C. Iulii Caesaris Commentarii de bello Gallico

31쪽

Lib. I. - 10.

10. Caesari renuntiatur, Helvetiis esse in animo per agrum 1 Sequanorum et Aeduorum iter in Santonum fines facere, qui non longe a olosatium finibus absunt, quae civitas est in provincia. Id si fieret, intellegebat magno cum periculo pro avinciae futurum, ut homines bellicosos, populi Romani inimicos, locis patentibus maximeque frumentariis finitimos haberet. Ob eas causas ei munitioni, quam secerat, T. Labienum legatum

praefecit; ipse in Italiam magnis itineribus contendit duasque ibi legiones conscribit et tres, quae circum Aquileiam hiemabant, ex hibernis educit et, qua proximum iter in ulteriorem Galliam per Alpes erat, cum his quinque legionibus ire contendit. Ibi Ceutrones et Graioceli et Caturiges locis superioribus

hei hervomehoben cf. 15. 1 coactum habebat. c. 18 3 redempta habere. V. 16 4 dispositas haberent. 10. 1. renuntiare firapportieren insolgo ines Austrages meiden. - in Santonum sines. Die Santonen neben tantones die Form Santoni c. 11. 6. III. 11. 5. VII. 75 3 Wohnte amocean, ndrdlichison de Munduntder

Garonne. - non longe a Tolosatium

finistus. Die nisernun de Gebietes de Santonen on der Provinc Tolosa - oulous gelidris in Gallia Narbonensis betru circa 240 km, indoc die d Wischenllegenden offenenund etreidereichen egenden loci patentes maximeque frumentarii er-leichtorton stinen Elnsali der Helvetier. 3. Titus Attius Labienus a dererlahrensis Unterseidher CRsars Nahrend seines Κommandos in Gallien. Beim Begin des Burgerkrieges ginger gur pomprianischen arte liber.es Cic. ad iam XVI. 12. . socius sceleris esse noluit. Er limpsto indor Schlach bei Pharsalus, pliter in Afrik und an seine Tod in dor

Cicero de prov. cons. XI. 28 , das die Zah de Legate aut 10 er-h6h Nerde. - in Italiam scit nach dem cisalpinischen Gallien. - duasque legiones die XI. un XII. Legion. - tres, quae circum Aquilleiam hiemabant, die VII. VIII. u. IX Legion So ait C. eis Begin des Krieges secta Legionen, ninlic die VII. VIII. IX. X. Helche ih vom Senate beWilligi Waren, undisi Re-

32쪽

De bello Gallieo

occupatis itinere exercitum prohibere conantur. Compluribus his proeliis pulsis ab Ocelo, quod est citerioris provinciae extremum, in fines Vocontiorum ulterioris provinciae die septimo pervenit inde in Allobrogum fines, ab Allobrogibus in Segusiavos exercitum ducit. Hi Sunt extra provinciam trans Rhodanum primi. 11. Helvetii iam per angustias et fines Sequanorum suas copias traduxerant et in Aeduorum fines pervenerant eorumque agros populabantur. Aedui, cum se suaque ab iis defendere non possent, legatos ad Caesarem mittunt rogatum auxilium: aut se omni tempore de populo Romano meritos esse, ut paene in conspectu Xercitus nostri agri vastari, liberi eorum in ser-

situtem abduci oppida oepugnari non debuerint. Eodem tempore atque Aedui Ambarri, necessarii et consanguinei

vo Aquileia bis Lugdunum belrug

XI. 25. qui Aedui soli Gallorum

fraternitatis nomen cum populo Romano usurpant. - liberi eorum m liberi sui cs. Eu c. 5. 4. - non debuerint. Der

guaegeichnen. f. c. 14 6 consuerint.

17. 3.

33쪽

Lib. I. 10 12.

