장음표시 사용
311쪽
a Iohanne Dialvus : pseudographus , id est falsarius pseudopropheta , id est falsus Propheta
re alia id genus permulta . Color itaque pseudo lac inus a falso dictus late , per quod Johan. Diaconus albedinem quam dam in telligi voluit, significat falsum album, id est exalbidum , seu cinericium albedinem quodam modo imitantes n. l Tunicam Silvia inferiorem, quam Pseudo lactini coloris suisse sci ibit Joh nes Diaconus , duabus zonis distinc Amait Zona et si proprie pro cingito su iiii
solet , hoc tamen loco per zonas i iacDuo commemoratas, nonnisi fisciolas quas dam vellium muliebrium extremitatem circum quaque ambiciries, . . ornatum elaboratas, accipi posse aeuturno una enim zona infra alteram quodam intervallo, d ornatum , dc disti ictionern vestis quamdam reddit: ita vero , ut duae tunicae instar duarum almaticarum esse videantur; nam almatica in extremitate pro ornatu habet limbum quemdam
quo fasciola sive gona ipsa , de qua est sermo apud Iohannem Diaconum , si paulo latior , ut ipsemet assirmat. Huc spectare videtur illud, quod sidorus lib. I9. cap. a z. timo log de nominibus vestium scribens , de segmentis ait: Segmenta nonis quibusdam , is quas pracssa
mentis ornata : nam particulas cujusque materia abscissa prasgmsna vocant . Haec Isidor u S.
m Silvia mitram matronalem cari dentis brande raritate ni blatam in capi
te gestasse plecti Iohanne Diacono legi
tur . . Mitra utebantur matrona , ut in
nuit Varro lib. . de lingua Latina. Isidorus lib. 9. cap. i. ait: Mitra est i
leum Phrygium , caput protegens , uale est ornamentum devota . sed pileum virorum est , mitra autem fem,arum . Quod
autem mitra sit tegmen quoddam ad ornatum capitis muliebrem , ex Isaias cap. r. consita tri quin mitra viris probrosa rat, ut ex Luciano, Uirgilio 4. 4. T.
Mitra igitur matronalis , ut alias mitrae formas significationes postha beam , erat quoddam capitis ornamentum muli bres sed varias matronarum, adolescentularum , aut virginum mitras apud varias nationes fuisse opinor. Apud Phryges mitra sumebatur pro muliebri ad ornatum capitis adolescentularum corona , ex qua pendebant fasciolae, quae phylla dicebantur, quod foliorum instar dependerent. Hinc Uirgil. lib., A ne id ait: Et unica manicas, d hasent redimi
ano descriptae. 2II De mitra virginali sermonem habet .ptatus Episcopus Mile vitanus lib. . adversu Parmenianum
Iudith Hebraea in sacra Script lib. de historia ejusdem cap. 9 mitram pro Ornatu capitis gestasse legit urci quam sciliacet mitram Lyranus cucufam appellat muliebrem hoc est ut ego interpretor calanticam , capitis videlicet ornatum muliebrern i nostrates autem custiam ap- perlant. Mulis em autem capitis ornamentum ut dixi varium fuit. Turcaelio die, I alia nationes orientales pileis turbinatis ex linteo velamine, vel ex te.
fere in , dum Turcarum feruinae , ut in Chronicis fuci cis a pari cap 3. o. legitur pileis turbinatis cocum snatis caput ornare solent. Hujus generis fere ornamento, pileo scilicet turb nato quod mitra appellabatur , matronae olim Romanae utebantur , tit innuit arro libro quarto de lingua Latina . Eiae sane res comprobatur ex statuis antiquarum ma tronarum marmoreis , quae multis in locis, praesertiminondat ad hanc usque diem conspiciuntur . Hujus generis mitram candentis brande raritate ni blatam , hoc est ex candente rande conritextam , Silvia gestasse legitur apud ο-hannem Diaconum . Brandeum , ur colli.
