장음표시 사용
271쪽
de ii s lauandi rationibus,quae cuiusm metalli uenis propriae sunt dicere conuenit. Cum anno M. D. XII. Georgius illustris Saxonum dux in Miseisna ius omnium tumulorum e fodinis egestorum dedisset nobili 8c prudenisti uiro Sigismundo Matthicio, patri Ioannis episcopi Miseni Sc Henrici: I, Dippol desualdi Sc Adelbergi quibus in locis effodiutur lapilli nigra,ex quibus plumbum candidum conficitur,resectis pilissiccis, cribris amplis,mola, inuenit machinam, quae uenas udas pilis Praeserratis tunderet. Venas autem udas vocamus aquis,quae in capsam influunt,madefactas: quo modo etiam interdum pila uda nominamuS,item aquis madida: contra pila sicca uel uesnas siccas appellamus nullis aquis,dum pilis tunduntur madefaetis: sed reis deamus ad nostrum propositum. Haec machina non multum dissimilis est et,quae uenas siccas pilis praeferratis tundit:horum tamen pilorum capita dimidio sunt maiora quam illorum. nec capsa, quae ex trunco querno uel sagiano consecta in spacto,quod est inter tigna statuta locatur e seonte patet, ted ex altero latere: ea longa est pedes tres lata dodrante, alta pedem 3c digitos sex:si caret fundo similiter statuitur super saxum durum at* planum, in te ra paululum etas apositum:&qua coturiguntur undiq; musco ac linteolis rallis obturaturi sin habet fiandum, lea serrea, onga pedes tres,lata dodrantem,crassa palmum in ea locatur, qua patet ad ipsam ferrea lamina foramis num plena assigitur,ut inter eam & caput proximi pili spatium duorum disgitorum sit atq; tantundem inter laminam 8c tignum statutum, in cuius sosramine positus est canalis paruus 8c longiusculus: per quem argenti uena minutim contusa cum aqua defluit in lacum: id quod in canali remansit,batillo ligneo esscitur in proximum solum asseribus tec im quod in lacu subsedit, batillo ferreo separatim in solum:pleri faciunt duos canales ut dum OperariuS unum, eo quod resedit,resertu exinanit, interea aliud in altero resideat: ad alterum captae latus, quod est prope rotam,quae machinam uersat, aqua per canaliculum in eam influit: qua etiam operarius uenam contundendaminincit in capiam ne fragmeta si in pila fuerint coniecta ipsis sint impedimento:at hac ratione uena argenti uel auri minutim pilis tunditur.
Capsa A. Lctus eapse patens B. Saxum c. Solea ferrea D. Laminδ E. Canalis F. Batillum ligneum G. Lacus H. Batillum ferreum I. Eim quod subsedit aceruus T. Vena eontundenda L. CanaliculηI N.
272쪽
273쪽
DE RE METALLIc Aper canaliculu,qui per collauis parte penetrat,defluit in altem magnu ean, lem subiectu. a iccirco duo sunt, ut du lotor alteru lapillis nigris & arenis resertu effundit ita alteru eaederes influant: uter longus est pedes duode. cim altus cubitu latus sesquipede lapilli nigri, qui in suprema canalis parte residet,maiusculi,ut sunt,nominantur:hi saepius batillo commouentur,ut lapilli mediocres & limus cu minutulis permistus,defluant: sed lapilli medio,
cres pleru* resident in media eiusdc canalis Pars eos P abiegnus ramus c5Molutus retinetuimus uero qui cu aqua defluit, inter ramu & tabellam qua claudit canale,hoc est in ultima canalis parte,co sistit.Seorsum aut ab alijs nigri lapilli maiusculi batillo erici utur e canali seorsum mediocres, seorsum liis mus.Etenim separatim in area linteis extensis cotecta & in canali devexo lais uantur,& torrentur, & excoquuntur: exceptis lapillis, qui in media canalis parte resederunt. Hi enim etsi semper separatim lauatur in area linteis extestscotem,tame si magnitudine sere exaequauerint eos lapillos,qui in suprema canalis parte resederunt, simul cu cis in canali devexo lauantur, simul torrentur, simul excoquu tur: sed limus una cu aths,neq; in area linteis exiesis coleom,nem in canali devexo lauatur sed separatim: at in lapilli, ex eo cosecti, seu
flumelia torretur &excoquutur. Duos aute canales magnos excipit trauuensuit eum rursus rectius in lacum,qui est extra conclaue,exonerans.
