장음표시 사용
251쪽
dio cum Aratus, auctor iam ipsi notissimus, multo ante praecur
rasset, etiamsi noster liberrime, ac nullum veluti aspectans du- ' cem, iter illud ingrederetur, vestigia tamen Arati, qui prsierat, non interdum premere non potuit: plane quemadmodum Ver gilitis ipse quoque,cum eadem in Georgicis persequeretur, Aratum quoque non repraesentare non potuit, sicut inferius videbimus. 4a ex re effecit sane Cicero, ut sua illa Prognostica, nec ipsius Arati, si quis verba modo ordinemque spectet, nec etiam non Arati, si quis rem ipsam consideret, prorsus esse vide remur. Hocque ita Porem bio significare ipse videtur, cum in persona primum. fratris libro de diuinatione primo loquitur. Istis, inquit Minctus, rerum praesensionibus Prognostica tua referta fiant. Hoc, cum ipse eadem deinceps libro de diuinatione altero,non iam sua,sed Arataea appellat. Hoc, cum ad Atticum, Afranio & Metello Coss. scribit in hunc modum. Prognostica mea cum oratiunculis propediem expecta. Et sane, si vera est coniectura nostra, quam extremo Plis nomenorum fragmento explicando proposuimus, nimirum intelligi potest, Cia ceronem, Phaenomena tantum ipsa, sine Prognosticis, initio ex Arato conuertisse,ijsque ita conuersis ad extremum illud addidisse, quod nos ibi quoque ad extremum reposuimus, non mirnus librum ipsum de coelo ac stellis diuturnum fore, quam coelum ipsum cum stellis & sideribus, quae libro continentur, di turnum & est,& habetur. Pertinuisse autem hanc sententiam ad Phaenomena tantum non ad Prognostica,cum res ipsa satis i quitur, tum Priscianus etiam persuadet, qui locivia citat ex Cia ceronis Arato: quo nomine ab ipso Phaenomena tantum significari, non Prognostica, superius diximus. Hanc igitur conie- , cturam si sequamur, Porembium adiuuerimus.Vt interim omittam illam quoque alteram, quod quo loco quidem, descripto situ N positione stellarum fixarum, Aratus proponit deinceps, quoniam de stellis errantibus dicere non possit, de fixarum o bibus &conuersione primum, tum autem quoque de signis, id . vero est,ut ego illo loco interpretor, de Prognosticis & praesensionibus, se esse dicturum: ibi noster Cicero, nullorum siSn rum aut Prognosticorum meminit, sed tantum Imponit se de
inerrantium stellarum orbibus solum de conuertionibus tractaturum,signa nulla aut Prognostica persecuturum.Proponit a
tem hic versis quidem corruptis sed ita fortassis restituendis . Quarum
252쪽
Quarum ego nunc nequeo totos euoluere cursus. Stellas errantes intelligit, de quibus tunc loquebatur. Verum hi c, qu e semper certo volvuntur in orbe Fixa, sin tui magnos edemus versibus orbes. Cum Graecus Aratus sic O ω τι κελον ἐγὼ sed:
veri igitur sit nile est eum de Prognosticis, de quibus non proposuerit, illo loco non egisse: quod quidem Porembius, ut dixtinus, suspicatur. Q i cum suspicionem hac suam, reliquoriim omnium securam, Isidoro etiamnum & Acredula premi intelli heret, dicebat item fieri potuisse ut Cicero ineunte adolescentia utrunque ex Arato conuerterit, tam de Phaenomenis quod
scribit, quim quod de Prognosticis, idem tamen restea & Phaenomena multis in locis, ut ostendimus, leuiter emeisdauerit, de prognostica denuo luculentius recognouerit: eaque propterea non magis iam Arataea quam sua nominauerit. inarii dua mim opinionum quisquis alterutram recipit, is nos sane, sicut olim, ita nunc quoque, fragmenta ex Prognosticis, hoc separato loco reponere,quam cum Phenomenis coniungere malui si minime mirabitur. Sin autem est, cui haec, quacunque ex causa, infirmiora videantur, is per nos quidem suum iudicium sequatur licet. Nos ne ipsi quidem in his amicissimi nostri coniecturis, magnopere conquiescimus. Nam varietas haec quidem Iectionis,quae tantoper ex Isidoro urgebatur, non videtur reuera tantum momentum posse adferre ad id quod agitur,quantum metuitur. Nam & alias quoque non raro in his fragmentis& in Plisnomenis saepissime varietatem hanc obseruauimus, sine ullo tantarum rerum motu & conuulsione; & locus est quoque,quem infra adnotabimus ex libris de consulatu, ubi, cum vulgata exemplaria legunt, Ipse suos quondam tumulos ac templa petiuit, Lactantius lib. III. cap. x v I I. legit, Ipse suas arces