gitur non solum ex Johanne Diacono in hoc loco , ' lib. . cap. 4. sed etiam ex ipso me Gregorio Magno . . Epist. go erat sudariolum album , seu velum lineum, enseri cum , ex quo miti am Sit via ad ornatum capitis contextam fuisse, dicendum est . Quid autem vox illa ni-blatam, proprie sibi velit , invenire non potui eamque barbaram esse credo , surpatam hoc loco pro distinctam , vel nubilat im, id est ubi instar factam , seu potius ex raritate sive subtilitate an dentis , seu candidi linteoli contextam . . Uel , ibi. a. est vox ob Librariorum o scitationem corrupta pro , nimbata , an imbo dicta limbus enim non solum est pluvia repentina praeceps, sed etiam fasciola transversa ex auro astuta in linteo, quod est in fronte feminarum , t eis ste Isidoro lib. 9. Etymologiarum , cap. 31. de capitis feminarum ornamentis Hac voce, nimbata , usus est Plautus in Poenulo, dicens: Ωu magis eam olei , tanto magis nimbata est , se nuga mea. Lumen item, quod circa Angelorum capita pingitur , ut ibidem Isidorus ait nimbus vocatur, licet nimbus sit densitas nubis. Dici ergo potest mitra candentis brande raritate nimbata, vel quia mitra Dd nim.
312쪽
nimbo erat ornata . vel ex candido raro vel subtili velamine fasciat , sivei nisi a candidae nubis turbinata. Haec adsensum per conjecturam , quid enim vox illa , ij lata, quae in omnibus mst. Vati. Camis ita legitur, proprie significet , me
omnino ignorare fateor, multis ac variis Dictionariis penes me exstantibus , necnon recentioribus .antiquis auctoribus diligenter conqai sitis , a curate perlustratis . Ut res sese habeat , mitram illam ad ornatum capitis a matronis olim ge stari solitam , ex sudatio lo quodam aut vel tenuissimo contextam , sive fascia tam , vel turbinatam fuisse mihi per sua. deo is pro comperto habeo , sicut in
antiquis simulacris feminarum marmoreis,
quae Romae o tibi passim cernuntur videre licet . Huic adsimile videtur esse illud , quod reperitur in stola quadam Sacerὸotali per antiqua, acti insignita vel variata quasi penicillo picta , quae Romae in Sacrario Pontificio ad hanc us que diem asservata custoditur . In hac enim stola vetustissimo pulcherrima quidem , inter alias imagines sacras quae inibi conspiciuntur, exstat B. Mariae semper Virginis, te Matris imago 'u 3us generis mitram ad ornatum capitis gestans . Circa vero ejus imaginem agnotae Graecae , P. ΘΥ. hoc est Mi ηρ θεοῦ id est , Mater Dei , ac insignitae
leguntur . Quae me res magnam nobis de mitra illa , ad ornatum capitis mu- Iiebrem olim inventa , fidem fac ic. Haec de S. Gregorii Gordiani, ac bea-etae Silviae imaginibu : nunc reliquum est, ut mitrae partu . Silvestri , tantiquis summorum Pontificum sandaliis perta
spectis , ad scholia in B. Gregorii librum Sacramentorum tandem aliquando
Da mitra sancti Silos i Papa. Mitra . Silvestri Papae partem , sive
anteriorem medietatem aere incisam ad venerandam mitrae Pontificia antiquitatem , occasione sese oblata indicandam hoc loco appon re visum est , etiamsi B. Gregorii imaginem nudo capite incidenadam curarim ob causas initio narratas Hanc vero mitra: partem inter sacras reliquias ad S. Martinum in montibus a Diervatam , ad amussim una cum litteris
imaginibus repraesentare studui , etsi acu satis imperite pictam, pro ut illa aetas ferebat, in qua tam sculpendi quam pingendi arte jamdiu mendis ineptiis
scatentes defloruerant . Quamvis mitrae Aredietas , quae ad S. Martinum in mon.
