De L. A. Senecae librorum De ira fontibus

1쪽

DISSERTATIO IN AUGURALIS

QUAM AD

SUMMOS IN PHILOSOPHIA HONORES CAPESSENDOS AMPLISSIMO ΡHILOSOΡHORUM ORDINIACADEMIAE GEORGIAE AUGUSTAE

TRADIDIT

-- TYPIS EXPRESSIT FR. AUG. EUPEL, SONDERSHUSAE. MDCCCLXXXI. VENUM DAT G . CALVAR, G0ΤΤINGAE.

3쪽

ΡRAECEPTORIBUS DILECTISSIMIS.

5쪽

Rem arduam atque dissicilem mihi videor subiisse, cum consilium ceperim fontes indagandi, quos SecutuS Seneca, SummUS Sane Romanorum philosophus, libros tres de ira composuerit. Nam hic is est, qui et auctores SuOS poti8Simos Saepissime reticeat i) et multorum scriptorum idem argumentum tractantium libros perscrutatus, quae Sibi placerent, elegerit. Quamvis enim Stoicorum Sectae praecipue faveret, tamen saepe non dubitavit Ρeripateticorum Academicorum Epicureorum aliorumque phil0Sophorum placita Suae philosophiae accommodare. Quod ipse multis

locis libero confitetur: cf. dial. VII, 3, 2. VIII, I, 4; 3, l. epp. 45, 4; 80, 1.

λ) Ut alia omittam, hoc pro certo habeo, quamvis nuSquam apud eum Crantoris nomen inveniatur, huius tamen celebratissimum et aureolum librum πενθους inscriptum maxime illi pro sonte fuisse ad componendas tres consolationes sad matrem Helviam, ad Marciam, ad Polybium), id quod collatis Ciceronis Tuscul. disp., Lactantii divin. instit., Ρlutarchi consol. ad. Αpoli., Stobaeo aliisque scriptoribus satis apparebit. cf. modo: Ρlui. cons. ad Apoll. vol. VI. p. 388 ed Reishe:

To μεν ουν αλγετιν καὶ δακνεσθω κτZ., Cic. Tusc. III, 6: nec absurde Crantor ille, eqs., Sen. cons. ad Helv. 16. 1 ed. Haase: nam et infinito dolore, eqs. eiusdem cons. ad Ρolyb. 17. 2: nam et non Sentire mala sua, ceti., Cic. Tusc. III, 29: natura affert dolorem, ceti., Sen. ep. 99, 18: cum primus nos nuntius acerbi funeris perculit, ceti. , ad Helv. 17, 1: scio rem non esse in nostra potestate, ceti., ad Marc. c. 7. - Ρlui. cons. ad APOll. vol. VI. p. 437 ed. Reishe: πολλοῖς γαρ καὶ σοφοῖς ανδράσιν, ως Triσι

Κράντωρ κτλ , Cic. ap. Lactant. div. instit. III. 18, 10; 19, 14, Sen. ad. Marc. 22, 3: itaque si felicissimum est, eqs, cf. Soph. Oedip. Colon. 1223 sqq., Eurip. ap. Stob. flor. CXX. 22, Ρhalarid. ed Lennes p. 252,

Wyttenb. ad Ρlui. vol. VI. p. 769, Mullach. fragm. philOS. gr. VOl. III. p. 146 sqq.; adde: Sen. cons. ad Maro. 13, 1 et Plut. cons. ad Apoll. VI. p. 451 Ξενοφῶντα δε τον Σωκρατικον θυοντά ποτε, παρὰ

6쪽

Quod cum ita sit, cavendum est ne in ulla tractanda materie unum Solum veterem philosophum sontem ei fuisse contendamus, etsi negari non potest hunc vel illum praeceteris ab eo excerptum esse. Quare, ubi Stoici exstarent, qui aliquod argumentum satis copiose tractassent, ibi hos inprimi S eXhaustos eSSe Sumere possumus. Alii vero phil080phi, quorum hic illic in scriptis suis montionem tacit Seneca, utrum ipsorum ex libris sint cogniti et commemorati, an eX fonte aliquo derivato, quaeStio est. Quae res cum sit difficillima scriptis veterum maXimam partem deperditis, saepe nisi conjectura aή veri speciem redigi non poteSt. Sed de omnibus eius scriptis diiudicaro noluimuS: artior cogenda nobis materies: et inquirendum quidem in fontes librorum, quos de ira Seneca conScripSit.

Cuius dialogi argumentum pertinet ad eam philosophiae

partem, quam moralem Vocant. Ira enim affectus QSt.

