Martini Lange ... Rudimenta doctrinae de peste

51쪽

amat peste corripiendus humores habere debet paratos ad amatum Xcipiendum refertos. deo non omnis homo

versans inter infectionis causas assicitur peste. Sunt annotante Cel Chens L. C. P. 34. aliisque autoribus, qui diu noctuque inter pestiferos Versantur, profecto mi agmate inquinantur, ab hoc morbo interdum per hebdomadas menses immunes. Videtur in talibus hominibus causa praedisponente carentibus hoc nitasma in corpore human sine ull0, aut saltem perceptibili sanitatis detrimento aliquamdiu delitescere posse, cum humoribus innocue circumduci per trans

pirationem insensibilem educi sensim alios enim dispositos hi inficere possunt

reste. Horum assertorum multa sparsim inobservatoribus Xempla legi possunt. Ita bicoinac L. C. absque OX pestifero sedet ad lectum apud chreiber L. C. p. 8 mulier marito lue pestis

eontaminato in eodem lecto per omnem

morbi decursum impune adcubuit imo

in filia

52쪽

filia ejus eum carbone die morbi quinto obiens maniaca matrem momordit ad Pectus, Vulnus sanabatur, mater mansit sana Cel Mertens L. C. p. 12IOAdfert casum ubi mulier cum octo

Iiberi duabus minis in unico domi elli habitavit, omnes, ea & puero sex mensium Xeeptis, moriebantur, per 3 horas insepultae in domo manebant mansit mulier in ea domo, oscultata est mortuos, tamen peste infecta non est. Ab aliis hominibus patet, eos peste necatorum Vestes absque noxa induisse quales casus mihi noti sunt ex epidemia transylvanica anni 77O. Cel Da vera historiam narrat, ubi nutrix infantis quinque mensium peste eorrepta usque ad mortem fere infanti proprio ubera praebuit, qui tamen ipse contagio affectus non est. Idem quid nos obse Vavit

53쪽

vavit I sibrio in epidemia Coronensi annici I 8. Im tunc vicissim infans s

gens peste c0rripiebatur,' evasit, mater vero sana mansit. Varia etiam Xempla Cl. aeter puerperarum innotuere, Uaestetus peste correptos in lucem ediderunt, licet matres ipsae ab hoc morbo liberae essent. Diversa vero rursus haec corporis dispositio pro singulari corporis constitutione manet: in uno subjecto major, in altero minor est. Ideo iste citius tarduis, levius , gravius alius inficitur necatur. Hinc in disposito cito leve contagium magnum fermentum febrem mortem promovebit; non dispositus majori non assicietur, ut scintilla facillime magnum excitabit incendium, si corpori inflammabili applicata fuerit, econtra vel exinguitur vel dissicilius tardiusque ignem excitabit, si minus, Vel plane non phlogisticam rem tetigerit. Egregie Pro demonstrati0 ne horum quae protuli inservire poterit memorabilis casus mi

54쪽

hi a Cl. Renzin communieatus cum interpres quondam in aula Turcica Graecus nomine Caralia qui jam bis peste Iaboraverat, data occasione Constantinopoli adiisset primum Caesaris ossicialem, ex singulari indulgentia Turcae ipsi ad latus sedisset , videns maerorem Turcae interrogavit eum de causa, respondit Turca, quod ante brevissimum tempus sita dilectissima in gremio suo peste biisset. Timidus graecus ad hoc responsum Valde perterrefactus studuithrevi discedere domum festinavit domi reversus statim dejecit a suo corpore vestes externas, famuloque suo dedit ad manus. Nihilominus sanus mansit interpres graecus , hic serVus Vero brevi peste correptus periit Apud Ch not L. Q p. o quoque senex septuagenarius e fenestra domus infectae panem accepit, testem qua die tertio mortuus est. Multum sane interest accurate scire, in quo haec corporis lispositio con

sistat Τ

55쪽

sistas Contender ausu in corruptione hum0rum plerumque X alimentis pravis ciere calido solo, vel calido humido generatam id quod supra de peste Turdica ostendi. Hoc saltem ab epi-demiis in transylvania annotatis patet: in plurimis pestem non tantum anteiisse,