tibus asservatur quantum ad latitudinem Waltitudinem major sit , ipsam
tamen in eam quantitatem incidendam curavi, ut in eadem paginae facie mitra cum calceis in eam item parvitatem contractis comprehenderetur . Mitra vero
coloris viridis holo serica , non villosa Phrygiana est , ut suo loco explicavi dum de mi ira summorum Pontificum seris monem habui. De sancti Silυestri rim , sanor Mari In; primi, ct Honorii primi fummorum Pontificum fandaliis sive calceis Calceus , quem S. Silvester gestabat viridis etiam coloris , holo sericus non villosus, quibusdam operibus ex serico&auro contextis ornatus , ad S. Martinum
in montibus inter easdem reliquias asser. vatur . Hujus generis calceum , quem Graeci σανδαλιο vocant , quamvis ab eo
quo in functionibus Ecclesiasticis ad Pontificiam majestatem reserendam B. Silvester tui forsan solebat , differre credam eum taliae sine cruce omnino esse irificias ire non audeo , dum nodos supersandalium confectos diligenter specto ac perpendo nodi namque ipsi per aliquot
linearum implexionem sive involucra ornatum praestant, pluresque cruces eniciunt d comprehendunt. Calceus item , quem S. Martinus gestabat , eodem in loco nuper commemor aeto asservaturri in cujus acumine tegumentum exstat coriaceum, caeruleo colore imbutum M quibusdam etiam operibus ex serico auro contextis Ornatum. Hic calceus instar sandalii Honorii primi fuisse cernitur , tegumento calca ne i , ligulis astrictoriis ob vetustatem carens : in calce acumine ornatus ille formam Graeci characteris hujusce X vel litterae Serviana quodammodo referens quamdam crucis imaginem , tranS- versalem tamen repraesentare videtur
Hinc non desunt qui per hasce litteras , crucem satis belle repraesentari posse scribant. Haec duo sandalia quamvis ex
plicatam crucem non habeant, ea tamen, ob rationes alibi enarratas, aere inciden
darac hoc loco apponenda curavi. Calceus Honorii postremo loco repraesentatus ad absidem S. Agnetis via Nomentana ab eodem Honorio per musivo exornatam , pictus exstare cernitur,
ut fusius ostendi dum de caligis sive calceis Gordiani, summorumque Pontificum sandaliis cruce insignitis verba feci . Ad absidem namque ipsam circa annum Domini Dc. xxiv. constructam Honorius primus
313쪽
mus hujus generis sandaliis alba cruce satis conspicua decoratis calceatus cernitur. Hinc calceum ipsum ad vetustum luper sandaliis crucem gestandi ritum indicandum ad antiquam 1andaliorum formam ob oculos positam facile explicandam hoc loco repraesentandum censu iri antiquiora enim sandalia etsi oleam tantum, ligulas habebant altrictorias , ut loco superius citato satis dictum esse reor ; omnes tamen fere Pontifices ut in musi vis antiquis picti repraesentantur, juxta calce Honorii pri-
tono descriptae . . Ilini formam sandalia gestare conspiciuntur . De sole vero . Petri B. Bonaventura mentionem facit eamque ad suum
usque tempus Romae asservatam fuisse testatur, Tom. . part in illo de sanctorum Apostolorum sandaliis opusculo in quo mustis Scripturae sacrae locis sanctorumque Patrum aestimoniis in medium allatis explicatis, doctissime, ut omnia explanat is eruditissime docet quomodo & quando Salvator noster Christi is Apostoli ac discipuli ejus incesserinddiscalceati.
314쪽
Romae a cato Gregorio Magno sanctis Apostoli Petro
TABOLA Donariorum marmore avsanctis Apostoli Petro Paulo abeato Gregorio Magno dicatas pro lunai. naribus, ut ipse ait, concinandis in porticu lancti Petri affixas , hoc in loco apponendas censui , ut ea , quae de vetusto seribendi modo in schol praesertim in scholio illo 2 i. 2έ a. dixi
corroborentur . Quoniam vero donatio
nem aliam beato Paulo ab eodem re rio sancto pro luminaribus item concin.
nandi lapide incisam is in porticu lim sancti Pauli ad parietem Ecclesiae
assigam , nunc autem paucis abhinc diebus ante majus altare translatam prope alteram ex duabus columnis , quae primarium fulciunt arcum , a dextera parte collocatam necnon in ejusdem beati Greg. Regist. lib. 2. p. 9 conscriptam