Omnes autem affectus contendunt Stoici nasci aut ex Opinatis bonis aut ex opinatis malis. Quae bona cum eSSep088int Vel praesentia Vel futura, quattuor apparet effici affectus: ex opinatis bonis praesentibus laetitiam d0ν γν), libidinem επιθυμίαν) ex futuris - ex OpinatiS maliS praesentibus aegritudinem λυν την. cf. Di0g. Laert. VII, g. 110.), metum φοβον ex futuri S. cf. Cic. Tu Sc. diSp. IV, 6, 11. Iram deinde subiungunt libidini. Hanc de affectibus disciplinam Stoici primi excoluerunt, cum priores philosophi eam tantum praestrinxiSSent. Quam ob rem omnes sero Stoici libros de assectibus περὶ παθων composuerunt: Zenon Citieus Diog. Laert. VII, 4; g. II 0.), Ariston Chius Galen. plac. Hippocr. et Plat. V. p. 468

deinde ista suae publicaeque condicionis oblivio est8 Mortalis nata es, mortales peperisti, et flui. Cons. ad Apoll. VI. p. 441. ed. Reislle:

θνητα εγεννησεν; Sen. ibid. g. 2: nosce te, Plut. ibid. p. 442 τογνωθι σαυτον. Plures locos conquirere non est huius loci, quamquam haud difficile erit demonstratu, quam multa Seneca in QOΠSO- lationibus suis tribus Crantori debeat.

7쪽

omnium nisi fragmentis cognitionem non habemUS, Rccuratiorum Chrysippi ut Posidonii Rhodii por Galenum.

Sunt autem etiam veterum philosophorum, qui de ira ipsa singulares libros composuerunt partim HSque ad nostram aetatem Servatos partim paucis eXcerptis aut nominibus tantum commemoratis nobis cognitos. CuiuS

generis Sunt Bion Borysthenita, ut videtur, Theophrasti discipulus, quem Philodemus in libro 1τερὶ o γῆς citat sp. 17, 16, ed. Gomperg), Antipater Tarsensis cf. Athen. 14, 643), Sotion Aluxandrinus, Senecae praeceptor, cuiu8 librorum αερὶ o γῆς Stobaeus in florilegio pauca servavit 14, 10; 20, 53; 108, 59; II 3, 15.), Plutarchus, quem composui88e librum περὶ 0ργγῆς idem Stobaeus est auctor flor. 20, 70): illius

guneris Ρhil0demus, cuius de ira liber intur alia eiusdem phil0sophi aliorumque scripta ex ruinis HerculanensibuS hoc saeculo repertus est, Plutarchus de ira cohibenda s=τερια0ργγησίας). Ex his igitur fato nobis servatis sivo librorum roliquiis sive plenis libris quid erui possit ad cognoscendos

Sonocau in libris de ira varios fontes, nun0 demonStrare CODR-bimur. In omnibus enim tribus libris Annaeanis plures philosophi Ρeripatetici Academici Stoici aliique commemorantur, quorum Verba aut impugnantur aut ad fulciendas scriptoris Sententias accersuntur: nomina invenies Platonis Aristololis Theophrasti Hioronymi Zenonis Sextii. De quibus ut summatim hoc loco dicam, Veri dissimile ost tres Peripateticos a Seneca e88e eXcerpt0S, cum prae ceteriS, quod nemo negabit, Stoicorum Scripta eum adhibuisso facito conicias et alios auctores consuluisse me hac disputationueffecturum e8Se Sperem. Itaque, quae multa Aristotelis

8쪽

Verba asseruntur et impugnantur, parum simile veri est ex Aristotele ipso esse exhausta, sed potius ex discipulis eius aut Theophrasto aut Hieronymo. Cum autem Theophrastus unus maXime Omnium discipulorum non solum quae Aristoteles docuerat ad verba fere posteris mandaret, Sed etiam illius doctrinam magis magisque excoleret contraque alios tueretur, cumque Hieronymus Rhodius ex eis eSSet

Peripateticis, qui suae ipsorum sectae placita moralia in-Verterent et propria Via ac ratione philoSophante8 pr0rSUS alia vel etiam scholao contraria invenirent cf. Cic. de s n. II. 3, V. 5, Acad. pr. II. 131) - eam ob rem, quisquiS Aristololis do assoctibus maximequ0 de ira disciplinam in- ὸ quisiturus erat, eum TheophraSti opera evolvere ac pertractare optimum erat. Atque hoc a Seneca in libris de ira conscribendis factum esse equidem mihi persuasi λ) et satis hoc appareret, Si aut liber Theophra8ti 1 ιερι mxaθων ὀργι o aetatem tulisset aut plura eius fragmenta eXStarent nam quae paucae illius libri reliquiase supersunt, nihil saciunt ad nostram inquisitionem. Sequitur ut, qua ratione sentiam Hieronymi scriptis

HSum eSSe Senecam, paucis exponam. Quod semel tantum

ΙΙΙ. 19. 3) apud Annaeum in illis libris Hieronymi nomen

inVenimuS, non Statim commovemur, ut ex eo illum hausisse

existimemus. Inde autem veri similius hoc fit, quod apud Ρlutarchum in libullo, quem scripsit de ira cohibenda, bis

Quibus verbis contra Hieronymum nititur Plutarchu8, quod

δὶ Hac in re mecum consentit etiam Val. Rose, qui in libro suo isAristoteles Pseudopigraphus p. 107 seqq. p. 111 Senecam, ubi in libris de ira Aristotelem nominet, Theophrastum cogitasse judicat, utpote negligentia quadam scriptores veteres aulistiti sectae tribuerint, quae discipulis potius debeantur. cf. Val. Rose l. l. p. 109.

