장음표시 사용
141쪽
diagramate cylindria mi aior AOpauciores habet v lindrulos quales c ridrulo AB i cylindrus aute maior CK plures laabet quales cyalindrulo CD attame AB, de CD prorsus aequales sunt. Quare corpus suspe dens Cylindrulum AB aequale est corpori suspendent cylin druium CD, si secundulam superficies cylindrulis con
vero in cylindro amplioriCOrpha merCurium suspen dens habeat superficie mer
curio attiguam ampliore, quam in tubo angustiori, poterit quoque haec superficies concipi in plures aequales diuisa, in quot cylin drulos mercurius diuisus intelligitur ac proinde una
quaeque particula Corporis suspendetis huic superficiei autem cylindrulo AB mercuri secundum grauitaten
aequalis est cylindrulus quae altitudinis longe maioriqaequalis tamen baseos , ideo aquam in ea altitudine suta spendere potest , quae ad mercuriialtitudinem habeat
reciprocam Rationem grauitatis mercuriiad grauita tem aquae, si moles aequalis sit, sicut data grauitatis paritate eandem reciprocam Rationem obtinent moles Id, fateo , probabilitatis specie non caret; cumia nemini dubium esse debeat, an certa sit grauitatis mesura
142쪽
1itra , quae a quolibet corpore suspendi potest nequ ambigo,quin re corporis suspendentis viribus mercurij altitudo respondeati corporis suspendentis superficiei mercurio contigua magis quam e usdem corpo risprosunditatis, habenda sit ratio. Vt erum ab hoc postremo exordium ducam, cotistat quo plus aeris tu
bo immiseris cum mercurio, minorem eis mercuri altitudinem: ex quo perspicuum sit non plus Irium
. qua ineste multo aera, laci exiguum aerem maior viritate
pollere,ut descensiuam alioqui mercurium prohibeat;
quia nimirum modicus aer non potest tantam assume re raritatem , quanta multo aeri communicari potest.
16 Corpori vcro retinentis viribus, quatenus aegre velo. . .. siil , rςscit, respondere mercuriialtitudinem , sati,
vini, im 'dia intelli itur ex fistula non longiori pedibus regiis Σῆ;
lo, nihil plane mercuri dimittit hoc idem pr. esta sit aquam admittas; in uersa enim fistula aqua ascetidit, caperto osculo, nihil dimittit mercurii An autem
Iongiori temporis mora eum sitam fistula rotineret, aliciat mercuri, imittexet ex mercurio namque per
aquam ascendunt plurimae tenuissimae bullae , quas cetaseo esse mercumj leuissimos spirieus, quorum phirimi in suprema fistulae parte in unum coacti an rarescer ,&m excurio descensum aliquem permittere possint, etiamsi mercuri altitudo perpendicularis minor sit ped-reg. 2 quemadmodum aer in eandem fistulam, admissus mercurium descendere permirrit, ita tamen,
ut post multiplicem sit bsultationem tandem quiescat in ex dicendis hoc cap. defini Ex quo obiter inserre potes in longioribus fistulis 'acuum non relinqui , in hac enim breuiori idem ad misso
143쪽
CAPUT UNDECIMUM. Gumisso aere contingit, quod in illis aere excluso eosdeversi effectu Ma corpore S a Uacuo prouenire quis sibi persuadeat Patet igitur mercurium suspendi iuxta corporis su-jendenti Vires; nam in breuiori tubo non totus ab aere suspenditur, qui a vitro S aqua, quibiis non t/a facile datur axescere, retinetur. Ne tamen adhuc huic rationi,modo superius allato explicatae,penitus acquieta M'
scam, illud prohibet, quod cum in experimentun Iz ra
adhibuerim fistulam, cuius longitudo est ped.ROm. 3. 'Vnc. plenam mercurio, in ea tamen mercurius tam altus substitit, quam in fistula breuiori ped. Rom. 2. Vnc. 9 : longior autem fistula valde gracilis est, ubi
mςrcurius 4bstitie , cum tamen eius pars infima supra mercuri; in vas contenti superficiem eminens sit duplo maior , adeo ut mercurius in fistula suspensus cala
thoidem potius quam cylindricam figuram obtineret. Si igitur corporis suspendentis superficies contigua ba si minori calathoidis consideretur constat ab ea su spendi corpus maioris grauitatis, quam sit cylindrus, cuius basis aequalis esset illi superficiei ac proinde singulae corporis suspendentis particulae grauitati maiori
xes ninon 'inaram in mininiem illa cylindruli Are, de qua sermo erat.
