장음표시 사용
21쪽
generalis principia rationalia, Christiana et Catholica . Quinque-e Clesiis I 838 ed. a. Bud. 1859. - . Reichel: IntroduCtio in Hermeneuticam biblicam s. Vien. 839. - I. M. A. Lohnis: rundglige de biblischen Hermeneuti und ritilis Giessen 839. - . G. Wilhe: Diemermeneuti des . . systematiSCh argeStelli . LeipZ. 843. Ι 844. Hoc opus edidit ut Catholicus reversus in sinum . matris Ecclesiae scripsit Bibl. Hermeneuti nacti ath GrundSalgen . drZb. 853.
lli Historia inermeneuticae bibl. apud Frotestantes.
Protestantibus, reiecta auCtoritate ECClesiae, opus erat reguli hermeneuti Cis, ne interprete S. Scripturae apud eos in diversissimas abirent sententias. Et quidem primi temporibus protestantes ut regulam interpretationis supremam proponebant analogiam fideis aut doctrinam librorum symboliCorum , quo a Suis acceperunt alii autem nulla regula se indigere asserebant, Cum eis SSet lumen internum 3 de Vero Sensu S. Scripturae eo inStruenS. aSCe theoria propagabant usque
ad medium saeculum 18 per in hoc spiritu Conscripta sunt M. Flaei Illyrici: Clavis Scripturae S. Basil. 1567 deinceps
S. I. Baumgarten: Unterrichi Von de Auslegun de heil. Schrist. sHalle o 742. Medio Saec. 8. apud protestantes invaluit rationalismus biblicus. Sicut enim primi protestantes Ecclesiae auctoritatem reieCerunt, ita nunCreSpuerunt prinCipia suorum patrum, Soli rationi propriae in exponenda S. Criptura adhaerentes. Ceterum non ad si unitas in eorum theoriis, sed inter se differunt iuxta diversa Systemata philoSophica quae 'e-
22쪽
quuntur. Tempore reCentiore multi mythi Ce S. Cripturam exponunt. Opera hermeneutica huius temporis notatu digniora sunt J. S. Semlem: Vorbereitun Zur theol. Hermeneuti k. Halle 1739ss. Apparatus ad liberalem . . interpretationem b 1767. Apparatus ad liberalem . . interpretationem I773. Auctor systema accomodationis propugnans Vere rationalismi biblici pater appellari potest. I. A. Ernesti: Institutio interpretis . . LipS. 767 et SaepiuS. Est auctor scholae si dictae philologicae. F. L. Baueri: HermeneutiC S. V. T. LipS. 797. EntWurfeine Hermeneuti de A. unci . T. I799. Opera haec rationalistica inter ipso proteStante aliquo moverunt ad regulas hermeneutiCa Santore Statuendas, de quibus siCut et de aliis in nostra enumeratione omiSSi Vide . thn et Encyklopadie u Methodologie de Theologie 1892. p. 191 S. et O. Zockier: Hand-buch de theol. WissenSChastW 1884 ed. I 889. I, 162 S.
Tractationi partitio. Varium varii auctore in Sui hermeneutici sequuntur ordinem. Certe minime spernenda est divisio s. Augustini in duas partes de sensu inveniendo et de SenSu invento proponendo primam aliqui
heuristicam, alteram si os horiSticam appellant. Quia autem antea SenSuum S. Scripturae Cognitione CCurata indigemus et praeterea etiam historia exegeseos bene Cognita perutili e St, hermeneutica nostra tres partes CompleCtetur Cum appendiCe, quae sunt
I de sensibus . Scripturae propaedeutica); II de sensu inveniendo heuristica) III de sensu proponendo prophoristica φ):
Sixtus Senensis Bibl. . lib. I d. Venet. I 575 pag. 254 Primam arterri
definitivam v appellat, alteram inventivam , tertiam et di SpoSiti Vam x.
