Martini Lange ... Rudimenta doctrinae de peste

31쪽

que febre contendere potest, cum rigor febris sit initium denique considerari debet, cum omnis bubo sit morbi crisis, an crisis absque minima saltem perturbatione pulsus, adeoque febre in benigna etiam peste contingere possis manet igitur sententia illaesa , in omni peste adesse febrem, in hac magnam , in illa minu- rem inque alia levissimam ab aegro fere non perceptibilem. a. Non seinper adeo lethalem esse pestem, uti preecedenti paragrapho an notavi Xperientia multiplici compertum

est; nonnunquam enim, praesertim declinante morbo nec non tempestate

Hyemali frigida pauci assiciuntur,

Pauci moriuntur, Vel pauciores seriusque, ut in nonnullis malignis putridis interdum accidisse notum est. 3. Cel. ache rate pius eo tempore, ex quo ipse in Oriente eommoratu est, nempe per Viginti quatuor annus, tam 0radice quam vide nio grassatam esse

pestem constantinopoli Smyrnae tanti

s a typis

32쪽

typis evulgavit. Ideo contendit etiam pestem in Europa vehementius grassari, quam in Turcia. 94 Absque contagio seu X causa interna sensim evoluta pestem quoque oriri praesertim in Domini Turcico, res est, quae nulla demonstratione eget. 5. Moriuntur saepe aegri absque bubonibus d carbunculis , solummodo cum vel absque etiam petecbiis, id quod in maximo gradu pestis contingit, ubi nempe vires naturae a virulentia pestilentiali plane oppressae reagere nil possunt, adeoque lasma nulla ratione expellere . ita succumbere debent. 9 Sciendum tamen etiam est, dari bubones extra pestem tu aliis febribus malignis, Lue Ve

a mehende in Philos transact. T. 7. P.

33쪽

nerea, corbulo a Non minus carbunculi occurrunt in putridis. b Hinc bubo carbunculus cum febre sola non On. stituunt pestem. Sic etiam parotides in morbillis scarlatina saepe ipse vidi presente febre nunc majore nunc mi-

g. 4 Cum itaque constantes in omni peste .ctaractere enumerati non sint , singuli etiam in aliis morbis inveniantur, ergo ossicium prudentis Medici erit data a C-

528. memorabilem casum narrat labris a. lign3 cum carbunculis.

34쪽

occasione ex symptomatibus collectivo sumptis pestis desnitionem componere. Prae aliis vero optimum indicium ejus exhibent bubones .carbunculi cum summo infectionis gradu eorum eum quibus commerci Uin est

f. sDe causa polis proxima seu lasmate 8stilentiali. Proximum est, ut inquiram, quidquid sit, quod pestem producat, ubi hoc contingat quomodoci producit pestemmiasma pestilentiale, mi asma specificum uti variolosum, subtilissimum laeterrimum omnium iasmatum in rerum a-

tura Xistentium, natales suos ubique locorum habens modo in aliqua urbe magna P0pulosa concurrant cauta ejus communes Falsa igitur sententia quam plurimorum autorum est, qua ejus a

triam solummodo in gypto vel Ethys-pia, Vel alibi quaerere, inde sempers0ὶ0 0ntagio medi ni lamite in n0stras

35쪽

regione perducere Voluere. Confirmantidem pestes in Europa absqde c0ntagio emtae quae potissimum suscitantur si copiosae urbes diu maXima annonae penuria longisque obsidionibus gravibus Premantur, praesertim si accedat aer humidus calidus. Quoniam Vero tantae calamitates in Europa rarissime contingunt ut plurimum in Europa pestes oriuntur ex fomite infecto ad nos translato X regionibus Dominii Tureici, in quo quotannis omnes cauta pestis concurrunt.

Nec in Dominio Turcico unica sela urbs dici patria pestis potest. In omni copiosa eiusdem urbe ut Constantinopoli, Smyrnae, Adrianopoli AleXandriae c. semper adest abundans causa , pabulum mali ibi ex proprio semini interno Volvi solet pro diversitate locorum tantum hic vel illic saevi0 vel le-Vior Occurrens a Ita caeteris paribus

o Ideo rarior, mitior est pestis in pagis Turcise , praesertim in illis qui parum com mercii cum aliis habent.

