장음표시 사용
241쪽
Si uero pyrites uel cadmia,uel alia uena metalli particeps plusculum sulfuris uel bituminis in se contineat sic urenda est,ut neutru pereat: ita in sero ream laminam foraminu plenam coniecta, carbonibus* superinieetis uris tur. Eam laminam sustinent tres muri, duo a' lateribus,tertius a tergo. Sub ipsa ollae, in quibus aqua inest, collocantur: in quam uapor illa rosus uel bituminosus desertuminoe ea pinguitudo,si sulfur fuerit,plerun lutea:si bitumen,picis instar nigra supernatas concrescit: quae ni eliceretur metallo,dum excoqueretur uena multum noceret.Ab ea uero sic separata aliquem utilitatis stadium hominibus praebet:maxime sulfurea.Ex uapore autem, qui non in aquam,sed in solum desertur,sulfur uel bitumen fit pompholygis simile, di tam leue ut dissiari spiritu possit. Alrj utuntur fornace concamerata, & e sed te patente,atq; in duas cameras distin sta. Inseriore murus, in eius medio ductus,in duas partes aequales diuidi hin quibus ollae, similiter aquam in se
continentes, collocantur. Superior uero minis in tres partes est distributa: quaru media rio latior medio muro cuius suprema pars est,semper patet: in ea enim ligna imponunturialtis duabus sunt serrear fores, quae lignis accen sis clauduntur ut non minus quam testudo ignis ardorem contineanzin istarum bacillis ferreis qus pro pauimento habent, collocantur olis lando carentes: cuius loco cancelli ex ferreis filis facti,in qua imponuntur: pcr quψrum foramina sussuro si uel bituminos uapores a uenausta manant in Ollλs
inseriores. Superiorum autem ollarum singulae centumpondium uenaz cδ Piuntiqua repletae operculis teguntur,lutow oblinuntur.
242쪽
LIBER OcTAos. ea foramim plena A. Nuri B. Lamina evi aena iniecta c. Carfureriniectiariantes D. Ol E. Fornax F. Smrioris ramerae G. Aliae duae partes Η. Inferioris eamme partes I. Nuri me Ol qua uena replentur L. Ea opercula M. Cancelli N.
243쪽
exDertes ex Quibus aes conflatur, non utuntur strue lignorum, sed Kkibu, uirgultorum: quondam id genus lapideS eX Putei S extractos mox super fissces uirgultorum substratos iniiciebant,eriqy accensis urebant.Nuc eosdemorimo in unum aceruum convehunt:deinde ad quoddam tempus ita iacet. ut aer & imber eos aliquo modo molles efficiantatum prope aceruum stet, nunt fasces uirgultorum: at in ipse Sinuehut proximos lapides:postea ruesus in uacuo loco,i quo primi lapides ablati sun sesces uirgulioru ponunt:& laoides primis proxime adiunctos eis iniiciui: quod faciunt usi' ad eum finem dum lapides omnes iuerint in fasces uirgultoru conlecti, fiatq; tum lus:nostremo incendunt sesces uirgultor uerum non ea parte, qua flat uentus sed opposita,ne ignis ui uenti cocitatu Sante consumat fasces virgulto, erum quam lapides urantur Zc molles fiant: quo sane modo lapides etiam se, scibus uicini ignem concipiunt,eum communicant cum proximis:atq; hi iterum csi finitimis:ardetq; sic pyra ispenumero dies triginta plures ue continuo s.Lapis autem iste aerosus fissilis copiosius, ut alias dixi, exudat illud cui natura est similis armanto.
Acerras usdam aerosorim A. Dra accensa B. Laeniues sinebens in sesces uir aliorum c.