27 Aeduorum, Caesarem certiorem faciunt, sese depopulatis agris non facile ab oppidis vim hostium prohibere. Item Allobroges, 5 qui trans Rhodanum vicos possessionesque habebant, iuga se ad Caesarem recipiunt et demonstrant, sibi praeter agri Solum nihil esse reliqui. Quibus rebus adductus Caesar non exSpectan si dum sibi statuit, dum omnibus fortunisAsociorum con8umptis in Santonos Helvetii pervenirent.12. Flumen est Arar, quod per fines Aeduorum et Sequa inorum in Rhodanum influit, incredibili lenitate, ita ut oculis, in utram partem fluat, iudicari non possit. Id Helvetii ratibus ac lintribus iunctis transibant. Ubi per exploratores Caesar 2 certior factus est, tres iam partes copiarum Helvetios id flumen traduxisse, quartam fere partem citra flumen Ararim reliquam esse, de tertia vigilia cum legionibus tribus e castris prosectus

5 agri solum de naclite oden'. 6. quibus rebus a vetus insolgessisse Umstande .

mitteis de Wassoruhes clepsydra in rier vigiliae geteil Jede vigilia glihitedrei horae, etche ebensalis j nach

Lager alto meis die Form eines Quadrat odor ines Rechtecha undwar durchyali und Graben besestigi. Ungenh in de Mitto des Lagerabolan sic das Feldherengolt praetorium , univor dissem ein Versamm- lungsplata sorum . Von diesem ausstarte die via praetoria ac dem Haupithor, porta praetoria, Welehem aut de en egongesetato Sette die porta decumana enisprach. Die via praetoria, de rechtWinkli durehdis via principalis durchschnitten, Welehe rechis ac de porta principalis dextra, inlis ac de porta principalis sinistra sutate Aussordem tellis noch leinere Strassen die Disilire by Cooste

34쪽

De bollo Gallieos ad eam partem pervenit, quae nondum flumen transierat. Eos impeditos et inopinantes aggressus magnam partem eorum con

cidit; reliqui sese fugae mandarunt atque in proximas silvas abdiderunt. Is pagus appellabatur Tigurinus nam omnis p vitas Helvetia in quattuor pagos divisa est. Hic pagus unus,

cum domo exisset patrum nostrorum memoria, L. Cassium con-

sulem interfecerat et eius exercitum sub iugum miserat. Ita sive casu sive consilio deorum immortalium, quae pars civitatis Helvetiae insignem calamitatem populo Romano intulerat, ea princeps poenas persolvit. Qua in re Caesar non solum publicas, sed etiam privatas iniurias ultus est, quod eius soceri L. Pisonis avum, L. Pisonem legatum, Tigurini eodem proelio, quo Cassium, interfecerant.1 13. Hoc proelio facto reliquas copias Helvetiorum ut consequi posset, pontem in Arare faciendum curat atque ita exer- citum traducit. Helvetii repentino eius adventu commoti, cum id, quod ipsi diebus XX aegerrime consecerant, ut flumen transirent, illum uno die fecisse intellegerent, legatos ad eum mittunt; cuius legationis Divico princeps fuit, qui bello Cassiano dux 3 Helvetiorum fuerat. Is ita cum Caesar egit Si facem posulus

Romanus cum Helvetiis faceret, in eam artem ituros atque ibi futuros Helvetios, ubi eos Caesar constituisset αtque esse 4 soluisset; sin bello persequi perseveraret, reminisceretur et

lun Sehulia 238. 3. Seysser 226. I. 7. L. Pisonem estatum, Gross- vate de L. Calpurnius Piso Cassonianus, onsul a. 58 . Chr. mitdessen oehter Calpurnia C. sic a. 59 v. Chr. gumdritten Male vermahit halto.

35쪽

Lib. I. 12 1429peteris ineommodi populi Romani et pristinae virtutis Helvetiorum. Quod improviso unum passum adortus esset, cum ii 5 qui umen transissent, suis auaeilium ferre non sonent, ne ob eam rem aut suae magnopere virtuti tribueret aut ipsos despiceret Se ita a patribus maioribusque suis didicisse, ut magis istute contenderent quam dolo aut insidiis niterentur. Quare ne eommitteret, ut is locus, tibi constitisserit, et ala et mites populi Romani et internecione Gereitus nomen caperet aut memoriam proderet. l4. is Caesar ita respondit: Eo sibi minus dubitationis duri, quod eas res, quas legati Helvetii commemor Sent, memoria teneret, atque eo gravius ferre, quo minus merito populi Romani accidissent qui si alicuius iniuriae sibi conscius fuisset, Ilion fuisse difficile avere; sed eo deceptum, quod neque Ommissum a se intellegeres, quare timeret, neque sine απια

pirtuti tribueret. Tribuero alicui rei aes etWas eri egen aes etWasmehe findet sic selten in Verbi n-dun mit inem Adverbium Wio hier, geWdhnlic istis mi multum, plus

u. . . Verbunden. s. VII. 37. .

