Casparis Contareni patricii Veneti, De magistratibus, & repub. Venetorum libri quinque

161쪽

nocentia uitae clari sunt, ne scilicet aes publicum quapiam ratione in rem priauatam auertatur . Quocirca urbanis quaestoribus ius senatoriu datum, pro

pemodum idem quod legitimi senato

res habent,pecunia uero quae in repu/hlicae angustiis ex censu a ciuibus coninsertur, quanuis tandem ad quaestores urbanos omnis confluat, proprios ta men quosdam magistratus habet Interdum enim de conferenda ex censu pe cunia ea ratione fit senatusconsultum, ut nulla mentio habeatne de restit endo eoaere,nec de aliquo emolumen to ciuibus erogando, qui ex sua re priauata eam pecunia cotulerint . Quod tamen raro admoda seri consueuit:nam' plerunquimo potius semper nisi res c 5 trarium postulet, senatus reipublics ita

consulta esse uult,ut priuatoru res non negligantur . Promulgato igitur senatusconsulto de pecunia ex censu con feredas a fio, temporem quod commodum suerit uisum costituto, unusquis que ciuium infra id tempus eam suimmam persolui qua ex censu debet. ex gunt

162쪽

REpvB. LIB. Iultimi autem gubernatores redituu deis ierutq; ad quaestores urbanos. *penu

mero tamen ea ratione fit senatusco

fultum de pecunia ex censu conserem da,ut post certum temporis spatium ciuibus qui eam persoluerint restituit cipiat aliquo etiam emolumeto adiumcto:certat in eam rem delegantur u ctigalia.Ιnterdum uero senatusconsitum de collautia ex censu pecunia ante

nostram tepestatem fieri solebat, ut de reddenda nulla fieret mentio,neo ulla

certum tempus constitueretur nisi id

commodum reipublics suis .i.sed m, gistratus qui praesectus mutuis dicebatur,quod nomen adhuc quoq; retinet, acceptam ab uno quom ciuiu eam uim pecuniae in codices reserebat:interimo donec restitueretur singulo quo amno quinque nummi aurei pro centum collatis, ueluti in uicem reditus priua tis eluibus creditorib. numerabantur: in quem usum multa uectigalia erant

quoi designata . Qua ratione priscis hellis facilis erat pecuniae exaGO,quae ex censu soluebatur.neg iniquum extistimari

163쪽

ενς ' DE VENETOR vnctimari debet, ciuibus qui rem familia

rem in temporibus reipublicae necetariis cosumpserant, aut magna ex parte imminuerant, uicissim aliquid impe di ex reditibus publicis. Nam quemadmodu partes totius incolumitati conasulere debent, ita natura comparatum est ut totum cura habeat ne partes ma gnum incommodum patiatur, sed pro uiribus prouideat ut incolumes perdirrent, alimentaq3 impartiantur quibus reficiantur θc coseruentur. Uerum no stra aetate hoc ars alienum reipublicae adeo inges erat, ut in eo emolumento quod diximus ciuibus erogari, trecen

ta fere nummorum aureorum milia

singulis quibus p annis expenderen tur . Quorum solutio proximis annis Propter angustissima reipublicae temPora quam intermissa fuisset, tandem quarto ab hinc anno, reserentibus Dominico Triuisano senatore amplissimo at 3 Andrea Gritto, cuius ducis auspi ciis nunc respublica Veneta regitur, sapientissimo ait integerrimo senatore, factu est senatuscosultum ut nulla am

plius

164쪽

plius emolumenti erogandi mentio fieret, neq; in codicibus publicis post id

tempus id aeris acceptum a ciuibus reis

ferretur. uerum ne omnino a republia

ea fraudati esse uiderentur capitis restitutione, necn5 etia emolumenti quod ad eam diem eis debebatur, cum mul ta uectigalia designata sunt, tum reipuhlicae possessiones omes in agro Rodisgie si positae sunt distributae. Cuius moneris maxima parte nos functi sumus, qui illo tempore magistratum gerebais muS , qui ante nostra tepora institutus praecipue fuerat ad huiusmodi ars alie, num reipulicae minuendum, aut si fiori posset extinguendum: de quo pauca infra dicemus . sic , magna pars ingentis ac incredibilis fere publici aeris alieni imminuta fuit,necno priuatorum ciuium facultatibus satis commode consultum :ita tame ut prior ac potior semis per suerit reipub.ratio, Φ priuati commodi. quod institutum a maioribus nostris ad haec usi tepora per manus de ductum est. Ut ergo redeamus unde diuertit oratio, Praesecti mutuis ea pecu niam

165쪽

rso DE VENETORUM niam exigunt, quae a priuatis ex cenis in reipublicae usus necessarios confer tur:acceptacp in suos codices referunt, ae demum urbanis quaestoribus numerant. Iidem Q praesecti cura habent exigessi a quaestoribus urbanis eam sum mam pecuniae, quae quotannis eroga ri solebat,in uicem reditus ciuibus pro uatis: eamqp&acceptam &expeniam in suos codices reserebant Pecunia uero quae ea lege ex senatuscosulto erogatur a priuatis ut certo tempore restitui

debeat, a proprio quodam magistratu dc exigi ec restitui solebat. nuc uniuerissum hoc munus gubernatoribus redi/tus demadatu est. Alius etia praeter hos

est, pecuniarius magistratus minime Prstereundus,qui in eam cura incubit, ut ciues aerarios factos, eost qui constituta no persoluerunt pecunia quam ex censu debent, inuestiget: eoruo bo/na publicet, & tandem sub hasta uenis dat. Nonnulli sunt praeterea magistra tus pecuniarii, a quib. aerarii ciues in uestigantur: rationest in publicis coisdicibus priuatorum ac reipublicae diligenter

