장음표시 사용
301쪽
HAEC Iohannes Dia comas lib., cap. 33. de Vita B. Gregorii Magni , qui obiit anno Domini c. I v. vel DC. v. teste Trithemto Iohannes vero Diaconus claruit circa annum Domini DCCCL xx. Quamvis autem A dictae imagines a Johanne dei criptae non eodem in loco essent , eas tamen hoc disposui ordine , juxta quem in aedicula S. Andreae pictas Romae inveniri hae namque circa trecentos e re annos ex iis , quas Iohannes Diaconus sua tempestate in atrio monasterii exstitisse testatur , de sumtae videntur , a pictore tamen non satis perit , sicut res minus aptae , minusve ad artem pictoriam pertinentes , id nobis persuadent. Idcirco ego suasione judicio sorum hominum monitus , dictas imagines juxta exactissimam Johannis Diaconi descriptionem quasi penicillo repraesentates, Omni ex parte ad vivum exprimendas diligenter curavi quibus etiam magna ex parte respondent illae , uuae rudi nunc arte pictae in ipsa cernuntur aediacula
quonam autem in monasterio dictas imagines pictae fuerint , non satis constat , si verba Iohannis Diaconi cap. 3,
accurate perpendantur. Ego autem Ro-rnae monasterium illud esse credo , quod in ejusdem B. Gregorii aedibus ad Cli.
vum Scauri prope Ecclesiam S. Johannis Ec Pauli in honorem . ndreae , teste
Iohanne Diacono lib. 1. cap. 6. Qit r. Registri . Gregorii p. g. constructum fuit cujus Eccles praesens in tem p nomine S. Gregorii vocitatur. Idque ex eo quod cap. 93 96. ab eodem Iohanne Diacono scribitur , colligi potest. Huc accedit quod Johannes Diaconus dictas imagines describere is quasi
penicillo, earumdem, ut ita dicam, minutias tam exacte non potuisset repraesentare, s eas Roma , ubi vitam dege-bM , non vidisset. Non desunt qui a R. Gregorio Magno duo monasteria ad Clivum Scauri constructa fuisse opiliuntur, moti ex iis, quae lib. i. in ejusdem Sancti vitam cap. 2.e 38 lib. 2. cap. 6 dc b. . cap. 97 Iohannes Diaconus scribit praesertim vero b i. cap. 3. in quo ipse Diaconus
ex libro , qui Graece Aiaci dicitur , latine autem campus , sive pratum , hae
invenisse ait nempe Gregorius o
fectus Papa a Glι caυit monasterium virorum magnum , edit mandatum , ut nullω
Monachorum proprit m aliquid haberet que ad num obolum . Haec Johannes Diaconus. Dum autem a B. Gregorio Onasteri uin unum ad Clivum Scauri ante Pontis a tum , mortuo Patre Gordiano
aedificatum fuisse constet alterum , cmagnum quidem , in Pontificatu constructum fuisse dicas oportet , nisi illud ipsum, Johanne Diacono lib. I. cap. 6. Commemoratum , in ampliorem deinde formam redactum dicamus . Quamvis item a Johanne Diacono lib. 2. cap. 6. Onasterium a B. Gregorio constructum sub nomine S. Andreae , cap. 38. sub nomine venerabilis Levitae Gregorii nuncupetur utrumque tamen esse potest etiamsi unum tantum fuisset monasterium: nam S. Andreae dici valet, quatenus in honorem ejus aedificatum Gregorianum autem quatenus a Gregorio constructum
Hinc Pelagius II ut legitur lib. r. cap. 34. Iohannis Diaconi, uom. i. Decreta l. Epist. ult ad B. Gregorium, tunc Levitam is Constantinopoli Apocris 1-rium scribens , monasterium . a eodem
Gregorio aedificatum , Gregorianum Ominat . Idem scri bitur a Iohanne Diacono lib. d. cap. 8 8. aliis ita locis: demiaque legitur . . Dialogorum , cap. 36. l. 4. Dialog. cap. i. 26. alibi.
Sed nodus difficilior redditur ab ipso
Diacono, qui lib. 4. c. 7. eodem in loco de monasterio Gregoriano, nec non de monasterio Sanctimonialium S. Andreae mentionem facit, quasi unum fuerit virorum , alterum feminarum inuod etiam ii Diaconus expresse ait , Clivus Scauri appellabatur seri enim potest ut vetus monasterium modo Gregorianum , mod S. Andreae ob assignatam rationem nun cupatum , aetate Iohannis Diaconi , non virorum sed Sanctimonialium foret. Sunt interea qui aediculam S. Andreae vocitatam , fuiste oratorium monasterii primitus aedificatici majorem vero Ecclesiam monasterio annexam , multo post tempore ab eodem Gregorio in suo videlicet Pontiscatu constructam est velint , opinantes
illud fuisse oratorium , de quo Johannes
S. Silviae exhibent tum latonius in Annalibus ccles tam abillonius Annal. Linedica, tom. I. ulm .d t. Romano mussan villaeana
302쪽
Diaconus . . . . mentionem facit.
Haec de moni sterio et ccles S. Andreae ac B. Gregorii mihi dicenda videbantur: quid autem sentiendum sit judicent alii, rationibus ad utramque partem diligenter pensitati S.
Quatuor interea circa descriptam , incisam B. Gregorii Magni effigiem explicatu digna videnturi cur scilicet imago insa senilem aetatem non referat cur barbata si cur item absque columbae specie appareat, nam senior, abrasa di columbae specie prope ejus caput ex tantis , ab omnibus depingi solet cur denique ne mitra, aut sine tiara, quam
Regnum vocant, effictu cernatur. Gregorius Magnus , ut nodos propositos dissolvamus, dum Levita , ut ait Johannes Diaconus . . cap. I. 43.
4 . in ejusdem R. Gregorii vita , sive S. R. E. Cardinalis Diaconus adhuc se.