inveniri ad ipsius Sancti d Christianam Apostolicam pietatem splendide repraesentandam ac perpetuo conservandam , hoc etiam loco imprimendam indicavi . Rerum namque gestarum monumenta , ut ratio ipsa suadet is experientia docet , facilius per typographi Cam , quam per sculptoriam artem ab interitu vindicari queunt . Tabulae primo loco positae, ad porticum sancti Petri affixae, duarum Tabularum frusta viden. tu , sicut diversae lapidum formae nec non inutili Donariorum fines prae se ferunt
De Tabulis Donariorum marmoreis in porticu sancti Petri ad parietem Ecclesiae assi xis aphaeus egius in libello de praestantia basilicae sancti Petri loquitur
in hanc verborum formam. Beatus regorius ad instruenda abundantius basilica Lancti et i luminari , uita radia multaque praefertim oliti et illi dona υit sicut constat ex publico documento inscripto Tabulis marmoreis : qua eum primo se prem essene , dua tantum adhuc affixa sunt muro ante ingressum basilica . Haec Ma
phaeus egius dicto in bello , qui in bibliotheca basilicae sancti Petri asserva
Ego interea Lectorem moneo, omnem
vel etiam utilem hisce in Tabulis describendis imprimendis industria in fuisse adhibitam , ut vetusta scribendi consuetudo ad amussim , vel, ut rectius dicam , ad minimum usque apicem repraesentaretur, spatiis tantum exceptis quae quamvis in inscriptionibus lapide incisis inter singulas quasque voces desiderentur ea tamen in hisce impressis p ponenda curavi, ut lectio facilior redda tur. In nonnullis item vocibus contractis puncta non exstant, minuscula elementa majusculis admixta interdum cer
Voces denique obsoletas, quae priscamillam veterum Scriptorum aetate sapiunt, etiam prout jacent , reliquimus easque lapicidarum mendis carere lectorem monitum volo ; littera enim pro littera nonnunquam a veteribus usurpata invenitur , ut Inmutilata pro immutilata inmeritum pro immeritum , Inpendi pro
impendis et pro sed , Adquisita pro acquisita Adsignatis pro assignatis Intro pro intra , id est , adverbium loco praepositionis Super pro supra, hoc est, ar- positio pro adverbio hoe pro poll- hacci nam post hoc , quasi post hoc tempus dicitur , cujus significationem habet
adverbium, posthac Adfines agrorum , pro amnesis contine ' Adicientes pro aὸjicientes Exsistere pro existere Hortus in accusandi casu , pro hortos De tenebantur pro detinebantur Consolatus pro Consulatus . Hujus generis exempla majori ex parte in orthographia Aldina rac in aliis inscriptionibus, quas ad millia sexaginta, eo amplius descriptas penes se habere Aldus junior a stirmare solebat antiquitus usurpata leguntur, quae brevitatis gratia silentio praetermittenda cen- sulci sat enim est hanc in re citas te inscriptiones veterum Latinorum ab Aldo
315쪽
TABULA MARMOREM AD BASILICAM S PAULI
LICET MNIA UR HAEC APOSTOLICA HABET ECCLESIA BEATORUM PETRI AC PAVM QVORV HONORE ET BENEFICIis Davis1T wNT Do 1NT AUCTORE COMMUNIA ESSE TAMEN DEBET IN AMMINISTATION ACTIONU DIVERSITAS PERSONARU UT IN ADsi GNATis vlovgREAVS CURA ADHIBERI POSSIT IMpENsiost. CUM IGITUR PRO ECCLESI BEAT PAVLI APOSTOLI SOLLICITUDO Nos ΕΗ1TA COMMONERET NE MINU ILLIC HABERE LUMINARl isDEM PRAECO FIDEI CERNERETUR QUI TOTUM VNDV LVMIΝ PRAEDICAT 1ΟΝ1 1Mpi vir ET ALDE INCONGRUUM C ESSE DustissIMUM VIDERETUR UT ILLA EI SPECAUTE POSSESIO ON SERVIRET IN QUA PALMAM vMENf A TYRli ApITE EST TRUNCATVS UT VIVERET UTILE IUDICAVIMUS EANDER ASSA QV. AQUAS SAUIAS NUNCUPATu CvM MNlsus FUNDIS VIS ID EST. CFLLA VINARIA. ANTONIANO VILLA ERTVS BIFURCO PRIVlΝIANO CASSIANO. siI ONIS. CORNEO TESSELLATA ATQUE CORNELIANO V ΟΜN IURE INSTRUCTO STRUMENTO E SUO ET MNIBUS GENE ALITER AD AMPERTINENTIAVs CVΜ p GRATI LUMINARIBUS DEPUTARE DIICIENTES ETIAM EIDEM CESSIONI HORTO DUO G SITOS INTER TIBERIM ET PORTICUS IPSIUS ECCLESI E EVNTIBVS PORTA CIVITATIS PARTE DEXTRA QUO DIVIDIT FLVviusALΜON INTER ADFINE MORTI MONASTERII SCI STEPHANI QUOD EST ANCILLARV DI POSITUM AD C PAVLV ET ADFIΝES POSSEsIONIS I si NI AN SIMUL ET TERRULAS QUAE UOCANTUR FOSSA LATRONIS POSITAS IDE IUXTA EA DEM PORTICUM EUNTIBUS SIMILITER A PORTA PARTE SINISTRA BI NVNC VINE, FACE SVNT QUAE TERRUL CO- LERENT AB UNO ATERE possEssIONI EUGENITI UT COLAsTICI ET AB ALIA PARTE POSSξSSIONI ONAST SCI ARISTI QUAE
316쪽
317쪽
De Tabulis Donatiorum marmoreis
liquitatum in Latine scribendo mo :iumenta adeo accurate observavit , ut neminem in hoc genere parem habuerit.
