장음표시 사용
651쪽
xi. Vnde liquet, pilam Q urgentem motum lateris ,
pilam S , remorantem motum lateris 3 rotationem il
lius augere, neque pilas R T quidquam obstare quo
niam' ita impulsa supponitur, ut celerius feratur ad , quam illa sequitur ut minus celeriter sequatur, quam illa praecedit. Atque hoc explicat actionem radii DF. Contra vero , si pilae Q de , tardius quam pila 23 Drantur ad X autem S T velocius, impedit rotationem partis I S illam partis P nihil
agentibus duabus reliquis quo actio radii Hi,
innotescit. Sed notandum , quum haec pila I 2 3 4 ac curatissime rotunda este supponatur, facillime accedorcposse, ut quando fatis fortiter premitur a duabus id T , rotationem suam ideo non sistat, sed se vertat in orbem circa axem et , cita minimo momento mutato situ , deinceps in contrariam partem rotetur. Duae enim
S quae prima occasionem se vertendi illi dedere,
ut postea pericvere ciliciunt donec hoc motu dimidium circulum impleverit, illaeque non amplius tardare eius rotationem, sed contra augere possint. Cu)us rei consideratio dissicultatem mihi expedivit, quam totius hu)us materiae praecipuam est existimo. Et mea quidem sententia , manifeste ex his omnibus liquet, naturam colorum qui pinguntur in T, tantum in eo consistere, quod particulae materiae subtilis, actionem luminis transmittentes, majori impetum vi rotarinitantur, quam secundum lineam rectam moveri ita ut qtu multo validius rotari nituntur, rubicundum colorem efficiant, 'ui non nisi paulo validius, flavum. Vtc tra natura eorum qui videntur ad H , tantum m coconsistit, quod hae particulae non tam Velociter rotentur, quam alias solent, cum nulla talis causa carum motui nia 3 rc
652쪽
v III. In quo et iam aliorum Torpo rum colores
186 ME TE ORORVM resistit ita ut viride appareat , ubi non multo tardius solito rotantur, caeruleum, ubi multo tardius, saepe in extremitatibus hujus caerulei rutilus quidam color ei misce ur, qui fulgorem suum ipsi communicans , inviolaceum sive purpureum illum mutat. Quod procul dubio ex eo est, quod eadem causa, quae rotationem particularum materiae subtilis tardare consuevit, quum tunc fatis valida sit ad quasdam invertendas, carum situm immutandum, carundem rotationem accelerare debeat, dum interim illam aliarum tardat. Et in his omnibus tam unanimes ratio & experientia conspirant, ut non putem ullum, ex iis qui ad utramque satis attendent, credere posse naturam colorum aliam esse quam explicui. Si enim verum est sensum luminis amotu esse, aut ab inclinatione ad motum, cu)usdam materiae oculos nostros tangentis ut multa passim testantur manifestum reddunt certum quoque diversos ejus materiae motus, alios atque alios sensus in nobis enecturos. Et quemadmodum diversitas alia in his motibus esse nequit, quam illa Jam nobis explicata cita neque experientia ullam aliam , in eo quem habemus horum motuum sensu, praeter illam colorum esse testatur. Et nihil inveniri potest in crystallo M i , quod colores producere queat, pra ter modum quo particulas materia subib
653쪽
'Iis, ad linteum,atque inde ad oculos mittit. Vnde fatis'
Quere arbitror, nihil etiam praeter hoc, in coloribus horum corporum quaerendum csses Nam ipsa experientia quotidiana docet, lumen seu album, umbram seu nigrum, cum coloribus Iridis hic explicatis, compositioni omnium aliorum sumcere. Neque illam distinctionem Philosophorum probare pollum, qua dicunt, alios colores veros este, Malios falsos seu tantummodo ap- Darentes Quum enim genuin, sola colorum natura sit apparer contradictio esse videtur, illos apparentes de tamen falsos esse dicere. Concedo quidem umbrami refractionem, non per petuo iis generandis necessarias esses; sed raguntudi
nem , figuram , situm, corporis colorati Vulgo dicti, illo 1 . u. rum loco diversimode cum lumine concurrere poste ad modi oendam aut imminuendam rotationem partium a L
e ei subtilis. Ita ut initio quoque dubitarim, an omnino eadem ratione, qua crystallo MN Z, colores etiam in Iride nenerarentur nullam quippe umbram lumen , --erminantem ibi notaram, neque dum noram, quare tantum sub certis quibusdam angulis apparerent donec tandem sumpto calamo, curioi singulis radiis, qui in diversa puncta unius guttae cadunt, ad calculum re minae vocatis; ut discerem sub qualibus angulis, post duas refractiones,, unam aut duas reflexiones, ad oculos no