36쪽

AEgypto, quia haec urbs magna praeter causas memorandas multis paludibus i cumcincta simul est, adeoque pestis vir-rulentis exhalationibus eorum putridis multum ibi exaltatur quamobrem non nulli Alexandriam pestis patriam pella-Verunt. Endemia hinc in terris Turcicis esse solet pestis, praesertim ob triste fatum

His praemissis iure statui potest pestem duplici via oriri, nempe I ex causa interna sensim evoluta, uti vulgo in Turcia nonnunquam apud nos in longis obsidionibus contingit, Vel a conta gio, ubi nempe hoc venenum varia supra indicata ratione ad alios translatum hutnoribus corporis humani communicatum fermentativo modo febrem incendit, cita singula pestis symptomata producit. Quid iam in Domini Turcico ansam de generandi iasmatis pestilentia- Iis, an ex inundationibus Nili in AEgypto producatur, & solum inde in alias regiones Turcicas contagio propagetur, vel aliunde longo tempore ab

37쪽

ns autoribus quaesitum est. Multa lassicientes ego habeo rationes, Ut ponam ejus causam in humorum corruptela XOrta ex miserrimo vitae genere inter plebejos, Penuria multa, stime, cibis cacochymics, immunditie, accedente climate cali-lido regionum orientalium. Consentiunt mecum observatores, qui in Turcia ad

eruendas eius Ortu rationes omnem na-Varunt operam. Inter alias memorabiles observationes de pestis ortu mihi quoque communicavit Optimus meus amicus Borussus natu Cel. Renetita qu0ndara Archiater Principis Tartariae, qui permultos annos in terris Turcicis Constan- stantinopoli , AEgypto , AleXandriae Smyrnae sedet medicinam exercuit. Observavit ipse plebejos in toto terrarum orbe ob esculentorum caritatem, ingentem eorum paupertatem, egen0rum a die in diem misere vicium quaerentium copiam nullibi tam misere vivere quamin Turcia, & inter alia Constantino-Poli. Solent, ait ipse porro, multi pauperrimorum ii societate in conclavibus

angustis profundis cellisque humidis a

38쪽

bitare , adeoque exhalationes Troprias putridas imbibere rursus, stramine putrescente cumbere olivis saepe semi- Putridis, cepa, ovis piscium rancidis

Cavia ibi dictis iis cis salitis , oleo

copioso pane quos acido non satis cocto nutriri a Domicilia interna Turcise incolarum a nimis frequenti usu bauneorum sunt semper humida ignem solis carbonibus absque fornacibus parant. neque frigeant, solent multi nocte vasa carbonibus: accensis repleta supponere stragulis ' eorumque fumum calidum inhalareo accedit quod Constantinopoli aedes sint altae, plateae augustae stagnare ergo aer Xhalationibus variis repletus in domiciliis semper debeti, quia Vent non dispelli potest, accedunt in AEgypto exhalationes putridae effusi ili, in aliis vero provinciis maris, aerisque laequentes mutationes Multum quoque damni parere debet Constantinopoli portus juxta urbem situs, in quem Omnia ca

39쪽

davera sanguinem animaliuna mactatorum aliaque faetida iniiciunt urbis incolae quae ibi putrescunt saepe tempestate placida

ventis carente magnam Urbis partem Ve' hementissimo faetore implent quia animis parvo rivulo in portum influente non satis renovatur portus adeoque aqua haeterogeneis rebus gravida stagna ibidem

& putrida sit.

Accedit quod aqua omnis p0tulenta valde vappida se mala Constantinopoli sit. Hinc Constantinopolis aliaeque urbes praesertim autumno , Hyeme vere crastis nebulis manes vespere obteguntur. Ex his cnnarratis natam humorum corruptionem e magis promo Vere debet omisso usus vini, quod Turcae ex lege M Graeci plurimi ex avaritia&inopia n0n bibunt, nec non ieiunia anniversaria Turcarum e lege per tem-Pus lunare observanda , ubi ab oriente usque ad occasum solis plane nil ori ingerunt.

40쪽

Materia itaque, ex qua in urcia

praeparatur mi asina pestilentiale potissimum humorum corruptionem involvere videtur quia X causis Oritur, quae humorum degenerationem essiciunt , quia intasma pestilentiale jam existens a causis putredinem producentibus exaltatur, quia phaenomen in peste occurrentia quam plurimum sanguinis dissolutionem indicant , inde plurimae pestes sunt plus, minus putridae indolis , ideo in Turcia etiam pestis potissimum inter plebejos grassatur , rarius divitem aggreditur a Hi rite inter se perpensis lagma pestilentiale definiri potest, quod sit tenuissimum alcati sanguinis naturalem Crasna Multum quoque favet huic theoris autor in Iibello, qui verduni 779 prodiit sub titulo, delia esse di Cc istantinopoli del1778 osservarioni ulla medesima e rissen

sioni in autore , et optimus meus mi