23쪽
PROPAEDE UTI CASEU GE SENSIBUS SACRAE SORlPTURAE.
Quid sit Signum pHomo prae ceteris huius terrae Creaturis ratione et Voluntate praeditus est. Quae autem cogitat et vult, praeter Deum nemini sunt nota, niSi ea reVelaverit, quae revelatio neque est immediata neque fit OStensione rerum, quae Sunt obieCtum intellectus et voluntatis, sed sit ope ignorum. Signum desinitur Quod potentiae Cognoscitivae aliud a se repraesentat. λ)Signorum alia sunt naturalia, si ut gemitus quoad dolorem, fumus quoad ignem alia arbitraria, sicut laurus quoad victoriam. Inter illa signa primum locum tenet 0ae. Diversis enim signis potest homo Suas affectiones manifestare, sicut pallore vultus, riSu, fletu, arte mimiCa. De histrione Roscio notum est, eum arte sua mimiCa ipsum Ciceronem ad Certamen proVOCare auSum esse. PraeCipue autem et perfectissime fit illa manifestatio voce et quidem articulata, quae vocabulun diCitur. Huiusmodi voces ex hominum institutione et Conventione ideas et res signifiCant.
S. Aug. Doci christ. l. 2. c. I): et Signum Si enim res, Praeter Speciem, quam ingerit sensibus, aliud aliquid ex se faciens in cogitationem venire: sicut veStigio viso, tranSisse animal, Cuius vestigium St, Cogitamus et fumo Vi So, ignem SubeSSe CognOSCimus et Voce animanti audita, affectionem animi eius advertimus: et tuba sonante, milites vel progredi se vel regredi et siquid aliud pugna postulat,
24쪽
Notio significationi et SenSuS. Vox habet significationem et OnSUm. Significatio dicitur illa notio, quae voci in se peCtatae SubeSt. Sensu autem dicitur notio, quam loquens vel scribens voce hic et nun exprimit. λ)Hinc voci plures significationes Iubesse ῬOSSunt, menSu autem communiter unus tantum Sic. X. gr. vox 'Viam significat semitam,
qua incedimus, et quia vita nostra itineri similis est significat quoque vivendi rationem porro significat legem, quae Vivendi rationem Iraescribit et etiam illud, se quod ad sine desideratum homo pervenit. Omnes mas vocis via, significatione. in . Scriptura deprehendimus de agis, qui ab Orientes in civitatem letlehem venerunt dicitur Mi. d. a 2 alia via i reversi sunt in regionem Suam . Jac. I, 18 Vir duplex animo inconstans est in omnibus iis Suis Ct. Ι 8, IS Hic erat edoctus viam Dominis Goan. 14, 6 Ego sum Via et Veritas et vita. Et clamen sensui huius vocis quolibet loco unus
Inde fieri potest, ut alicui omnes vocis Cuiusdam significationes Sint notae, qui tamen sciat eius sensum seu id quod auctor hic et nun exprimere intendit.
Sensus quandoque facultatem sentiendi significat et organa, quibus sensatio fit. Praetera etiam mente Concepta Sensu appellantur, quia, ut Quintilianus ait Inst. 8, 5 et consuetudo obtinuit, ut mente Concepta Sensu vocaremus. Et quia mente concepta vocibus exprimimuS, hi quoque sensum subesse dicimus, et ita sensum hic usurPRmUS.