244쪽
At uenae pssis praeserratis iccirco tunduntur, ut metallum a lapidibus &tecsti saxis discemi possit. Machinae, qua id ipsum perficitur,species, quarto machinarum, quibus metallici utuntur, generi subieeta, hoc modo fabrica,tur: truncus quemus longus pedes sexdatus & altus duos & palmum humi locatumin cuius medio capsa est toga pedes duos & digitos sex, alta itidem& sex distitos:eius se5s patet,quae ostium appellari pote eiusdem fundum tegitur solea ferre crassa palmum lata palmos duos & totidem digitos: cusius utrunq; latus cuneatum in truncu adigitur. Prior uero & posterior eius pars eidem trunco affiguntur clauis serreis:ad latera capsae super truncum statuuntur duo tigna quorum superiora capita aliquantum recisa in formis trabium domicilii includuntur:a capsa pedibus duobus & dimidio duo tiis gna transuersa continenter coniungulumquorum capita intrinsecus parum recisa iacent in sormis exterioribus istorum tignorum statutorum: atque ibi cum ipsis terebrantur,per foramen hoc roludum penetrat clauus serreus: cuius altera caput duo habet cornua:altem perforatum est, quod cuneo traoiecto sic coercetur,ut tigna arctius constringat: quinetia ex cornibus alterusursum uersus vergit,altem deorsum:at seper ea tigna transuersa ad spacium
pedum trium & dimid 3 iterum duo elusinodi tigna transiuersa simili modo coniunguntur.Tignis autem transuersis sunt foramina quadrangula,in qu spila praeferrata immittunturiea longe inter se non distant,&are ius in illis contipentur.Habet uero quod pilum retro dentem, quem inserius sevo linire oportesiui eo facilius attolli possi eum autem axis angulati bini denates longi & superiore parte in rotundo lati uicissim attollunt, ut pilum decidens in capiam capite ferreo saxa in eam conteista contundat & comminuat. Sed axis rotam habet pinnatam,quam aquae impetus impellinuerum caspis ostio pro soribus asser est:qui in antis trunci excavatis & leuari potest, ut ostio reserato operarius arenam,in quam saxa contrita sunt,item sabuisIum & glareas batillo eximat:&demitti,ut ostio clauso alia saxa iniecta rurasus pilis praeserratis tundantur: sed, si truncus quemus in promptu non furarit duo tigna humi locantur,& inter se fibulis ferreis colu rigan tur: quorum utrunm longum sit pedes sex latum pedem, altum sesquipedem:quae altitudo capiae esse debet: ea fit priore tigno latitudine dodrantis, & Iongitudine duorum pedum & trientis ac semunciae prorsus excisoan cuius solo effosso locetur saxum durissimum erasitim pedem,latum dodrantem:ad id si quod
cauum remanet ipsum terra uel arenula copleatur,eacp tundaturi tu quod est ante capiam asseribus tegatur:saxum perfractium auferatur,&in eius loM cum aliud reponaturilicet etiam capsam minorem & trium tantummodo pilorum facere capacem. Capsa A. Tigitastatuta B. Tigne transima c. Pila D.
Estram capita E. Mis F. Dens pili G. Dentes axis Η.