166쪽

REP VB. LIB. IIII et si genter inspiciuntur,ne qua fraus publicis reditibus atl aerario fieri possit: quos consulto praetereundos existimone taedio lectorem assciam. neq; enim momenti quippia habet ad eam quam potissimum hoc opere mihi exponen dam reipublicae gubernationem insti tui . Praeter hos magistratus nonnulli etiam sunt qui multum faciunt ad ciui/tatis comodum, ec ad bene beatet uiuendu, ideol a nobis minime sunt o/mittendi. Primi nobis se offerunt mo/netae aureae argenteaeq; praesides, qua maxime ciuium commercia continentur cum externis hominibus,& secum uicissim. Dein annonae triticeae praese

dii, itemi salubritati Venetae ciuitatis praesecti, sine quibus uita costare non potest. Necnon etia praesides amplissi mi naualis. Aediles quo qui uiarum pontium di huiusmoai reru resircienodarum curam habent perquam necessarii sunt. Ac demum amplissimus magistratus, quem procuratorum Ueneti appellant, maxime est ciuitati nostrae oportunus. D e praesectis monete nihil

i est

167쪽

est quod amplius dicamus, nisi quod

eius magistratus interest prouidere, ne argentum aut aurum imperfectius aut

impurius quam id quod lex statuit cudi

debere,aliquo pacto cudatur:neue exisculi numi pondere sint minores quam lex iubeat. quod sanctissime apud nos obseruatum fuit.quamobrem maximo in precio apud omnes nationes barbaγ.

Tas, nedum apud Christianos, Venetinummi semper fuerunt, hodiet sunt. Caeteri nanq; principes plerique omnes impurius aliquanto argentum ecaurum cuderui, ut facilius impensis satisfacere possent. At nostri constantissime semper hac in parte dignitatem a

maioribus acceptam retinuere.Magi stratus uero, qui annonae triticeae praein

sectus est, ciuitati Venetae perquam necessarius est. etenim cum nulla prope frumenti uis ex agro Veneto colligar, quod omni ex parte urbs aestuariis amplissimis ambiatur, ciuitas Q populo sissima existat, opus est rei frumetariae magnam haberi curam: ne quando populus, cuius commodo maiores nostri

168쪽

REPVB. LIB. IIII Usj maxime consultum esse uoluerunt, rei frumentariae inopia laboret, nimiaque annons charitate prematur. Idcirco rei

frumentariae tres sunt praefecti, Π π v I mentius magistratum gerunt. horum est ossicium prouidere ne ciuitas unci frumeti inopia laboret. quae si quando timeatur, Principem Sapientum et collegium adeunt, rem inter eos discussa decernunt quae ad frumenti copia comparanda praecipua esse uideant. Quan/doo etiam solet certa mercra ex aera

rio his constitui, qui ex longinquiorisbus prouinciis frumentum Venetias

aduexerint. Interdum aere publico tri/ticum mercatur a negociatoribus, qui polliceantur certam uim frumenti sta tuto tempore ex destinatis etiam prouincijsse Venetias delaturos:quod ni si praestent, pecuniaria mulcta taxan tur. Emiti respub. magno precio, Nulli uendit, ut commodo populi ac inopiae consulatur: qtia in re magna inter dum ia cturam aerarium facit. De re fruarientaria praeterea plurimae sunt leges

Pulcherrima , instituta: quae si in prael x sentia

169쪽

is 4 DE VENETORVM sentia recenserem, longius quam parsit ab instituto digrederer sequit magistratus is,cui urbis salubritas est curae. huiuspraecipuum munus est, prouidere ne aliquo pacto ex cotagioiu tabes serpat in ciuitatem.quod si clam quando p obrepserit,ut nonnunt solet accidere,sedulo operam dat, ne longius uagetur. Qua de re aedes publicae amplicsimae sunt aedificatae in aestuariis, intera uallo triu milium passuu ab urbe: quihus finitimi sunt horti pulchre constituti: in quas si quis ex plebe eo morbo

aegrotare coeperit, confestim cum tota familia defertur. hi uero qui cum aegrotante consuetudinem aliquam habue/rant, opus est ne alios inficiant,ut pro/prios lares deserant, cocedantq; ad ralias aedes publicas,itidem extra urbem in eum usum conditas, regione a prio/ribus longe diuersa. ibiq; π XXX dies detinentur, in quibus si fani perstiterint, ciuitati ac domesticis laribus restituuntur. supellectilis quoq; magna cura habetur, ne eius contagione quispia

inficiatur. hic quoq; magistratus proui

170쪽

det ne quid putridum aut quod incolumitati ciuitatis ossicere possit uenda demum id sedulo curat ut quam sal herrime Venetiis agat.Nam non mutito ante nostra tempestatem hoc praesectorum genus institutum suit: ta cum saepius antea ciuitas pestilentia Iabo rasset,aded ut plerit omnes quando pproprios deseruissent lares ob ingruentem uim tabis, re in continentem pro rimam secessissent: nunq; tamen post quam haec cura nouo huic magistratui demandata est diuino munere fauente ciuitas haec huiusmodi hoc morbo uoxata est grauius: licet interdum quod in magna hominum undi* couenien tium frequentia euitari no potuit,non/nullae domus fuerint insectscura uero huius magistratus atl ope a deo prae stita malum latius uagari non potuit. Nunc de amplisisimi naualis praesectis dicendum est:quod certe non solu Uenetae urbi magno est ornamento , sed etia uniuersae Italiae, reipublicae nostrs non mediocrem dignitatem affert. im/mensum nai opus est θc admiratione

, i 3 dignissi