274쪽
Vera haec lauadi ratio nuper no paruest immutata: nam canalis,qui excispit aqua cu lapillis nigris & arenulis permistam,quae per lamin s foramina effluit,ad nullu canale transuersum,qui est extra c5claue pertinet,sed recita per eius pariete penetrat in lacusculurid aute quod in canali recto extra coclaue subsedi adolesces tridenti rastro radi*quomodo lapilli maiusculi residet infundo:quos Iotor batillo ligneo ei j citiin coclaue importati in canalem deuexu coieetos rutro ligneo agitat & lauatiquinetia lapillos, quos aqua rapuit in canalem devexo subiectu u sep eo resumptos lauat dum puri fiant: reliqui uero lapilli cu arena mista influunt in lacusculu,qui est in cociaui. Is aute exonerat in duos illos canales magnosan quoru superiore parte lapilli medio cres eu maiusculis permisti resident,in inferiore minutuli:sed utri impurit quare illi separatim eieciti bis lauatur,prius in canali simplicis assimili, pos eo rius in canali devexo. Hi item his, prius in area linteis extensis cotecta,posterius in canali devexo. Canalis simplicis assimilis ab eo differt capite quos hic totu habet decliue, alter in medio depressum. Hic preterea habet axicululigneu qui in foraminibus duoru crassoru asserum,ad latera canalis affixoruuersatur: ut adolescens batillu,quo lapillos facit puros,in cu possit imponeare:quod ni faceret nimium istis laboribus defatigaretu in quos i anzιotos dies insumit: sed canales magni simplicis assimilis,deuexus, area lintini,cte sis contecta propterea costruuntur in coclaui, cui sornax est calorem per fio talia uel tabulas ferreas ex quibus constat effundens ut cita hyeme, si flumina Prorsus non conglaciauerint,lotores suum munus exequi possint.
Canalis Πι-s A. . Raltrum tridens B. Lacusculus C. Cenales
nugni D. Canalissimplicis assimilis B. Axiculus F. Ageres G.
Eor foramina H. Batillum I. Coneuu Κ. Fornax L.
275쪽
xso DE RO HETA ica in area autem linteis extensis cotecta lapilli minutuli cum limo missi, qui subsederunt in infima parte magnorum canalium & canalis simplici, as,imilis & devexi lauantur:eius lintea in lacu ex una arbore cauato, es duabus t hellis ut tres capsae fiant, distincto abluuntur:&primum quidem &seeu dum in prima, tertium & quartum in secunda, quintum M sextum in tertia. Sed quia in istis lapillis minutulis aliquae lapidis saxi marmoris arenaeae his esse len eos magister in canali devexo puros facit scopis suprema eorum
partem leniter uerrens, non aequalibus duetibus, sed modo rediis modo trasuersis:quo modo aqua arenula quod sint leuiore Per canalem rapit in lacum: lapillos,quod grauiores,in canali relinquit. Canalibus autem omnishus tam intra quam extra conclaue sub iciuntur uel lacus,vel canales trasuers in quos exonerantiui aqua perpaucos lapillos minutulos in flumen deserre pollisit. Sed lacus magnus,qui est extra conclaue,plem conficitur ex contignationibus quadratis:at longus,& latus,& altus est pedes o sto: in quo cum multus limus,cum minutulis lapillis nigris mistus, subsederit, primo aqua turbine extra sto emittitur: deinde limus eiectus lauatur exstra domicilium in area lintris extensis cotecta:tum in casnali devexo:qui est in conclaui: quibus modis minutissimi lapilli fiunt puri.
276쪽
LIBER OeTAvvs Sed limus,cum minutulis lapsilis comitas qui nee in
277쪽
uum uel fluuiu,atq; in eius alueo residet. Vt uero etiam lapillorum partem metallici capere possint,plures in alveo riui uel fluuii faciut extructione, sumillimas his,qus conficiuntur supra moletrinas,ut impetus aquarum defleis stant ad fossas,in quibus cursu suo ad rotas profluui. Ad alterum autem αλius extructionis latus est area ad quino uel sex uel septem pedum altitudinem depressa,& quaquauersus, si loci natura ita seret pedes habens amplius sexaginta:ita cum aqua riui uel fluuii autumno &hyeme inundauerit teraram, tunc fores extructionum clauduntur: quo modo uis aquarum limum
eum lapillis permistum rapit in areas: qui uere &aestate similiter lauatur in area linteis extensis conte sta,& in canali devexo:colliguntur* lapilli nigri, sed minutuli. At cum alueus riui uel fluuii a domicilhs,in quibus lauantur lapilli nigri,iam coeperint distare quatuor millibus passeu, metallici tales ex truetiones non faciunt sed in pratis sepes obliquas,& ante singulas eiusdem longitudinis soliam ut limus eum lapillis nigris mistus, riui uel fluuq inuno dationibus raptus in his subsideat ad illas adnaerescat: qui colle Bis item in area 8c canali lauatur,ut lapilli nigri ab eo separentur: certe quidem tales Dreas &sepes plurimas,quae istius generis limum excipi ut in Misena sub R. debergo uidere licet ad Mogelicium fluuium illum semper subrubra, cum saxa,cum lapillis nigri per ita, tunduntur pilis.
