Renati Des-Cartes Principia philosophiae

661쪽

fractio multo quam in acre major fiat, arcus coelestis exterior multo etiam major in illis esse debuit, cita supra alterum apparere.Interior vero qui ob eandem rationem longe minor debuit fuisse, quam interior, pluviae,fieri potest, ut ob insignem hu)us fulgorem ne quidem fuerit notatus, vel ut uterque limbis commissis pro uno fuerit habitus, sed pro uno cimus colores aliter quam in Iride ordinaria dispositi esse debuerunt. Atque hoc in mentem mihi revocat artificium quoddam,ad varia signa in coelo repraesentanda, quae valde mi A. - rabilia viderentur iis, qui corum causas ignorarent. Existi mo jam omnes nosse, quo artificio in sente arcus coelestis repraesentari possit nempe, si aqua per Xigua fora b.isia, ρά mina A BG, satis alte erumpens, quaquaversum in acre

dispergatur ad R, Sole lucente ex Q; ita ut EMGacente in linearem, angulus ML duorum&quadraginta circiter graduum sit, oculus Iridem plane similem illi, quae in coelo apparet videbit. Cui nunc addendum, quaedam esse olea,4 spiritus sive aquas distillatas,

aliosque hujusmodi liquores, in quibus refractis insigni-

662쪽

296 ME TE ORORVM te major aut minor essicitur, quam in aqua communi quae tamen propterea non minus clarat pellucida sunt,

quam ipsa Atque ideo plures ordine fistulas disponi

posse, quae aliis atque aliis liquoribus refertae, magnam coeli partem coloribus Iridis pingerent: Si nempe liquores, quorum refractio esset maxima, spectatoribus proximi ponerentur non tam alte in acrem exilirent, ut conspectum remotiorum impedirent. Ex quibus, quoniam parte foraminum obturata, ea pars Iridis RR , quam volumus , evanescit, reliquis omnino inviolatis, facile est intelligere, si eodem modo claudantur, aperiantur apposite , diversa foramina fistularum hos lia quores Maculantium, fieri posse ut eae partes Coeli, quae coloribus Iridis pictae erunt, figuram habeant nunc crucis, nunc columnae, nunc Cujuspiam alterius rei, quam spectatores admirentur. Vbi tamen fateor nonnulla industriat sumptibus opus esse,ut his fistulis aptissime dis apositis,in liquores admodum alte Haculantibus, hae figurae x loco valde remoto videri possint, illasque multi homines simul, artificio non detecto conspiciant.

Luam ob causam nu

bes interdum nigra, appareant. Et cur nec

contusum, nerue X,

De nubium colore inde halonibM, seu coronis, quae circa dera interdum apparent.

Ost illa, quae de colorum natura diximus, non multa credo addenda esse, de iis quos in sublimi videmus. Quantum enim primo ad albedinem,& opacitatem seu nigredinem nubium, ex hoc solo illa oriuntur,quod hae nubes magis aut minus exponantur astrorum lumini, vel etiam umbiae, tam suae, quam aliarum nubium vicinarum. Et duo

663쪽

sicies corporum pellucidorum, partem radiorum b, . incidentium reflectere, ut supra quoque monuimus uia se de fit, ut lumen facilius ad trium hastarum altitudinem aquam penetret, quam per paululum spumae, quae tamen ii mim nihil praeter aquam est, sed aquam plures superficies habentem , quarum prima partem huJus luminis citc. en o .

te , secunda aliam a ita porro , nihil Omnino, Vel nihὶ ma.liseum fere, superest, quod ulterius pergat 5 propterea nec Vitrum in pulverem comminutum,nec nix, nec nubes pau' sum. Hesio densiores pellucidae esse possunt. Alterum eorum, quae hic observanda, est,etiamsi actio luminosorum corporum in eo tantum conlistat, ut pellant secundum lineas tectas materiam illam subtilem , quae oculos nostros attingit, particulas tamen huius materiae ut plurimum etiam circulariter moveri, saltem eas, quae hic iunt in acre nobis vicino. Eadem ratione , qua pila se circumvolvit, dum terram tangendo movetur, tiamsi non nisi secundum lineam rectam fuerit impulsa. Suntque ea corpora, quae sic enaciunt ut partes materiae subtilis volvantur aeque celeriter, ac ea quae secundum lineam rectam ieruntur,quae

alba proprie appellantur qualia procul dubio sunt illa omnia quae a sola suarum superficierum multitudine impediuntur,quo mimis sint pellucida ut spuma,vitrum comminutum, nix, S nubes.