Tet , uno omnium consensu , invitus tamen , Pontifex creatur , homo , ut conjectare licet , annorum 6 vel ad summum quinquagenariu : propterea quod
anno ipsius . Gregorii Pontificatus IV. nutrix ejus vivebat , ut ex ejusdem R. Gregorii libri 3 Epistolarum ultima videre licet sanctus namque Gregorius ad Rusticianam Patriciam scribens, ait Do-mnam vero illam, nutricem meam , quam per litteras commendatis , omnino diligo
is gravari in nullo volo . Haec catus Gregorius circa annum sui Pontificatus quarti im . Adde etiam quod B. Gregorius nunquam de senectae aetate, quae morbus ipse vocitari solet, conquestus est , quippe qui praecipitata aut ingravescente ae . rate non erat .sed tantum podagrae ac
stomachi molestiis se laborasse multis in
locis narravit : immo lib. 7. Registri in dic epist. i. circa annus suae ordinationis, se potius juniorem quam senem ostendi , si verba ejus diligenter examinentur. Dicta namque in Epistola , dum Januarium Episcopum ora litanum , hominem senem , reprehendere studet, re prehensionem ab illam Pauli Apostoli sententia I. Timo t. c. s. exorditur, dicens: Seniorem ne increpa υeris eamque in ejus.
dem Epistolae initio interpretatur , ne ipse Apostolicae sententiae refragari videatur, seniorem se reprehendens Is in . interea il lib. Dialogorum O . cap. D.
sua tempestate hoc est infantili, vel ad
summum puerili , ut conjici , aetate Totilam Gothorum Regem vii I. ab Urbe milliario cum exercitu resedisse testatur. Otila vero, occupata omni fere Italiae parte Romam per annum integrum
obsessam expugnavit anno Domini
anno ix. Vigilii papae, Imperii Iustiniani is vel , ut alii volunt , aliquot post annis. Beatus autem regorius irisca annum Domini XCI. Romanus Pontifex renuntiatus , anno Domini c. v. vel C. v. obiit. Hinc eumdem Sanctum, ut conjectura mea fert , atque ex ejus de lib. Dialogorum III. c. 4. s. i.
colligitur , quinquagenaria ad summum aetate , ad Pontificatum fui si e assumptum affirmandum videtur . Ille enim sub initium Totitae regni duobus videlicet annis tu minusve ante Urbis obsidionem natus indicatur , ut ex locis nuper citatis , ac diligenter perspectis videre licet . Ad hanc de B. Gregorii Magni aetate sententiam Caesar Baronius S. R. E. Cardinalis videtur accedere, sicut ex iis
quae Tom. . Annalium non minus accu
rate, quam erudite scribit , colligi potest.
Idem barbatus a nobis expressus est non solum juxta pic iram , quae in aedicula S. Andreae in oratorio Aulae Leoninae prope calam sanctam annexo exstat a sed juxta etiam luculentissimum testimonium Johannis Diaconi, qui floruit circiter os annis post obitum B. Gregorii , suaque tempestate dictas imagines hominum prospectui fuisse , scriptum e. liquit Absque interea columbae specie a Io.li anne Diacono imago R. Gregorii describitur , quippe quae jussit ejusdem depicta
fuci , eo scilicet tempore , quo ut sic dixerim apparitio columbae illa ad ipsus caput a Petro Diacono ejus familia risi mo nondum fuerat promulgatari hic enim nonnis pust B. Gregorii obitum di cstam columbae apparitionem super captit Gregorii scribentis se vidisse testatus est ut Johannes Diaconus lib. IV. cap. 9. ro reser . Adde etiam quod Spiritus sanctus in specie columbae super B. Gregori caput, nonnisi dum sanctus Doctor in actu scribentis repraesentatur , teste Johanne Diacono , depingi solet : in quo videlicet actu ipsam columbam ad beati Gregorii caput frequentissime se vidisse
Petrus Diaconus me io solemni juramento a simavit, divinoque miraculo approhauit, confirmavit, ut scribit Johannes Dia mus, lib. v. cap. 69. de vita beati Gregorii Papae. Hoc loco beatum Gregorium nudo capite effngendum curavi , quia non solum in aedicula sancti Andreae ita pictum verum etiam ab Iohanne Diacono scriptore accuratissimo , ita descriptum inveni , etiam si jam inde a Silvestro Pap1 hujus nominis primo , insulam vel mi
303쪽
tram episcopalem; necnon tiaram , quam cydarim diadema , vel coronam , Regnum vocant, fuisse constet. Hae namque mitra scilicet , per quam spiritualis auctoritas ac tiara , sive corona, per quam temporalis potestas, significantur teste Innocenti III ser m. . de consecratione Pontificis 1ximi, beato Silvestro datae sunt , ut in prima parte Decreti, distinc . 69. cap. 4. apud Theod. Balsam in No moc an Photii, tit. . cap. I. videre licet . Hinc latina in beati Silvestri vita de hujus generis concessione ac donatione luculentissimam facie mentionem. De Mitra veto qua usus est beatus Silveste , in Eugenii IV vita idem Platina loquitur hunc in modum : Eugenitis sancti Silυestri mitram Romam υenione delatam , ipsemet e raticano ad Latera utim detulit. Haec latina . Nunc autem medietas ejusdem , aut alterius miritrae beati Silvestri ad sanctum Martinum in Montibus inter reliquias custoditur. De sua ipsius mitra ipsemet Gregorius Nazianaenus in pologeticos sermonem habet . De mitra vero sancti Ambrosii Ennodius in suo pigrammate , more poetico , sub sertorum nomine verba facit Medietas vero mitrae beati Silvestri holo serica non villosa viridis coloris est, in qua beatae Mariae semper Virginis imago Filium in gremio gestantis acu rudi tamen arte uicta cernitur , puerulis alatis ac stellulis circumsepta. Usum itaque mitra antiquissimum ante beati Gregorii Magni Pontificatum fuisse ambigen.
