De L. A. Senecae librorum De ira fontibus

71쪽

remittatur, vox lenior sit, gradu8 lentior. paulatim cum exterioribus interiora formantur. In Socrate irae Signum erat vocem Submittere, loqui parcius. adparebat tunc illum sibi obstare. deprehendebatur itaque a familiaribus et coarguebatur, nec erat illi exprobratio latitantis irae ingrata'. Atque hercle, bene se habet, quod hic quoque unumeX auctoribus illis, quorum ope adiuti fontes Annaeanos Saepius iam investigasse nobis videmur, idem exemplum tradentem reperimus. Plutarchus enim VII p. 785 eandem historiolam paulo pleniu8, ceterum partim eiSdem VerbiS enarrat, ut utrumque ex eodem fonto hic hausisse aperte videas. Ac magni illud quidem momenti eSt, cum maxime talibus robus de communi fonte curtum iudicium ferre po88i8, quod vix addubitari queat. In aliis enim licet rebus duo scriptores idem cogitoni et dicant casu quodam . in exemplis eisdem tradendis rarius id fieri sumendum est, etsi haud dubie haec de Socratu memoriae prodita narratio inter antiquitatis homines tritissima erat

et in multorum ore versabatur, ita ut fortassu fiseret, ut eidem ScriptoreS eandem rem narrantes vel in singulis quibusdam VerbiS consentirent, neque tamen ex eodem fonte hausisSUSumi necesse esset. Sed ne haec quidem dubitatio diu haerebit, ubi alia graviora momenta acceSSerint, quRe communem fontem satis luculentur demonstrabunt. Ρrodit igitur haec Plutarchus do Socrate: οθεν ὁ Σωκραι λὶς, OGaκις ωσθοιτο

Ad fulciendum porro nostrum quod tulimus iudicium accedit, quod verba quae deincepS apud hunc Sequuntur, reSpondent in universum Annaeanis, quae in initio capitis leguntur. ConferaS modo, quae80, cum Seneca scap. XIII. l)

72쪽

τ0ς α 0υ φιεγα βοαν καὶ δεινον βλDLειν καὶ κο ατειν εαυ- τον, αλλ' ἡ συχαζειν καὶ μχη συνεπιτεινειν ωGIΓερ νοστὶ ιαριγιτασπιὴ καὶ διαβ0 σει το παθος cc etiam p. 786Gτρεμῶν et Sq. Cui vero hoc unum exemplum ex hiStoria petitum nondum satisfecit, ut Senecam et Plutarchum ex communi auctore pendere credat, hunc magis devinciam, si aliud non minus insigne exemplum attulero et ipsum ad historiam pertinenS. Seneca enim postquam multa deinde regum Persarum facinora enarravit, qui hominibus vel ipsis rebus irati magnam crudelitatem et saevitiam agebant: Cambysis qui Praexaspis filium in convivio sagitta perfudit c. XIV) ut Aethiopibus bellum ingerens totum eXercitum

perdidit c. XX), Astyagis se. XV), qui Harpag0 filium

necatum edendum praepo8uit, Darei, qui c. XVI, 3) 000-bago petente, ut sibi in Scythas bellum inserens unum ex filiis tribus rolinqueret, omnes tres occidit, XerxiS, qui c. XVI, 4) Pythio r0ganti, ut ex quinque filiis unum militia sibi liberaret, eum, quem ille elegerat, in duas parteS

discissum reddidit, Cyri c. XXI), qui Gyndae flumini obiratus Occasionem Babylonis expugnandae praetermiSit, quae Omnia ad Verbum fere ex Herodoto Sumpta sunt

cf. de Cambyse Herod. III, 34. 25 sq. , de Astyage I, 118Sq., de Dareo IV, 83 Sq., de Xerxe VII, 38 sq., de Cyro I, I 89 sq.) - capite XXII transit exempla laudanda eorum

proferre, qui, neque cauSa iraScendi neque potestate ulciscendi deficientibus, lunitor tamen moderateque se gerebant et ignoscere quam vindicare maluerunt. Ac primum quidem c. XXII) Antigonum assuri, qui militibus multa in

se convicia improbrantibus ne iratus quidem est, Sed ioco eos punivit et hostes, qui multum delarmitatem eius illu-SiSSent, urbe capta partim in cohortes descripsit, partim Sub corona vendidit.