Vnde intelligere possumus, quare coelum cienum S

defaecatum , non album sed caeruleum appareat, dum

pareat

modo sciamus illud ex seipso nullum plane lumen emit ea istium tere, maximeque tenebrosum ciscappariturum, ii nulli et omnino vapores, nec exhalationes supra nos client; bem a. . hubi per autem ne nonnullos, qui radios aliquot ad nos re mittunt, hoc est, qui repellunt particulas materiae subti

664쪽

298 ME TE ORORVM t vapores satis copiosi adsunt, materia subtilis ab unis co-ώ-- rum particuli repulla, latim aliis Occurrit, quae eius pardeatur ticulas in gyrum agunt, antequam ad oculos nostros perveniant quo ipso tunc coelum album apparet. Sed cum econtra hi vapores valde rari sunt, particulae materiae subtilis non satis multis eorum particulis occurrunt, ut aeque celeriter in orbem ac secundum lineam rectam moveantur ideoque corium non nisi cίeruleum videri debet,)uxta ea quae de natura coloris caerulei paulo ante dicta sunt.

Et ob eandem causam aqua marina, ubi admodum altacst tellucida caerulea videtur pauci quippe tantummodo radii ab ejus superficie resiliunt, nulli eorum, qui

illam subeunt, reVertuntur.

Hic praeterea intelligere licet, quare Sole Oriente autoribis, Occidente tota coeli pars in qua est, rubro colore saepe ing xur Iod accidit, cum inter illumin nos non tot L- nubes nec tot nebulae interiacent, ut radios illius plane

hyeat se excludant, sed tamen adsunt nebulae nonnullae quae im- sarti eis pediunt, ne tam facile isti radii per aerem terrae maxime

miamatii Vicinum transmittantur, quam per illum , qui paulo ab ventos,ue ea remotior est, .gradatim etiam ne tam facile per

hunc quam per multo remotiorem Manifestum enim

his,Ziὸ eli, hos radios refra ionem in his nebulis passos, partes naateriae subtilis, quam permeant, determinare, Ut CO-dem modo volvantur, quo Volveretur pila per terram ex eadem parte labens, ita ut rotatio inferiorum , semper actione superiorum intendatur, quum rtiorem hanc supposuerimus Wnovimus hoc sufficere ad rubedinem repraesentandam, quae postea reflexa a nubibus, quaquaversum per colum disperga potest. Et notandum, hanc rubedinem mane apparentem, Ventum praesagire aut pluviam , quoniam hoc testatur pauci stimis nubibus ibon Oriente existentibus, Solem ante Meta- diem

665쪽

C IX. 299 diem multos vapores attollere posse, nebulas, quae illum exhibent, am surgere quum contra vesperi haec rubedo serenitatem polliceatur, quia signum cit, nullas aut

paucissimas nubes in occasu collectas esse; unde jt,utycnti Orientales dominentur, c nebulae noctu descendant. Non hic diutius speciali explicationi aliorum colorum, qui in nubibus videntur, immoror corum enim causas omnes is, quae an dicta sunt,satis manifeste contineri

existimo.

Sed aliquando circuli quidam sive coronae circa si de v. ra apparent, de quibus deinceps est agendum. In eos et Iridi sunt similes, quod rotundae sint ei propemodum is rotundi de semper Solem vel aliquod aliud astrum pro uiro a

centro habeant manifesto argumento illas aliqua reflexione aut refractione generari, quarum anguli Omnes ii saaequales , vel propemodum aequales sunt itemque meo cum Iride conveniunt, quod interdum in coloratae unde liquet aliquam refractionem S umbram lumen ter sint b&minantem, ad carum productionem requiri. Sed incod inerunt, quod Iris nunquam appareat uis pluente C - - is io ubi videtur, licet saepius non pluat ubi spectato con ,-- sistit hae autem nunquam conspiciantur ubi pluit. Vn I deliquet, eas minime generari per retractionem , quae is in . sit in anuae guttis aut grandine, sed per cam quae in iis δε--

stellulis ex glacie pellucida compos cis, de quibus supra locuti sumusci quippe non aliam causam in nubibus pos at a ravi. sumus invenire, quae tale quidquam uiciat. Et t. - numquam imusmodi stellas decidere rideamus, nisi

co licua.