25쪽
SenSuum S. Scripturae notio et divisio. Sensus s. Scripturae duplex est litteratis et spiritualis )I. Sensu litteratis est, quem Verba s. Scripturae immediate significant. a. Sensus spiritiιalis qui etiam mysticus, typicus dicitur ille est,
quem Verba significant mediate i. e. mediantibus rebus vocibus immediate expreSSiS. Rationem huius divisionis exponit s. Thomas I. q. I. a. et Auctor saCrae Cripturae Si DeuS, in Cuius potestate St, ut non
solum voce ad significandum a Comodet, quod etiam homo facere potest, sed etiam re ipSas. Et ideo, Cum in omnibus scientiis voces significent, hoc habet proprium ista scientia, quod ipsae res significatae per voces etiam Significant aliquid. Illa ergo prima significatio, qua voces significant res, pertinet ad primum sensum, qui Si SensuS historicus vel litteratis. Illa vero significatio, qua res signifiCatae per voces iterum res alias significant, diCitur sensus spiritualis, qui super litteralem fundatur et eum supponit . Et Quodl. . . . a. 5 et S. Scriptura Veritatem, quam tradit, dupliCiter manifestat per verba et per rerum figuras. ani Statio autem, quae Si per Verba facit sensum historicum seu litteralem unde totum id ad sensum litteralem pertinet, quod ex ipsa Verborum Significatione reCte accipitur. Sed sensus spiritualis Consistit in hoC, quod quaedam res per siguram aliarum rerum exprimuntur, quia visibilia solent esse figurae invisibilium. Inde est, quod Sensus Ste, qui X figuris accipitur, Spirituali voCatur . Scholastici species sensuum s Scripturae hisce duobus versibus ) indicabant
Τ Nomina haec problibiliter Merivata sunt ex ra. Cor. 3,6 littera occidit, Spiritus vivifiCat. - Recentiores sunt versus sequentes qui iam plenius maturam illorum
α Dicitur historicus, quem verba expreSSa designant Et allegoricus, priscis qui ludit in umbris Moralis, Per quem vivendi norma tenetur Quid vero speres, anagogicu altius efferto.
26쪽
14 Caput II me sensibus . Scripturae.. Litera gesta docet quid credas allegoria: moralis quid agas quo tendas anagogia, . )Noluerunt tamen Cholastici hisCe verbis quatuor enSus admittere, quia tres ultimi ad unum, spiritualem, pertinent. S. Thomas dicit i. c.) Verita autem, quam S. Spiritus per figura rerum tradit ad duo ordinatur, C. ad reCte Credendum et ad reCte operandum. Si ad recte operandum, Si C Si enSus moralis, qui alio modo tropologie dicitur. Si autem ad recte credendum, oportet distinguere secundum ordinem credibilium : ut enim Dionysius dicit, status Ecclesiae medius est inter Statum Synagogae et statum Ecclesiae triumphantis. Vetus ergo Testamentum fuit figura Novi, Vetus simul et Novum figura sunt Coelestium Sensu ergo Spiritualis, ordinatu ad reCte Credendum, potest fundari in illo modo figurationis, quo Vetus Testamentum figurat Novum, et Si est allegoricus en Sus Vel vicus, SeCundum quod ea, quae in V. Testamento contigerunt, exponuntur de Christo et Ecclesia vel potest fundari in illo modo figurationis, quo Novum simul et Vetus significant Ecclesiam triumphantem, et Si est SenSu anag0gieu8 . Sic, ut exemplum afferamus, Jerusalem litteraliter est urbs Palaestinae spiritualiter llegorice Ecclesia militans, moraliter anima iusti, nagogice Ecclesia triumphanS.