73쪽

Quid, quod etiam Plutarchus eodem modo a malis iratorum exemplis ad imitanda transitum facit et Antigoni primum eadem laudabilia facta dictaque iisdem sere verbis enarrat 3 Quem utrumque ut ab eodem auctore originem exomplorum duxi88e intellegas infra ad verbum adscribam. Est autem etiam alia apud utrumque consensio. Uterque enim praetera Alexandri Saevitiam vituperat Ρlui.

VII, p. 795; Sen. c. XXXIII) et Philippi contumoliarum patientiam Ρlui. p. 794. Sen. c. XXXIII) laudat, quamquam

alter alia atque alter horum facta prodit, quam diversitatem sic facito interpreteris, ut ex c0pia eXemplorum, quam Ructor suggerebat utrumque, quae Sibi PlacuiSSent, elegiSSe Sumas.

Nunc, quae de Antigono prPlutarch. VII p. 793.

' ακτηριαν υειτο βαλλο9ν diderunt, ante oculOS BOnam. Sen. c. XXII. Et haec cogitanda sunt exemΡla, quae Vite S, et illa ex contrario, quae Sequaris, moderata, lenia, quibus nec ad irascendum causa defuit, nec ad ulci- Scendum potestas. Quid

enim facilius fuit gnti-g0Π0 quam duos manipulares duci iubere, qui incumbentes regis tabernaculo faciebant, quod homines et periculosissime

st lib0ntissime faciunt, squi

de rege Suo male existimant 8 Audierat omnia Anti-gODUS, utpote cum inter dicentsem et audientem palla interesset. quam illo levitur commovit et: , longiuS, inquit, discedite, ne VOS rex audiat.' Idem quadam

74쪽

ρωσιν cf. Vol. VI, p. 673. ubi similo quid de Agathocle rege Siciliae refertur).

litibus suis exaudisset omnia mala imprecantis regi, qui ipsos in illud iter et in eX- tricabito lutum deduxisset, accessit ad eos, qui maxime

laborabant, et cum ignorantes a quo adiuvarentur eX-plicui8Set: ,nunc, inquit, malodicite Antigono, cuiuS vitio in has mi serias incidistis: ei autem bene 0ptate, qui VOS ex hac voragine eduXit. Idem tam miti animo

dicta quam civium tulit. itaque cum in parvulo quodam castello Gra ociobsiderentur et fiducia loci contemnente S hOS-tem multa in deformati- tum Antigoni iocarentur

et nunc staturam humilem, nunc couliSum naSum deriderent: , gaudeo, inquit, et aliquid boni spero siSi in

castris meis Silenum habeo. Cum hos dicaces fame domuisset captis Sic u Su Se St, ut eos qui militia outiles erant, in cohorte S describeret, cetero Spraeconi Subiceret, idque Se negavit facturum fui S se, nisi expud irot his dominum habere, qui tam malam haberent linguam.

75쪽

75 In eis, quae deinde Seneca dispiat, nihil hsontem repererim: ideoque nihil de eis dicendum. Restat id, ut breviter omnia quae diSputata Sunt comprehendens iudicium, quod de Sensicae in libris de ira auctoribus mihi confirmavi, hoc loco eloquar. Atque Sic puto Senecam rem instituisse, ut GraecoSauctores, qui de ira Scripsissent, legeret excerperet eXcerptaque ita in suam disputationem contexeret, ut quibuScumconSentiret, eOS Sequeretur, eOS autem, quorum SententiaS

non probaret, impugnaret. Imprimis autem Chrysippum SecutuS eSt, quod e Cicerone atque Galeno apparet. Deindeo Peripatolicis Theophrastum et Hieronymum eum legiSSe equidem mihi persuasi. Hunc etiam Plutarchi auctorem Videri supra p. 8 sq.) docui. Num vero Aristotelem ex ipsius libris citaverit, dubito: immo credo ex Theophrasto ei illum innotuisse. cf. p. 30). Ρro corto tamen id affirmari potest in Philodemi 1τερὶ Οργνης libro tam multa cognoSciquae artiSSime cum Seneca cohaerere vidimuS, ut faceren0n Ρ0SSimia S, quin utriuSque communem fontem StatuamuS. Hic qui fuerit, etiamnunc haeSitans pronuntiare ViX Rudeo. Ad duos tamen puto, animum maxime eSSe vertendum, ad