Scripseram hoc opusculum, cum incidi in exemplar epistola ab Ingeniosissimo aeque , ac Illustrissim Do 3mino Ioanne Baptista Baliano Genuensi atritio ad P. 'μ' 'Mexsennium ordinis Minimorum datae;in qua sente tiam suam aperit causim huius altitudinis perpendi cularis inuestigans libensque itin sententiam acuti admittentem in fistula post mercurii lescensum. Supponit autem aerem grauem esse, licet eius grauitatem
144쪽
non pexcipiamus, quia ab eo undique premimur Grauitatem quoque mercuri ad aquam stituit, ad I aquae ero ad aerem 1 16 ad 1 unde colligit mercurij grauitatem adgrauitatem aeris, ut 8 O 2. ad 1. Cuius proportioni mercuri ad aerem veritas innotescet ex datis, si duas illa Rationes mercuri ad aquam,&aquae ad aerem, tribus continuis terminis exprimas, qui erunt12882o ad 9 9Σ quae est Ratio mercurij ad quam 9 92 ad . quae est Ratio aquae
ad aerem quare Ratio primi toxinio iis 88 a. O. ad tCT tium terminum .est ut ira Ozgad I. Scriptor enim,
qui Domini Baliani autographum rescripsit, sorte errauit infractione pro describenda. Hinc ex altitudine mercuri, colligit aeris altitudine, si aequabili grauitate pnaeditus ponatur, esse milliar. 9 proxime infertque generale pronunciatum, Dato vase cuiuslibet liquoris pleno cui tubus desuper, clausus eodem liquore plenus insistat, tum liquorem In tubo quiescere, cum pars liquoris infra tubum pa-
, riter grauatur a tubi liquore , ac reliqua ab aere re dis CrizQ, PC Ca, qua Archim. de ins id aquae: Si vexo
altior sit liquor, ac proinde liquor vasis insta tubum magis pressus, ubi liquorem descensurum, usque , quo praedictiliquoris partes in vase contentae pariter, premantur quod continget,s liquor sit mercurius, dum 1 altus in tubo palmis tribus. aeris niser mi altitudo milliarium, i proxime. si sit aquais, palmis ob & ita de reliquis. Haec ille . Quam ingeniose excogitata fuerit haec doctrina fatacile telliges, si mecum perpendas ex ea ratione erui posse aliquorum symptomatum huius aperimenti. Primo enim quaerenti, cur in inclinato tubo mercurius
145쪽
aseendat fiex satis sit dicatur mercurium fistulae in clinatae minus premere subiectas excuri parnes ouam reliquus aer premat, ideo, ex aeris compressione in reliquas partes, mercurium in fistula inclinata sursum exprimi, donec qui in fistula est, aeque premat, acae . Secundo subsultationum causa afferri posse videtur , si dicatur mercurium descendentem concipere impetum , atione cuius magis premit quam eius grauitas erat, ideo descendere do nec aeque premat ac aera deficiente vero in petu concepto minus premere, ac proinde ab aere multo magis premente sursum exprimi, sed ultra terminina
aequi ponderantiae, quia aer deorsum motus a graui vana impetum concipio quo deficiente iterum praeualet mercurius premens, sed minus descendens mi nori impetu cumprimit , atque ideo ae quoque mi
nori impetu cogit illum resilire, donec tandem omianis impetus ex motu conceptus deficiat, ibique contasistat mercurius, , ubi prementluin grauitatis fit aequilibrium.