gendum non est. Quamvis autem diadematis vel coronae, sive tiarae, Pontificalis originem Sigebertus ad annos Domini DL. Aimoinus , sive Annonius Monachus in historia
Francorum, lib. I. cap. 24. Clodove acceptam referant , dicentes Anastasium Imperatorem Clodoveo Regi Francorum
Coronam auream cum gemmis dono misisse, eamque deinde a Clodove ipsi an .cto Petro ultro oblatam velint legi tamen apud Anastas in Bibliothecarium Platinam , compluresque alios , qui
Annales Romanorum Pontificum scriptis mandarunt, multos ex antiquioribus Pontificibus ante Clodoveum fuisse coronatos, papa lique insignitos corona sive ia-ra , quam Regnum vulgo appellant . Illud autem scitu dignum videtur , quod tiara tribus coronis , Regiam scilicet Imperatoriam, QSacendo talem plenariam videlicet, universalem totius Orbis potestatem reptaE sentantibus, decorata , nonnisi jam inde a Bonifacio VIII. ex nobilisssima Cajetana familia, usum re-
cepit antea enim tiaram una tantum corona idem implicite comprehendente eo usque ornatam fuisse inveni, ut vide in
re est in antiquissimis musigis omnium Romanorum Pontificum iconibus, quae aeneis typis incisa cernuntur. Ante
igitur beati Gregorii Magni Pontuficatum, mitras ac tiarae usus exstabat, originem , ut Ethnicorum pileos ac mitras post habeam , a Testamento veteri trahens. Nam in lib. Exodi o. 9 d 39. Levit. 8. 6. Egech. v. Zachariae 3. in aliis Scripturae sacrae locis de lintra sacerdotali, nec non de cydari ac ia-ra Pontificali , expressam mentionem factam invenimus. Beatum tamen Gregorium hoc loco nudo capite ad vivum exprimendum curavi non quod ejus tempο- re ante ipsius Pontificatum , mitrae ac tiarae usus non esset; sed ob rationes initio assignatas id faciendum visum fuit. Haec de imaginibus a Iohanne Diacono descriptisci nunc reliquum est ut nonnullas voces subobscuras ac res intellecta
subdifficiles in ipsarum imaginum descriptionibus comprehensas explicemus. a Beatus Gregorius Magnus , Onistis ex creatus , in parva quadam abside quam fornicis curvaturam appellamus intra rotam gypseam, arte scilicet plastica constructam pictus fuit. b Sub ocularia plena, hoc est partem illam , quae subest octili , plenam , sive turgidulam , sub dividuaque labia , Ii quantillum videlicet ut ita dicam ab
invicem separata , beatus Gregorius habuisse a Johanne Diacono scribitur. e Deinde colorem aquilinum, lividum , sed in senectute colorem cardia cum eidem fuisse Iohannes Diaconus ait. Colorem aquilinum apud eos, qui de coloribus loquuntur, non inveni , nisi ille sit, qui ab Antonio Thyles aquilus nuncupatur , dicentem Aru Inm veteres fune
sufetim a colore aqua ocarunt , cui inter
nigrum est, album . Id quod Pla ο etiam docet . Haec Thylesius cap. a. de coloribus . Cum autem in declaratione coloris
aquili fiat mentio de fusco , qui inter nigrum est album, aquilinum , sive
aquilum ab aqua colore dijtum eumdem fere cum livido esse puto fusicus enim color livido, qui est color subniger in plum' betas, parum aut nihil fere distare videtur, vel ad lividum proxime accedit, cum a Johanne Diacono aquilinus color cum livido conjungatur , ex quibus color fuscus componitur qui Thylesio teste, non est insuavis , atque in homine persaepe laudatur . Festus Pompejus de colore aquil hunc ait in modum Aquilus color es C fu -
304쪽
sese videtur, quam υis eam ab acute et iden-A d clam elint. Aquilus autem color ab aqua est nominatus nam cum antiqui duos νmnino naturales eloνes nossent , nigrum scilicet, album , in te veniret autem Isqueque , qui is neutri similis est, ut tamen ab utroqne proprietatem trahat, potissimum ab altia, cujus inceptus es color erim deuom aberunt . Haec Festus , cui Iunianus Sipontinus in commentariis
Euguitio , Papias alii assentiuntur. Si autem color aquilinus ab aquila dicatur , fulvus color intelligi post . Aquila enim fulvi coloris est . Hinc vidius lib. 3. Fastorum, aquilam , avem fulvam appellat i d Claudi inus ulvum Iovis armigerum nuncupat . Per colorem igitur aquilinum, lividum , vel colorem fuscum , vel fulvum intelligi posse opinor. At quia fulvum colorem multa actant , ut ait Thylesius cap. i. aurichalcurn imprimis, deinde aurum , elige, arena,
leo , a qiulae genus quoddam ab Aristotele maxime celebratum , fulvum homini minus convenire video. Quare per aquilinum colorem non nisi fulcum intelligi debere puto fulvus enim ex rufo viridi videtur esse mixtus . I aspidem
tamen, quam viridis tantum coloris esse constat fulvam vocant: atque item olitiva fulva nuncupari solet . Hoc interea loco subiicendum non videtur , quod in omnibus codicibus mi T. Vati ea ni legitur , cclore aquilino ct ivities, non ivido. Quae sane lectio melior videtur . Color enim vividus, hoc est multo vigore praeditu Siscolor aquilo fusco maxime congruit fit sica namque facie hornines vivaciores quam candidi, esse solent. Colorem autem cardiacum a morbo cardiaco dictum puto cardiacus enim in orbus a χαρόσα voce ἰraeca , id est ter. de nuncupatus est pastio sive palpitatio cordis , seu oris ventriculi affectus e core nim pro ventriculi ore sumebant interdum antiqui. Hujus autem generis morbus Cornelio Celso teste, lib. . cap. 9. Ni alma reprie es , quam nimia corporis
imbecilitas , quod stomacho lan tiente immodico sudore digeritur . Hoc tomachi forsan
morbo se laborasse Gregorius Magnus non semel dixit , homilia scilicet 1i in Evangelia , atque aliis in locis
ex hoc morbo colorem cardiacum , hoc Θst pallorem croceatum , seu gilvo pauxillulum tinctum ab eo deinde contractum fuisse, credendum est: quia e 1 hac stomachi affectone sive imbecillitate , addita podagra, qua ipsti beatum Grego-zium mirandum ita modum infestabat
hujus generis colorem nasci posse , Η -
dici volunt . Qua ex re beatum Gregorium Magnum in sui Pontificatus initio praescriptum in modum , hoc est, colore aquilino livido , Jue vivido , pictum fuisse argumentor, pro comperto habeo.
A Quae de Pallio a Iohanne Diacono dicuntur , haud facilia intellectu vi dentur, nisi quid sit Pallium , quam nam formam habeat, d quonam modo corpori sit adaptandum , expIicemus. Auctor
libri eremoniarum lib. I. it. O. cap. s.