frigidiore coelo, ratio tamen nos certos facit, illas quovis anni tempore formari: Quumque etiam calore opus

sit, ut ex albis, quales sunt initio, pellucidae, ut hic estectus requirit, fiant, verisimile si aestatem iis producendis, hyeme commodiorem esse. Et quamvis hae stel-

666쪽

3oo ΕΤΕΟRORVMlulae chim decidunt, plana superficies habere videantur, certum tamen est, illas in medio magis quam in extremitatibus intumescere quod etiam in quibusdam oculus deprehendit; prout tumor ille major aut minor est, hos circulos etiam majores cssicit aut minores diversiarum enim procul dubio magnitudinum sunt. Et si qui dem, qui saepius observati fuerunt, diametrum s laciter graduum, ut quidam testantur, habuerunt, facile mihi persuadeo convexitatem particularum glaciei, quae illos tantae magnitudinis ciscit, eam esse quam ipsae frequentissime habere solent,&forte etiam quae est maX1ma, quam possint acquirere priusquam omnino liquefiant. B ,exempli gratia, Sol, D oculus EF plurimae glaciei particuli pellucidae, aliae luxta

plane quemadmodum esse debent ut in stellulas formentur; S quarum OnVe-Xitas talis est, ut radius X. gr. eX

puncto A,ad eX- tremitate stellulae G pervenienS, radius CX puncto C ad extremitatem stellulae F refringantur Versus

667쪽

C IX. 3or versus D ut etiam alii plures radii perveniant ad D ex iis qui in illas incidunt, quae sunt extra circulum G G. Manifestum est praeter radios MD, CD, S similes,

qui recta linea tendentes, Solem naturali magnitudincrepraesentant, alios refractos in Essi, acrem comprehensum hoc circulo PD, satis lucidum reddituros , de circumferentiam illius inter circulos DF, specie coronae Iridis coloribus vari itae exhibituros. Ipsum etiam rubrum intrinsecus ad F S caeruleum extrinsecus ad G visum iri, plane quemadmodum observatur. Et si duo aut plures orduae particularum glaci ci congcsti sint, dummodo radios solares non ideo plane excludant cilli radiorum qui per duos ordines in stellarum extremitatibus penetrant, bis fere tantundem curvati, quantum alii qui per unum tantum , alium circulum coloratum producent, ambitu quidem prior longe Morem , sed minus lucidum mima tum duae coronae , quarum una alteram cingat, quarum exterior interiori minus picta sit, appareanta Ut etiam interdum fuit obser

vatum.

Praeterea hic manifestum est, quare non soleant hae coronae apparere circa sidera , dum sunt horizonti valde vicina, nam tunc radii obliquius m glaciei particulas incidunt, quam ut illas penetrare possint Et quare harum colores, coloribus Iridis dilutiores sint , nam per re fractiones multo minores ciliciuntur it quare frequen- cti titis illae circa LuDam appareant, curque etiam inter dum circa stellas notentur nempe cum particul gla lib. , iis, cie tam parum convexae sunt, ut illas admodum parvas efiiciant. Cum cnim x reflexionibus de refractionibus tam multis non pendeant, quam arcus intestis, ne sevi mi. que etiam lumine egent tam chementi, ut producan -

terdumque etiam circa e conspiciantur. Cur ut plurimum alia tantum siret.

