pacati erant, Rhodanus fluit isque nonnullis locis vado transitur. Extremum oppidum Allobrogum est proximum aque Helvetiorum finibus Genava. Ex eo oppido pons ad Helvetios pertinet. Allobrogibus sese vel persuasuros, quod nondum bono animo in populum Romanum viderentur, existimabant, Vel vi coacturos, ut per suos fines eos ire paterentur. Omnibus rebus ad profectionem comparatis diem dicunt, qua die ad ripam

geWesen gigein scheint. cf. Tac. Germ. XXVIlI. 2. - in agrum Noricum.

28쪽

De bello Gallico.

Rhodani omnes conveniant. Is dies erat a. d. V. Kal. Apr. L. Pisone, A. Gabinio consulibus.1 7 Caesari cum id nuntiatum esset, eos per provinciam

nostram iter sacere conari, maturat ab urbe proficisci et, quam maximis potest itineribus, in Galliam ulteriorem contendit et ad Genavam pervenit. rovinciae toti quam maximum potest militum numerum imperat erat omnino in Gallia ulteriore legio una, pontem, qui erat ad Genavam, iubet rescindi. Ubi de eius adventu Helvetii certiores facti sunt, legatos ad eum mittunt nobilissimos civitatiis, cuius legationis Nammeius et Verucloetius principem locum obtinebant, qui dicerent, sibi esse in animo sine ullo modesset iter per provinciam facere, propterea quod aliud iter haberent nullum rogare, ut eius uoluntate id sibi facere liceat. Caesar, quod memoria tenebat, L. Cassium consulem occisum exercitumque eius ab Helvetiis

nisehon alender der 24 Marg. L. Pisone, A. Gabinis confinibus d. h. a. 58 v. M.

tischer Salg cf. Eu c. 5 I. - σprovinciam nostram scit Gallia Narbonensis, etches auch unter provincia tota gu versitae ist. ad Genavam servenit Nach ivt. Caes. I gelangis e in achi agendorthin.

turien centuria prior und posterior).3. legatos, cuius lassationis s. guc. 6, 1. - mittunt qui diserent cs me. 3, 4. - nullum, dure die Sisille amando besondera hervorgehoben. rogare mi ausgelassenem Subjekta-ace se dies geschiehi ners, Wenn

v. d.

4. L. Cassium. Die Tigurine halte sic mi de Cimber und eutone verbunden; a. 107 drangen sis in die diniseho Provin ei undachlugen in sim Here iste dem Konsul L. Cassius Longinus, der seibat in dem ampla fiet. - sub iugum

29쪽

Lib. I. 6-8.

23 pulsum et sub iugum missum, concedendum non putabat neque homines inimico animo data facultate per provinciam itineris faciundi temperaturos ab iniuria et maleficio existimabat. Tamen Qui spatium intercedere posset, dum milite8, quo imperaverat,e0nvenirent, legatis respondit, diem se ad deliberandum sumpturum: si quid vellent, ad Id. April. reverterentur. 8. Interea ea legione, quam Secum habebat, militibusque, qui ex provincia convenerant, a lacu Lemanno, qui in flumen Rhodanum influit, ad montem Iuram, qui fines Sequanorum ab Helvetiis dividit milia passuum decem novem murum in altitudinem pedum sedecim lassamque perducit. o opere persecto 2 praesidia disponit, castella communit, quo facilius, si se invito

ehen. - te eraturos s. c. 33, 4

bi temperaturos quis. 5. ad dus April. ac dem Sullan Kalende deris April. - ad, gur Angabe de Zielpunktes in dergeit; os VI. 33. 5 ad eum diem re

vertantur.

8. I. ea legione, ebens militibus, de biolae Abl. , et Soldaten undTruppenabieiiunge nur ala erkgeugo in de Haud des lettendenFeldherra angesehen Kerden. - a lacu Lemanno, qui in flumen Rhodanum influit, ein verketate geographische

decem. - murum fomamque perducitis

sen, oder isolier errichtet,urden. conarentur . . possit nichi fellen

tempus cf. V. II. u. a. conarentur

30쪽

Do bello Gallico.

8 transire conarentur, prohibere possit. Ubi ea dies, quam constituerat cum legatis, venit, et legati ad eum reverterunt, negat se more et Gemplo populi Romani posse iter tuli per provinciam dare, et, si vim facere conentur, prohibiturum ostendit. Helvetii ea spe deiecti navibus iunctis ratibusque compluribus factis alii vadis Rhodani, qua minima altitudo fluminis erat, nonnumquam interdiu saepius noctu, Si perrumpere poSSent, conati operis munitione et militum concursu et telis repulsi hoc conatu destiterunt.1 9. Relinquebatur una per Sequanos via, qua Sequanis in vitis propter angustias ire non poterant. Hi cum sua sponte persuadere non po88ent, legatos ad Dumnorigem Aeduum mit-3 tunt, ut eo deprecatore a Sequanis impetrarent. Dumnorix gratia et largitione apud Sequanos plurimum poterat et Helvetiis erat amicus, quod ex ea civitate Orgetorigis filiam in matrimonium duxerat, et cupiditate regni adductus novis rebus studebat et quam plurimas civitates suo beneficio habere obstrictas volebat. Itaque rem suscipit et a Sequanis impetrat, ut per fines suos Helvetios ire patiantur, obsidesque uti inter sese dent, perficit: Sequani, ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii, ut sine maleficio et iniuria transeant.

Anm. - conati aulaiadsen in conati sunt sed - operis munitione d chdas seste Schanaierk destiterunt. si mulate abstehen cf. c. G. 2 uvado transitur. s. 1. πιι . . via nur de eine