ex Maximo Episcopo, homil de veste fa-serdotali, exque Eusebio Caesariensi seriar. de Epiphania docet in 'ge gratiae antiquum esse illud nostrum Ephod , id est
Pallium candida lana contextum , a Linopi' si Petrum l. Romano Pontifice institat vim , di in singulare potestatis priuilegium sumimo Pontifici . Patriarchis Archiepiscopis datum , habens circulum humeros constringentem , duasque lineas
ab utraque parte, ante scilicet, ac retro pendentes immo Rupertus uitiensis lib. i. cap. 27 de divinis ossiciis , ait Maternum a sancto Petro missum Treverensi Ecclesiae , hereditatem Pallii suis successibribus reliquisse . Pallium in sint .stra duplex est , ad tolerandas praesentis vitae molestias , quae per sinistram signi-frcantur simplex vero in dextra est, ut deferens Pallium , ad vitae futurae quietem obtinendam , quae per dextram repraesentatur, toto affecti adspiret Pallium item quatuor purpureas cruce habere solebat , quae sunt quatuor virtutes
politicae , quae nisi crucis Christi sanguine purpurentur , frustra sibi virtutis nomen usurpant. Harum prima est justitia, quae in anteriori parte esse debet secunda est prudentia , quae debet esse polleriori parte, tertia est fortitudo, quae s-nistrae convenit tarta est temperantia , quae dextra congruit nunc autem
cruces in Pallio assxae non sine mysterior nigrae sunt Pallio denique tres inriguntur acus, sive a cicutae , in quarum prima gnis eatur compassio proximi, in secunda officii administrati , in tertia ic dici districtio. Prima pungit animam per
dolorem secunda pungit animam per laborem tertia pungit animam per terrΟ- rem . Trium acuum sue a cicularum, una fi 'itur in anteriori parte , altera in posteriore s tertia in humero sinistro : in dextro enim acus non figitur, quia inaetern quiete, quae per dexteram repraesentari solet , nullus est afflictionis aculeus . Circulus Pallii, per quem humeri, dexter scilicet ac sinister constringuntur, signi-
305쪽
sgnis cae poenae formidinem ab illicitis
cohibentem amorem justitiae a su
pei suis temperantem. Haec ex Innocentio II libro primo Myst. Missae , cap. 63. ex aliis . Adde etiam , quod ex
tremitati duarum linearum ante ac retro pendentium duae lamina plumbeae serico nigro coopertae juxta earumdem linearum latitudinem annexae sunt. Hujus generis est Pallium , quo nunc Latin utitur Ecclesia Verba vero Iohannis Diaconi de beati Gregorii Magni Pallio loquentis , huic formae adaptari non queunt sed solum formae , qua Episcopi Graeci utuntur . Hi enim pro Pallio fasciam quamdam se zonam , latiorem sane ac longiorem quam stolam , sed in star stolae collo imponunt dextra tamen ejus pars multo est longior ad terram usque defluit , cujus pars major per sinistrum humerum post tergum eji
citur, ita vero ut crux una a tergo ma
neat, altera ad dextram, tertia ad sinistram appareat , quarta vero ad eam Pallii partem , iis ab humero sinistro pendet. Hujus generis Pallium tempore beati Gregorii fuisse quis dicat oportet , si Ioannis Diaconi verba recte examinentur. Ego itaque tam et in aedicula an .m Andreae Pallium beati Gregorii more Latino factum reperi , hoc est circularem xonam iatis latam, integram , humeros constringentem , duasque lineas habentem sive fasciolas , ex eadem tamen latitudine, una scilicet a posteriori , altera vero ab anteriori deorsum vergen res illud tam eiu more Graeco a Iohanne
Diacono conscriptum incidendum hoc loco curavi. Hunc item in modum non solum in imaginibus summorum Pontificum typo aeneo incisis a Lino Papa ad
Miltiadem usque sed in vetustis quoque
Ecclesiarum usi vis, praesertim vero ad sanctum Petrum, in eorumdem summorum Pontificum imaginibus, quas Formosus Papa circa annum Domini so pingendas Romae curavit in 1nc eamdem
formam Pallium pictum fuisse inveni. dem videre est ad sanctum Paulum , qmultis aliis in locis , in quibus etiam Honorium primum , qui obiit anno Domini DCXXXV. Iohannem IV. Theodorum primum, Domitionem primum, Ompluresque alios ante Gregorium Magnum, i post ejus tempora, hac Palli forma
qua nunc Graeci utuntur , decoratos reperi . Hae itaque Palli forma tempore beati Gregorii in usu habebatur , deinde multis post seculis in desuetudinem deducta est , ova ad majorem commoditatem inventa , dc in usum recepta. Id
quod de casula , quam etiam planetam vocant , factum esse constat i antiquitus enim , ut in planeta beati Gregorii, in vetustis Ecclesiarum picturis videre est , casula sive planeta nullam , ut ita dicam , aperturam pro brachiis emittendis habebat , sed tota integra circulatim , munde quaque ad pedes usque demissa totum corpus ita tegebat circumibat, ut brachia emitti non possent, ni limbus vel fasciola extremitatem casulae ambiens super scapulas projiceretur errabiliada. Hinc casula, quasi parva casa 'abano auctore , lib. 1. Instit Cleric. totum hominem tegens planeta, quasi erratica , vocabatur ad rancusque diem ita vocitatur , Et a te vero
nostra se superioribum aliquot seculis
ut ait in danus , lib. v. cap. o. abis traque parte , dextra scilicet ac sinistra accisa, operta est , ante ac retro decurtata paulo infra crurum inedium praducta .
. Viventis indicium est tabula illa
quam beatus Gregorius ad occiput , id est ad posteriorem capitis partem habere cernitur : antiquitus enim cum quis vivens pingebatur , tabula quadrata ejus capiti subjiciebatur, ut in vetustis aliquot Eccles Arum musi vis videre licet Ic quod fieri solebat , hoc sane argumento aut symbolo, quod homo in hac mortali vita
constitutus, per tabulam quadratam quatuor virtutibus cardinalibus ut ait Durandus , lib. cap. 3. num. Q. nec non Stephanus Duranius, lib. I. a P. s. num
s. viget intelligaturri vel quod status vitae praesentis imperfectus esse demonstretur, angulos, scilicet multos, hoc est multa impedimenta Ec obstacula secum deferens . Sancti vero aeternam gloriam consecuti , ut eorum vita undequaque perfecta nullum penitus impedimentum habens indicaretur, circulo, seu corona, quam diadema solent appellere , sive radiis solaribus insignit , jam inde ab initio nascentis Ecclesiae pingi de sculpi,
consueverunt a nam per figuram sphaericam, quae omnium figurarum persectissima est, persectissima eorum vita quodam .
