장음표시 사용
41쪽
. - . Ceila livio ac ium pristiae, irini aemper adsi s immo, si recie video, non aliis 3ia 4 qRadam cauis, ocho ipso Terentii Ioco et rei ibi narrata ratione, utppio , colligi missi i Sive autem in domo censoris sivo in scena, sive in praesentia magistratuum rive his absentibus, fabula censa erat, semper censoris suisse consentaneum est, ludos se vicos acturis reseri e de tabula iv. recitata ivo acia quid sui esset iudicii, quae sua existimatio, ut illi haberent auctorem, quo, si comoedia placuisset, emerent, si displicuisset,
. . Ita an noVa quaedam quRestionis nostrae summa et exitus in eo consistunt, ut totis consura scenica, qtiae adhuc videbatur publice instituta, ad rem privatam eamque voluntariam Ludos scenicos curantium et magistratuum et privatorum reciderit et tantum critica suerit, ut iam Romanurum censura scenica, tamquam institutum quoddam publicum singulari XIIoabb. lego e republica factum ex eoque muneris ossicium Aedilibus Curulibus impositum, velut contra huius libelli inscriptionem nisi ex vulgari opinione non adoptatam in posterum proscripta esse videatur Nunc is qua haetonus domonstravimus quibusquo aliora quaestionem nostram haud modico illustrari iudicamus, cognitis atque constitutis, in eo quod incepimus exsequendo procedamus. Ac primum quidem videndum est, quo annom. c. diem suum obierit Caecilius, ut, num quo et quanto temporis spatio interso distent Caecilii mors et Andriae censura atque actio,
exploretur. Hieronymus scribit in Chron. Euseb. l. 150, 2 Statius decuius comoediarum scriptor clarus habetur nutione Insuber,actus et Enmi primum contubematis quidam Mediolanensem ferunt mortuus est anno post mortem ranu et iuria Iaraculum sepultus duibus verbis quum
Hieronymus annum, quo mortuus sit Statius, non satis accurato definiat, sed ad Ennii obitum nos reducat, iam audiamus ex eodem teste, quando e vita excesserit Ennius. Atque is dicit ad Ol. 153, 1 Ennius poeta septuagenario maior articulari morbo periit sepultusque est in Scipionis monumento via Appia intra primum ab Urbe miliarium quidam ossa eius Rhodiam et Ianiculo Iranslata Urmant. uum igitur diem supremum obiisso Ennium Ol. 153, 1 Caecilium vero anno OS mortem Ennii, reserat Hictronymus, annum, quo mortuus sit Caecilius, Olympiadis
153 secundum non voluisso videri non potest. Iam quamquam Hieronymus in eo erraSSe viris
doctis videtur, quod Ennium Septuagenari maiorem vita defunctum esSe narrat, quum S, XWetgelii ad Cic. Cat. . . ratione anno . c. 14, C. Mamilio, se Valerio Coss. natus, annum septuagesimum, ex anno quidem a Catone Urbi conditae adsignato, c. l. 7, 1 cs.
