장음표시 사용
161쪽
meat, quia cum primo destendit concipit impetum, quo vltr perpendiculum defertur tantundem fere ascendens, quantum descendit iterumque descendens nouum impetum concipi. sed paulo m. norem , qui expaulo humilior loco ac prius descendit quo ascendens eas epetit loci partes, unde primo descendit, non tamen eandem attingit altitudinem, sed minorem pro impetu concepto ex descensu: 1 eadem relegens ve
stigia minorem semper impetum concipit , quia mi nus ascendens, minus quoque descendit, ac tandem deficiente impetu quiescit. Hinc colligitur quid con I P0
tingeret fixo, si perfossa secundum diametrum terra G ais rem per patens soramen dimitteretur: non enim ubi en eis: Σrrum attigisset , subsisteret, sed carptum tenens iter vi Ἀμ--μ tra progrederetur ascendens ad nostros Antipodos, do nec impetus ex descensu Conceptus evanesceret, tunCvero iterum descenderet in centrum trans rediens ad nos remearet sminus tamen ascendens quam descen disset donec iteratis huiusmodi motibus semper mi noribus , tandem in centro conquiesceret
Antequam vero subsultationis mercurij causam ex seponam, obserua in fistula utrinquo hiante similem, et ζ aia
ducta sit, ac cylindrica, nec longior duobus palmis quando enim longio est, difficilius aer deorsum trahi tur, ac proinde aqua motum retardat, id quod con tingit quoque, sit gracilio sit fistula, aut angustum fota Tamen, per quod aer succedit digitoque inseritu osculum claudens illud aquae immerge: tum amoto di git pateat liber aqua descensus quae tota descendens
celerrime, ac uno impetu, aere per supernum osculum
iacitu succedente 4 rum subsilit iteraus aliquot leui- bus
162쪽
bus subsultationibus, donec in eadem superficie cum aqua vasis, cui insernum fistula osculum immergitur, consistat. Huius essectus causa illa afferri potest , quod nimiruaqua descendens in fistula impetum concipit, ratione cuius infra superficiem circum suis in vas aquae desce- dic, immo aquam pellens ei quoque impetum imprimit, a quo cogitur altius in vase assurgere, quam parsit, adeo ut in fistula pars aliqua roperiatur aere plena insta superficiem aquae Veisierax pharaeica superficies obtineatur, aqua fistulae parci, quam aer Occupat, cim
cum sus a deorsium urget, premensque aquae subiectae partes eas loco pellit, de hae propellunt aquam in infima immeria fistulae parte contentam, quae ideo ascendit. Quia vero motus ille aquae descendentis est a natura inflstitutus , concipi impetum , quo acta plus , quam parsit , descendit, ac proinde in fistula plus aequo ascendit, Ideo deficiente impetu concepto, quo stirium pellitur, iterum descendit , sed ex humiliori loco descendens
minorem impetum concipit, ratione cuius a sphaerica
s apexficio minus recoctit meque adeo auria vasis N im
petu aqua in fistula descendentis sursum acta minori Impetu deorsum premens , cogit iterum aquam fistulς minus ascendere; donec demum post iteratas aliquot leuiores subsultationes prorsiis quiescat. At, inquis, in fistula plus ascendit aqua , quam de scenderit superficies quae vasis non igitur ascendit in fistula ex impulsu descendentis in vase Verum quisquis haec obij cis, non sitis attente rem perpendisti; ascendit, fateor, plus in fistula, qui descenderit in vase sed quantum aquae premitur mir fistulae angustias ascendere cogitur Nonne si tantundem aquialcendat
163쪽
in fistula,quanxum descendit in vase, quia supra aereia iiimmersae fistula inclusum eminebat, debet exigi in cylindrum maioris altitudinis, quam esset altitudo aque latius diffuse quid igitur mirum, si altius in fistula ascendat, quam descenderit in vase Quamuis illud non sit dissimulandum, quod non tantundem prorsu aquae in fistula ascendere existimo, quantum descendit in vase quia fortasse aliqua fit particularum compressii , neque tota aqua,qu premitur, per fistulam ascendi , sed alia particulae in alias vasis partes repelluntur ac superficiem eleuant neque enim in aquae in fistula descensu tota illic aquae superficies attollitur, sed tantum pars aliqua.dilon tamen hanc unicam censeo esse huius subsilita cici ationis causam;sed aer quoque fistulae partem infra aquς lana ea .