modo adumbratur . Non desunt autem
qui velint solarem coronam super capita Sanctorum , d Apostolorum praesertim pingi sculpi solitam, ex eo quod Abdia Babylonico teste lib. s. hist apostolicae , lux tanta super Iohannem Apostolum moribundum per unam fere horam apparuit , ut nullus eam sufferret aspectus . Utcumque vero sit , coronam a
me Sanctis in caelo gloriam consecutis; aliis autem in hac mortali ad bue vit1
306쪽
commorantibu ε tabulam quadratam a pictoribus & sculptoribus assingi solitam
hoc saltem loco explicasse sat est. f Cunita districtionis autela. Districtio, vel destrictio, vox est ab Ecclesiastici Scriptoribus frequenter usurpata &, sicut e Placido Grammatico , apud Fulvium Ursinum, virum eruditissimum ac de bonis litteris optime meritum, alia servato , in Glossis colligitur, severitatem significat . Placidus enim ait : Est
autem destrictus , adtentus , vel ευ erus ac non solutus is lenis . In hunc sensum
ab In n. III districtio judicii libro primo
Mysi Mistae , c. 63. a Gregorio ultio emendatio districta nuncupatur hoc autem loco districtionem pro arcta vita sumi debere puto. Hinc, ut ait Johannes
Diaconus , imaginem suam beatus Gregorius salubriter depingi voluit, ut Monaci per ipsam imaginem non pro inani gloria , sed in suam ipsorum salutem cognitam beati Gregorii districtionem
id est arctam vitam in memoriam revocarent , dictamque vitam imitarentur
dum loco ipsius imaginem frequentius intuerentur. Intueri autem hoc loco a Johanne Diacono passive sumitur.
IJ Nympharum pro lavacro fonte
nec non pro balneo apud Plinium, Iulium Capitol. Iosephum is alios sumi solet a Nympha dictum quia Ethnici luminis
veritatis expertes , Nymphas aquarum dea esse putarunt . Adde etiam , quod veteres Graeci Nympham dicebant, quam nos mutationes unius litterae, Lympham, id est aquam , vocamus Nymphaeum itaque hoc loco vel pro lavacro , vel profonte sumi posse puto de quo fonte Iohannes Diaconus , lib. I v. cap. 97. O-quitur.
h Gordianus, beati Gregorii pater,
Regionarius a Iohan. Diacono nuncupatur quem quamvis virum Ecclesi 1sii cum nulli bi fuisse invenerim , vestes tamen is pectentur verba Iohannis Diaconi accurate perpendantur, elim Ecclesiasticum virum omnino fuisse dicas oportet. Regionarii nomen , a Regionibus dictum notariis quibusdam, nec non Defensoribus dc Diaconis dari solebat. Notarii Regionarii erant proto notarii , ad quos gelia praesertim Martyrum scribere pertinebat . Defensores regionarii , ad varias provincias destinati , ut scribit Johannes Diaco nug, lib. r. de beati Gregorii vita , cap. I. circa pia praesertim opera versabantur, ut videlicet legata, ad pias causas relicta , in eleemosynam pauperibus distribuerentur , sicut ex lib. is epist.24. os lib. vii epist. 66 6 lib. xi.
ep. i. beati Gregorii colligitur. Horum item ossicium erat de Episcoporum excessibus cognitionem ae notitiam suscipe reci Regularesque perverse agentes corrigere. His etiam Defensoribus, ut Panis
vinius ex Pelagii epistola in capite de
Primicerio Defensorum ait, conveniebant causarum cognitiones , conventiones ,
ctus, publica litigia is quaecumque vel Ecclesiastica instituta , vel supplicantium
necessitas postulabat. Diaconi Regionari , ut Subdiaconos quos in Registro beati Gregorii, lib., Q. epist. s. lib. xi epist. o. Io videre
est, praetermittam , septem juxta . Regiones Urbis erant, ut legitur in ordi ne Rom. Vel singuli duabus ex in Regionibus praeerant' deinde i4 juxta 4. Regiones fuerunt instituti ita vocabantur , quod singularum Urbis regionum, teste Patavinio, diaconii vel enodochiis praeessent. Hi namque viduarum inopia laborantium, pupillorum ministri erant , in publicis pauperum domibus, oratori , macella sibi habentibus annexa , in quibus a Diacono egenis necessaria subministrabantur Ad hanc rem praestandam viri graves ac religiosi a B. Gregorio electi fuerunt privilegiis insigniti, ut legitur apud Iohannem Diaco. num , lib. 2. cap. si in ejusdem vita
Ex collegio itaque Defensorum , qui ex
ordine quoque Clericorum , an vini testes, sumebantur, vel ex Diaconorum collegi , si hac in re conjectare liceat Gordianum fuisse reor , Ecclesiasticis indumentis , hoc est almatica planeta diligenter consideratis ita conus enim non solum almaticam , quae ei proprie
convenit , gestare solet sed ut scribit Alcvinus, lib. de divin. ossici cap. de .gnificationibus vestimentorii , casulamitem, quam Amalarius Fortunatus lib. a. de eclesiasticis ossiciis , cap. 9. genera in liter ad omnes Clericos pertinere ait
ad finem autem Praefationis in ipsum de ossiciis opus ostendi , quando Diaconus
casula si induendus, quando ver exuen
I Hue accedit quod a Iohanne Diacono Gordianus caligas in pedibus gestare dicitur : per caligas autem non nisi sandali intelligenda sunt: non enim vero adsimile est, ut per caligas, tibiarum tegumentum intelligi queat , quia hujus generis tegumentum in pictura nec eori, nec videri potest ob vestem ad pedes usque demissam Caligar itaque pro sandaliis a Iohanne diacono sumuntur. Huic sane rei favet vulgata Bibliorum editio, quae pro sandaliis eatigas vertit , ut videre
307쪽
de re est locum illum Actuum . in quo B. Petrus sandalia sibi subligare ab Angelo jussus est hisce verbis : P cingere is,
calcea te caligas tuas. Pro quo Graeca editio habet , περιζaσαι ι σποδεσαι τα σανδαλιά σου, hoc est , Prac aere Iobliga fandalia tua . Latini tamen recentiores pro sandaliis non caligas, sed soleas vertunt quia caliga pro libarum etiam operimentis sumi solent . Beatus autem Hieronymus explicans et o Isaiae ca Piit, calceamenta , sandalia , caligas pro eodem videtur accipere per haec verba Dostis inquit , calceamentis , qua Septuaginta , fand ilia , id est caliga o- eantur , e Caligae item pro calceis B. Gregorio Magno , lib. i. cap. q. lib. . cap. o. Dialogorum sumunturo immo secundo loco citato de caligarum corrigiis, quae calceis, non tibialibus conveniunt , mentionem facit. Adde etiam quod illud Actuum : Caleea te callus tua , non nisi ad pedes' ad calceos referri potest , quia calceare nil aliud quam calceos induere , gnificat . Hinc apud Suetonium in Vespasiano , qui vel mulicalceari dicuntur , cum pedes eorum adversus saxorum injuriam ferramentis , seu soleis ferreis in uniuntur. Per caligas igitur, quas etiam Isidorus, lib. 9. Etymologiarum cap. 34. inter calceamentorum genera videtur numerare dc a caligis caligarium dictum putat , sandalia intelli guntur . Nam Isidorus caligarium non a callo pedum, sed a voce Graeca , calo id est ligno , quod Graeci το καλον dicunt, nuncupatum opinatu : unde calo-