atque inclyta templa petiuit. Et alter item locus in libro de suis temporibus: ubi, cum vulgo legitur, Concedat laurea linguae, ex oratione in Pisonem legitur, Concedat laurea laudi. Nec tamen de illorum quoque libroru certitudine ouidquam hac ista varietate detrahi potest. Praeterea autem videri quoq; haec ista possunt tum sua, tum Arataea, ex eo appellata, quod cum partem ex Arato cepisset, partem autem suam, ex sua & aliorum
253쪽
obseruatione colle iam, adiecisset,utranque appellationem liber sustinere merito potuit: si saepenuinero id quod totum est, appellationem a parte tributam potest sustinere. Equidem Ciceronem de suo quoque aliquid ad haec Prognostica attulisse, cum Germanici quoque Prognosticorum partem, qu ae reliqua facta est, intueor, coniecturam quodammodo capio. Illa enim nec vestigium ullum Arati continent,& illud de se in commentario testimonium listere videntur, de ijs se dixisi quς ante a nullo essent prodita. Non igitur plane in his coniecturis ataquiescimus. Sed quoniam in Prognosticis tamen versaremur, quae a diuinatione non omnino sint aliena, aliquid etiam diutinationis admiscendum fuit, vide ijs amplius inquirendi in rior occasio eruditioribus praeberetur. Vt cum Luna means J Ex Prisciano lib. x. qui hunc locum ad demonstrandum passivum verbi, Stinguo , recitat. Nisi quod alicubi pro,officit orbi, legitur,Etagit oriam,perperam,ut videtur. Sed mirum est quosdam extitisse,qui,Vt cum,finem sec rint unius exametri : I una mean principium alterius: legibus exametri prorsus reclamantibus. Exprimitur autem his Graecum illud.
Eos autem & silperiores duos versus Avienus conuertit sic. . Sed cum radijs marcentibus a reor. I.an iret,& in tenui tenduntur acumine frustra Phoebei crines, nimbos aget atra procella.
Talis Stobducti cernetur forma diei, Qualem fraternos subtexens Luna iugales Lucem hebetat, subit haec silperi sacra lumina solis
Inferior, mediaeq: inter stans lampadis orbe A rcet sana igerae radium sa cis. Ast autem tenui J Et hoc ex Prisciano lib. xvi. in fine,&lib. x rix. Cum olim autem legeretur, inae candent lumine Plia nae, lego, candet lumine rhati . Phatne enim praesepe
- Latinis signi at. De suo, quod quidem hunc locum attinet,
Rem ipsam quod attinet. Pliniuslib. x vi rti cap. vlatino sicli,
254쪽
guum inter illas obtinente nubecula, quam Praesepia appellant. Haec cum coelo sereno apparere desierit, atrox ni enas sequitur &c.
Atque et an ventosai Ex lib. I. de diuinatione. Quoqhidem in loco Q. frater, cum genera diuinandi, in illud quod artis,
de in idquod naturae est, diuisisset, eorumque omnium euentaniagis quam causas quaeri oportere dixisset,iraedicorumque o seruationes ad id comprobanduimattulisseti Age ea,inquit,qua quanquam ex alio genere sunt, tamen diuinationi sunt simia
hora,videamus. Atque etiam Ventos & q. s. i . t T&addit. Atque his, inquit, rerum prisensionibus Prognossica tua referta sunt. Haec ibi. Aratus in Grae sic. . i
inam sententiam etiam Verg. r. Georg. ita est aemulatus. Continuo venti surgentibus, aut freta ponti Incipiunt agitata tumescere, & aridus altis Montibus audiri fragor, aut resenantia longe Littora misceri & nemorum increbescere murmur. Et Plinius lib. illo x viii. cap. vltimo. Mare si in tranquillo portu a cursu stabit, & murmurauerit intra se, ventum prςd cit . Si identidem,& hyemem mmbrem. Littoris ripsque si re sinabunt tranquilla, asperam tempestatem. Item maris ipsius, tranquillus 'nitus spuma e disperse, aut aqus bullantes. Puta. mones marini in pelago, plurium dierum hyemem porte itini. Saepe & silentio intumescit, flatuque altius solito iam intra se esse ventos fatetur. Equidem & montium senitus,nemorumque mugitus praedicunt. Cana fulix J Ex eodem Iibro de diuinatione. Videtur autem illud Arati repraesentare.