Ss. atres alias divisione proferunt, re autem Cum noStra Conveniunt. Aliqui, Origenem De prinCip. 4 II sq. secuti, de triplicis. Cripturae sensu loquuntur. Triple regula Cripturarum est, prima. ut intelligamus eam iuxta historiam, Secunda iuxta tropologiam, tertia iuxta intelligentiam spiritualem. In historia eorum, quae Cripta Sunt, ordo servatur in tropologia de littera ad maiora consurgimus et quidquid in priori populo carnaliter factum est, iuxta moralem interpretamur loCum et ad animae nostrae emolumenta Convertimus in spirituali theori ad sublimior transimus terrena dimittimus des futurorum
y Videntur illi versiculi magis distinctionem sensuum respectu argumenti indicare et ea exprimere, quae s. Augustinus dicit Gen. ad lit. . . . Ih: In libris autem omnibus sanctis intueri oportet, quae ibi aeterna intimentur, quae facta narrentur, quae futura Praenuntientur, quae agenda praecipiantur vel moneantur γ. Si autem versibus illis exprimitur divisio in sensum litteralem et spiritualem, Stimperfecta ex pluribus capitibus: I. quia divisio est inaequalis, cum una pars Sit generalis Sc litteratis et altera Statim subdividatur a quia sensus litteratis ita solas res historicas referret et tamen etiam sensus litteratis saepe est Propheticus vel moralis vel speranda continet propterea oportet eos, qui verbis littera geSta docet, sensum litteralem intelligebant, ea exposuisse in SenS eo, quo etiam historicus apud antiquiores simpliciter nostrum litteralem designat et ita intelligebat certe S. Thomas : historia est, cum simpliciter aliquid proponitur I. q. I. a. Ioad 2 sensus allegoricus ibi solus designare videtur credenda, cum tamen etiam SenS anagogico vel morali dicta Saepe sint simul Credenda, ut X. r. vita aeterna. Aut ergo ita loquebantur, quia obiectum sensus allegorici, Christus et EccleSia, Si Principale obiectum fidei nostrae, aut quia obiectum sensus allegorici solum reditur, obiectum Sensus moralis creditur et in opus deducitur et obiectum sensus anagogici
27쪽
Caput II De Sensibus . Scripturae. 15
beatitudine et Coelestibus disputamus, ut praesentis vitae meditatio umbra futurae beatitudinis sit . S. Hier ad Hedib. p. 2O, a Ct in ZeCh. 16, 3 et in m. 4, 6. Verum ille sensus tropologicus aut litteratis est aut spiritualis aut mera CComodatio. S. Augustinus de utilitate Cred. 3 s. Scripturam quadrifariam eX ponendam esse dicit secundum historiam secundum itiologiam, Secundum analogiam seCundum anagogiam , quae XpitCan S. Thomas I. q. I. R. IO, ad 2 ait Dicendum, quod tria illa, C. historia, altiologia, analogia, ad unum litteralem Sensum pertinent nam historiaeSt, ut ipse Augustinus Xponit, Cum simpliciter aliquid proponitur altiologia vero, cum causa diCti assignatur, sicut Cum Dominu as Signavit causam, quare Moyses permisit licentiam repudiandi uxoreS, SC. propter duritiam Cordis ipsorum Analogia vero St, Cum Veritas unius Scripturae ostenditur veritati alterius non repugnare. Sola autem allegoria inter illa quatuor pro tribus spiritualibus SenSibu ponitura.
Praeter sensum litteralem et spiritualem a nonnulli consequens et accommodatu Seu leolumodatitis 8 enumerantur; at hi nonnisi improprie sensu diCUntur. SenS consequente alicuius textus s. Scripturae consectaria intelligunt, non illud quod directe vel indirecte exprimit, quapropter ensus
Librorum sacrorum diCi non poteSt. SenSum accommodat in adesse diCunt, quando textu applicatur rebuS ab Auctore sacro non intentis ergo non est en8u8, Cum hiCauctoris intentionem necessario involvat. Quod attinet ad sensum accommodatitium, ille proprie non est sensu expoSitiVUS, Sed per
allusionem unius rei ad aliam ea, quae dicuntur de uno, applicat alteri per aliquam similitudinem, quod fit iuxta arbitrium dicentis, non iuXta ensum ab auctore Scripturae positum et intentum sive in vocibus sive in rebus s. Joan a S. Thoma, Quaest. ' rimae artis, Disp.
28쪽
DE SENSU S. SCRIPTURAE LITTERALI.
