장음표시 사용
171쪽
elusarum, quὴ ex huiusmodi descensu non constipantur, nisi Orte cum mercurius decidens illiditur vitro. Cum igitur celerrime descendat mercurius, ne tam cito tenuioxes illa particula ad ingenium redire possint, ut ad minus spatium se contrahentes seiunctum spiritum res ,rbeant constat, cur spiritus constipatio ex mercuri descensu parum prosit, ut ille resorbeatur. Porro re ita se habere, oculus ipse apertissime osten dit; conuersa enim fistula non totus concidit mercurius uno impetu, sed pars maesima insundum simul defluit sonumque illum sortiorem excitat, fitque intercapedo quaedam , in quam reliqua pars , quae digit
claudenti adhaeserat, articulatim decidit, tenuioremque sonum odiet donec toto mercurio delapso spiritus ille mercurium inter digitum intercipiatur:qui Cum ara animis rarus sit, ad ino enium redire tentat cum vero non valeat mercurrum elevares, digiti claudentis car ritu rarus in nem trahit , siquidem dolore non leui, si longior sit tum Dahis. tubus, i&in eo spir tu maiorem raritatem assumpse iris ε'
rit. Id quod ipse luculentissime testari possum , cunia enim id aliquoties tentassem fistuli ped. Rom. 3. Vnta non potui ad aliquot hora obliuisci experimenti,
Idem tentare caeperam fistula ped.R.Om. 3. VnC. OE,Cu1
praeterea adhaerebat globulus, cuius diameter erat vii clarii 1 H nam delapso mercurio, post multiplicem, eamque vehementem subsultationem primus quippe saltus sui unciarum i . obtinente altitudinem eandem , quae in caeteris fistulis fuit obseruati, digito occluseram fistulae osculum , ut eam in uerterem sed vix fistulam ita inclinaueram, ut horizonti parallela esset,
cum digiti carnem Mehementisime attrahi sentiens X satius
172쪽
Mercurius ab aqua non μMercurius a stitu raros tensus no
sitius duxi cognitionem illam senitus in globulo excirtandi tanto dolore non mercari. Hic vero conatu Va lidior, quam in caeteris, oriebatur ex multa raritate aquam spiritus assumpserat, ut globulu totum implereti
cur tubo ex mereario in superfusam aquam extracto, me relirius tubo inclusus magη impetu ascendat. Onsistente mercurio in fistula, si tubus ex mercurio vasis extrahatur in superfusam aquam, statim ac aquiaditus in tubum patet, mercurius magno impetu ascendit , dest ubi fundo cum sisnitu illuditur , nisi intra tubum admissus fuerit aer, aut aqua, aut aliud eiusmodi stipernas tubi partes occupanS. Nullus videtur relictus ambigendi locus, an ab aqua sursum repellatur mercurius certum enim videtur aquae non inesse huiusmodi vires nam licet aqua mer-
Curio sit leuior, non tamen supra illum ascendere ten-xas , quando mercurius in aqua est tanquam in loco:
Sic aer non conatur ascendere supra aquam , nisi in ea tanquam in loco Contineatur; at quando aqua est in aere, ipsa descendit Pari igitur ratione mercurius potius debet in aquam descendere , quam aqua supra , mercurium ascendere quamuis deinde si aqua, de mercurius infra fistulam contineantur, aqua ipsa conetur ascendere. Sed quis credat ab unica aquae gu tula, qua primo mercurium tangit tam grauem mer
curi molem posse tam valido impetu repelli Attrahitur igitur mercurius ab illo eodem corpore, a quo suspenditur . Ipsum autem suspendi , ac detineri
173쪽