Fluistia A. Extructio B. Fores c. Area D. Prarem E. Seres P. Foll. G.
278쪽
V Sed redeo ad machinas. Quida solent id genus quatuor uno In loco con/struere:duas scilicet in superiore eius parte re totidem in inferiore:quo mois do necesse est riuum deductum altius defluere in se periores rotas, quod ais xes uersent,quorum dentes grauiora pila attollunt. Machinarii enim supe,
riorum pila fere duplo longiora quam inferiorum pila esse oportet: Sc quis
dem propterea,qudd omnes capta in eadem planicie collocetur:qua de causa etiam ea pila dentes habent sub parte superiore,nsi ut inferiora supra insestiorem. Aquas autem ex duabus superioribus rotis defluentes duo canales Iati excipi ut ex quibus praecipitant in duas inferiores rotas. Quia uero istiusmodi machinarum omnium pila fere contigua sunt,ne capita ferrea se conteran t qua in eis includutu paululum resecantur.Vbi uero prokter uestis ano gustias tot machinae construi non possunt,monte duobus in locis,quorum alter altero sit altior cauato & aequato duae machinae, quas unum domicilioum in se continet, lent cofici:aquam ex superiore rota defluentem item e natis latus exeipitiex quo similiter praecipitat in inseriorem. Verum capta non in una planicie Iocantur, sed utra. in suae machinae propria: quocirca duobus operariis,qui uenam in capsas iniiciant opus est. At cum nullus risuus,qui ex altiore loco praecipitet in superiorem rotae partem deduci poistest deducitur qui inferiorem uersetreius aquae multae in unum locum,ad ipsas continendas aptum, colliguntur: ex quo soribus subleuatis emittuntur in rotam,quae in canali uersatur. Istiusmodi autem rotae pinnae altiores sunt,& supinae sursum uersus extant: alterius uero humiliores,& pronae deorsum
uersus vergunt. Prima manira A. Eius pila B. Lusim eapse c. Secunda machina D. Eis pila E. Enisdem capsa r. Tertia machina G. Eius pila H. Eiusdem eapsa I. Quarta machina L. Eius pila L. Eiusdem eapse Μ.
279쪽
ri,uel etiam argenti uena subiecta pilis,interdum amplius
280쪽
LIBER oc TA vvc. ii collocatis uda tunditur in longa capsa,cui duae sunt Iaminae foraminum plena , per quae uena comminuta simul eum aqua defluit in subieetiam canalem transiuersum:ex quo duobus canaliculis desertur in capita aream linteis exatensis coiectarum:utrun. ex crasso &lato aliare, qui attolli Sc erigi potest & ad quem utrinop eminentes tabellae sunt affixae,constituri eo assere multa sunt caua catillis, in quorum singulis singula ova mollia uel sorbilia locatiatur, Sc magnitudine aequalia & figura limilia: quibus cauis deorsum uersus
breues sunt recessus auri uel argenti ramenta recipientes: quibus cum caua fere plena fuerint,asser in alterum latus erigitur, ut ramenta excidant in aluesum grandem:caua etiam aquis affusis eluuntur. Separatim aute haec ramenata lauantur in alueo,separatim ea quae in linteis resederunt alveus ille laevig& altus duos digitos transiuersos figura fere nauiculae similis es inempe priore parte latus, posteriore angustus: in cuius medio canaliculus est transuerasus: in quo auri ueI argenti ramenta pura subsidunt, arenae quod leuiores,
ex eo excidunt. Ru A. capsa B. Limina foraminis plena c. Canalis transuersus D. Ageres evius pleni E. Caraliculi F. Alveus in quem ramenta inci ni G. Areae linteis eoηtectae Η. Alures nauicine fere similis I. Lariuarei subiecti c.