Quod ipsum ita etiam exprimere Vergilius videtur. Iam
255쪽
Iam sibi tum curuis male temperat unda caritus, IQ tium medio celeres reuolant ex aequore mergi: Clamoremque ferunt ad littora, qtiumque marinae In sicco ludunt fulicae, notasque paludes Deserit, atque altam supra volat, ardea, nubem.
Videtur autem, inquam,& Cicero & Vergilius: quod in harum
auium nominibus magnam perturbationem esse perspicio Cicero tamen & Augustinus noster,& Avienus fulicem vocant. De stilica est etiam apud Furium poetam veterem. Sicut fulica letiis volitat supersquora classis, Spiritus Eurorum virides cum purpurat undas. Vide Gellium cap. x I. lib. XVIII.
Et matutinis 3 Etsi ex omnibus superioribus fragmentis videri potuit verba Ciceronis verbis Arati non modo non prorsus e regione respondere, sed etiam longe ab ijs dissita remotaque e se, tamen ex hoc uno lucidissime non solum de verbis, sed tiam de ordine quod diximus, constare potest, Aratus enim hunc ordinem sequitur.
Primum videlicet de ranis, de acredula,mox de comice, extremo de bobus. Noster autem ut videtur in libro de diuinatione primo, ex quo haec omnia sumpta sunt, primum de acredula, tum de cornice, mox de ranis. Quanquam esse sane video, qui hec ad rationem Graeci Arati in Latino commutarint. c. od non placet. Cur enim aliud de Prognosticis, ex libro de diuinatione primo desumptis, quam de Plisnomenis, ex lib. II. de deorum natura prolatis, sitspicari libet aut cur, cum Plista meliorum, in libris de deorum natura, nullus sit ordo contum batiis, ordo Prognosticorum, in libris de diuinatione,contumbatus videatur λ Haec de ordine.Verba autem quod attinet: pro duobus versibus Arati de ranis, tres videas Ciceronis: pro uno Arati de acredula sic enim iam ὀλολυγανα appellare libeUQuattuor Ciceronis pro quinque Arati de cornice, duos de eadem. Ciceronis
256쪽
Ciceronis. sed de versuum numero leuius est . Verba, inquam, Graeca ipsa cum Latinis, si contuleris, per te ipse ita esse quod dico cognosces. Aratus de acredula,ut dixi, sic.
Noster autem non conuertere, sed luxuriari, & quidem,ut lenissime dicam, nimis delicate, videtur: cum inquit. Canit de pectore carmen: El. Matutinis vocibus instat. Ei. Vocibus instat de assiduas iacit ore querelas: ac quasi adhuc parum dixisset, matutinis vocibus, addit, cum primum, inquiens, gelidos rores aurora remittit. Itaque, cum haec illi forte ipsi non satis. facerent, aliter haec & reliqua deinde, conuertit. Est enim sane, quod hunc locum attinet, in manibus ex Isidoro versiculus, qui Graecum melius reserat. Eum sic habet Isidorus.
Et matutinos exercet acredula cantus.
ut plane si pro, Et, legeretur, Aut, totum pene Gricum exhaustum esse videatur. inanquam sunt, qui Isidori hunc versiculum non ex Prognosticis, sed ex Progne Ciceronis nescio qua desumtum e se putant, ut supra quoque diximus. Plinius libro& capite uti sepertiis adnotauimus, Fulicas ὀλολυγόναι scribere videtur. Fulicae, inquiens, matutino clangore tempestatis prsnunciae sunt. inii Aratum ad verbum interpretatus est,uocat bubonem. Avienus vertit vlulam. Vocibus instata Hunc versutia Henr. Stephanus legit sic. Instat & assiduas vocum iacit ore querelas. Fuscaque J Idem ille. cuius superius quoq; meminimus, Vergilius eam Arari sententiam sic extulit. Tum cornix plena pluviam vocat improba voce, Et sola in sicca secum spaciatur ha rena. Plinius vero lib. x vi ii. cap. vltimo sic. Cum terrestres, inquit, volucres contra aquam clangores dabunt perfundetes sese, sed maxime cornix, hyemem notat. Grscum Arati sit perius recitauimus. Est autem hoc quoque fragmentum ex lib. de diuinatione.
Vos quoque signa I Plinius loco illo eodem. Rans quoque ultra solitum vocales tempestatis, ait, signa sunt. Vergilius. Et veterem in limo ranae cecinere querelam.