668쪽

vi. Cur in a-qNAEguttis instar Iridis

non formentur. VII.

suasit

causia coronarum quas etiamenterdum

circa flam-

3oz ME TE ORORVM tur. Sed saepe non nisi albae apparent, non tam ob luminis defectum , quam quia tunc materia, in qua Ormantur, non est omnino pellucida. Alias praeterea coronas imaginari possemus , quae ad imitationem arcus coelestis in aquae guttis formarentur,

primo scilicet per duas refractiones , sine ulla reflexione: sed nec earum diameter ulla re determinari potest nec lumen in iis umbra lim tur, quemadmodum postulat colorum productio. Deinde per duas refractiones , tres aut quatuor reflexiones sed lumen illarum tum maxime debile , facillime extinguitur per illud quod a superficie earundem guttarum resilit unde dubito, an unquam appareant; calculus docet , diametrum illarum multo ma)orem esse debere, quam deprehendatur in iis, quae vulgo observantur. Caeterum quantum ad eas attinet, quae aliquando circa lampades aut candelas apparent, illarum causa non in aere, sed tantum in oculo quaerenda est. Cujus rei aestate proxima experimentum manifestum vidi. Quum cnim noctu navigarem, tota illa vespera caput cubito

Ti. 's innisus, manu oculum dextrum clausissem, altero inte

riMi. rim Verius coelum respiciens, candela ubi eram allata est, qua tunc aperto utroque oculo, duos circulos, flammam

669쪽

coronantes aspexi, colore tam acri florido quam unquam in arcu coelesti me vidisse memini. A B est maximus, qui ruber erat in A, caerulaus in B CD minimus, qui etiam ruber in C, sed albus verius , ubi ad flammam usque extendebatur. Oculo dextro postea

iterum clauso, notavi has coronas evanescere contra illo aperto sinistro laus, permanere Unde certo co movi illas non aliunde oriri, quam X nova conformati ne vel qualitate, quam dexter oculus acquis erat, dum ipsum ita clausum tenueram , 5 propter quam non modo maxima pars radiorum, quos ex flamma admittebat, ipsius imaginem in , ubi congregabantur, pingebant sed etiam nonnulli ex iis ita detorquebantur, ut per totum spatium D spargerentur, ubi pingebant coronam CD,& nonnulli alii per totum spatium FG, ubi coronam x etiam pingebant. Non determinate hi dico qualis ista conformatio fuerit, plures cnim diversae idem possunt ei ere V ii tantum una aut duae perexiguae rugae fiat in aliqua, superficiebus tunicarum UM P, quae ob figuram oculi sint circulares, centrum habeant in linei Eo in madmodum ibidem ctiam pe aliae luit, secundum cicctas incas extensae, qua se mutuo decussant in hac linea E O , ciliciuntque ut magnos quosdam rachos hinc inde sparsos circa faces ardentes videamus : ut etiam siquid opaci occurrat, et inter E LP , vel alicubi ad latus , modo ibidem circulariter se diffundat. Vel fenique si humores aut tunicae

oculi aliquo modo temperamentum aut figuram mutarint admodum cnim commime est iis, qui oculis laborant tales coronas videre non omnibus eodem modo apparent. Superest hic tantum , ut notemus carum ambitus cxteriores, quales hic sunto ut plurimum rubros esse, plane contra quam in iis, quas circa astra

rum ra Lo rum, quos aliquando ibi iem τι- demus. Cur in his coro nis exterior

ruber eou-tra quam

in iis qua parent circa stel-

colores tibι-que non ex hibeant.

670쪽

3o 4 ΕΤ ΕΟ ROR UMastra in nubibus pictas videmus. Cujus rei ratio manifesta nobis crit, si consideremus in productione colorum

quibus constant , humorem crystallinum NM.fun uossici ou prismatis NM , de quo supra sumus locuti retinam FGF, ossicio lintei albi, radios per hocptasma transeuntes excipientis. Sed dubitabit forte quis piam, cum humor crystallinus hoc possit, cur non eodem modo reliqua omnia objecta quae cernimus , coloribus Iridis pingat. Quare notandum est, ex singulis objectorum punctis, multos radios ad singula retinae puncta

perVenire quorum uni cum transeant per partem lu-

moris crystallini, alii per partem S contrario plan Cmodo in illa agunt, S se mutuo destruunt, saltem quantum ad colorum productionem attinet hi autem eos Omnes qui ad partem retinae F GF perveniunt, non nisi per partem N humoris crystallini transire, ideoque rotationem quam ibi acquirunt posse sentiri. Atque haec

Omnia tam apte cum Hs , quae de natura colorum supra di XI, On Veniunt, ut eorum veritatem non parum mihi videantur confirmare.