Non desunt etiam Scriptores, qui dictas voces apud antiquos in usu frequenti fuisse dicantri quos brevitatis causa
Illa item B. Greg. seta , littera B pro U dc , pro B, uti non raro solebat , ut infra videre est in Tabula ex duabus prima , in qua legitur, a ba pro
Parva lib. tum pro livetum , ιlbula pro Silvula Octasiano pio Octaviano De- vitorem pro Debitorem ira ineribus pro Uberibus. Hunc vetustum scribendi usum
in scholio nostro 146. satis dissus explicavimus, ut idem cholium, in quo nonnulla scitu fortasse digna enarrantur huic etiam Tabulae deserviret. Alia item liaud omnino contemnenda ad hujus generis scri iendi pronuntiandique usum spectantia in Commentario nostro bibliothecae Vaticanae anno I9i impresses, pag. as 3. 97. docuimus. Lectorem item moneo, in Olivetorum recensione legi semperilibet tim in accusandi casu per vocem hoc modo contractam , liόe dc cum puncto , dc sue
ipso vel libetu modo etiam cum puncto, modo absque ipso. Quod autem accusandi casus sine littera , m , fuerit in usu apud veteres Latinos illos, qui aetate beati Gregorii exstabant, id nobis persuadent multae antiquorum inscriptiones lapide incisae , quarum etiam exempla brevitati consulens , Omitto. Illud interea subiicendum non videtur, cur scilicet Olivetum, quod est generis neutrius , in hac inscriptione masculini semper generis esse inveniatur id quod factum puto per guram synthe
s , quae discordat cum voce cum suo concordat significatu , ut es illud Virg. . En Praneste sub ipsa , teste Aldo seniori d Camerino ob ipsa. i. Civitate: nam Praeneste Camerinum sunt generis neutrius Per hanc item figuram , synthesim dicitur: Lilium est albisssimus erum. i. flos albissa in us nium florum ita etiam Olivetum, quod est locus, sive ager , in quo oleae consitae sunt , discordat cum voce concordat cum significat , si referatur ad locum, sive ad agrum. In secunda Tabula , quae in se eern:-tur , legitur Idem in recto pro idem. Hanc vocem isdem, in nominativo singulari pro Idem , non solum Eucherius bis
in . lib. in ea. bis in lib. Regum usurpavit, sed Ennius etiam auctor perantiquus in nominativo sngulari , dc in ablativo plurali , ut refert Cicero in lib. de oratore usus est eadem voce, I em,
Isdem campus habι imruit Eonius is c. In templis i dim, probavit Θc. in templis isdem pro iisdem , dixit Ennius . Hinc Cicero in loco ait Demdici d in nominativo singulari se iuablativo plurali, utrumque usurpatum fuisse ab Ennio : nam vox Isdem derivatur ab is , ea , id , demum , Auctore Prisciano lib. 11. cap. de figura . Hinc si non Hism , sed idem campus legeretur, ut nunc profecto legitur , sed corrupte quidem s Ciceronis de hac voce
disputatio vana esset Ennius etiam quamvis in nominatis singulari dixerit , ID dem , non Idem campus , in ablativo plurali etiam dixit inta lis isdem , pro iisdem is uti maluit eadem voce in secundo loco, alterum , abjiciens ut malum sonum vitaret , quam pro iisdem vocem eisdem usurparet , quae sane vox ut ait Cicero erat opimior, quam scilicet ferebat Ennii aetas, quae nimirum vetustatem sapiebat Ira motaque Voce primo Ennii loco Idem, reposita , Ciceronis locus emendatur Duo etiam pro duos, ut Horios duo tostos . Quem locum in secunda Tabula mendosum esse credidissem , nisi locum Charisi legissem scribentis , Duo pro
duos is Ambo pro ambos juxta analogiam , declinationem Graecam recte die . Ait enim Charisius lib. i. Nonnulli , Graecos sequuti , quia illi , γευς Issd που αμφω dicunt, os duo dc hos am-ι dixerunt. Ambo pro amios apud Virg. Ecl. 6.---- nam saepe fenexo carminis ambo L erat ' ----,
Ita legendum ex Charis , necnon ex codice ins vetustissimo Gnsigniori, cha racteribus maiusculis conscripto , qui in bibliotheca Uaticana asservatur . Idem Virg. in lib. . Georgicorum :Verum tibi ductores acie e voea υeris
Ita irg. locu ex Charis emendandus. In codici Vaticano insigni versus hic non exstat, quia in hoc lib. 4. Georg. aliquot paginae desiderantur Afranius in Panta.
