Martini Lange ... Rudimenta doctrinae de peste

71쪽

. Ex determinato insectorum numero utplurimum hyeme .prope hyemem plure sanantur, quam exeunte Vere tota aestate cineunte autumno. 8. MaXima morientium pars septimum diem non attingit. Plurimi abeunt ad patre Circa quartum, aliqui cire septimum. Reconvalescente contra diutius septem diebus ut plurimum

aegrotant. 4

9. Larissune sponte cessat pestis aestate, frequentissime hyeme vel maxime initio veris. Omni quidem anni tempore suos fines protendere Valet. Ita 1 13 siluit Augusto Septembri, in nonnullis locis agri indobonensis, item 1 36 in epidemia transylvanica in oppidulo Tertia ineunte Octobri, qui sat calidus fuit dum suburbium Coronense multa adhuc funera videbat, pestis extincta est. Observatio tamen in Europa docuit, quod si vere aut aestate incesserit ibidem sequente hyeme cellat, si Vero eam autumnus invexerit. longius plerulib

72쪽

Plerumque protendatur, tandem in O- eo, quem nuper invaserat, intra sedecim menses extingui solet. io Rarissima acutissimaque pestis est illa , in qua nullum Xanthema in

corpore nec ante nec post mortem percipi potest. In iis, qui ante sextum vel seX-to ipso die moriuntur anted post mortem animadvertuntur nigrae lenticulares petechis solae vel junctae bubonibus eo minoribus, quo minus temporis duraverit morbuS. 11 Dubium mihi videtur, an peste in aliquo loco furente semper absint alii vulgares morbi, quae sententia Xioma fuit hucusque pestis scriptoribus. Negat idem etiam et Meriens L. C. Pag. 86. contendendo cum peste os covitica anni 77 non tantum morbos sporadicos, Verum quoque epidemicos ut morbilos copiose occurrisse. Nec Vibdeo cur alii epidemici sileant tempore pestis, cum in constitutione variolosa occurrant etiam ratii vulgares morbi.

73쪽

Pauciores equidem nonnunquam fuisse morbos alius epidemicos Vel plane ex toto siluisse tempore pestis lubenter concedo, quia in plurimis epidemiis pestilentialibus tempestas fuit optima. Sed extra pestem etiam saepe aestate nonnunquam, imo aestate ipsa calidissima pau-c observantur morbi saVente tempestate vicissim alii copiosi morbi cujuscunque generis existunt, quia non semper eadem aeris constitutio manet. Quomodo ergo inde uniVersalem legem Drmabis 800gn s. Sequitur ut de quibusdam prognota spectantibus verba faciam. In genere huc applicari possunt omnia, quae in febribus malignis quid boni vel mali

protendunt.

Dissert progn0s ratione subjecti, vehementiae morbi: qualitatis lagmatis

74쪽

tis pestilentialis rauci tempestatis, anni temporibus, complicationis, dispo sitionis corporis .ietatis. Cum itaque omnibus aegris pestiferis symptomata communia non sint, insigitis dissicultas manet in praesagienda vita morte praesertim in morbo tam praecipiti Mallaci ac insidioso qualis pestis est. 11-terdum enim ab initio morbus egro vix gravis vidctur, brevi tamen infelix succedit mutatio, interdum aegro vi de

anXietate praecordiorum conqueruntur

Usa mihique agitantur, interdum tristia se flerunt symptomata, sed brevi post sanitati restituitur aeger si . In universum pestis junioribus magis , quam aetate provectioribus , foeminis magis quam viris 4 holericis sangui-

L. C. P.

75쪽

sanguineis magi quam phlegmaticis ab tenuioris c0nditionis hominibus citiusquam bene viventibus funesta esse stilol. AEgrius etiam deteri paribus, podagrici in hydri, pici peste corripiuntur 4 Intelli-

vectioribus Viris , phlegmaticis , melancholicis , Veletudinariis potius peste assi Ciuntur, quia ipsi plus transpirant, lassi magis contagio Xponunt adeoque id facilius suscipere possunt Pauperes quo-nue magis ditioribus necantur, quia pauperes misere vivunt, contagio plus expositi suilf, quam clivites, qui belle edunt, bibuntis ab aliis separati se donii includere possunt. Timidi etiam Me se hahent plerumque , quia transpiratio in eis minuitur, res Orptum in corpore Letinetur Plus adhuc Variare pestium epide asdiversas in qualitate subjectorum corripien, dorum edocent historiae a Cel. Ferro productae L. C. Pag. 32.