stio veni: possint inveni post unam reflexionem duas refractiones, multo plures Videri possc sub angu Mis. - lo raduum ab uno quadraginta ad dum quadra quit quam sub ullo minore, Aullum omnino sub ma
riri diobarere Deinde etiam Veni post duas reflexio .isistis. refractiones totidem, multo plures ad oculum ma
nate sub angulo graduum unius ta quinquaginta, et, duorum, quinquaginta, quam rub ullo majori, neque Disistis:
654쪽
288 ME TE ORORVMi Mus au ullumsub minori conspici. Ita ut ab utracue Darte um-
hi. . bra lumen terminans adiit 'uod lumen infinitas pluviae in guttas Sole illuminatas permeans,demum ad oculum subteriρr, angulo duorum feret quadraginta graduum venit latque ita primariam Iridem generat. Itemque est umbra quae terminat lumen , sub angulo uniust quinquaginta graduum, aut paulo ampinis atque hoc pacto exteriorem arcum producit. Nullos enim luminis radios, aut multo pauciores ab uno ob)ecto quam ab altero vicino in oculos suos recipere, hoc est umbram videre. Atquet hinc satis perspicue patet, colores horum arcuum ab iisdem causis est , a quibus illi qui per crystallum MN Papparent semidiametrum arcus interioris, duobus quadraginta gradibus minorem esse non deberes nec illam exterioris uno quinquaginta minorem. Et denique priorem accuratius in exteriori superficie terminatum esse debere, quam in interiori alterum plane contra quod accurate cum experientia consentit. Verum ut Mathematici videant, an calculus, quo angulos qui hic radiis luminis fiunt examinavi, fatis soaccuratus, illum hic placet explicare.
sis Mathb ut Ain, in O Gquale parte divido,quot radios calculo
maiie de eXaminare Volo ut tantundem luminis uni quam alteri attribuatur. Deinde unum horum radiorum speciatim
considero, ut ex g. Ei, qui non recta tendit ad G, sed in refractus decedit ad K, inde reflectitur ad , ubtaterum refractus tendit ad oculum ci vel etiam adhuc semel ab N ad ''eflexus, refringitur in Q versus oculum R. Et ductam ad angulos rectos in F Κ, ex iis quae in Dioptrice dicta fuere, cognosco Assi, aut i illam se proportionem habere, per quam aquae refractio dimetienda est. Adeo ut si H F
655쪽
C VIII. 189 constet octo millibus partium, qualium Assi constat de cem millibus, I constabit 98 aut circiter quoniam refractio aquae paulo major est quam trium ad quatuor, quam accuratissime illam dimetiendo, invenio esse ut 18 ad 1 so Cognitis ita duabus lineis H QCI, facillime duos arcus cognosco, FG qui est 3 graduum minutorum, Iri qui est Io 6. o. Deinde sub ducendo duplum arcus DK, ex aggregato arcus FG,&arcus 18 graduum hoc est dimidii circuli, fit o. pro quantitate anguli ONP suppono enim Om DF esse parallelas Praeterea tollendo hos o. cx F Κ,
fit 6 pro angulo S QR suppono enim S se i
656쪽
20 ME TE ORORVM semidiameter D velo transeuntes examin: ado, tabulam sequentem compono. Linea
Et facillime in hac tabula videmus, radios longe plures esse , qui angulum N P, o circiter graduum faciunt quam qui minorem vel S in s circiter, quam qui Morem Deinde ut adhuc accuratius h rum angulorum quantitatem inveniam, facio tabulam sequentem. Linea
657쪽
658쪽
Et hic videmus maximum angulum N graduum, o minutorum esse posse δε minimum S QR
I. cui addentes aut subducentes 7 Circiter mi nuta pro semidiametro Solis, inVeniemus I. 7, pro maxima semidiametro Iridis interioris, I. 37 pro Y minima exterioris. Ajua an Verum quidem est , aquae calidae refractionem , refra . r θη- ctione frigida paulo minorem esse, quod aliquantum 2 ἡ-- hunc calculum mutare potest. Hoc tamen semidiame quamfri trum Iridis interioris, non ultra unum aut duos gradus g qμ ad summum auqere potest; tum illa exterioris fere bis
maria tanto Inor erit. 4UO notatu dignum est quoniam Iridὸ inde demonstrari potest, refractionem aquae non multo: 'o minorem , neque majorem esse, quam illam hic statui ci da iam mus. Nam si tantillo major foret, radium Iridis interio minorem is minorem I gradibus faceret quum contra com- ώb-bri muni errore S illi dentur; in illam fatis exiguam sup demonstre ponamus, ut reVera S graduum sit, inveniemus illumi r refr-- etiam exterioris non multo in brem vis gradibus Quum
ajuriis a. tamen Vel ad oculum, interiore multo Mor videatur. rem esse cir Et Maurolycus, qui ut puto primus omnium interio- , , a j rem S graduum se observasse scripsit, alteri s circi 1ueo. Irio ter attribuit. Vnde liquet, quam parum fidei iis obser qu semi vationibus sit adhibendum, Quae ab ignaris verarum cau-α: sarum fieri solent .