Contra hanc tamen doctrinam quamuis ingeniose
excogitatam non pauca haberem , quae eius fundauitat1 nihilominus studenS, ea alium in locum reij
ciens , paucis declaro huiusmodi aeris grauitatere , propositae quaestioni bluendae parum fauere Pilio enim in fistula illa, de 'ua Cap. 8.ex RO-berua , inferne quidem stricta, sed quae paulatii dilataretur , eadem fuit mercuri altitudo pedunia Regiorum 2 magis tamen premebat illud corpus calarhoides , quam sit cylindricum fuisset , constat siqui-
146쪽
GH magis premi a toto mercurio GADH, quam a parte GEFH . At si tubus adhibeatur aequaliter duetus,le cylindricus, eadem erit mercuri subsistentis altitudo, pars GH pre
metu tantu cylindro GEPH igi cir ex allata do
ctrina cylindrus GF aequo premet liquoris parte subiaiectam, ac reliqua partes
lathoides quoque GADHin eadem altitudine subsitastici seque igitur premi e subiectam mercuri dixti
culam , ac reliquae a contI guo aCre premantur ergo calathoides GADH, cylindrus GEFH aequaIiter premunt: Superii, atatem
cocessum est totum calathoides magis premere, quam cylindrum sanes enim mercuriicotentae inter GAE, SI DF deorsum urgent, Hicet lateribus fistula in cumbant, quia tamen haec inclinata sunt, fieri non pota test, quin premant easdem infimas partes GH, quae premuntur quoque ab EF ad perpendiculum insistentatibus premunt igitur aequaliter, magis; id quod feri nequaquam potest. Deinde fistula osculo agglutinetur assarium , ita tamen, ut eius valvula extra fistulam siti ingestoque mera
147쪽
eurio, valvulidigiti claudentis munere fungens osculum occludat accuratissime ne vero cumonuertetur fistula mercurius valvulam propellens assarium recludat valvulae filum inseratur, quod tenena prothibe η tu i ' ςxςWi ius valvulam propellat, ac ictum, illud vero dimittens mercurio descensum permicta . . Tum vosi, in quo mercurius continetur, ope esu impone, cui fistula inseratur, Ac mercurio immergatur fio enim dimisso mercurius fistulae sua grauitat valvulam propellens assarium reserabit, idescendetque. At si tunc mercurius tantam altitudinem obtinere deberet, quantam petit altitudo aeris reliquas mercuriJan vase contenti particulas prementis,ita ut altitudines ςΗQnt reciproce ut grauitates, tota fere fistula inanis relinquenda esset solus enim aer sub opercula constitu tus premit . altitudo igitur excuri deberet esse paci
s. o. altitudinis exis id autem veritati quam consonum sit experientia docebit. Tertio in fistula, cuius longitudo est ped. Rom. an til ync. plena mercurio, nihil plane mercuri descendit, quia, ut tu quidem ais, vel aequaliter, vel minus pre mi subiectas mercurii partes, ac reliquas pre-
quid11t aeris, totum conflatum X CrCtario, de aeta
re minus premet, quam si fistula mero mercuriore pleretur ergo multo minus descende . At expetarientia docet aere admisso mercurium descendero, minoremque altitudinem obtinere 'cum tamen circumfusi aeris prementis grauitas mutata non fue xit, non igitur ideo mercurius in ea altitudine subsistit, quia aequaliter premit, ac aer. QRRI. d grauitatis pociem confugiendum censeo,
148쪽
ut huius definitiali laudinis causam eaplaratam habea- mus. Si autem singula corpora fuida mente recensea-
pus resisit de mUS ea, quae grauiora lunt ecundum 1peciem, magi SH quoque obsistere corpori,quod per ipsa mouetur, com periemus , quae ero euiora sunt, minus quoque Obili repugnare. At corpus liquidum , si nondum sese in sphaericam superficiem conformarit,' circumpo sito obice prohibeatur , ne eius particula altius extantes sese in latera deuoluanes solo motu recto graui uim
potest descendere . Cum autem neque aqua in aquam, neque mercurius in mercurium grauitet, quantacunque demum sit moles; ideo tantum superpositus ille mercurius in fistula deorsum urget, quia in aere extans sibi imprimit impetum , quo moueatur ad unica cum subiecto mercurio sphaericam superficiem constituendam. Tunc vero licet pro ratione impetus descendat, quando corpus aliud potest descendenti succedere Paliquam tamen moram facit subiectous mercurius loco pellendus, praesertim qui in infima ubi part
mercurio immersa continetur , ibi enim ntra mercurium non grauitat , M.tcibo obstante equit ad latera recederes, ut deorsum prementi locum concedat.
