장음표시 사용
31쪽
largentes in patriae familiaeque spem iuvenes exit mos, perinde cisi non aliorum sient quaesituri stientiam, quam quae Vel dediscenda forent, vel mafore saltem ex parte negligenda, quam primum de relicto pulvere scholastico patrios sedulius essent
tractaturi mores Absit, Auditores, ut tam informe aleremus ficetum opinionis monstrum suis quibus natum est, relinquendum autoribus i absit 'ut Ob nonnulla mutata suam)uri civili in aliis innii mens detraheremus autoritatem, aut quorundam
ex scitia inclinatum plus Justo rigorem ulterii
deprimendum putaremus, cui fulciendo, ne prorius collabatur, nos pro virili non obstrictos tantum profitemur, sed taratissimo. Si qui nunc orienaevi in eo veniantur, aut lapsu temporis ac vetustate nobis haud satis congrua, quae tunc reapse Justa&aequa , non ideo haec reliquam eius sustulerintJustitiam, nec venustatem, praestantiam deho nestaverint, sed magis teguntur ipsa atque obumbrantur fulgentissimis superstitis etiamnum in olarisque equitatis radiis, ac jubare splendidiore Non mili fert animus, luculenter indubitata juris prudentiae Romanae adducere encomia, multoque minus dubia alia incerta laudum argumenta magnis advehere conatibus, cum adeo lumine proprae&Vera nativaque pulchritudine sponte niteat adeo sese usu quotidiano, quem praebet maXimum, commendaverit prudentioribus, ut facile infra di nitatis Uusculnaen casura sint in praejudicium calum-ι ς 'δ' ηψqViorum tela. Quamvis enim haud dissimulandum sit, nec dissiteri quisquam
32쪽
cum ratione possit, qui in curriculis disputat1onum Academicis nonnulla arguendi tuendique studio, positis Romani juris principiis, subinde asserantur, quae , ut nunc sunt homines hominumque mores, nostratibus in usu esse desierunt, atque ut obsoleta, sic d antiquis videri possent tabulis accensenda quamvis etiam veritus haud fuer1m nimis religiosos appellare legum civilium observatores praeconesque, qui extra illas nil sapere deiiderantes, vix quicquam Occurrere 1 foro autumant, quod non&Themis Romanae vis accurato dictasset libris nimium tamen ex adverso pertinacem esse, nimisque effusam quorundam licentiam, dicere non erubuerim, qua sic in urisprudentiae illius odium invidiamque aestuavi temperanter, ut eam non in ingens tantum contemptu maXim Iadducant periculum, sed, medus e tribunalibus pelli oportere contendant acerrime, solisque relinqui Doctor1bus umbraticis, per eosdem nut1ubus vexandam ventilationibus inubus nihil re- Quentius, quam tralatilium illud, dudum in pler1sque reces um cssse a priscis 1llis justiti praeceptis,
Quae pridem Romanis arriserant rerum dominas, alia nunc tempora, mortales alios, alia quoque Jura non
exposcere modo, sed .diu recepi'. Licet enim sponte largiamur, satisque adstructum sit, non
omnia illa Romanis misi e nota legum autoribus, quae postmodum hisce in regionibus ceperunt invalescere attamen nec cuncta cordatioribus displicere certus sum, quae nonnulli, dum nimis levi digito Latialis prudentiae tetigeruut Ollamma,
33쪽
abrogata putant ac rejicienda pari cum Juliano Apostata responso dignissimi cui oblatam Christianae fidei defensionem se legisse cognovisse damna se se glorianti, regestum fertur, legisse quidem ipsum,
at non cognovisse , si enim cognovisset, non fuista damnaturum. Plures certe Jurisperitorum in ordine repertos constat , qui, dum non satis Xaminarunt justas Romanarum decisionum rationes, equitatem quoque crediderunt abesse, atque adeo jura civilia sic satis ignorata perperam castigarunt, infelicibus prope obruerunt censuris, quae firmo nitentia fundamento, intacta relinqui debuis enide illibata plures, qui, dum in publicis domesticisque scholis jus segnius, Mnon sine mentis torpore, a primo Vi salutarunt limine, ac multa velut inutilia levi superarunt saltu, deinceps in forum quasi alium in orbem delati, plura nova arbitrantur, usuique gentis constanti tribuunt, quae tamen pla
citorum inomanorum non mente tantum compre
hensa, sex disertis expres a verbis , manifestam talium produnt inscitiam. Si penes solos uris cultores verba facerem, liceret plurimis haec monstratum ire: uuc unum illud monuis ejuvabit, etiam in ipsis illis quae ignota olim, recenter introducta sunt , ac solis forte placent Bataviae incolis populisseque propinquis , non stipervacaneam , sed neces a-riam prorsus esse legum a Iustiniano compositarum scientiam dum nihil usitatius esse exercitati norunt, quam ut in emendat ac novo jure negotiis
singulis causisque applicando pleraque rursus ad
accuratissimam Themidis Romanae revocentur li-
34쪽
bram ac expendantur, petitis inde ratiocinand1 principiis, ac non facile fallentibus arguendi modis. .