Niebuhr. Hist. Rom. Ρ. I, p. 277, ed. 2.), transgressus SSe non possit c . Osann Anali criti. p. 49J, nisi sorte verbis septuagenario maior non Strictius quam necesso est sumptis, ut vel ad repugnantiam inter Ciceronem et Hieronymum cavendam sumpseris fl), Ennii natalem ad
21 Id potius fieri debero assirmaveris, non solum quod verba Hieronymi admittant, sed etiam quod eo modo efficiatur, ut et error, cuius Hieronymus sine idonea causa arguatur, et dissensio inter ipsum
42쪽
istitum anni s. o. 514 retineris eiusquo diem laudem ad xitum ni De. 684 dem imere flavis: amEn in anno mortis Ennh constituendo egregie consentit eunt Cicerone, qui 'Brut is olvit. m. I. Ennium tradit mortuum esse se Martio Philippo, Cn. Servilio Camon Com. quopivii Consulatus ex Catoniana annomm computationa in ipsum annum . . m. n. in 183 inciditi CL Pigdi Annal. ad h. a. Et Ernesti IaV. s. v. m. Servilius a. uum vero ut modo vide hamus, eodem Hieronymo esto, anno post moriem Biani de vita decesserit Caecilius Statius, eum quidem annum viri docti 585 . c., L. Aemilio Paulo, C. Licinio Coss. esse statuunt; et
quum, quod supra cognovimus, Andria Terentii in Didascalia M. Claudio Marcello, C. Sulpieio
Gallo Cosa. igitur oeundum Catonianam temporum rationem anno . e. 587 primum in pulpito aeta denotetur, inter primam actionem Andria et obitum Caecilii duorum annorum intervallum interiectum esse existimant. tiamsi, quod infra tememus, Oe spatium intermedium non recto determinatum esse videtur, tamen anni recto sunt computati, unde, sive Caecilius annom. c. 585 sive, quomodo Hieronymi verba explicari posse mox docebimus, Prineipio sere anni . c. 586 mortem obiit, etiam magis perspicitur, quantus sit error eorum, qui alterum Aedilem Curulem anni sis, M'. Acilium Glabrionem, censorem constituerunt Andriae, quippe quam iussu Aedilium, qui anno, ubi mortuus est Caecilius, suerunt, non posse non subiisse censuram iam satis appareat. Et haec reliqua illa ratio est, quam supra p. 6 significavimus. Sed praeterea propter illud ipsum temporis intervallum alii Caecilium Andria censorem haberi non posse, alii Didascaliam ad proximam eamquo secundam sabulae actionem necessario reserendam esse contendunt, sive cum Duebnero post EDITA notam II inseramus sive intactam eam relinquamus. Illi, a quibus vel ipsum Fr. Λ Wolfium stare vidimus, quantopere fallantur, quum disputatione superiore satis probatum esse videatur. de altera opinione iam restat ut disceptemus.
atque Ciceronem nulla sit, et quod monere videantur ipsa Ciceronis verba: Iam hoc C. Sulpicio Gallo Praetore ludos Apollini faciente tιum Thyesten tabulam docuisset O. Marcio, Cn. Servilio Co33. mortem obiit Enniu3 igitur ita contra reli., alios editores, interpuncta et subtilius perspecta rations Ciceronem non dicere: quum primum hyssim docuit, mortem obiit Ennius, quare non plane statim post ipsam fabulae actionem, etiam quum Sulpicius Praetor ludos Apollini saceret, Ennium mortuum SSe menseu uinctili, quo tum iam stato die et legitime quidem per unum diem, a. d. III. Onas uinctiles, lege Licinia Theatrali . . . t lata, Liv. 27, 23 cf. tochmann do Legg. Theatral p. 13 sqq.), celebrarentur Ludi Apollinares cs etiam Rosin. A. R. V, 17, p. 339). Sed Thyesten ultimam, quam illis annisant mortem poeta docuerit Ennii fabulam esse, si v quum celebratissimam illam fabulam docuisset eodem etiam anno mortuum esse Ennium, intelligi volt Ciceronem, ut in ipsum quidem Sulpici Praeturas annum, non autem in ipsos ludos a SuIpicio saetos morsan iiii inciderit, qui quidem annus ita satis designatus Sit, ut anni designari sol ant, Consulum nominibus. Sed haec omnia sere nequct necesSaria SSΘneque apto in narrationis illius Ciceronianae rationem nexumque quadrare pluribus de BuSi censeo. Verumtamen idem assequemur, si hoc unum statuerimus, Ennium natum esse anni 1 prim Vel Secundo menSe, ex quo usque ad anni 584 mensem uinctilem efficiuntur anni septuaginta et quinque Saltem
22 L Gronovius ad A. Gell. A. 17 errore supra indicato Ennii et Caecilii mortem atquo
Andriae actionem uno quamque anno Ongiu promo ei.