plus tribuere. 6. aut nichi disjunktiv sondereseststgt dem aligemeinen Begriss dolo denengeren insidiis, hingu cf. III. 17. 7. 7. in ommitteret, ut verschuldendassμ. - ubi constitissent scit diemel

vetier.

lum Romanum. - intellegeret . . pu

quare timeret; das Subj. xu commissumis avsgelassen, Sedoch dis Beschinen- hei desselben durchisen indireliten Fragesatiansgedructi Ebenso Livius XXXII. 21. 32 committere vos, cur

pereatis.

36쪽

De bello Gallico.

timendum putaret. Quod si veteris ontumeliae oblivisci velliet, num etiam recentium iniuriarum, quod eo invito iter per provinciam per vim temptassent, quod Aeduos, quod Ambarros, quod Alliabrogas Massent, memoriam deponere posse Quod sua victoria tam insolenter gloriarentur quodque tam diu se

impune iniurias tulisse admirarentur, eodem pertinere. Onsuesse enim deos immortales, quo graviu homines e commutatione rerum doleant, quos pro scelere eorum ulcisci velint, his secundiores interdum res et diuturniorem impunitatem con-

6 edere. Cum ea ita sint, tamen, si obsides ab iis sibi dentur, ut ea, quae polliceantur, facturos intellegat, et si Aeduis de iniuriis, quas issis sociisque eorum intulerint, item si Allo-

accus. f., c. 7. 3. - quod . . quod

iniurias ferre ungestras das Unrechtdavontragen d. h. ungestrast bleiben'. eodem pertinere hau dasselbe hin- deuten'. In de Worte Casars, dasser die jungate Vergehunge der

u. O.

6. cum ea ita sint honZessi hirota alledem . - ea, quae iniceantur

37쪽

Lib. I. 14-15.

brogibus satisfaciant, sese cum iis pacem esse facturum. Divico respondit Ita minetios a maiortibus suis institutos esse, utioibsides accipere, non dare consuerint eius rei populum Romanum me testem. Hoc responso dato discessit. 15. Postero die castra ex eo loco movent radem lacit Caesar equitatumque omnem, ad numerum quattuor milium, quem ex omni provincia et Aeduis atque eorum sociis coactum

habebat, praemittit, qui videant, quas in partes hostes iter faciant. Qui cupidius novissimum agmen insecuti alieno loco eum equitatu Helvetiorum proelium committunt; et pauci de nostris cadunt. Quo proelio sublati Helvetii, quod quingentis aequitibus tantam multitudinem equitum propulerant, audacius

subsistere nonnumquam et novissimo agmine proelio nostros laeeSSere coeperunt. Caesar suos a proelio continebat ac satis

habebat in praesentia hostem rapinis, pabulationibus populationibusque prohibere. Ita dies circiter quindecim iter secerunt, uti inter novissimum hostium agmen et nostrum primum non amplius quinis aut senis milibus passuum intere8Set.

7. consuerint s. Eu c. 11. 3. eius rei . . testem, ochmalige Erinne-run an die Cassianischo Niederlage.

ad numerum cs. Eu c. 4. 2. - coactum

38쪽

1 16. Interim cotidie Caesar Aeduos frumentum, quod essent

2 publice polliciti, flagitare. Nam propter frigora, quod Gallia

sub septentrionibus, ut ante dictum est, posita est, non modostumenta in agris matura non erant, sed ne pabuli quidem satis magna copia suppetebat eo autem frumento, quod flumine Arare navibus subvexerat, propterea minus uti poterat, quod iter ab Arare Helvetii averterant, a quibus discedere nolebat. Diem ex die ducere Aedui conserri, comportari, ad- esse dicere. Ubi se diutius duci intellexit et diem instare, quo die frumentum militibus metiri oporteret, convocati eorum principibus, quorum magnam copiam in castris habebat, in his Divitiaco et Lisco, qui summo magistratui praeerat, quem Ver-Κap. 16-20.