Verum etiam commitasse magnam es culentorum caritatem, annonae penuriam potissimum inter plebejos cum sole multum serventc. Ideo Xplicare poteris, quare pauci di Vitum & plures pauperes peste corripiantur, iecer tur. Non parum quὸque contribuet aeris massa occulta uredam rasis, seu textura, Ut Corpus facilius Contagium suscipiat diversis temporibus. Unde pestis quandoque lento passu procedit, alio tem-Pore furore maximo regiones devastat, sub aliis circumstantiis silet, vel omnino evanescit occultum auctoribus est, in quo consistat hae aeris rasis, quam plurimum enim tempestas tempo

re festilentiali sanislsima ciuit absque

56쪽

morbis epidemicis aliis a9. Ierumque

tamen antecedit vel Concurrit Cum peste aer fervidus siccus vel calidus humiduS. Epidemica aeris constitutio pro diversa sua indole contagii vim, essicaciam multum intendere infringere, imo plane penitus delere absque ulla hominum prudentia Windustria potest neque unquam hujus morbi daretur sinis, si anni vicissitudines aeris mutationes in ejus virus nil imperii exercerent. Profecto nisi aer adeo potens esset in Propoganda, minuenda, imo delenda peste ipsa omni fere anno vel saltem temporibus epidemicis in Turcia urgentioribus peste obrui deberent nostrae regiones Turcicis vicinae, ob continuum

a AIDic L. C. Cheno L. C. Mersen L. C. Apparuit etiam nonnullis observatoribus plures homines peste correptos esse tempore novilunii, aliis tempore Pleni 3unii.

57쪽

per tramites occultos Cum Turcis Commercium, quod tamen non semper, imo rarius succedit, uti e praefatione patet. Digus enervat , Calor, ne non aer Putridus praesertim nebulosus Calidus humidus auget iasma pestilentiate; hinc . Crescente anno pestis invalescit, ut Circa autumnale aequinoctium ac me

attingat, dein collabescit brumali frigore evanescit surgente inquam

anno i isdenham L. f. p. 63. Ho es de peste

1ondinens. megare ausus est hoc seden- humi commentum Cel. Mackens contendendo pestem in Turcia ad Iunium rusque increscere , Iulio, Augusto ex parte mitescere, menses Septembri in Octobri vix observari, adeoque quod temperies aeris calida rogressum pestis infrinistat. licet enim in principio aestus accedentis Incrcscere videatur, som paucos tamen dies remittat Supri claudatus Remi ny propria experientia sussulius Vacken i observata negat. claudatodenhamum, confirmat ejus observatio

58쪽

s tym anno seu inter ver aestatem exoritur, rarior alia tempestate ingreditur, aut tamen non multum debacchatur.

Dimisi pesis. Dicitur pestis benigna maligna

epidemica, ponadica, endemia. tranStatilia, solitari WComplicata Solitaria plerumque est, raro Complicatur cum aliis morbis epidemicis ut febribus

nes propriis in Turcia factis. Contendis ipse quoque pestem multiplicari aestate progrediente, minui frigore accedente. Quia aestate transpiratio major, adeoque resorptio lasmatis pestilentialis facilior, dein quia corpus aestu augente ad humorum dissolutionem pronius sit, pestis adeoque minora impedimenta majoremque dispositionem pro assimilatione α fermentatione sui miasmatis in corpore humano invenia; concedit tamen clarissi.

59쪽

eatharratibus, malignis lentis mecticis, pleuritidibus, peripneumoniis, Ur

pura, Variolis, morbillis, de venerea erysipelate, angina, cephalalgia, dysenteria, corbulo, gonorrhaea, quartana ciet divitur etiam a nonnnilis a symp- tomatibus Concurrentibus nempe in pe

stem cum bubonibus 4n illam cum carbunculis vel utrisque.

mus amicus pestem nonnunquam aestate calidissima mitiorem fuisse autumno , hyeme , Vel Vere, quia pestis ibi eundem typum servat , ut Variolae ac febres putridae videmicae apud nos, quae non semper uti deberens e principiis in aestate fervente sunt pericuIosissimae, verum nonnunquam pro diUersa aeris constitutione epidemi ea copiosiores periculosiores Ityeme, autumno, Vere. Si nempe tempessas typum suum naturaIemnon servat, sed aesti tis formam induit idem patet ex decursu epideruiae a cet. Selimber annosatae L. c. P S. s.

60쪽

S.I. De enisus e sis in genere. Pestis non solum in varii regio. nibus sedis in una, eademque rem gione, diversis temporibus tro diversa naiasmatis pestilentialis, qualitate, aegrorum constitutione morborum complicatione, pro suo initio, progressu, ae fine diversa ostendit symptomata. Interdum eadem manet pestis species, quae fuit in initio. Interdum nunc in aliam mutatur e g. inflammatoria in putridam vel putridam nervosani Quandoque sub

larva aliorum morborum incipir, ut pleuritidis, catharri, anginae. Hinc praemittam generalem pestis historiam speciali Prodromi communiaque pestis symptomata sunt insolita corporis ineditia, graVitas, torp0r, lassitudo aspectus tristis, inedia lumborum molestia, capitis gravedo, hebetudo, obtusus dolor, vagi cutis succussus, phlogoses, somnolentia, labris typum intermittentis ve1 continuae servans. Postque aliquot 0ras