Sordescat igitur hisce Romani juris tudium, parum gnaris, quantus in eo quamque pretiosus thesaurus teneatur reconditus non stet per hosce, quominus illud collapsum contritumque tristi funere in tumulum inferatur aeternum ignorandum; mus concussi laudem quaerant: eversi captent gloriam: contemtui sint aliis hodiernajura, ceu rabulis tantum commendanda forensibus unice placeat Astreae Romanae cura, solae pellic1ant hujus deliciae t tm profecto alii prudentiusque sic mediam viam censuerunt eligendam, ut nec Roman nec Bata-Vici juris scientiam aspernandam putarent aut Eligendam , atque uti praejudicium infanti nutrix infert, si tantum unum et uber lactandum praebeat, sic fraudem non minorem fieri legum studiosis cum sola Latialis, non item hodierni Juri nutriuntur notitia ac limbuuntur: sat bene Romanam Uel- Ricamque convenire Iuris prudentiam, in una
cte morari sede individuo velut foedere unctam, mutuisque feliciter juvandam auxiliis osceXcolendas sedulo iniritum leges, ut tamen ne-Placta non v1deantur jura domestica sic rur1us patrios tractandos mores, sic consuetudineS, ne meXilium pulsa uideatur Romana ThemiS, etiam Unc, cum primum sibi locum deberet invenire cavendum esse, ne filia sic enim hodierna libet appellare iura ne filia matrem , civilis juris autoritatem , ainstar viperae exedat , sed, in id serio uicia ben-
35쪽
dum, ne sterilis, rine se ictu sperato, ac suis inutilis sit possessoribus ars boniti equi laudatissima.
Quotquot aliter vasto uris, prout nunc est, Oceana sese committere ausi fuerint, nae illi levitate nimis inconsiderata vel non satis evitabunt Charybdis pericula, dum mordicus Romulidum adhaerent placitis, vel in Scyllam imprudenter illapsuri sunt, dum gentis togatae jura nimis silentio involvenda Putant. tuin desumendum utrimque, quicquid conspicuum , quicquid pulchrum hominumque applicitum necessitatibus, faciet suum cuique tribui, ac passim in tribunalibus justitiam dominari: Cum ex adverso manca prorsus ac mutilata sit apparitur Jurisprudentia, ubi juris alterutrius negleci u laboraverit. Stat scilicet hodiernis Romanisque legibus, ceu firmis binis suffultum columnis, Astrea delubrum. Alteram ergo ex his si subducendam censueritis, nonne alto ruet a culmine accollabetur splendidum illud augustumque tectum, atque ita propriis impeditum ruderibus, dissicilem miseris, malefidum oppressis ad aram justitiae refugium quaerentibus , praebebit ingressum Quid nonne oleum operam inutiliter eos creditis collocaturos, qui medio in cursu subsistendum arbitrantur, non ultra de victoriae palma gloriaque solliciti At tales profecto idos existimo , qui sola Romani juris contenti scientia, nullam de caetero curam, nullam industriam, quotidianis impendunt, atque ita minus instructi in vitae commum theatrum prodeuntes, nec sibi nec aliis satis proiuturi sunt, aut insignem publice praestitur usum.