Ad hunc autem locum respexit proculdubio ipsc Cicero cum ita scribit Attico lib. xv. epistolarum. Equidem etiam pluuias metuo, si Prognostica nostra vera sunt. ranae enim ρητοῖεύουσιν. 4 Arati
257쪽
Arati Grscos versus iam habuimus, Latinos Ciceronis recitat Q. Frater. lib.ut diximus, primo de diuinatione. Versibus autem ipsis recitatis ita addit. Quis est,inquit,qui ranunculos hoc videre suspicari possit λ Sed inest nimirum & ranunculis quaedam natura significans aliquid &c. Sic nos enim legendum esse existimamus prster & vulgarium, de veterum librorum lecti nem, & Victorij hominis eruditi castigationem. Mollipedes ue boues J Aratus. i
Vergilius Aut illum surgentem vallibus imis
Αεris fugere grues,aut bucula coelum Suspiciens patulis captauit naribus auras. Boues, inquit etiam Plinius loco citato,coelum olfactantes,se lambentes contra pilum,eandem significationem habent. Iam vero semper viridis I De hoc loco,quem ex libro de diuinatione priore,quemadmodum & proximum superiorem, & reliquos, protulimus, ita Plinius lib. x v III. cap. x x v. Est & alia, inquit, niani sestior ratio mirabiliore naturae prouidentia, in qua Ciceronis sententiam ipsius verbis significabimus. Iam vero semper. & q. s. Ex libroautem Plinij correxi in Cicerone id,quod ratio etiam ipsa pediana, & numerorum requirere videbatur. Nam cum in Cicerone legeretur, Lentiscus triplici solita grandescere foetu,
reposui ex Plinio, solita est. Graecus Aratus de Lentisco sic ha
Caprigeni pecoris cunos J Ex Prisciano lib. vi. sub ipsum inti tium. Exprimit autem illud Arati.
Λut, quod item mox ibi sequitur.
258쪽
Sed prius potius.Id enim plane Caprarij meminit,quem hic Cicero Periphrasticos custodem pecoris caprigeni vocat. Praeterea autem quod dicit, De gurgite vasto, hoc , post Ciceronem quidem, ita extulit Avienus Festus. Contemplator item, si longe plurima ponto Agmina festinant volucrum, solida mutie frequentes succedunt terram, sterilis desaeviet aestus Ac sitient agri.
Et deinde Sed si tum modicς producunt agmina ab undis,
Nec trepido passim versant convexa volatu, Laetitia est duris pastoribus, astore parcos Praesumunt imbres.
Iano RuM de consulatu invenio tria genera Ciceronem confecisse. Primo orationem , de qua iam dixi,cum orationes explicarem,in illa quidem oratione, luet contra concionem
Metelli inscripta fuit:& si quid est,quod dicendum adhuc sit, inserius dicetur. Secundum genus librorum de consulatu, fuit Graecus commentarius, de quo lib. I. ad Att. Commentarium consulatus mei Graece compositum misi ad te. Et epistola item sequente. De meis scriptis misi ad te Graece perfectum consulatum meum. eum librum I. Cossinio dedi. puto te Latinis meis delectari, huic autem Graeco Graecum inuidere. alii si scripserint, mittemus ad te, sed mihi crede, simulatque hoc. apstrum legerunt, nescio quo pacto retardantur. Et epistola prima Iib. I r. ad eundem Att. Kal. Iun. eunti mihi Antium, & gladiatores M. Metelli cupide relliiquenti,venit obuiam tuus pueri is mihi litteras abs te,& commenta- 'rium consulatus mei Graece scriptuna reddidit. in quo laetatus 'm, me aliquanto ante de iisdem rebus Graece item scriptum librum L. Cossino ad te perferendum dedisse . nam si ego tuum ante legissem, iuratum me abs te diceres. quanquam illa tua -- ι legi
259쪽
legi enim libenter horridula mihi atque incompta visa sunt.