Diversa nomina Sensus litterati eiusque partitio. Sensum litteralem cum Doctore Angelico diCimus omne id, quod ex ipsa Verborum CCeptione reCte CCipitur . Eum auCtore non eodem nomine semper designant. Iam apud Graeco diversa nomina CCurrunt κατα O sd I rea, ara Th 2λjGιν, QTὰ Oiλητον et etiam GTὰ λην ἱστοo a P. Apud Latinos primis tribus vocibus Correspondet Sensu litteralis, quartae sensus historicus. rimum nomen litteratis ei imponitur propter Verba, a quibus immediate dependet, alterum innuit respeCtum ad prophetiam sensus spiritualiS. Recentiore eum etiam grammcuicO-logico - historicum appellant propter legeS, qua in eo eruendo ObServare oportet. Sensus litteratis ob styli, argumenti, Claritatis etC. diversitatem varie dividitur 1. respectu dictionis in rosriwn et improprium. a Profrius est, si verba sumuntur in sua Significatione propriai. e. ordinaria, nativa b improuerius dicitur quando verba sumuntur in signifiCatione translata quare etiam sensus litterati translatus appellatur. Per litteralem sensum potest aliquid significari dupliciter se cundum proprietatem locutionis, sicut cum dico: homo ridet vel secundum similitudinem seu metaphoram, SiCut cum dico pratum ridet. Et utroque modo utimur in . Scriptura, SiCut Cum dicimus quantum ad primum, quod JeSuS SCendit , et Cum dicimus, quod sedet a dexteris eis, quantum ad secundum. Et ideo sub sensu litterati includitur parabolicus seu metaphoricus. S. Thoma ad Gal. . . leC 7.)Ratio est, quia translate dicta immediate Conceptum loquentis exprimunt: Non enim, Cum Criptura nominat Dei brachium est litteralis Sensus, quod in Deo sit membrum huiusmodi corporale, sed id quod per hoc membrum signifiCatur, C. Virtus operatiVa id. . . . a Oad 3.). Fundamentum huius doctrinae est distinctio sensus a significatione. )
ὲ Ad quod non attendens ic Lyranus Prolog in moralitate Bibl.), SenSUm improprium spirituali adnumerat.
29쪽
Caput ΙΙΙ De sensu s. Scripturae litterati. 12
Quia Sanctorum atrum aliqui, ut S. AuguStinus De Doctr. Christ. 3, 5 al.), S. Hieronymus adv. Lucifer. 26), saepius affirmant, locutiones figuratas non esse ad litteram aCCipiendaS, reCentiorum nonnulli sension litterae a sensu litterati distinguunt, at inutiliter. Locutio impropria aut se extendit ad unam deam tantum aut ad totam sententiam in hoc altero casu sensus dicitur allegoricus in sallegoria classica). Sensus improprius ad unam deam tantum Se extendens est aut metaphoricus aut Synecdochicus aut metonymicus aut ironicus, pro ratione tropi vel figurae. Ironia, quae est amara et odio plena, areα8mus dicitur exemplum huius exhibetur LUC. 23, 39. Allegoria classica tres continet speClex fabulam, pαrabolam, eaeems n. ia Fatui est narratio rei Confictae, X. T. Si Ud 9 6-2 arbores sibi regem eligunt. is Parabola est narratio rei confictae ut Vere faCtae inde assumitur e rebus quae Contingere Solent, X. r. relati LUC. 5, o s.
de filio prodigo. Exemplum refert factum historiCum quale a multis dicitur adesseeX. gr. LUC. ΙΟ, 25-37 in narratione de homine, qui incidit inter
Sacri Scriptores hisce utuntur, tum ut attentionem audientium et legentium acuant, tum ut Veritate ab StraCtas Captu omnium ac o modent et memoriam adiuVent, tum etiam ut Cogant quosdam ad assentiendum veritatibuS, qua Secu non admitterent.
Non tropus vel allegoria Sed Comparatio adest, si similitudinis particula adjungitur, et tun est SenSu litteralis proprius. a. Respectu argumenti sensu litteratis dividitur in historicum, propheticum dogmaticum, moralem, rivssicuma Historicus est, qui geSta narrat,b propheticus futurorum praedictionem Continet,c dogmaticus Credenda refert, d moralis est, qui mores inStruit, e unustogicus, qui Speranda doCet.