76쪽

Intelligenda vero priora sunt in ortu tantum morbi, furente enim peste ne di1crimine ullo omnes aggrediturea. Moriuntur in furore pestis sere omnes Exspectari a Viribus naturae, medicamentorum aliquid potest in mitiori

tantum malo.

Iudicatur iisdem risibus pestis, quae solemnes sunt febribus acutis malignis in genere potissimum vero sudore Critico bubonibus, interdum V milii diarrhaeis, narium vel haemorrhoidum fluxu. An vero haec crisis diebus vulgo criticis dictis quibus contingat, aliis accuratius determinandum relinquo, hos enim autores aliquos nominasse, plurimos vero de iis tacuisese lego, in morte praesertim natura Ullum

quartanam oriorrhaeam vero contra pestem non munire ostendunt chreiber L. C. pag. o. Chenos pag. 47 er- feris in aegris cum iisdem morbis peste extinctis

77쪽

Ium servat typum, moriuntur enim aegri primo-sexto-septimo adis Mecimum di euia alii post vicesimum , plurimi tamen ante septimum. Vid. et MachenZie L. C. Chenot L. C. Mertens Pag. Oa. Bonum morbi exitum sibi polliceri aeger potest qui viribus praeditus quartum morbi diem vivit tutiorem, qui septimum, si simul in eo adsit levis aequalis calor , pulsus constanter fortis, bubones .carbunculi cum levamine aegri, cessatione nauseae anxietatis

nec non cum sudore apparentes.

Veram .perse clam cris a bubonibus exspectare licet, si cito bubones cum aliis bonis signis, cum sussicientibus aegri viribus & sine febre magna

prorumpunt, sensim mole augentur, dolent, rubent, ad suppurationem tendunt aperiuntur, HS 0Πum fundunt reliqua symptomata morbi mitiora fiunt. Vulgare hoc post septimum diem; nunquam ante septimum diem rumpunt,

rupti dein per - plures dies pus furis

78쪽

fundunt. Valde autem matUre mi malis signis erussipentes vel cunctanter ProdeunteS, non leVantes aut cum Virium decremento retrocedentes bubones

sunt symptomatici, valde mali Pestim item cum febre non magna , mitiqUe viribus prostratis. Celeriter in Crescentes magni, accidi, molles, seu nec inflammati ne dolente bubones speria fallacem edunt. Malum si fusti cinerei malum etiam si buboni carbunculus insideat a .

Bonum dein si bubones rupti pugalbum, Crassum, leVe, aequale habent; malum, si chorosum. Sciendum etiam est, parotides non adeo completam crista perficere ac bubones inguinales vel subaxillareS.

79쪽

Carbunculi principio morbi vel

paulo post in loci carnosis apparentis cum febre majore, Viribus non valde Prostratis, non sunt omnino pessimi periculosi vero qui ab initio vel paulo post cum miti febre malisque signis apparent. In manuum pedumque digitis, prope tendinem Achillis, sub poplitibus, in mammarum peripheria, inque spina dorsi exitum portendunt, vel si multi erumpant vel bubonum l0co in Iocis glandulosis pro Veniant, aut bubonibus insideant. Tardius pr0deuntes etiam mali. Depressi late serpentes dissicillimi Calamitosi etiam, qui in principio , dum erumpunt subsident, recurrunt LeViores sunt e contra, qui intra duos tresve dies rubra probeque inflammata basi circumdantur .ele

vantur.

Quo citius, qu plura, quo graviora crinspiciuntur symptomata, qua lia vulgarium morborum funestos exitus

indicant, eo pejus res aegri peste in.

a secti

80쪽

fecti agitur. Ideo pestis complicata Iethalior solitaria. Egri, quibus usque ad quartum

diem bubones vel carbunculi non erumpunt ne sudore levantur, simulque magno calore 'dolore capitis VeXan-mr, moriuntur cum vel sine pete chii,

die tertio, quinto Abeunt etiam ad patres, quibus quidem provenire u- hones .carbunculi , somnolentia Vero, anxietates aliaque symptomata mala praecedentia manent vel adhuc augentur iis egressis.

Vomitus alvi suxus sine virium

decremento , .petechiae miliares quarto septimoque die apparentes nullum vitae minantur periculisti Si ero Vomitus post aliquot dies non cesset perduret, malum est indicat enim inflammationem vel in erebro vel in ventriculo. Lethalis etiam fluxus alvi ex colliquatione humorum oriundis

Calor