43쪽
st . Gravis illη arsi. .minicae, omnium attenuaream matris, eruis exercitatisque eritin antiqua Tum perseeutatori hin paucioribus laetasso observata quam Probata lex, ut quoties quantumquo
fieri possit, quidquid, ubiubi ait, literis mandatum a Veteribus acceperimus, inviolatum explicare anto ovemur, quam temorariam tu mentem iv manum adhibeamus, praecipue nostra
in eo eo migiosius colenda est, quo magis VetuStatis Romanae a scriptoribus traditae, imprimis v to rerum chronologicarum vel incertam rationem vel obscuritatem vel ambiguitatem novimus Sed utut hae sunt, Ciceroni et Hieronymo quum maxime propter eorum consensum fidem habentibu nobis iam est, ut modo Videbamus, sumendum, mortuum esse Ennium anno U. o. 584 aut medio aut exeunte, prout Ciceronis locum intelligimus, ideoque si Hieronymi verba anno pos mortem Ennii mortuus est Caecilius), subtilius accipere volumus, Caecilii dies satalis protrahendus est ad annum . c. 585 aut medium aut in exitum vergentem. Itaquos Terentius Caecilio laneri proximo Andriam censendam recitavit, inter censuram et actionem sabulas, quippe quae anno . o. 587 Ludis Megalensibus tum pridi Nonas Apriles celebrari solitis cos. Rosin. A. R. V, 13, p. 336 edita sit, aut annus et Octo vel novem menses aut
annus et circiter quattuor menses intercedunt uapropter assentiri non possumus Duebnem V. I. in Ephemerid supra calculis male subductis opinanti. duobum annis plenis ante actionem Andria in Didascalia indicatam mortem obiisse Caecilium eique Andriam paulo ante actionem recitasse Terentium. Neutrum enim ex Vera temporis reique ratione pellucet neque
aliundo deduci potest nec Suetonius insit Terent cos. l. supra l. neque Hieronymus in Chron. Euseb ol. 155 3 cf. l. supra l. aliquid tale narrat immo nullo anni articulo censura seu recitationi defixo in prorsus indefinito inter censuram et actionem Andria temporis intervallo nihil amplius reserunt, nisi sabulam censori legisso poetam, priusquam Aedilibus vendidisset uin etiam uterque non modo non definiunt, qua anni statione sabulae recitatio facta sit, sed ne significant quidem, auctor Caecilio Statim post censuram ab illius anni Aedilibus sabulam esse emptam, ut tantum breve quoddam et consuetum temporis spatium inter censuram
atque emptionem actionemque interfuerit. Sed ut Aediles illius anni Andriam reipsa emerint,
tamen quis est qui contendat, rem plane inexplicabilem esse et Omnino fieri non potuisse, ut mora inferretur, quo minus sabula empta ageretur Id vero demonstrare necesse esset, si iure statuero vellent quod statuunt. Ex his igitur quos solos habemus rei nostrae auctoribus ut
ista omnia non audimus, ita nec discimus nec debebat iisdem quasi indicibus coniici, aut primam Andriae actionem a. U. c. 585 esse actam et idcirco Didascaliam, Vel interpolat eius exemplo, ad alteram actionem reserendam, aut contra fieri non potuisse, ut Caecilius, quippe demortuus, consuram in Andriam ageret, itaque et Suetonii et Hieronymi fidem ess infamandam. Id ver illinc persuasum nobis habemus, temporis inter censuram et actionem intermedii suisso tantum, quantum ratiocinamur inde a morte Caecilii isque ad actionis annum diemques in Didascalia consulibus et Ludis designatum, et huius quidem spatii circumscriptionem unico Pendero ad alterum terminum certe ex Didascalia, ad alterum autem partim ex interpretando
44쪽