At si ex mercuri descensit immineat acui periculum, non quilibet impetus sufficit ad motum efficien dum Hed praeteximpetum, quo subiectum mercuriupropellat requiritur alius impetus vinces resistetia for male corporis coliqui, a quo detinetur iadeo, grauiΟ- res particulta descedat relictis aliquibus leuioribus, quς supremo tubi vitro adhaereant, ac rarescant vel fallem cogat aliquas contigui corporis particula rarescere dc in abeuntis locum succederes ut contingit admisso e re intra fistulam breuiorem. Quando enim tantus non
149쪽
Est imperiis , t huiusmodi duplicem resistentiat valeat liperare , tunc consistat mercurius necesse est; id quod accidit, cum tubus longior non est pedibus regijs . Quod tamen spectat ad subiecti homogene liquori resistentiam, illa nunquam tanta C c, qu nequeat superari put patet, si descendat in fistula utrua que hiante Ea vero resistentia , qua contiguum corpus obsistit, aliquando quidem a corporis descensum meditantis impetu vinci potest, aliquando vero om nino repugnat. Id autem euenire existimo sapientissimo naturae co- 168silio, quae res omnes ita inuicem colligauit, ut earinna Certus est te turalis ordo, quam minimu pertubctur Ideo si duoxu zziu zm Corporum alterutrum debeat violetia pati, illud potius eam subit, quod minus a naturali statu recedit. Si autevni corpori vis magna inferenda esset,permittit potius
eam in plura diuidi, ut singula miniis a consueto natutarte tramite deflectant. Hinc est certam, definitamque esse unius uiusque violenti motus mensuram , quam natura attingit, ultra quam progressa corpora non patitur diu consistere, sed huic malo sua sponte prospicit, cogendo aliud corpus, ut aliquam subeat violentiam,
ne Ha iocii, a G H Q--n.-- lnea nimium dimota ad interitum properent, audini uersi Concinnus Ordo in
signi perturbatione violetur. Sic in anthlea attrahentes, reducto embolo aer primum attrahitur,quem aqua consequitur .minus enim rerum ordo pertur batur,si qua ascendae, a sphaerica superficie ad certum terminum recedat, quam si aut
Vacuum relinqueretur, aut aer raritatem assumeret.
At si iam aqua ad octodecim circiter ulnas Florentinas attracta fuerit metu vacui ivlterius progredi nequitii
150쪽
at tractionis, quia terminum iam attigit a natura constitutum sed aer potius rarescit , aut ex aqua tenuiss1-mispixitus educuntur laoc enim minorem naturalis ordinis pereurbationem efficit quain s aqua altius suspenderetur , nulli subiecto corpori innixa . Hunc autem certum terminum aquae ascendendis vi attractionis iam si anthlea aquam attollat premendo res aliter se habet experientia nos docuit tum in cisternis,
ut notat Galilaeus lib. de duab. nov.s ent..i Ial. I pag. I tum in nauibus, ut cribitiorixilexitas lib. 7. Hydrograph Cap. 28.
Cu itaque minus incongruu sit mercurium ad certa altitudinem suspendi, quam Vacuum relinqui , aut ex Cμrm seoarari spiritus tenuissimos;ideo si tubus non sit lo . - gior pedibus reg. 2 , mercurius totus u Ipenditur, quia aut acui periculum immineret, aut aliqu1 spiritus tenues ab ipse mecurio auellendi essent . At si tu bus dicta mensura longior sit, mercurius nimia subiret violentiam, si adeo supra subiecti mercuri superficiueleuaretur, aut tot ab eo spiritus separarentur, ut totus COCideret Gai vero qui separatur,nimis a Congruo statu recederent, si adeo ria escerent, ut totam fistuIam occuparent. Quamuis existimem non a toto mercurio huiust nodi spiritus extrahi sed tantum usque ad certam profuditatem pro ratione impetus , quo mercurius descendit; sicuti quando ex aliquo corpore humorem ex sugimuS, non ex toto corpore humor attrahitur, sed
usque ad certam mesura spe ditata facili, vel difficili u moris separabilitate,& maiori, vel minori, exsugedi.
Comparata vero spirituum e mercuri separatio ne , Cum eorundem raritate, minus Violenta est ali