Idem Virg. lib. 2. Eneid. Eune congrossus, ct tinea ill tim eni-
Ita legitur in codice s. vetustissimo, in si
318쪽
De Tabulis Donariorum marmoreis.
Insgniori alicano Terentius in Andria Αc'. r. c. 2. Ambo opportune vos clo , ita Iegendum ex Chalisio alii enim legunt Ambo opportune e es olo. Duo pro duos recte scribi ait Chari- .sius lib. I. Attiu in Epinaus mache:
Martes armι duo congressos re .leres.
Ita legendum ex Charisio. Terentius in Adelphis, Act. s. c. . Tu illos duo pro e olim tollebas tua. Ubi Helenius Acron , duo pro duos. Ita legitur in codice ins vetustissimo, in-sgniori alicano . Ita etiam legitur in Terentio a briele Faerno ita Terentii locus ex Charisio est emendandus. Cicero in Verrem lib. . Ac . a.
Horum Pater abhine duo fj xx. annoso mortuus
Sic legebatur ita legi debet. Idem ad Atticum lib. . p. ult.
Dia confulares , qui te dicerent.
Si u gendum. Idem ad Q. r. lib. I. pist. 2. Duo Vos. Ita legendum is ita emendavit Paulus Manutius ex lib. Bessarionis radem lib. Famil. 3. p. 4.
Duo enim duarum aetatum plurimi facio, Cn. Pompejum flia socerum, I M. Brutum generum ruum. Idem lib. . p. s. Praeter uo nos, loquitur tuo modo ne
Ita legitur, cita legi debetia de lib. eod. p. 29. Duo parietes de eadem fidelia deal
Ut omnis aritas sive inter duo , aut inter pauco jungeretur.
Salustius historiarum lib. . in Epist. Mithridatis:
Inter me atque L Acullum, prope inopia rursus ambo incεs . Virg. Ecl. 3. Crat erasque duo statuam tibi.
Ita legit Pierius ad sibilum evitandum re ita legitur in codice nas vetustissimo, insigniori alicano Idem lib. II. E. ne idos: Si duo praterea tales Ida tialis .e
Ita legitur in codice nis vetustissimo, insgnior Vaticano , nec aliter legi potest, quia utraque syllaba in voce, Duo, est brevis; in primo loco est dactylus, in quo prima syllaba longa est, duabus sequentibus brevibus. Priscianus lib. . ait : oportet scire
quidem anaelogiae rationem, usum tamen Auctorii magis aemulari . tio praeterea, iambo accusativos, secundum hanc declinationem proferunt , Ambos , Duos C. Iulius Romanus iri libello de
Analogia rectam ponit esse declinatio
Duo igitur pro duos, iambo pro ambos recte sic ibi ex Charisio, aliis pro batissimis Auctoribus fatendum, affirmandumque est. Quod autem ad orthographiam attinet , duae voces in prima Tabula absque diphthongo leguntur , quarum prima est
dictio, uadam altera vero, Cesariano: In secunda vero Tabula legitur hoc , pro Phoca. Quas sane voces lapicidarum mendis carere non puto.
Massa hisce in Tabulis non eo sensu quo dicitur massa auri argent , atque id genus alia sed pro fundo sive villa, quam vulgo dicunt possessionem usurpatur . Unde Massarius , cui totius villae cura commissa est , nunctipatur, ut placet Huguitioni minc nonnullis in locis rustica possessio , pro villa sive fundo sumta, Massaria vocitari solet Haec de glossematibus , sive vocibus veterum Lati norum abstrusis in utraque Donariorum Tabula conscriptisci de quibus Lectorem monitum volui, ut ne quis voces obsoletas per Typographo tum inci
riam impressas fuisse opinetur, nec re quis omnes illas lapicidarum menda est suspicetur. Ea Donariorum Tabula , quae nunc ad basilicam sancti Pauli exstat , legitur etiam in registro beati Gregorii lib. 1. Epist. s. sed in pistola , quae egistro
inserta est , nonnulla des derantur : nam in salutatione epistolari desunt haec verba , quae in Tabula marii ore exstant 2Episcopus ferαus fervoriam Dei . Ad finem vero Epistolae verba haec : Bine ale
Dat viii Kal. Febr. Imp. Domino N. FB ea P. Q. Anno fecundo, is Consolatus ejus anno prImo , nd. Dptima . Haec in Tabula marmorea.