245쪽
Pila autem csficiuntur ex tigillis nouem pedes longis, quadrangulis, uri diqua latis semipedem: cuiusq; caput serre u ita se habet. Inferior eius pars lonRa est tres palmo superior totidem: in serioris partis media pars lata 8c crasta est palinu longa duos palmos infima extuberat ut fiat lata quinq; di gitos,crassa totidem loga duos: suprema etia ipsa extuberat: sith; lata 8c crassa sesquipalinu longa duos digitos: superius ubi includitur in pilo persora ta: simili modo pitu ipsium terebra tu est:ato per utrius rame penetrat cuneus ferreus latus:qui eo tinet caput ne de pilo decidat. Ut uerd pilum coti/nenter uenaru fragmenta uel saxa tundens no frangatur inter ipsum et supremam partis inferioris parte ponitur lamina ex ferro quadrangula, crassa disgitu lata digitos septe alta sex. Qui uerd tria pila facilit ut pleriin faciunt, ea multo maiora faciunt: etenim cum quadragula existant, undio lata sunt tres Palmos: cuiusty autem caput ferreum ita se habet: totum longum est pedes duos dc palmum inferius sexangulum: ubi latum Sc crassum existit digitos septem.inserior eius pars, quae ex pilo extat longa est pede & palmos duo superio quae in eo includitur,palmos tres:inferiore eius parte lata & crassRPalinu. Deinde paulatim fit angustior & tenuior ut siuperiore parte mZnς at lata dipitos tres 8c dimidium crassa duos:ubi anguli quodam modo recissi sunt: ea parte perseratum est. Foramen uero longum digitos tres, laxum
246쪽
imum distit a suprema parte acuta digito. Quidam superiorem capitis parutem,quae in pilo inserius exciso includitur uncinatam 3c striatam faciunt, ueuncis in pilu infixis 8c cuneis in strias adactis in ipso prorsus immobilis ni neat privsertim cum duabus praeterea quadrangulis laminis ferreis cinganis tur. Axem uero alii ad circinum distribuunt in lex partes, alij in nouem: sed satius est eum in duodecim partiri, ut uicissim una pars plana dentem in se
contineat,altera eo careat. Pilum alterum A. Pilam inferius excisum B. Caput pila c. Alterum capiluneinatum σstrictum D. Lamina ferrea quadrangula E. Cineus P. Dens pili G. Axis angulatas Η. Densaxis I. Circinus T.
Rota uero ne hyeme uel altae niues uel glacies, uel tepestates eius cursum,& conuersionem impediant in quadrangula contignatione prorsus includitur.Tigna autem,qua inter se eoagmentantur,undio obturantur musco:us num tamen colignatio soramen habet: per quod canalis deserens aqua penetratiquae in rotae pinnas decidens eam uersial:rursus in inferiore canale sub contignatione emuit. Otae autem radη non raro in medio axe longo includuntur: cuius dentes utrin* pila attollunt:quae uel utraque uenas siccas aut udas tundunt,uel altera siccas, udas altera prout res hoc aut illud postulat:
247쪽
At glareas saxorum uel lapidum & sabulum ato arenas e capsa huius machinae exemptas & cumulatas, aut e tumulo, qui est prope sed inam raltro erutas operarius inriciat in capsam superius ti e seo te patentem,longam pe des tres,latam sere sesquipedem: cuius latera decliuia sunt & formata ex ariesribus:sed fundum stig ferreis instar retis cotextum sit, & ad duo bacilla fer rea quae ad utriusq; lateris asserem affixa sunt item filis ferreis alligatu . Hoc eius fundum foramina habet per quae glareae nucis auellanae magnitudine Penetrare non possunt: quae sunt maiores quam ut penetrent, eas operarius reportat rursus pilis sub aci eas uero quae penetrarunt, & fabulum atque arenas in uas magnum colligit & ad loturam reseruat: cum autem laboran di munus exequitur capiam duobus funiculis de trabe suspendit. Haec ca Psa cribum quadrangulum recite nominari potest, ut etiam id genus si uuae sequuntur.
minetiam alteris leuatis&esauis serreis in eorum & primi ligni transuersi
oramina infixis,alleva tantummodo uenas tundunt. Contignatio A. bae e buperiore etiam parte non fit aperta. bie patet,ut rota iaJeri possit. Rota B. Axis c. Pila D.