superficiem occupans post dilapsam primo ex fistula I in 'aquam, ascensum naturae impetu meditatur; sicut auiatem aqua descendens aerem in fistulam attraxit, ac de scendere coegit, ita pariter aer ascendens aquam secum rapit, cogit ascendere, quia autem naturalis est moatus , impetum concipit, primo quidem maiore, deinde minorem, prout modo magis, modo minus, infra
Sed de tertiam adhuc subesse huius subsultationi 1 8 rcausam suspicor: nam si fistula antequam inferneresse τὸ ita dissaretur, non ad perpendiculum erecta, sed inclinata coastituatur hiante osculo , aqua descendit, ac subsultat, sed non eo impetu, quo, cum ad perpendiculum estere sta. Id autem licet ex eo oriri possit, quod in hac inclinatione aqua minori impetu descendit, quam si ad perpendiculum tubus erectus esset, atque adeo mu a. nus
164쪽
ntis insta aquae vase contentae supersiciem descendisi ex quo fit, ut minus quoque resiliat: Aliani tamen subesse causam indicio est, quod si infernum fistula osculu non plus digito immergatur aquae , longe minores, pauciores fiunt subsultationes, quam si paulo altius immergatur, habita semper ratione aquae ex eadem alti tudinci descendentis mam si aqua fistulae parum supra reliquae in vase aquae superficiem emineret, leuissima nec sub sensum cadens fieret subsultatio . Hanc autem
Aqua Contentaca fistulae parte, quae aquae in vas 9 v. Eu Z ςygi x x pQ iς non grauitat, adeoque moueri non, potest, nisi ratione impetus ex praeced motu concepti qui facile, cito evanescit; cumque subiecta aqua obsistat , motum huius retardat Ad reli ua aqua in siperiori fistulae parte existens grauitat in maiorem sempe impetum acquirit;adeoque cum maiori impe
tu moveatur, ac velocius, quam aqua in infima fistulae parte tardius, ac minori impetu mota, eam Compriminit deficiente vero impetu concepto a superioribus
aquae parti bascia infra aqciae in vase contentae supersic edelapsis , partes copressae ab ea violenta densitate recedunt, de reliquas aquae partessiarsum repellunt. Hinc est, fistula parum aquae immersa, aquam in ea minus resilire, quia partes constipata paucissimae in fistula continentur , reliquae vero ad ingenium redeuntes,si plane sita summouentur, ut raritatem assumant, sed circumquaque locum ampliorem occupant Quando aute fistula altius aquae immergitur plurς in ea aquae partes constipata reperiuntur quae fistula obsistente ne in latera rarescant, recta tantum mouentur, de impositas aquae particulas sursum repellunt. Noti
165쪽
1 Non me latet nuperrime in lucem prodijsse epistolam Italicam D. Raphaelis Magiotti curiosi naturae explorator1S Romae impressam, qua indicatur sententia; do aqua repugnantia, ne omnino comprimatur. Sed quia ea, qualibi afferuntur, probant solum aerem facilius comprimi, quam aquam, quando horum Corpo rum alterutrum comprimi debet. ideo non temere assumptum cesto aquam leuite fallem comprimi plures autem particulae leuiter compressae si ad ingenium ,
redeant, non plane spernendam vim obtinent ad re pellenda alias particulas si ei alia aqua obsistat, &multo impetu pone urgeatur. Si enim in aqua parti
culas esse, quae sine calore rarescant, ac separentur ab illa, selo impetu partium aliarum illas distrahentium ex aqua in Oblongo illo tubo ped. xeg. O. descendente constat quidni illa caedem partium prementium im
petu condensentura Susi cit autem si hae compriman tur , ut effectus, de quo sermo est, consequatur Auic quid sit, an aliqua particulae adeo contumaces sint, ut nullo impetu constipari, vel rarescere possint.
His praenotatis facilis est praeposita quaestionis solu es o
tio; nam mercurius pariter in fistula superne clausa Vi aus, diu
etumque iniqse mercurium premit, a urget Cui in
primen impetu efficii, ut in vase aliquanto plus ascen dat, quam pax sit Pac proinde mercurius in fistula ali quanto plus descendit, tum quia mercutius vasis ex impresso impetu ascendens minus resistit mercurio in fistula descendenti, tum juia mercurius fistulta ex con cepro impetu plus descendit, Quam aequum esset spe chati tantum eius grauitate .ut constat, si digitum ab osculo non arnoueas ita , ut totum pateat descendenti
166쪽
1nercurio, sed Luiter tantum hiare permittas tunc enim longe minori impetu descendit mercurius, deleuissime subsilit vltro citroque non procul aio bubi
conquiescit, ac suspenditur. - , - . . . .