Ciceronis loco I. partim is mento verborin Hieronymi anno mi moriem ninn, quae sano dubium non est quin interpretationi latitudinem quandam onoedant. Ha quidem et o quod Ciceronis locum dare vidimus, laxamento a me quidsm meusato sive utimur sis inmutimur, quum tamen in utramque partem totius ore anni intervallum restet, prudηntia eritida semper admonero videtur, hoc unum relinqui, ut prius rei nobis quidem miranda eausam indagare studeamus, quam nova illa profecto longo incertiora, si minus aperto falsa --liamur. Undo igitur venisso putemus, ut Andria ab intelligentissimo existimatoro maximopere probata et magistratibus sine dubio valde commendata, Vel minimo temporis spatio sumpto, saltem per duodecim menses non ullo inter tot sollemnia sacra sive stata ivo imperativa per annum Romanum celebrari solita, quibus quidem Iudi scenici coniungi onsueverant, ut Megalesiis, Apollinaribus, Romanis . Magnis, lebeiis, Saturnalibus, quaecumque edere sivo Curulis Aedilitatis erat si vellebeiae Mysive alius muneris, ultraeturae, in scenam produceretur Si quis Omnium rerum, quae huc spectant, qualis tunc suerit ratio, diligentius expendorit, haud unum certe probabile invenerit impedimentum, quominus Andria non continuo, sed satis multo post censuram acta sit. Prima enim sui illa et nova novi poetae fabula Tereniti nomen ut Donatus in raelat in Andr dicit, adhuc incognitum et ipse tum minoris apud populum auctoritatis ac meriti erat. Praeterea cogitandum est, aetatem illam inde a seculo sexto medio usque ad seculum septimum medium . . abundasse poetis comicis iisque maiorem certo
partem clarissimis, Caecilio Statio Luscio Lavinio, C. Sulpici Gallo, se Fabio Labeone, M. Popili cf. Sueton Vit. Terent.), Sexto Turpilio D et fortasse etiam Terentio Libono Fregellano, ne dicam, Livii Andronici, Naevii Ennii, lauti, . Licinii Tegulae fabulas etiamtum
in scena suisse celebratissimas, multosque alios comicos, maximam artem Vel nomine ignotos, praecipue lautinarum imitatores, partim praecurrisse partim aequales sui SSe, quorum sere omnium comoedias et Veteres et novas sano ignotae ignoti poetae tabulae praepositas esso non ita mirabimur. Duam multas tabulas vel propter hanc solam comicorum aemulantium et inter se concertantium multitudinem comoediarumque tum novarum tum veterum haud parvam 23 Duas Lindenbruehius do sollemnibus publicis Curulibns Aedilibus publico munere instituendi ex
Euanthi commentariolo de Tragoedia et Comoedia narrat quaeque Perletus ad Didascat. Adelph. Linden- bruchi praeeunte repetit, Curulibus et lebeiis permixtis nec distinctis locis et temporibus omnino distinguendis in medium prolata sunt. Priore autem utriusque Aedilitatis aetato non ulla unquam, neque Pr locorum diverSitate, munerum communi orat. CL hi baut Civilist Abhandit. VIII, p. 136 sqq. Heideib. 814.2, Sextum Turpilium, quamvis multo post Terentium mortuus sit, tamen iam huiu aetate fabulaS docuiSSe, maxime credibile est sex o quod orentius iuvenis sorme vitam finivit et Turpilium Senem Ddmodum mortuum esse tradit Eusebius Olymp. 169, 2 undo colligor licet, annum circa non3gssimum eum attigiSSe ob eamque rem utriusquo natales paene in eundem annum cecidisse. Hic Simile Aeeti et PacuVii exemplum in memoriam revocare iuvat. s. . . Voss. de Oet Lat. I, p. 6 q. Turpilium et ipsum cum Luscio Lavinio aliisque poetis comicis ad notissimum illum Terentii aemulorum gregem accensendum BSSe cum eoque de palma in poesi comica decertasso perquam probabile mihi Videtur.