248쪽
LIBTR OCTAVUS. . v Cassa recte in sola locata A. Eius sis quo lex filis ferreis constat B. Capsa inuersa c. Bacilla ferrea D. Capsa de trabe sisterisc,cuius funii pars =pina conlicitur E. Capsa de trabe subense, cuius fundi pars prona consticitur F. Alri utuntur cribro, cuius uas Iisncum duobus serreis circulis cingituri sundum,non aliter ac capiae,ferreis hiis instar retis contexituriid imponunt duobus asserculis sic affixis ad stipitem in terra defixum,ut alter alicri trans uersus superpositus sit.Quanquam quidam stipitem terrae non infigunt, sed eum super solum statuentes usq; dum eius, quod cribrum trasmisit, aceruus fiat. cui illum infigunt in hoc cribrum operarius glareas, lapillos, sabulum, arenas tumulo erutas, batillo ferreo inricit:&eius ansas manibus teneris, ipssum agitando succutit ut eo motu per fundum arena, fabulum,lapilli, minuatae glareae decidant. Ali j non usurpant cribrum,sed capsam patentem: cus. ius fundum item filis ferreis contextum est eam in tigillo transuerso in duo bus tignis statutis incluso locatam ducunt & reducunt.
Cribrum R. Asberculi B. Stipes C. Cribrifundκm D. Cassa priens E. Tigillian transiuersim P. Tignastatuta G.
249쪽
κη utuntur cribro,cui uas aeneum est,utrino habens ansam aeneam quadrangulam: per quas ansas pertica penetrat: cuius alterum caput, quod altera ansa eminet ad dodrantem,cum operarius in funiculum de trabe suspensum imposuerit,perti amsaepius,& quidem uicissim,a se abstrahit, & ad se retrahit:quo motu per cribri fundum res minutae decidunt:sed ut perlics caput infimem facile imponi possit ipse inferius bacillo longo duos palmos diducituTetenim duplicatus descenditiquod utrunm eius caput ad trabe sit religatum. Attamen pars funiculi post bacillum dependet longa semipe
dem. Quinetiam magna capsa in hac re est usitata: cuius fundum uel ex asses re foraminum pleno conficitur uel filis serreis ut caeterarum capsarum con rexitur: ex med as asseribus, qui ad eius latera sunt, semicirculus serreus e flint:ad quem funiculus,ex tigno uel trabe suspensus, alligatur, ut capsa trahidi in omnes partes inclinari possitiei utrinq; duo suet manubria,cisii manu brijs non dissimilia: quae duo operari j prehendentes capiam,ultro citro tractam 8c retiactam agitant:hac Germani qui in Carpato monte habitant, Potissimum utunturillus autem tribus capsis& duobus cribris minutae res a maiusculis iccirco discernuntur, ut earum quae transmissae simul lauand sunt,aequales fiant portiones: nam fundum tam capsarum quam cribrorum seramina habet,quae glareas nucis auellanae magnitudine no transmittunt: in fundo remanetes metallici siccas, si metallo non carent, sub pila subii Gux
250쪽
LI, E R. oc Avvs ii, sed glareae maiusculae a minutis non discemuntur his modis, priusquam uiari uel adolescentes ab eis,& lapillis, & sabulo & arenis, & terris in tumulo hisdina egesto litis,faxorum isagmenta rastris quin dentibus separarint.
Neu lae uero quod metallum est in Carpato,tumulos e fodinis dum aes ris uenae,quae sunt in iugis & cacuminibus montium cauarentur, egestos O perarius alter discemit, alter terras, arenas, fabulum,lapillos, glareas, at estiam uenas pauperiores, ne impensae in no tritam & interdum sere praecipistem uiam, atq; longam & difficilem ue ram faciendae sint, cisio aduehitr&idipsium inuertens eas in capiam longam patentem,*tabellis transuerosis distentam,&ad rupem praecipitem affixam inqcit: quae pedum sere cenatum & quinquaginta altitudine delabuntur in capsam breuem, cuius lana dum ex aerea lamina crassa & foraminum plena constat: ea capsa habet duci manubria quibus attrahitur &retruditur:superius etiam duos arcus, ex bascillis colurnis saetos, quibus uncus ferreus senis ex arboris ramo uel trabe, quae ex ligno statuto eminet suspeii inhcituchanc capiam discretor aliquosties attrahit,& ad arbore uel tignum ualide appellit: quo modo res minui MPer eius