sed tamen erant omata hoc ipso, quod ornamenta neglexerat:&, ut mulieres, ideo bene olere, quia nihil olebant, videbatur. meus autem liber totum Isocratis atque omnis eius
discipulorum arculas, de non nihil etiam Aristotelica pigmenta contairpsit: quem tu Corcyrae, ut mihi aliis litteris significas, strictim attigisti, post autem, ut arbitror, a Cossinio accepisti. quem tibi ego non essem ausius mittere, nisi eum lente ac fastidiose proba utilem. quanquam ad me scrpsit iam Rhodo Possidosiius, se, nostrum illud υπέμνημα cum legeret, quod ego ad eum, ut ornatius de ijsdem rebus scriberet,iniseram,non modo non excitatum est e ad scribendum, sed etiam plane perte ritum. Quid quetris λ conturbavi Grscam nationem. ita vulgo qui instabant, ut darem sibi quod ornarent,iam exhibore mihiniolestiam dei iterunt. tu, si tibi placuerit liber. curabis ut &Athenis sit, & in ceteris oppidis c raeciae. videtur enim posse aliquid nostris rebus lucis afferre. Tertium genus fuerunt libri tres versibus conscripti Latinis, in quorum altero Urania loquebatur, in tertio Calliope: nam de primo nihil constat. de his libris sic idem ipse Cicero eodem illo, ex lib. r. epist. ad Atticli,
loco adnotato. Latinum si persecem, ad te mittam. Tertium poema expectato, ne quod genus a me ipso laudis ni ei praeteris mittatur. Quem locum ego quidem, contra alioru opinionem
sic intelligo. Misi ad te Grscum, mittam & Latinum, si perfecero. statim autem significat, quid ad perfectioncm desideretur. Tertium videlicet poema expectato. id autem est,ut ego interuligo, tertium librum versibus conscriptu, qui solus ad Latinum rerficiendiim desideratur, cum duos iam confectos habeam. Quod autem mox inquit, Ne quod genus laudis &c. sic simpliciter accipio, quod cum duobus iam superioribus libris, quos se confectos habere innuit,multa laudum suarum genera fuerit versibus persecutus, nunc, ne quid sit, quod in hoc genere praetermisisse videatur, tertium se additurum librum pollicetur. Tertium igitur genus librorum de consulatu suit hoc istud poema, quod pri manibus est,tribus libris,ut dixi, constans. .ari a genus, si cui addendum videbitur, illud forte addendum esse videri poterit, de quo sic ad Luceium ipse Cicero lib. v.fam. Cum enim fatis illum adhortatus fuisset ad consulatum
sium scripti, illustrandum,subiungit.Si suscipis causam, inquit,
260쪽
consciam commentarios rerum omnium. Quos sane illu etiam confecisse ii dicio potest esse locus quidam ex libro. iii l. ad Attic. ubi Cicero sic scribit. Tu Luceio, inquit, nostro librum dabis.valde enim procliue est de illis commentarijs intelligere, quos se Luceio confecturum pollicebatur per epistolam : prae- isertim cum eius etiam epistolae paullo ante scribens ad eundem Atticum,meminerit. Epistolam,inquit, Luccio quam naisi,qua, res meas ut scribat, rogo, fac ut ab eo sitimas, valde bella est, eum ut approperet adhorteris, & quod mihi ita se facturum restria psit, agas gratias. Equidem poemati de consulatu, Afranio de Metello coss.suprem videtur manus fuisse imposita. nam in epistola, quae eit tertia, lib. II. ad Att. perscripta illis coM.versus iam tum ex libro II i. eius poematis ita recitantur, ac si nomodo iam perfecti , sed etiam Attico essent noti sistini. Hunc autem istum commentarium, quem in quarto genere librorum de consulatu colhituo,Marcellino & Philippo demum coss. scribere est aggrestis: sicut non difficulter posset demonstrari, si quis modo tempus datet illius ad Luceium epistolae consider uerit. Omnino in hunc istum commentarium ea videntur sulia se coniecta, quae Luceius ipse deinde in historia exprimere &imitari debuerat. C5sulatum enim Ciceronis a multis fuisse ce-lρbratum magnopere constat, sicut de Attico, ex epistola I.
lib. I i. epistolarum ad ipsum,&ex Cornelio Nepote in ipsius vita: de Archia, ex oratione pro ipso: de Sallustio, ex ipsius historia: de plerisque etiam alijs, aliunde. Nec mirum id sane videri debet. Erat enim consulatus Ciceronis vere, ut Curio dicere erat solitias, quaedam: cuius rebus gestis Cicero memoriam sui nominis ad immortalitatis & sanctitatis opini nem consecrarat, ut mirum videri non debeat, si Plinius in laudes Ciceronis erupturus, e tota vita eius, consulatus tantum orpera selegerit, de quo loco Plinij diximus in scholijs in orati
nem pro Roscio Othone . Eum consulatum Terentis uxori diauinis etiam prodigijs praemonstratum suis 'constat ex Seruio, qui, dum illud Virg. eglog. v I II. interpretatur, Aspice corripuit tremulis altaria flammis Sponte sua, dum ferre moror, cinis ipse,
Ait poetam ad illud respexisse, quod de se ipso in poemate Ciax ero testatus fuerat, Tcrentiae, dum post peractum sacrificium libare vellet, visam summam in cinere, quae res maritum ipsiuq