45쪽
e ani similetiri fortunoni habuisse nins Et sano quam vari- ius orianae oausa a rerum statu derivari possunt Si aliter ovenisso ut Andria anno etiam diutius a pulpitia retard retur, si animo concipere milis, savilis fieri potuit, ut ipsi Aedilos anni M, siquidem hos Susionius o Hieronymus dicunt, altero huius anni dimidio statim post censuram auctoritate Cascilii a Terentio non Aimplicitor, sed oum conditione comoΘdiam emerent, qua, quum statis in reliquam anni partem Iudis sua cui quo fabula ex uberrimo promptuari launiam esset assignata, imperativo aliquo lud edendo quidem, sed ob aliquam rem non edito uterentur, et proximo anno 586 num alii essent magistratus, Andria censor et commendator interea demortuo, a poetis insignioribus et rabatis magisque Terenti commendatis quas darent comoedias prae Terentiana acciperent, ut has postero demum anno 587 sacris ogalesiis adornandis empta firmitor sit atque edita. uid quod tota causa vel ex ipso Andriae Prologo, ex Luscii Lavinii eiusque sociorum aemulations obtrectation et maledictis in novum poetam primamque eius sabulam, potissimum ex conviciis illis in notam illam fabularum contammationem satis et cognosci et explicari possit. Cur ad ipsam primam statim sabulam in Prologis scribundis operam abuti μ' coactus erat Terentius Num compertum habemus, utrum intra illud temporis spatium sollemnia, quibuscum ludi scenici iungi solebant, omnia celebrata sint, an nescio quibus obstaculis prohibita an iis saltem spectaculis, quibus Andria destinata orat, intermissa sint tan vero, si ludi revera acti sunt, datae sint comoediae ac non potius, causis quibusdam subito incidentibus, tragoedias an doniquo scenici quidem ludi ab illis sollemnibus sacris pro illo tempore abhorruerint Et ut nullam plano probabilem dilatae actionis causam ex temporibus
mente fingere, nedum eram exquirere possimus, tamen quum nihil sit quod vetet, ne aliquam certe eius rei moram suisso sumamus, praestat omnium coniecturarum Verisimilitudinem negare et consentanea rationis ignorantiam confiteri in eaque acquie Seere, quam novitatis quiddam audacius excogitare, quod illaesis Veterum testimoniis stare nequit.
At qua tandem, dicet aliquis, auctoritas est, cui Caecilium Statium iam anno . c. 585 diem supremum obiisse testani fidem abrogare nefas sit Hieronymus, qui quanta auctoritato sit et diligentia, quum ab aliis tum imprimis ab Osanno Anali criti. p. 45 de Livio Andronico, Naevio et lauto, etiam de Ennio p. 49 demonstratum esse videtur, ut si quis eiusmodi testimonium repudiaret, nodum solveret uno ictu. Sane, sed gladio, quo scilicet nescio an iusto levius, prout in rem est, quos nunc, Si quam opinionem Suste uiant, auctores tamquam locupletissimos adhibemus, nunc in eosdem, Si cui pinioni obsistunt, haud cunctanter uti solemus. Licet igitur aliud iam facile concedere nequo aliud negare velim, potissimum sine ulla dubitatione accipi posse, in constituendo morti Caecilii anno temporis rationes non accurato subduxisso
Hieronymum, qui fortasse, si illum annum olympiade vel Consulum nominibus designassei, olympiadom 53 4 vo Consulos . Claudium Marcellum et C. Sulpicium Gallum, i. e. annum ab U. c. 58 indicassot tamen in hac ro iniquior esso nolim in Hieronymum, quem perquam probabile est verba sua anno post mortem Enniit, perinde ac minus definitum illud septuaye-
46쪽
ninnses, quos tam diligenter exprimere μοIustrii, ipse i in animo habuerit ouod si statuerimus, caeciliua non ipso anno 'dio . o. 585, sed, si minus anno domum 586 ineunte soro saltem exitu anni M vita defunctus erit, quorum alioruisum e lubentius amplectemur, quod hoo anodo acilius componetur disceptatis. Sin euim Andria Caecilio paulo ante eius moriam recitata aut sub finem anni 585 Aedilibus in posterum annum designatis aut initio anni 586 iisdem
munus nuper auspicati sensoris auctoritate quidem commendata, sed quum novi posta fabula ac tanta nobilissimarum sabularum copia esset, sive quidquid impedimenti e rebus doducti cogitatur, solummodo a magistratibus unius anni non aecepta, Verum a proximis demum Aedilibus a. 587 Fulvio et Glabrione, empta primumque Ludia Megalensibus data est.