ita, ut non imprimat impetum in subiectum corpus , quod deberet loco pellere, si descenderet, manifesto experimento liquet. Nam si quiescente post vibrationes mercurio, digito fistulam occludas, eamque ex vase extractam altera manu suspendas, vix senties digitum ab incluso mercurio premi vi quamuis digitum signiter applicueris ubi osculo, non tamen defluet mercurius at si paulatim fistulam inclinans, digitumque sensim amovens aerem admittas, donec mercurius infundum defluxerit, reliquus tubus aere repleatur; tum digito iterum osculum claudas, fistulam conuertas, ut aer ad superiora ascendat illico intelliges ab aere non sinspendi eundem mercurium, qui prisi fiaspendebatur iam digitum a toto illo pondere
premi sent eS, Cum prius sbium premeretur ab exigua illa mercur ij parte, quae a spiritu rarefacto non detinebatur, quae nimirum in parte fistulae mercurio immersi continebatur nisi digitum osculo vehementer applicueris, mercurius ira comprimet summas digiti carnes, ut inter eas, vitrum Iugam quaerat, minutulas guttas exprimat, ac uibret Quis veris neget ideo mercurium attrahi, quia spi
norem locum se cola trahens mercurium Cogit ascentadere, ne vacuum relinquatur' Sed cur bi mercuriit, aquam attigerit, statim spiritus ille rarus densitatenis assum ita An quia vehementissime abhorrens ab aqua subeunte recolligit se Id si censeas, a te stabunt autho res, quibus est ab ingen: o non modica laus mihi ta
men id aegre persuadere possum , quippe qui non satrs intelligo, qui id contingere possit, cum inter sp ritum illum quo mercurius suspendebatur , de aquam in-
Attrahitur mercuriiu aspirituse conde santes
174쪽
tercedat distantia pedum reg. d. Si autem spiritus huius nodi adeo vehementer ab aqua abhorreret , de berent potius nouispiritus particulae ex mercurio aqua contingente separaxi, ac longius recederes; sed tunc haernouae particulae admixtae particulis iam separatis no modo non attollerent mercurium,sed eum potius am-1 68 pii 4 doscondere perm terent. -Eisu his L istim itaque spiritum per vim rarefactum ma-- Ἀ- -- gno conatu affeci are 1ibi debitam raritatis mensuram
quandiu fistula mercurio immergebatur, irritus erat omnis conatus , quia non solum attrahendus erat totus
mercurius, qui supra si iperficiem reliqui in vase contenti mercurij eminebat, sed ille quoque, qui fistulae
immersae includebatur, alius praeterea mercurius, qui in ascendentis locum debero ex vase in fistulam succedere. Quamuis autem motus iste attractionis no fieret, impetum tamen sibi de mercurio imprimebat spiritui sicut nos quoque cum ingens pondus mouςxςLDi amur, impetum producimus, licet irritus sicco
Dum igitur fistula ex mercurio vasis eximitur, mer curius fistula deficendit, ita ut eius altitudo non siit maior pedibus reg. Σ , nisi quantum fert grauitas molis aquae, cui fistula immergitur ac proinde ubi fistulae osculum est insuperficie mercurij, iam in tota fistula tantum mercuri secundum altitudinem perpendicularem continetur, quantum producit eum impetum , quem spiritus ferre potest citra necessitatem, rarescendi. Nisi igitur praeter excurium in fistula contentum alius ex vase mercurius deberet succedere spiritus ille per vim rarus ad ingenium rediret, mer
175쪽
curiumque e maiori conatu sursum attraheret quo maiorem assumpsit raritatem, ut locum a descendente in fistula mercurio relictum occuparet potest siquidqrecedere a Violentia, quam patitur, quoties obniti debet contra eum impetum solum , qui non sal; esset, Vt vioIentam raritatem induceret. Sic depressam librae lancem pondus in reliqua lance existens eleuat, quando ex maiori pondere tantum demitur , ut quod reliquum est, aeque impetum, ac momentum, cui resistere potest pondus in reliqua illa lance constitutumo. Hinc est spiritum illum ex concepto prius impetu, duin cassum conaretur, protinus addito nouo impetu; magna vi ad ingenium redire, ubi attracto merciario aqua longe leuior potest succederes atque adeo mercurium cogit ascendere pariter Cum aqua . rim