Quia vero primum educitur tantum spiritus, qui
facilius segregari potest, hic deorium premente mer curio maiorem assumit raritatem, quam opus esset ad vacuum simpliciter, ac absolute impediendum, spe stata praecise mercurii tunc in fistula retenti grauitate
Quare pilis aequo arcis maloxem Palicta violCritiamia eamque discutere maiori conatu tentat, quam si mi
nor vis illata fuisset. Ideo deficiente impetu concepto in motu, mercurius minus grauitans facilius eleuatura spiritu ad ingenium redeunte conatu maiori adhibito Cum maxime merciari, partes in fistulae parte immersa mercurio vasis magis compressae maiori quoque conatu impositum mercurium repellant Quo fit, ut attrahenti spiritui minus obnitatur, quam pro sua gramuitate, ac proinde spiritus mercuriiascendentis facili
late abutens plus enuo concrescat , ac densetur Quapropter mercurius nimiam obtinens altitudine
descendit, sed minori impeti, quia ex humiliori loco descendit ideo de mercuri, particulae in infima fistulae
parte minus comprimuntur, spiritibus minorem , raritatem assumentibus minor violentia infertur;cum maxime spiritus primum educti , nimiam violentiam passi, dum quamuis pauci multum locum occupare coaecti sunt , multo coiiatu densitatem sitam reparantes non selum mercurium leuarint, sed etiam alios ex mercurio spiritus eduxerint, ita ut raritate in plures distributa, singulis minor raritas obueniat Atque adeo mercurius quoques irsum minus repellitur a particu
167쪽
tis minus compressis, is inori conatu a spiritu ad iii- genium redeunte attrahitur; sed ultra terminum a n tura constitutum mercurio, ut metu acui subsistat supra reliqui secundum grauitatis speciem homogenCicorporis superficiem: ac proinde iterum desilit resilit , minore semper impetu , donec tandem premens deorsum eo tantum impetu, cui spiritus rarus resistere quidem, non vero praeualere potest, quiescat. Ex his vides quemadmodum motus hic subsultatio I O Onis cum vacuo non cohaereat quamuis enim aliqua, ς-μ ης luoluitatio oriri posse concederetur ex illa compre11io e ins sera ne particularum t quod quidem falsum esse experientia docet , nam si fistula utrinque hiet , ut de aqua dictum est, mercurius ex ea defluens non resilit illa enim par ticularum compremo non ea vi pollet, quae sola me curtigrauitatem vincat, ac eleuet non tamen tanta cici est, ut tam insignis motus ex ea oriri possit. Nam mer curius in fistula ped.Rom. et .vnc. primo descenden curius resiliat
perfecit spatium unciarum 6 , resilij vero ita, ut avertice distaret unc I quare resilientia prima suitvnc. s. In tubo vero ped. Rom. . unc. 6 descendit mensura ped. I. unc. . resiliens autem distitit a verti
cum semuncia. Alia igitur sit causa vel attrahens, vel sursum exprimens, necesse est; at nulla est causi sur sum expr1 mens, cum enim mercurius fistulae superne clauia non descendat infra superficiem mercuri vasis quamuis laic secundum superficiem in vase attollatur non tamen deorsum premit, quia mercurius mercurium non urget , 1si emineat supra corpus secundum
speciem leuius ideo lic nulla est prima illa ratio,quam pro subsultatione aquae in fistula utrinque peruia attu
168쪽
limus:aliqua igitur causa mercurium sursum attrahens requiritur quam Vacuum esse non posse ostensum est Cap. 9.
cur inuerso tubo clauso ' Darrarus cum strepitu descendat.