9쪽

irae primos impetus propter celeritatem sentiri negat cf. Sen. dial. V, 1, 3; 4. IV, 36, 6.), illaque di88ensione maxime impullimur, ut etiam aliis eius libri locis eum a Plutarcho adhibitum esse ducamus, praesertim cum dicat Hieronymum alia utilia de illa materie tradidisse. cf. Hillorum in satur. philol. H. Sauppio obl. p. 89. Alter autem locus invenitur ibid. VII, p. 805: αυτ)ὶ 1 ιεν ουν ισους Ουκ Οργγῆς ἰατρεία φανεῖτο, διάκρουσις δε καὶ hi λακ των

mus vindictam τιμοθριαν) in tempus differri monet, quo non iam ira sed ratio punitionem suadeat; id enim quamvis non sit sanatio, tamen esse cautionem eorum, quaeirnScendo peccentur, et comparationem instituit perturbationi8, quae ab irascendo profici8catur, cum corporiS morbo quam Sententiam neque a Seneca neque Ρlutarcho alienam eSSe postea videbimus. Quibus ex rebus concludo Senecam Hieronymi aliquem de affectibus sive, quod magi8 placet, grερὶ τιμιυρίας tractatum, cuiuS quidem, quantum scio, nulla exstat notitia, librum excerpsisse. Accuratius tamen de hac re inquirin0Π Ρ0teSt, cum nulla alia Hieronymi eiusdem argumenti fragmenta nobis exstent, nisi quae accuratiSSima conquisitione forte postea congerentur. In collectione quidem

illa, quam nuperime Hillerus Satur. philol. H. Sauppio Obl. p. 85 sq. cf. p. 89 publici iuris fecit, nihil praeterea

eiusdem argumenti invenimuS.

Mittamus igitur interim Hieronymum et StatuamuS, quid do Platone sit censendum. Citatur quinquies in Senecae dialogo, bis cum fragmenta, ter dicta quaedam eius

ira est, tamen ita appendicis instar quaestionem finit et cum haesitatione quadam allatum est, ut illo loco plura ex Platone sumpta eSSe negare cogamur. Cum enim dicit: .et Platonis argumentum adferam: quid enim nocet

10쪽

10 alienis uti ex parte qua nostra sunt γ', indicat Seneca, Se alicuius alienae suctae testimonio uti, quae hac de re aliter atque Stoici sentiat. Cumqu0 Academici totam affectuum disciplinam minus excoluissent, non eSt mirum, Si e0SSeneca non est secutus. Alterum fragmentum III, 19, 7.)nihil do ira ipsa profert, cum de puniendi ratione agat, ut mimine nos impellat, ut credamus Senecam ex Platone plura hausiss0. De reliquis illis tribus locis non est quod Verba faciamus, quippe quae multo recentiorem fontem

Sapiant.

Iam vero de Sextio, cuius et IV, 36) fragmentum nobis Servatur et V, 36, 1) mos laudatur uniuscuiusque diei dicta factaque remetiendi, dicendum est. Hic igitur Sextius vel Sextus), Quintus cognominatus, is fuit, qui c.

R. 70 R. C. natuS novae Sectae auctor eXStitit, quae Cynicorum Pythagoreorum Academicorum Peripateticorum Stoicorum philosophiam misceret cf. Zeller histor. philos. graec. III. I p. 682 ed. III.), quamque inter initia Sua ex-Stinctam esse queritur Seneca N. Q. VI, 32, 2). Cuius discipuli fuero Q. S0xtius filius, Sotion Alexandrinus, Cornelius Colsus, L. Crassitius Tarentinus, Papirius Fabianus. Sotion autem praeceptor erat Senecae et scripsit duos vel plures libros de ira, quorum admodum pauca fragmenta in Stobaui florilegio asservantur. cs. Nietgsche: Mus. Bh. XXIII, 639. Stob. flor. XIV, 10. XX, 53. CXIII, 15. Dieis: dOX0gr. gr. p. 256). I X hiS fragmentis accuratius XX, 53. in8piciamus, in quo simitutudo cum loco aliquo Annaeano IV, 10, 6) inest. Quae ut appareat, utrosque locos oculiS subiiciam: 99T 69νος εκ του grερι οργχῆς Stob. XX. 53) Tῶς δε σοφῶς αντι οργι ς aκλειτρομεν δακρυα, Ἀχὶμ0κρίτρο δε γελως εατ ει. Son. IV, 10, 5..HeraclituS quotiens prodierat et tantum circa Se male Viventium, immo male pereuntium viderat, flebat, miserabatur