Allegoria nomen suum inde sumit, quod aliud verbis, aliud sensu dicit: uiuo et Γορέω . f. s. hom. inris. 4 4 Parabola est sermo similitudinarius, qui aliud dicit et aliud significat. ν
30쪽
18 Caput III, De sensu s. Scripturae litterati. Hae autem membra non e XCludunt PoteSi enim X. gr.
textus historicus simul inCludere moralem, ut saepe fit, Cum facta historica in s. Scriptura non referantur ad OC, ut historiam simpliciter
CognosCamUS, Sed ut eis moveamur ad bene agendum. 3. Respectu exclusionis dividitur in aeclusi*um et cumulativum. a Eaeclusivus est, si praeter rem Xpresse Commemoratam omne aliae e mente auCtoris XCluduntur. b Cumulativus, si obiecta XpresSe non Commemorat non excluduntur. 4. Respectu scriptoris in obiectivum et subiectivum.
a obieetitus est, si a Spiritu S intentus est b subieetinus dicitur ille, quem auctor sacer intellerit.
Fundatur haec divisio in SuppoSitione, auctores saCros quandoque totum sensum, quem Spiritu S intendebat verbis exprimere, assecutos non SSe, ut X I. etri I, O-12 Concludi potest de prophetis. JInterpretis St, eruere Sensum a Piritu S intentum. 5. ReSpeCtu veritati eaeegeticae Sensus litteratis esse potest a obiective es inegetice verus. Est obiective verus, si illud, quod Sensus aliCuius textus dicitur, in se verum est dicitur eXegetice Verus, si illud, quod sensus dicitur, in textu
b obiective erus et exegetice falsus;
δ α In revelatione prophetica movetur mens prophetae a Spiritu Sancto Sicut instrumentum deficiens respectu Principali agentis Movetur autem men ProPhetae non solum ad aliquid apprehendendum, sed etiam ad aliquid loquendum vel ad aliquid faciendum et quandoque quidem ad omnia tria simul, quandoque autem ad duo horum, quandoque vero ad unum tantum et quodlibet horum contingit Ssecum aliquo cognitionis defectu. Nam cum mens prophetae movetur ad aliquidaeStimandum vel apprehendendum, quandoque quidem inducitur ad hoc, quod solum apprehendat rem illam quandoque autem ulterius ad hoc, quod cognoscat haec sibi esse divinitus revelata Similiter etiam quandoque movetur men prophetae ad aliquid loquendum, ita quod intelligat id, quod per haec verba Spiritus sanctuSintendit, sicut David, qui dicebat a Reg. 23 Spiritus Domini locutus est Per me v. Quandoque autem ille, Cuius men movetur ad aliqua verba exprimenda, non intelligit, qui Spiritus Sanctus per haec verba intendat, sicut patet de Caipha Joan. II. Similiter etiam cum Spiritus sanctus movet mentem alicuius ad aliquid faciendum, quandoque quidem intelligit, quid hoc significet, sicut patet de Ieremia, qui abscondit lumbare in Euphrate, ut habetur Jer. 3. Quandoque vero non intelligit, sicut milites dividentes vestimenta Christi non intelligebant, quid hoc significaret. Cum ergo aliquis cognoscit se moveri a Spiritu sancto ad aliquid aestimandum vel Significandum verbo vel facto, hoc proprie ad prophetiam pertinet. Cum autem moVetur, sed non CognoSCit, non est Perfecta prophetia, sed quidam instinctu ProPheticuS. Sciendum tamen, quod quia mens prophetae est instrumentum deficienS, etiam Veri Prophetae non omnia cognoscunt, quae in eorum visis aut verbi aut etiam factis Spiritus sanctus intendit S. ThomaS, 2 2. q. I73. R. 4.).