Quia autem cum excurius a spiritu sursum trahi V Vtur , ipse deorsum sua grauitate urgens , tum quia in suriastra se aquam habet , tum quia aer illi circumfunditur Uis reluctatur; ideo cum primum potest descendit Atquoniam tantus non est mercurius,ut habeat impetum maiorem eo, quem spiritus inclusus ferre potest citra
raritatem, si metu acui ab alio corpore detineatur;
cantur .requiritur ergo, Vt Corpus aliquod adsit, quod in recedentis locum subeat. Huiusinodi vero corpus potest esse spiritus ille iam mercurio separatus, qui, cum mercurius magno impetu fistula fundo illiditur, inde extrud: tur, secundum fistulae latera deorsui
impellitur . In eum igitur locum se recipit hic spiritus, ubi mercuri cylindrus in diuersa distrachiis apropria grauitate, Lab impetu sursum trahentes, scindi potest. Ideoque pars mercuri fundo retinenti aliqua- diu
176쪽
diu adhaeret immota, reliqua interim descendens cum aqua coltu statur. Qu'd si quaeras cur ad has potius partes, quam ad. alias mer scindatur ratio in promptu
' 'ημ αμ est. Qiij nimirum duobus in diuersa trahentius qualitatem aliquam partes habentem nexu aliquo copulatas, ita tamen , ut nexus ille trahentium viribus Llui possit, ibi scinditur quantitas, ubi vires in diuersa strahentes aequale habent momentum, nisi despar ali
qua ratio intercedat, quae alias Paxcicolas Lus facilius
sibi abiles faciat. Vnumquodque enim trahentium eas ad partes trahit, in quibus praeualet impetus ab ipse productus atque adeo cum hae partes huc illa verbilluc trahantur, constat, cur in haec potius frusta quantitas data scindatur. Cum igitur spiritus mercurium sursum trahit, contra quam eius grauitas postulat, primae particula imprimit impetum maiorem impetu, quo illa deorsum urgetur hic vero impetus non m uet,nisi pro excessu, quem obtinet supra grauliaris'm'
petum , ideo secunda mercuri particultet, quae sursum trahitur propter nexum quem Labet Cum prima , ra
tione c. licet mutuae adhaesionis, imprimitur impetus huic excessu aequat s , at quia tertia particula subsequi debet secundam , non otest ab ea recipere impetinnosursum trahentem, nisi iuxta excessum impetus sursum trahentis, quem obtinet secunda supra propri graui talis impetum: Se sic de caeteris ex quo fit morem, semper impetum sursim trahentem produci in infe rioribus mercur1j particulis Vbi igitur impetus su sum trahens minor est momento grauitatis , sumendo
quoque impetum, quem imprimunt reliqua partes deorsum trahentes , ibi fiat scissi necesse est , in eum.-
177쪽
que locum portu S, quam in alium se recipit spiritus exsistulae fluido extrus is mei'
Dum Vero ea vi mercurius sursum mouetur, fieri Inon potest quin fistula a perpendiculo paululum rece Ida: ideoque si ad dexteram defeetat, inclinetur,' 'Aspiritus secundum sinistram fistule partem potissimum extruditur dextro lateri adhaeret quasi mercuri fi lum; quo sup ex x pars fundo adhaerens inferiori nec tituri; quia scilicet in illud latus, in quo fistula inclina tur , mercurius grauitat , ac secundum illud descende re incipit; ideo&in opposito latere spiritus aliquandiu subsistit , secundum illud ad ua ascendit Cum istitur spiritus inter utramque mercurii parta O
curius vero inflexio insistens aqua longe magis graui- c. tet, quam sit mercurio insisteret, ideo descendit aliouo ηρῶ dilat
impetu, quo cogit spiritum illum rare1ceres, Ita in Da stringatur.