r=aduum Caetcrum facile intellexi, quare rubetis color exterior esse ηρ' sit in Iride interiore contra interior in exteriore: YD. Nam eadem causa, ob quam potius in F, quam in Hcur pars conspicitur per crystallinum MN P, essicit, ut si ocu- ' tum in lintei locum FG H tranferentes crystallum re
Iridis, spiciamus, rubrum ibi Versius partem crassiorem P contra in videamus, Z caeruleum versus N. Radius enim rubro
.ha. . colore tinctus, qui tendit Versus F, venit a parte Solis ,
659쪽
dem rationem, quia centrum guttarum aquae, per consequens illarum pars crassio , exterior
coloratorum , quae formant arcum interiorem;
ideo rubrum in exteriori ejus limbo debet apparere. Et eodem modo, quia interior est respectu eorum quae formant X-teriorem, ideo in eo rubrum interius apparet.
Atque ita nullam dissicultatem in hac materia super XI esse arbitror nisi forte circa illa , quae praeter Ordinem b.
assuetum naturae in ea contingunt. Vt quum arcus non os se ueaccurate rotundus est, aut centrum illius in rem linea Solemi oculum transeunte non acet. Quod accidere
potest vento guttarum figuram immutante nunquam enim tam parum a sphaerica sua figura discedere possunt, quin statim illud notabilem disterentiam in angulo, sub Mia quo colores videri debent, cificiat. Audivi etiam aliquando arcum caelestem inversum cornibus in altum erectis apparuisse, qualem hic reprasentatum videmus i. Quod vix crediderim accidisse, nisi per reflexionem radiorum solacium, incurrentium in superficiem maris aut lacus alicu)us. Vt si a parte coeli Scisuu caderent in aquam D ME, inde ad pluviam C resilirent, oculus B videret arcum DF, cu)us centrum in puncto C; ita ut prolata linea a usque ad A, transeunte per x o 3 ccn
660쪽
centrum Solis, anguli AD, IBAE aequales sint, angulus ii duorum, quadraginta circiter graduum Ad hoc tamen etiam requiritur summa aeris tranquillitas, ne vel minimus ventorum flatus, aquae E superficiem inaequalem reddat; Forte insuper, ut nubes quaedam isti aquae superincumbat, qualis , quae impediat ne lumen Solis recta ad pluviam tendens, illud quod aqua eo reflectit, supprimat atque extinguat unde fit ut non nisi rarissime videatur. Oculus praeterea in tali situ respectu Solis, pluviae esse potest, ut videat partem inferiorem circuli , quo integra Iris constat, non videndo superiorem , atque ita ut illum pro Iride inversa sumamus, etiamsi tunc nou versus coelum, sed tantummodo versus terram aquam respicientibus appareat. xiv. Quidam etiam mihi narrarunt, tertiam Iridem duas Ω-omois ordinarias cingentem se aliquando vidisse, sed multo pal-
esia, Orem tantum circiter a secunda remotam, quan-queah tum ab illa prima distat. Quod vix accidisse arbitror,nisii forsan quaedam grandinis grana maxime rotundari pellucida, huic pluviae fuerint immixta cin quibus cum refractio