36쪽
Qtiamvis vero haec ita esse , vix ulli vestrum ultra sperem ambiguum , non tamen ideo quisquam jure a me eXpectaverit , Ut in hac nova, quae mihi obtigit, Sparta, fori Batavici ritus, ut litium solennia, ut judiciorum ambages, quaeque in singulis stratagemata adhibenda, quae retia, qui casses, quae argutiae ac fallaces machinationes, versutique juris praestigiae evitandae sint, figillatim eXponam praeterquam enim quod de hisce forsitan apud exercitatos non aliter, quam apud Hannibalem Phormio de belli legibus, viderer dicturus, insuper non satis utilis in his tradendis opera insumi posset, tum quod nori solis Hollandici soli juvenibus hoc quod suscepisseXum volvendum est, tum quod in scholis non ita feliciter omnia illad singula Xprestaris, quae majore cum fructu, minore molestia, agendo ac totam serie continuata decurrendo litem, quisque percipiet in eo foro, in quo togatam postea militiam est subiturusci praesertim, cum nihil sit magis obvium, quam non ubique judicialia negotia eaden solere methodo expediri, nec eosdem esse quovis in loco labyrinthi judiciarii anfractu aut semitas ut ut Ariadnes filum, justitiae S aequitatis regulae , exitum
tandem satis securum commonstrent. Cum tiris
principia suis in Institutionibus Imperator vellet succinctius exposita , non semel ad majora digestorum volumina novos Iustinianeos ablegandos censuit: tibi de exacto judiciorum ordine, de interponendi judicii causa cautionibus , vix pauca leviter delineasset , non ad aliud eosdem , quam ad ipsa tribunalium remisit exercitia , omnia ista
37쪽
npertius atqueperse Iias a quotidiano judiciori petenda esse , ex ipsis reris documentis apparit
arbitratius, utcunque tunc non ade variantes locorum diversorum ritus essent, sed eundem litigandi modum, qui in urbe regia , imperii capite
receptus erat , omnibus etiam in provinciis voluisset obtinere. Multo minus ex me usitatas quibusdam male sanis, nec honori aut conscientiae consulentibus, discetis artes qua ratione confictis mendaciis, consutis dolis, candida pro nigris substituantur, ac pro candentibus atra qui prologo fallaci callide fabulosa subnectatur factorum narratio, ut fraude imposturis circumventa judicantium relligio aver aberret; qui dissimulatis defensionibus, caro liceat pretio sua adversariis venalia praebere silentia qui de industria bellum trahatur uridicum, directae, obliquae nectantur morae, diffssis ordine religioso in pilares dies iis, quae una facile potuissent vice absolvi, atque adeo lentissima contra aliorum iniquitates sic propinentur remedia, ut diversissimis ambagibus improbisque dilationibus confecto clientium jure non ante ad sententiam properetur, quam absumta in eXpensas haereditate vel re litigiosa, tristem miseri exitum senserint, qui eos post dispersum eXpectat patrimonium. Nolim insectari plenius aut propalare flagitiosam quorundam in hisce aliisque licentiam, ecquorum nequitiis nunc eo prope deventum est, ut male apud plebem causidicina audiat, Mordo totus dehonestetur, ac in humillimum prolapsus contemtum fere publica sordescat infamia, neque minus se tandem litibus subdu-
38쪽
subductos laetari videantur iisdem ante irretiti, quam Theseus, cum Plutonis solutus vinculis solem primitus aspexit. Quanquam nec unius alteriusve ex crimine omnes vel aestimandi sunt vel judicandidum multi supersunt, quorum menti melior, stiorque sedet sententia, qui duce justitia, prudentia comite, stipante candore, sic causas orant, sic tractant lites, ut recti verique prima, altera demum honesti hicri ratio sit ut salva demum fama, illaesa animi integritate nummos quaerant censumque adaugeant, fidem pariter ωsahitaria clientibus
consilia subministrantes, ac curante summopere, ne vel ignava muliebri debacchatione forensem polluant eloquentiam, vel dissenssiones faciant recrudescere, detortis in litium novarum occasionem