Chrysippum et Antipatrum Tarsens0m ut equidem judic Stoicos. Cum vero de Antipatro praeter illud unum fragmentum apud Philodemum p. 113, 36 Sq.) et locum as. Athenae. XIV. 643 nihil oxtet quo olus do ira libri cognitionem accuratiorem habeamus, hunc miSSum faciemuS, et

libentius Chrysippum sont0m Stoicum Ρhilodemeum SumemUS. Minime vero philosophum Gadarensem id curaSse, ut ip8iuSSectae Scripta Sola perscrutarotur Si quid ei scribendum eSSet, inde apparet, quod in opere eiuS περὶ μ0υσικχῆς Di 0 geni Babylonio Stoico praeter alios permulta deburi viri docti jam animadverterunt. cf. Voll. Here. Edit. I. Vol. I. praef. p. 16 Sq. Denique praeceptori Soti0ni, philosopho εκλεκτικεῖ, multa deberi a Seneca Supra p. 10Sq.) Satis exp08uisse mihi videor neque, quin plura ad illum referre p088emu8 dubito, si aut totum eius opus, quod de ira Scripsit, aut plure8 eius reliquiae eXtarent.

76쪽

igulis auctoribus historiciS, e quibus magnam exemplorum Seneca conquisivit ad illustrandam suam disputationem, inquirere non est huius loci; pauca ex Herodoto petita esse Supra demonStraVi, quaedam ex Chrysippo fortasse aut eis qui de ira scripserunt sumpta sunt. Unde autem exempla Sint hominum Romanorum, quaestio est. Atque operae pretium is profecto feret, qui e Senecae omnibus operibus quoS rerum Scriptores SecutuS sit nos docuerit. Ut finum faciamus disputationis nostrae, in univerSum pauca de compositione Annaeorum de ira librorum ad

Martensio iudice de L. Annaei Senecae vita et debtempore, quo Scripta eius philosophica, quae SuperSunt, composita sint. Allonae 1871 p. 27) tres illi libri anno 41 p. C. Scripti sunt. Rectius Lehmannus Claudius undseine Zeit. p. 315 et sq.) anno 49 hunc dialogum compositum esse iudicasse mihi videtur. Quantum ex ipso cognosci licet, una omnes libri in lucem prodierunt et publici iuris sunt facti. Quod si ad compositionis artificiosae leges respicieS,

has maxime neglectas esse videbis. Nam totiens eaedem Sententiae inis vel saepius diversis locis repetuntur, ut accurata operis dispositio vix eluceat. Conferas modo eX magnRexemplorum copia haec: irae signa in unoquoque libro

describuntur ut Ι, i, 4 Sq. II, 35, 3 sq. III, 4; Saepe de punitione peccantium Sermo eSt I, 7. I, 15. I, 16); quater

impugnatur Aristotelis sententia censentis, iram utilem

esse ad fortitudinem I, 7. I, 9. I, 17. III, 3, 1): illud etiam

SaepiuS iteratur, Sapientem, si quantum hominum indignitas postularet, tantum irasceretur, numquam irasci desiturum eSSe, cs. II, 6, 3. 7, 2. 9, 4.) et neminem esse Sine culpa

cf. I, 14. II, 28, 1 . Quae I, 2 irae effectus eiusque

damna commemorantur, eadem denuo III, 2 mutatis mutandis invenies. Quid, quod etiam rem de qua iam dixit, tractandam proponit, quasi nihil antea de ea disseruerit 8 Nam tale quid statuendum est ad c. 5 libri

77쪽

iae 0peram n avi Simulque per innum Stipendia Sex deinde menses universitatis Fridericae Gulielmae 0linensis civis comm0ratus denuo Gottingam redI1, Studia meis c0ntinuarem red finemque Perducerem. 0cuerunt me uv. ili. Beresini: Curtius Dr0ySeu M0mmsen

Semestria interfui. Praecept0ribus meis eum OmnibuS tum muramellthey0 et Sauppe0, qui nunquam mihI neque 0Peris seruerunt neque consilio, gratiam thabeo quam misXImam emperque habebo.

78쪽

ι0, 1.,Se meta Nam cum II, 33, 1 ci. HI, 15, 3) p0tentiorum iras hilari voltu, non patienter tandum ferendas esse voluerit, illo tamen loc0, qu0 di Cambysis in Praexaspem crudelitato loquitur III, 14)hunc filii mortem non modo tulisse, sod regis Sagitti mirandi artem insuper laudasse narrat, eo Vociferati ut patrem perditum ire neceSSe

contendat.