podium, calceamentum ligneum vel soccus Per caligas itaque rectius sandalia quam tibiarum operimenta intelligenda sunt. Quod autem Diaconi sandaliis in terdum uti consueverint , Albinus, sive Alculnus in lib. de divinis officiis , cap. de significationibus vestimentorum, Ἀ- malarius Fortunatus lib. a. de Eccl. ossa iis cap. s. alii , aperte fatentur immo etiam a Presbyteris Subdiaconis sandalia gestata olim fuisse narrant , sed sine ligamine, ad differentiam Episcoporum, Diaconorum, qui in sandaliis ligamen habebant. Quamvis autem sanda d aliorum gestatio tempore B. Gregorii Magni Dix conis vetita fuisse videatur , lib. . Registri epist. 18. can. P νυ nit, dist. 93 idem tamen Gregorius eadem in epistola, sandaliorum usum Diaconis Ecclesiae Messanensis a praedecessoribus suis concessum olim fuisse testatur. Sandalia vero inibi compagi appellabantur ob aliis vero compagia vocitari solent. Hodie vero non nisi summus Ponti
fex , Episcopi uresbyteri Cardinales
sandaliis uti solent, quae veterum sandaliis disssimilia sunt ea enim subter pedem, integram sole m habebant , supra
vero comum fenestratum seu perforatum , hoc sane symbolo quod pedes Episcoporum ita conorum , seu Praedicatorum , quorum officium etiam Diaconis erat demandatum subter deberent esse muniti, ne terrenis affectibus pollueren tu sursum vero aperti , quatenus Praedicatores ad coelestia cognoscenda , necnon ad mysteria revelanda, iraedican da tales di ipsi forent. Hujus generis caligas, aut sandalia Gordiani fuisse conjectare licet : si secus , nihil erat quod Iohannes Diaconus de communibus calceamentis ita expressi & insigniter mentionem fecisset. Hoc loco facere non possum , quin admirer , cum Johannes Diaconus , qui dictas imagines exacte descripsit , ut multas earumdem minutias expresserit; san. dalia Gordiani commemorarit, de fandaliis autem beati Gregorii nullam penitus fecerit mentionem . Quonam autem modo hunc nodum dissolvere queam
ignoro, nisi id memoriae lapsu factum es se dicam . Hinc calcei beati Gregorii num insuperiori parte fenestrati aut perforati , nec non cruce insigniti effingendi essent ut hac nostra aetate feri solet anceps profecto fui propterea quod calceos ipsos in edicula sanisti Andreae neutro modo pictos inveni . Quamvis autem Iosephus Stephanus Valentinus, Episcopus olim ei tanus, nunc vero Epii copus Oriolen vir sane docti Issimus , in libro de osculatione pedum Romani Pontificis, cap. s. adversus Papirii Massonis calliditatem , usum gestandi sandalia Pontificia , cruce insignita , vetustissmum fuisse per picturas conjectet ego tame Π, qui potius culatus quam auritus testis hac in re esse cupiebam, veteres Ecclesiarum Romae absides opere musivo decoratas , diligenter perlustravi. Qua in re
perquirenda, calceos summotum Pontificum in superiori parte nec omnino fenestratos, aut perforatos, nec unde quaque pedem obtegentes reperi , nam tantummodo in pedis acumine, atque in calcaiane tegumentum cum ligamine , a soleae a calce ad collum , d ad pedis acu me ad superiorem videlicet pedis partem didusto, ineste conspicitur parvula cruce supra digitos pedum, tibialibus dccorio coopertos, impressa, sive picta. Tametsi Innocentius III lib. mysteriorum Missae , cap. 34. 48 Al cui nus cap.
de vestimentorum significationibus , --
308쪽
malarius Fortunatus lib. . cap. s. Rλ-banu lib. I. cap. 22. Ivo Carnocens sser m. de significatione indumentorum Guillelmus Durandus lib. . cap. 8. Stephanus uantus, lib. 2. cap. 9. alii
qui de sandalos loquuti sunt , de cruce super calceis Pontificiis apponi solita onmeminerunt hanc tamen coniuetudinem antiquam este, nonnunquam vero incuria
pictorum, lapicidarum, vel eorum qui statuas picturas etliciendas curabant praetermissam inveni . Nam, ut ab antiquioribus summorum Pontis cum imaginibus, quas invenire potui exordiari vidi Romae vetustissimam Ecclesiae S. Agnetis
absidem , pr re ver mulatico circa annum Domini DC. xx Iu exornatam, in qua HO-norius, huius nominis primus, qui sacram beatae Agnetis aedem via Nomentaria Construendam , d absidem musivo decorandam curavit , ut nastasius Bibliotheca rius testatur .carmina in abside indi cant sandaliis alba cruce satis conspicua insignitis calceatus ecclesiam manu gestans exstare cernitur . Hic enim dum viveret, in abside ipsa ictu fuit , sicut ea , quae diximus id nobis facile per sua dent . Quamvis autem Honorius I. crucis signum super sandaliis gestarit, Honorius tamen III. IV. ex nobilissima Sabellorum familia crucem in sandaliis non ribent. Ille enim ad an fiam ibi a
nam circa annum Domini M. C. L. adjanuam Ecclesiae pictus hic vero in Aracoeli circa annum Domini M. C. LXXX v II.
ex marmore siclus , Romae conspiciun
In oratori , seu potius ecclesia sancti Uenantii, nunc sanctae Mariae ad Fontem nuncupata, prope Baptisterium sive Fontem Lateranensem , exstat absis opere tesses ato exornata, in cujus fornice, praeter aliquot imagines sacras , pictus cernitur Johannes IV Dalmata, ut Anastasius Bibliothecarius is an vinius testantur eam struxit Ecclesiam circa annum Domini DC. xxx lx dictamque absidem picturis mus vis ornavit . Inter alias imagines opere musivo pictas , duo Pontifices Romani , nec non Martyres uo , sandaliis parvula nigri coloris cruce insignitis conspiciuntur quorum Pontificum alter, ad dexteram videlicet postremo loco pictus, est , Johannes V. Ecclesiam manu gestans , quippe qui eam construendam curarit . Quam item rem versus aliquot qui inibi leguntur , nos aperte monent Pontifex ad sinistram postremo loco pictus, librumque manu tenens, ut Pan vini placet, est Theodorus, Johannis successor qui, ut idem ait Patavinius, c.