HYdrargyrum cum sexopicis clescendere in fistulata,
cum post subsultationes eo quiescente fistula diu gito occlusa inuertitur, capite 8 notauimus; fit autem hic sonitus, tum quando pars mercuri; primo cadit tria fistulae fundum, tum etiam quando reliqa partes mercuri cadunt in mercurij partem prius delapsam. Huius senitus causa hic est in uestiganda. Quaeritur autes praesertim de tubo laus, nam si osculum pateret , facile quis strepitus causam existimaret esse aerem multo impetu attractum in fistulam, ita ut ex fistulς vibratione Cum aeris elisione sonus illo oriretur, id quod ipsa CXperientia falsum esse euinceret: at cum fistula claudi
tu , nihil tale suspicari l cet. Et quidem sinum illum oriri ex elisione corporisso intercepti inter mercurium. fistula fundum, nemo ambiget , qui ibi Vacuum intercedere negauerit disse
R - μῆς - ficultatem at quam parere posset natura illiu Corporis, quod spiritum ex mercurio eduetum diximus,nam amercurio iterum resorberi constat, si fistulam retactam, cum internum osculum hians mercurio immeragitur, inclinaueris , quia mercurritSit ascendit, ut to
tam repleat fistulam , nusquam apparQnte corpore illo a mercuriis ante seiuncto;vr cotingit aeri, si quis forte o
169쪽
mercurio enatet; hic enim ab eo non resbrbetur, sed semper a mercurio seiunctus permanet: Si igitur spiritus ille a mercurio resorbetur, quomodo strepitu edit Neque enim strepitus ille oriri potest, sicut cum Iate Ii res cocti aquae immersi eam serbent, aut spongia aqua μ' m repletur strepitus enim in his oritur, quia ex lateribus, da δ& spongia exis, aut leuioris corporis particulae exeunt, emergunt ex aqua, doliae suo motu strepitum illum excitan praesertim cum bullae disrumpuntur Ex mercurio autem nullae tales particula erumpunt, nequisonitus 1lle ortus ex ictu mercurifin fistula sundum Llisi aliquid habet commerci cum strepitu laterum
aquam serbentium. Neque hic opinetur quispiam strepitum illum, ac seni tum oriri,quia cum clauium utrinque tubum aer, aut aliud corpus ingredi non possit, metu vacui cor
pus illud, quod ad ubi osculum hermetice obsignatatum spatium occupabat, ad aliam oppositam tubi par tem transgreditur, per ipses mercuri poros transiens: quasi totus mercurius perseratus esset descendens per illud tenue corpus sisnum perinde excitaret , ac globus utrinquo perforatus ex maiori sciopo explosus
totum permeantes fingere undamento prorsus vacat;
quamuis ex uno in alium porum sic liceat cum plu rimis appellare , nam proprie pori non sunt ibi non continuo nexu copulantur particulae, cuiusmodi sunt liquida, ac fluida aditus patere concedatur , quia tamen non recta disponuntur, sonitus ille oriri non possit qui sane conferri non potest cum sibilo a plumbea lande perso rata excitato, ut aure iudice facile intel
170쪽
1 Excitatur itaque sonitus, quia a descendente vi suae
causa Hiis grauitati mercurio Corpu illud renue, quod ipsi, ac exmercuris. fistulae sundo interiectum erat , eliditur, secundana si fistulae latera sursum exprimituraeque , ac si esset cor pus,quod non posset a mercurio resbrberi Cur autem, dum fistula nclinatur, spiritus ille a mercurio seiunctus resorbeatur, at non item, cum fistula clausa nuestitur, hanc censeo asserri posse causam. Quando ex mercurio seiungitur spiritus, in eiusa
cum alia pars tenuis debet sciccesclex me vaciaiam TClin is, i tau quatur inter Craitiore mercuri partes: quia vero non resorbeat u niuacunque profund1tate potest attrahi spiritus alio-
pia, ut totus hydrargyrus in fistula deflueret plurimus autem a mercurio seiungitur , cum fistula longior est
partes illae tenuiores mercurio incluis rarescunt, atque adeo cum tubus anclinatur, spiritus mercurium suspe-dens ad minorem locum se contrahit id quod prae stare pariter possunt tenuiores illae particulae mercurio incluta quae dum ad naturales loci angustia rece
clunt, spiritumincioque intra mercurium attrahant,ne-
I92 cesse est. At quoniam hoc longiusculam temporis mo-
' fici possiit; constat, cur spiritus ille non resorbeatur, si item totus, sed potissima eius pars sursum exprimatatur ita ut ex hac elisione oriatur sonus. At, inquis, a descendente mercurio Comprimitur spiritus, ac constipatum, quin igitur res)rbetur Vomia primitur spiritus, non eo inficias, MConstipatur, non tamen continuo facilius resorbe cur id enim oritur ex constipatione tenuiorum particularum mercurio in