Nox nulla item voces , ut , in foro pro quo in Tabula legitur Ei Ico . HOrtos duos , pro hortos duo posito, , id es pro ibidι- similitὸ parte stas a ad tori Amri pro similiter a porta, parte si iistra i
319쪽
Eugentis, pro Eugenitis Possessionibus monast/rii ancti disti , r, possessioni monastis ii a ii Arist. Hortos pro hortus, deleri facias ae auferri , pro delere debentae auferre
His de rebus Lectorem item monitum volui , ut si quis Tabulam marmoream eum epistola egistro inserta conferret, hanc collationem in Registro imprimendo factam non fuisse sciat e propterea quod dum Registrum typis mandaretur Tabula illa, nondum in ecclesam translata, in porticu sancti Pauli , ad parietem affixa erat in editisssimo loco sta hinc perpaucis fere nemini nota quia vix aliquid de ea legi poterat. Ego vero dum scholia, cilia in beatum Gregorium a me elaborata in lucem edenda curarem , aliud agens , incidi in anuinium , qui totam hanc Tabulam in libet lo de septem Urbis eces estis scriptam reliquit , dum de basilica sancti Petri sermonem haberet Quare omni adhibita diligentia, industria, eam quaerendo inveni, inventa misque ex marmore fideliter decerpsi , decerptamque denique atque imprestam , obrationes initio assignatas hoc loco apponere libuit Reliqlium est paucis explicemus cur beatus Gregorius Magnus solis pro luminaribus 1 e lampadibus in honorem sanctorum Apostolorum Petri Pauli accendendis , tot fundosis praedia , sive tot possessione , totque denique oliveta eorumdem Sanctorum basilicis dedicarit ac destinarit nam ex tot tantisque praediorum, olivetorum praesertim reditibus , nonnisi ingentem lampadum numerum dictis in ecclesiis adhibitum olim fuisse, colligere possumus. Id quod planum cuique prosecto fit, Uitae summorum Pontificum ab Anastas Bibliothecario, a latina , necnon Historiae sacrae a Petro Mallio conscriptae legantur. Nam post Silvestrum Papam, Coelestinus, Hilarius , Simplicius , Sy inmachus post
Gregorium Magnum Sabini nus ejus successor, deinde Honorius, Agatho, Gregorius I. Tachariasin alii varia candelabrorum genera argente , variis nominibus nuncupata hoc est coronae, phara, canthara cerostata rhetia multasque
auri argenti libras pro lampadibus aesti eae santi Petri Romae dono dederunt. Idem fecit Constantinus Magnus Imper. deinde Theodoricus Rex sub Hormis da
Belisariusque sub Vigilio, qui magni pre-
Irum marmor in . 217tii varia candelabrorum genera , multa inque auri argenti pondo, Imperatoriae ac Regiae opulentiae ac liberalitati consentanea , Ecclesiae sancti Petri atque tem beati Pauli obtulerunt . Pan vinius de rebus antiquis memorabilibus' praestantia basilicae sancti Petri lib. s. in ejusdem ecclesiae bibliotheca asservato
ait Mathil a sanctitate elebris, tanti bais silicam fancti Petν fecit , ut quo luminaribus adhibitis magis derorarεtur, tamquam debitam ei dotem dona υit atrimonium suum, id es , Liguria o miruria praecipuas par te cum omnibus oppidis ae eorumdem uribus. Haec Pan vinius Platina in ipsa Pascalis II vita , inquit hunc in modum Hoc tempore Mathilda Comitus , admodum feni confecta , morιens, Romana Ecclosiae testamento ditiquit quidquid a spaamne sancto uirie agri .nensis que ad Ce eranum Inter Appe fininum semae partia Et, addita Ferraria, qua a huc Romana Ecclesia vectigalι est. Haec Platina . Sed erraria longe prius sub Ecclesiae ditione fuit, hoc est mille abhinc fere annis, tempore videlicet Vitaliani, ut in Chronicis Per egrani Prisciani , Gasparis Sardi videre icet, deinde tem pore Pipini, aroli Magni , Ludovici I, Henrici I Othonis I. ante Mathit
clam , ut ex eorumdem, caeterorumque
plost Mathi Ham Imperatorum privilegiis, quae in Archivo Castri sancti Angeli custodiuntur, constat. De hac item Dona tione, Donationisque confirmatione a Comitissa Mathil da tempore Gregorii VII. Z Paschalis II praestita anno M. C. I1. authentica non desunt momenta scriptis mandata , quae in omnibus . R. . archivis asservantur . Postquam autem in sermonem de erraria non consulto, sed