clesiam fortast , vel , ut ego arbitror . absidem a Johanne incoatam perfecit hinc in ea pictus cernitur mur autern hoc loco Venantius, QDomni extra absidem Maurus martyres crucem super sandaliis gestare cernantur , tono ro, nisi id arbitrio pictoris , vel ad crucem martyrii repraetentandam , factum esse dicam : nam summi tantum Pontis ces hunc ritum super standaliis gestandi crucem observare solent: hi enim de se humiliter ac demisse sentientes : Cum omnes optilos communi voto , ut Iosephus Stephanus , pisc. Oriolen in libro deosculatione pedum Romani Pontificta non minus doctes, ut omnia , quam accurate ac pie cap. 18 scribit, ad Moso adorandos propensos agnoscerent , cruci Christia viationem potius quirm ibi ipsis , tantum honorem deferri maluerunt , t omnes Ch/istianos benigne ad escula pedum exciperent . Ita 3ue, ut expressam Christi imaginem Uerrent , ct Salva ora talpon. x in
ominum memorinm redigerent, crucem au
daliis affixerunt , ut Chrisiani omineso os Lonores , quos debitos is necessarios Pont ei deferebant , cruce per pecta , alacritis hiberent. Haec J0lephus Stephanus Cur
itaque Martyres vel alii lancti, non Pontisces Romani , calceis cruce ins gnitis decorentur, non satis perspicio , nisi id ad ea , quae dixi, referan vel ob episcopalem fortasse dignitatem, qua Martyres ipsi, Venantius videlicet , Domnio Maurus fuerant insignit , factum id esse dicam, ut prae se fert Pallium, quo
dicat Episcopi martyres , Graecorum Episcoporum n)ore , Ornati cernuntur apud namque Latinos ure communi nonia
nisi summis Pontificibus, Patriarchis , Archiepiscopis, ex indulto autem Apostolico Episcopis nonnullis, Pallio uti licet. Sicut itaque Paullium , quod Pontifici Romano in primis convenit, non Episcopo , eis datum est ita, crucem , quae propter pedum osculationem in o. lius Romani Ponti scis sandaliis apponi solet , dictis Martyribus datam esse opinor , ritus inventi ratione sive causa non perspecta Ad S. Martinum in montibus inter reliquias . Martini I. Papa QMartyris
aenno Om. C. LVII calceus in superio ἀri parte fenestratus in acumine an tum obtetius juxta formam , nuper a nobis descriptam, asservatur. Acuminis autem pedis tegumentum coriaceum , cae-
1 ut o colore tinctum, qui biis dam operibus ex serico auro contextis ornatum exstat , in quo instar sere hujusce litterae Giaecae X. quaedam crucis ima.
309쪽
go, ut et dicam, transversaliter acu pi. Et cernitur , quae ornatum facit , quamdam crucis similitudinem refert, ut infra explicate ostendetur . Inter easdem reliquias exstat etiam calceus . Sit velim primi holo sericus, viridi colore imbutus, non villosus , sed jam ob vetustatem satis decoloratus , quamdam tamen viridiscoloti holo serici speciem reserens operibus item ex serico, auro contextis insignitus os autem calceus quadam
.calcane parte ob nimiam vetustatem a rens , non est iuxta formam antiquiorem
in usu olim labi tam , hoc est juxta illud
calceamenti genus, quo sola obteguntur Plantae , caeteris pedum partibus nudis relictis, an Culis tantum ti ibusdam in superiori parte coeuntibus , quas ligulas vocant, revinctum nec item instar calce est , quem nuper explicavi niti , sed est calceamenti genus, cor iaceam habens
soleam , nec non te umentum, totam superiorem pedis aer tem obtegens , instar calcei, quo nunc omnes indifferenter uti solent . Qua ex re in hanc sententiam de vento , ut calceum hunc ab eo , quo in rebus Ecclesiasticis c in functionibus ciuibusdam , adsuntificiam prsesertim majestitem e primendam idoneis B. Silvester uti solebat, differre credam. Quam .
vis autem hujus generis calceamentum nostro de cruce argumento haud omnino faveat , ipsium tamen tamquam venerandae vetustatis monumentum,' memoratu dignum , qua indam item crucis formam latenter per aliquot linearum involucra repraesentans , ut infra explica.
bimus , silentio praeterire mihi visum
Ad sanctam Martinam , in Foro Oario ad radicem Capitolii , vetustissma
exst, absis tempore Domnionis circa annum Domini DC. xxix. opere musivo in-sgnita, in qua duo Romani Pontifices unus ad dextram , alter ad sinistram . Mariae semper Uirginis Filium in si nu gestantis , Pallio , juxta more anti.
quum formata, , decorati cernuntur
Hunc vel Honorium primum, vel regori uin Magnum qui ante omni nem fuerunt esse conjicio quem sandaliis parvula nigri coloris cruce calce α- tum vidi is prope eum ad ni stram
partem litteras hasce legi ... R Ius P. caeterae numen summi Pontificis proprium complentes , collapsae desiderantur cilius vero Pontifex , ante Domni onem , dictam nominis proprii terminationem habere haudquaquam potest. Idum interea Pon
tificem , qui exstat ad . Mariae semper Virginis dextram , ecclesiam manu ge.