ut ante dictum est f. c. 1. . non modo non . . Sed ne . . quidem

3 flumine Arare, abi loci gur Begeichnun de Linte, aut dor dio Bo-Wegun statifindet. Schult 233. 2.Seyffert 190 2. - quod iter ab Arare Helo averterant. Die Helvetier schluge die nordWesilicho Richinninach de Loirethale in. 4. ducere scit. Caesarem f. ubi se diutius duci intellexit. - diem eae die inon a nach dem anilern.

conferri, comportari, adeSSe. Con

39쪽

Lib. IV 16-17. 33gobretum appellant Aedui, qui creatur annuu et vitae necisque in suos habet potestatem, graviter eo accuSat, quod, cum neque emi neque ex agris sumi posSet, tam necessario tempore, tam propinquis hostibus ab iis non sublevetur, praesertim cum magna ex parte eorum precibus adductus bellum susceperit; multo etiam gravius, quod Sit destitutu8, queritur. l7. um demum Liscus oratione Caesaris adductus, quod Iantea tacuerat, proponit Esse nonnullos, quorum auctoritas

apud plebem plurimum valeat, qui privariim plus possint quam

ipsi magistratus: hos seditiosa atque improba oratione multi 2 tudinem deterrere, ne frumentum conferant quod debeant prae 3 stare, Si iam principatum Galliae obtinere non possint, Gallorum quam Romanorum imperia perferre, neque dubitare quiri, 4ri Helvetios superaverint Romani, una eum reliqua Gallia Aeduis libertatem sint erepturi. Ab eisdem nostra consilia quaeque inis castris gerantur, hostibus enuntiari: M a se eo erceri non posse. Quin etirem, quod necessariam rem coactus Caesari enuntiarit, intellegere Sese, quanto id cum periculo fecerit, et

ob eam causam, quam diu potuerit, tacuiSSe.

necessario tempore in solaringenderZeit'. cf. VII. 32. 2. VII. 40 4. miato etiam gravius, ege der Stei- gerun de Gedankens asyndetischangeschloSSen. 17. 1. Esse nonnullos, quorum etc.

Walther Caesaris bell. GaIl. I.

liqua Gallia, et reliquis Gallis et

40쪽

Do bello Gallico.

1 8. Caesar hac oratione Lisci Dumnorigem, Divitiaci fratrem, designari sentiebat, sed, quod pluribus praesentibus eas res iactari nolebat celeriter concilium dimittit, Liscum retinet. Quaerit ex solo ea, quae in conventu dixerat. Dicit liberius atque audacius. AEadem secreto ab aliis quaerit reperit esse

Vera Issum esse Dumnorigem, summa audacia, magna apud plebem propter liberalitatem gratia, cupidum rerum novarum. Compluris annos portoria reliquaque omnia Aeduorum vecti

galia parvo pretio redempta habere, propterea quod illo licente

4 eontra liceri audeat nemo. His rebus et suam rem familiarem aurisse et faciatates ad largiendum magna con ara e magnum numerum equitatus suo sumptu semper alere et circum

se habere, neque solam domi, sed etiam apud finitimas civitates argiter posse, atque huiu potentiae causa matrem in Biturigibus homini illi nobilissimo ae potentissimo collocasse;

ipsum eae Helvetiis uetorem habere, sororem eae matre et pro-

redempta halbere in Pachi habenμcf. E. . . . - audeat nemo liber

die Stellun cf. c. 7 3 u nullum. 6. Iargiter posse. Posso absolut inde Bedeutun vo valere nn in Verbindvn mit inem Derb istselten. - huius potentiae causa Zur

7. Sororem eae matre Ex matre istattributivischis soror geselgi der-

artige Verbindvngen sindiselten. f. c. I. 1 legatum pro praetore Com. Alcib. 10 5 ex Arcadia hospes. LiV. L . II ex plebe homines Mnticheaes. b. c. I. 24. 4 N. Magius Cremona. Lot. I C. Fleginatem Placentia, . Granium Puteolis, M. Sacrativirum Capua. - nuptum collocare in nuptum dare in Wohin ver- heiratenμ.