re id mihi subministrante incidi , brevi te quasi praeteriens , dicam quod de ipsa Ferraria accidit dum hae de sanctorum Apostolorum Petri Pauli lampadibus typis mandarem . Superiori namque
bris, Alphonso Est ense hujus nominis II. ultimo errariae Duce sine filiis ac descendentibus mortuo , sanctis . D. N. CLEMENS VIII. Pastor Ecclesiae vigilantissimus is patrimonii sancti Petri defensor acerrimus is indefessus , ubi
primum accepit errariae Ducatum in fetidum olim a Romanis Pontificibus praedecesibribus suis concessum , ad Romanam Ecclesiam ob lineam dicti Alphon si finitam fuisse devolutum, nulla penitus cuniactatione interposita , cum universo S. R. E. Cardinalium Collegio de illius recuperatione graviter ac sapienter egit, dictam De recu-
320쪽
De Tabulis Donariorum marmoreis
recuperationem iisdem quoque Cardinalibus instanter postulantibus. Quare lanctiss. D. N. in decreto , ac de re pronuntiando , humanis posthabitis rationibu , totam errari se ditionem Christo Domino Salvatori nostro, nec non gloriosae ac semper Virgini Dei Genitrici Mariae , sanctisque apostoli Petro Paulo constanti animo miroque pietatis ardore addixit, consecravit. Iuris itaque ac Canonum ordine servato, stricto tandem utroque gladio , Petroque sancti Nicolai in carcere Diacono Cardinali Aldobrandino ejusdem CLEMENTIS nepote ad
res sane praeclaras' arduas pro Romana Ecclesia celeriter ac feliciter perficiendas nato, ad Ducatum errariae recuperandum cum militaribus copiis misias , Caesar Est ensis nullo millitum exspectato congressit eumdem erraria ducatum antiquo ac legitimo S. R. E. o. minio , anno hoc ipso M. D. CVIII die . Ianuarii restituere, inita conventisne
scriptis mandata , promisit oeque ipsa ejusdem vigesimae nona mens dies, hoe est pridie diei sancto Hippolyto consecratae , in qua ipsus CLEMENTIS , antea Hippolyti nuncupat , Pontificatus
natalis celebratur , libere ac pacifice non humano tantum , sed expressis divinae opis praesidio , restituit, erraria gaudio gestiente, tota urbe Roma exsultante, eoque ingentes gratias agente, .niversaque Italia admirantes. Hactenus de Ferraria. Nunc ad nostrum de lampadibus in honorem sanctorum Apostolorum
Petri Pauli limi accendi solitis institutum revertamur. Nam Petrus Malliu
in libro de Historia basilicae sancti Petri, ut in bibliotheca Vaticana videre est
post varia donorum ac redituum generabas licae sancti Petri pro lampadibus ae-cendendis enumerat , de luminaribus di cst in Ecclesia perpetuo accensis loquens, cti lampades diu noctuque , in Stationi bus autem CCL sua tempestate in basilic sancti Petri arsisse testatur , variaque lampadumis candelabrorum genera nomina, atque item loca omnia, in qui bus candelabra suspendebantur , recenset, Stationibus quibuscumque totius anni enarratis. Accendebatur etiam candelabrum, quod tot habebat lampades quot dies anni sunt, hoc est CCC Lxv. Immo, ut Anastasius Bibliothecarius in Hadriano primo ait Hadrianus ipse basilicae sancti Petri dono dedit candelabrum , crucis
formam repraesentan , M. CCCLXX . an
delis vel lampadibus insignitum , quod
ante Presbyterium pendens, quatuor anni vicibus, die scilicet Natalis Domini, in Pascha , in Natali sanctorum Apostolorum Petriis Pauli is in Romani Pontificis electione , quae sngulo quoque
anno, ipso vivente, celebratur , accendi solebat M. CC. xx lampades ante Presbyterium accendi solebant. Idem fere legitur de bastica fancti Pauli. Cum itaque in basilicis sanctorum Apostolorum Petri Pauli tot lampades perpetuo arderent mirum nemini videri debet , si tot praedia , totque oliveta dictis basilicis fuerint dedicata , ac destinata.