Iohanne Dracono destr ptae . o
stans, quippe qui aedem sacram construendam , vel saltem reparandam curarit Domnionem esse dicas oportet . an vinius etiam in adnotatione ad vitam Domnionis , a latina descriptam , ait hunc in modum : In antiquo musio , quoi es
Rima in Ecclesia fana Mart na , hic Pontifex omnis , non onus sive Dotnnus ,
appellatur . Quibus verbis Patavinius Domnionis nomen se inibi legisse apex te
narrat. Verum quia hujus Pontificis nomen nunc eo in loco non legitur, litteras omnino periisse, mihi persuadeo , cui in alterius Pontificis nomine aliqua ex parte factum esse vidi . Quare scutantiquior Pontifex fandaliis cruce insignitis calceatus unitur, ita alterum recentiorem fuisse credendum est nam calcei opere clim mulivo facti , nunc collapsi sunt quorum loco , calce rudiat te picti, sine cruce conspiciuntur. Ad basilicam . Petri , S. Apostolorum Principis . Romae a tergo oratorii
sive aecelli , vel altaris sanctissi in Suda ii
Salvato is nostri supra Portam sanctam , ad interiorem basilicae pantem , exstat Oratorium opere musivo insigni , excultatoque decoratum, d in honorem mnncillatae semper riginis ac Dei Genitricis a Iohanne VII. circa annum Domini DCC. I. constructum , ut Anastasius Bibliothecarius, latina Pan vinius testantur inscriptio ipsa docet hisce
CI . Huc accedit quod Johannes ad capitis te igi in quadratam habet tabulam quae , ut superius dictum est , indiciunt ea tempestate viventis esse solet , dum fieret picti: ra illa . Johannes vero prope imaginem . Mariae semper Uirginis fanis da his insignitis parvula nigri coloris cruce , quae ex quatuor lapillulis usi vis
In basilica Sancti P. tri exstat simulacrum Urbani VI e marmore circa au-num Domini M. CCC. xxx lx effictum
Ad S. Johannem in Laterano exstat Mariatini V statua sepulcralis aenea circa an ianta n Domini M. CCCC. xxx I. In atrio monasterii S. Salvatoris in Lauro statua Eugenii V. marmorea circa annum Domini M. CCCta LvII. In basilica etiam an
cti Petri exstant quae infra leguntur statuae sepulcrales, hoc est , Nico 'ais circa annum Domini M. CCCC. v. Calixti
III in atriolo prope sacellum Sixtianum,
310쪽
simulacriim sepulcrale in Capitolio
statua item marmorea circa annum Ona in M. D. xx I. Horum omnium Romanorum Pontificum, ciliorum his recentiorum , hoc est , Pauli III. Pauli IV. Pii . Gregorii XIII. Sixti . statuas
vidi calceata sandaliis cruce insignitis. Vidi etiam alios Romanos Pontiliae opere tessellato effictos, Honorio I. anti qui ores, sed propter magnam picturarum vetustatem calceos collapsos reperi. Contra vero vidi ad sancium Laurentium in
Lucina pictam Sixti III imaginem , quidem pervetusta iam nec non Paschalem I ad sanctim Praxe dem ad sanctam
Caeciliam circa annum Domini DCCC. n. Gregorium x'. ad . Marcum circa
annum Omm DCCC. xxx opere mus vo
pictos, sed sandalia sine cruce gestantes. Id quod non sine incuria vel pictorum vel eorum qui picturas faciendas curabant, factum videtur ut cernere est in abside Eccles a sanctae Mariae trans Tiberim circa annum Domin M. C. XLm.
opere tessellato decorata , in qua praeter alias immagines , Romani Pontifices beatus scilicet Petrus Apostolus , Calix tus , Iulius, Cornelius innocentius II qui opus musivum faciendum curavit, picti conlpiciuntur: sed Corneliu solus, qui passi is est anno Domini CC. H. alceos cruce insignitos gestare cernitur Id ipsum confirmatur per Bonifacii X. statuam marmoream in basilica sancti Pauli asservatam is circa annum Domini
N. Cc C. L. eis clam , quae calceos sine cruce habere conspicitur , alios tamen
Pontifices ante Innocentium II dc Boni factum IX. sandalia non in cruce ge-sare vidimus. Nam si antiquiores Pontifices calceos cruce insignitos gestasse constet eumdem etiam ritum a recentioribus observatum fuisse, fatearis necesse est. Quamvis autem ante Honorium I. qui Pontifex renuntiatus sui circa annum
obiit, hunc ritum ob abs de ecclesarum opere mus vo decoratas nimia vetu state vel omnino , vel majori ex parte collapsas , in usu habitum invenire non potuerim , ipsum tamen antiquiorem es se conjici , etiam si Scriptores tam antiqui , quam recentes , de sandaliis o quentes , nullam penitus ut dixi, mentionem de cruce fecerint, quippe qui de sandaliis Episcoporum , Sacerdotum , Diaconorum absolute sumtis denique eorumdem tantum forma, significatu ac ministerio verba fecerunt , praetermisso ritu ad osculationem pedum Romani Pontificis invento . Quod autem B. Grego-
riu Magnus hujus generis sandalia , hoe
est calceos cruce insignitos gestarit , id nobis facile persuadet , quod inter Pontificatum B. Gregorii Magni, monorii . quem calceis cruce ornatis usum
fuisse vidimus , nonnis viginti annorum spatium plus minusve intercessit . Hinc vero adsimile est, ut idem hujus generis sandalia gestandi ritus ab Honorio I. qui
ubiit anno Domini DC. xxxv. usurpatu S,
apud Gregorium Magnum E alios Pontifices ejus praedecessores, in frequentius haberetur Honorius namque primus , natione Campanus , o brevem temporis intercapedinem, quae inter O-rumdem pontificatus interjecta erat, non soum ipsum Gregorium , qui anno Domini DC. Iv. vel secundum Trithemium
DC. v. ex hac vita decessit , verum etiam
Pelagium, Gregorii praedecessorem , videre potuit , immo quod eos viderit credi potest, ac debet. Illud praeterea ad vetustissimam supersandaliis summorum Pontificum crucis s-gnum gestandi consuetu duae in comprobandam, scit satis dignum videtur, quod Pan vinius dum vitas summorum Pontificum , nondum in lucem editas , conscriberet, eorumdemque imagines ad vivum exprimendas curaret , in abside quadam vetustissimo musivo decorata vel . Silvestri, vel alterius ex antiquioribus Romani Pontificis imaginem a calce ad caput integram , sandaliis parvula insignitis cruce pictam invenit, eamque tamquam perpetua memoria dignam inter insigniores
summorum Pontificum imagines ad vivum expres Din penes se habebat, caeteris , quas pictorum arbitratu picta dijudicabat , piae te imissis , sicut Silvius An tonianus , S. D. N. Clemniis VIII. cubiculi Praefectus, apprime eruditus, necnon spectatae integritatis , probataeque fidei vir splendide testatur , dictamque imaginem a Pan vini sibi ostensam prae scriptum in modum calceatam sese vidisse omnino , nullaque aestatione affirmat. Haec de cruce super sandaliis Romani Pontificis antiquitus gestari solita . Qua in re tamquam ab his nondum explica ta , mihi immorari visum fuit. - k Tunica Silviat inferior pseudola - 'ini coloris est a Iohan. Diacono dicitur Color pseudo lac inus est color exalbidus quasi falsam quamdam albedinem sive , ut opinor , leucopharum , id est, colorem quemdam ex albo dc nigello mixtum a vel , ut sic dixerim , cinericium referens. Nam Graece ψεύδες, Latine sonat falsam, eoque utimur in compostione, ut pseudodulus id est falsus ser