iis, quae ad componenda partium divortia videbantur adinventa. Hi sunt, qui ad instar Olympii verticis, supra nubes surgentis c perpetua ridentis serenitate, convicia talia infra se putant, securi contumeliarum, non sibi, sed sontibus destinatarum, certoque persuasi, uti Princeps bonus juxta illud Titi Augusti, itari candidum causarum patronum affici injuria non posse, dum innocens vita& agendi ratio Omnes, ut ut magna vehit tempestate collectos maledicentiae torrentes repellit. Sed nec prolixius jura locorum singulorum municipalia excutienda autumem, aut longa serie conglomeranda Praeterquam enim, quod infinitae prope minorum majorumque universitatum leges in unum conspirare videantur sensum , ac phirium instar linearum a circulo idem in centrum concurrere, etiam labore le
39쪽
viore quisque prius universalibus recte instructus hodiernijuris dictatis, discet quae a communi recedant usu in ea regione , in qua suam clientibus operam est addicturus. Quin potius ea diligentiore tractanda studio, quae vel universo Belgi populo, vel partibus ejus haud ignobilibus recepta, χOmmuniore admissa usu firmiora cunctis praebebuntriindamenta, quibus deinceps causarum singula' rum momenta superstrui queant atque inniti. at magnus hic nobis satisque diffusus erit apertus e spatiandi campus, spatium sat amplum, in quo sese palaestri ae nostri cum fructu exerceant. Praesertim , cum nec illustrium in Belgio Virorum
exempla deficiant atque autoritas, qui licet forensium essent artificiorum actionumque callentissimi, non tamen confundendos cum ipso iure censuerunt
peculiares hujus aut illius tribunalis in lite peragenda usus, nec congerendis plena manu legum municipalium determinationibus, dissidiisve minutis prolixe monstrandis occupari sese passi sunt, sed generalior Bataviae vicinisque regionibus probata jura, ac obvias in vitae curriculo quotidiano consuetudines, ordine legitimo digerendas putarunt ac enarrandas hanc vere dignam rati ingeniis suis laudatissimis, eruditione insigni operam, seris quoque profuturam nepotibus, sive juris prudentiae totius principia sibi excolenda sumserint, sive partium quarundam pleniorem meditati fuerint elucidationem. Neque in hisce Auditores, mihi propositum aut proprio natare cortice, aut ea statuere nunc vel frequentata usu vel abolita, quae cerebri a na&r-
40쪽
na forte aequitatis ratio temere fuerit visa dictare sed prudentiorum insistens vestigiis, tametsi passessibus fortas non aequis, eam in plerisque mihi isentiendi docendique formabo legem, ut vix alia
in medium adducam, quam quae notae autoritatis iurisconsultorum roborata consensu, certiorem possint apud alios fidem facere. Cui enam vestrum non exploratum est, quam in numeri animus in suspenso haesurus sit, interque incerta fluctuans assensum ac determinationem In partem alterutram cohibiturus, nisi re udicata vel juris prudentiae antesignanorum testimonio firmatus est et i usnem p aliquando constitutum inveniaS an vero desuetudine non numbratum fuerit, gnarus an unquam viguerit, urcunque promulgatum , ce tuc an non certam a consuetudine acceperit terpretationem, plane dubius. Quid, igitur ex
hisce petieris tui ipsius pariter ac aliorum confirma-t1onem ' vacilles, si titubes, quodam quasi argumentorum fluxu refluXuque actatus, in eo potissimum)ure, quod certa destitutum ratione naturali, ex sola fere populi rebus ipsis iactis declarata dependet voluntate unde obsecro mag1 1lluminaberis, quam depromtis medio e foro pent
rum suiffragiis, qui non contenti gloriosa voce aborantibus tulisi e Opem, scriptis etiam public1si1-mata sua de ure nostrate commiserunt commentaria, atque ut tunc Xemplis aliorum, ac fide sua corroborabant 1ta nunc nobis Xemplum abunde praebere possisnt, ac non spernendam temere autOntatem Tametsi nec antiquiorum reprobandus μ