tium S repetatur hic figura . Capitis octaui augea tur , ὸd ubi certum terminum attigerit, recolligit se & aquam sursum trahit pariter cum mercurio, qui nondum e fistula defluxit mercurius iterum conatur deorsum tendere dc spiritu aliquanto minus distrahit
ob delapsim ex fistula excuri paxtem , spiritus di stentus recolligit se,aquamque trahit altius, donec post reciprocas has dilatat: ones, ac constrictiones semper minores , quia mercurius grauitans semper minor est, aqua ad spiritum illum veniat, qui iam nullo mercurij pondere detentus ad superiora volat, quamque tra hens mercurium ex reliquo latere descendere permittit, quem ante quodammodo fulciebat , cui , ne C
178쪽
nec ascendere potesat , quia deorsum trahebatur, nec omnino descendebat , repugnante propria leuitat . At unde oriatur tumultus ille aquae cum mercurio, a d ita ut aquae particulae inrexcipiantur , non erit difficile τ' - explicare, 11 in fistula aquς plena similem sere essectum
ς- - observemus. Sume namque fistulam cuiuscunquet long tudinis citra pede regios cuius unicu 1Cu-
Ium pateat , reliquo hermetice obsignato imple aqua, clausumque digito osculum resera, ubi eam ad perpC 'diculum erexeris mota enim aqua descendet paulului perpendiculo fistulam remoue, eamque inclina illico effluet aqua, S aer subibit; sed aer ab aqua inter cipietur perinde , ac aqua a mercurio . Eadem igitur est vimulque causa, ex innato liquidorum appetitu, quo sphaericam superficiem affeci an petenda . Sit enim fistula AB, quae ex
mercurio in aquam educatur; primum totus mercurius sursum trahitur, sed in hoc motu paululum in clinatur fistula in latus AB, exempli causa , ideo secundum illud et descensus mercurij, ad oppositum latus recedit spiritus, qui se recipit in , ubi mercuri)cylindrus scinditur pars vero infima fistulae BCDE plena est aqua, terminus tamen C mercuri humilior est, quam D propter fistula modicam inclinatio
179쪽
nem. Cum itaque mercurius plusquam terdecies aqua grauior existat, ideo deorsum tender conatur, cla
ieri AB incumbens secundiim CB descendit. At quia in eadem fistula reperitur aqua, quae in D paulo alti
est, quam mercurius in G, mercuriumque habet superimpositum iam aqua inadaequale ambitur a mercurio tanquam a loco. ideo supra mercurium conaturastendere,&ex D progrediturina. Quare facilior fit
mercuris destensas ex C quem descendentem subsequitur alius superior mercurius potissimum ex opposito fistulae latere tum quia spiritus S facilius rarescite in i , quam mercurius incumbens lateri AB, tum quia aqua ascendens in a, facta inclinatione ab facilliorem scenium mercurio permittit Mercurius igitur ex acies descendens ic in alias descendentis mercuria particulas incurrens reflectitur ex binc addito praesertim naturali liquidorum appetitu quo cum primum datur superiores inrticulae sese in latera deuot uunt, ut sphaericam superficiem efforment. Id quod dum contingit, aquae sulta abc intercipitur. Sed quia iam mercurius secundum latus CB venit in B, aqua ibi
quoquo ascensam tentat ac prohibet, ne mercurius αe descendat ini, sed inde relictari lux in es Interii ci delapsa mercurij parte aliqua spiritus nimi rarus promercurij quem suspendis, pondere , recolligit se, de aquae a sursum tendentis, mercuriumque aliquaterius propellentis, facilitate abutens contrahit se no tantum usque ad ii, sed etiam usque ad OG subiecti,quo mercurium cum aqua attollit, ideoque noua aqua per ex vas attrahitur: S iterum a descendente mercuriore taxo excina intellige tamen haec Mincta iam in al- tio-
180쪽
tiorem locum translata ex vi spiritus se recolligentis)noua aquae gutta intercipitur; lonec tandem gutta abc veniat in locum, ubi est spiritus S, tunc enim ex S ascedit sime nouo tumultu facto tamen tumultu in inferio ribus fistulae partibus Ru e de mercurio aqvirgultas in tercipiente dicta sunt , de aqua quoque aeris particulas intercipiente dicta intellige , in latera enim sese queo particulae deuoluunt sphaericam superficiem allectates; id quod facilius praestant, si per inclinatam aeris super'
ficiem descendentes refledhaoctavaci latia S.
Ex his habes quid dicendum sit, cum ex mercurio in aerem fistula extrahitur;omnia enim non dissimili ratione contingunt mercurius tamen tubo inclusus longe maiori impetu ascendit, quia aer longe miniis attrahenti resistit, quam aqua. Si vero fistula mercurio plena reseretur in aere , ita ut amoto digito libere valeat mercurius descen-bι dere , tunc quidem plurima mercuri pars dila-
si blatir , tum ratione grauitatis, cui tenuissim op ponitu aeris resistentia, iam ratione impetus orta motu Concepti done vehemente rarefactus spiri
tus exiguam mercuri partem , quae in fistula superest,in facile vinci potest, habita ratione tum gra uitatis, tum impetus in motu concopii, tam vali do impetu sursum trahit, ut tubum saepius distumpat si praesertim e longioribus sit hac longo supra tubum in aerem exiliat Patet autem , cur longiores tubos facilius disrumpat quia videlicet spiritus illeo multo plus axescit, quam in breuioribus tubis, attaque adeo maiori conatu se recolligit, impetumqueta