Iam vero quaecumque morae causa est, sententiae noBuae maximus eumulus accederet, si
quod possemus, vellemus Andriam enim non alio anno neque aliis ludis neque Aedilibus neque Consulibus, quam quibus Titulus testificetur, Vere esse primum actam et omnia Duebneri
l. l. , aliorum conata plane infelicia videri, quum e summo Scriptoriam, quamquam non interpretum mente, de certa quadam ro consensu, tum maxime ex ipsorum hominum doctorum, intor quos, licet non omnino sustragetur, etiam Benset usu L, quae communiter valet eius si quam dicimus interpretatione evincere OSSemus, niSi Veritas Vetaret, qua OStulante omnes praetor unum
S. Petitum l. l. quem vero, licet rectum perViderit, iam pridem missum secerunt, errasse haud infitiandum est. AEtenim Suetonius in Vit Terent. 2, Donatus in Praelat in Andr et Hieronynius in Chron. Euseb. Ol. 155 3, ac Donatus quidem do Andria actionis anno, coieri auto de huius
fabula recitation sivo censura loquentes, quum uno quaSi ore Pronuncient prima. lndria, a Viris doctis ita intelliguntur, ut Vocem prima, quam in triplicem sensum interpretari poteris, ad primam tabulae per se Spectatae actionem. i. e. ad primam inter suas actiones referri velint uam quidem explicationem si admitteremus, sententia nostra de confirmaretur, ut non aliter quam summa cum temeritate, qua cunctorum rei nostra testium conspiratio reprobaretur, posset infringi. Nam quo Donatus, cuius Praefationes in Terentii comoedias, ex illa quidem argumenti parto Didascalias tantum non ad verbum descriptas reserentes, aut ex his ipsi aut ex primitivis rerum scenicarum monumentis, quod quidem propter reliqui argumenti rationem et nonnullam accessionem gravissimam, quum utrumque ab eo ιioso excogitatum haberi Vix possit, multo propius a Ver abesso videtur prosectas esso contendimus, in raef. in Andr. nos
perdocet: Haec Andria prima aeta est audis Megalensibus. M. Fulmo et M'. Glabrio Aedilibus Curulibus, edita M. Marcello et Cn. Sulpicio Coss. uae hic a Donato traduntur,
quum ab Andria Titulo omnino non disserant nisi una gravissima voce prima, certe non temeris nec de suo addita, mi haec ex mento auctoris significaret, quod communiter Volunt, primum: zum erstenmal, huius ipsius additamenti auctoritate do primae actionis illius ann controverso Satis praeclaro in nostram gratiam deciderent.
47쪽
i,his SMneam undis hilo rinationem mitis Rum aeque saeta eodemque inre aliam anbstituero postas qui tu. -- primam C quatit Terentius omnino Reeeit, tabulam designet, nisam esse, primos statim adspeetu vel ex Suetonii loco supra allato com eitur. Suetonius enim si subtilis. oce primam Andriae otionem intellegi voluisset, nihil aut saltem inane quiddam uolaisset, quum ho certe per B intelligatur; nam anis Mundam vel tertiam actio m Aodiles sabulam Epoetatam satisquo notam Caetilio recitare Terentium, an non erat quod iuberent. Duorsum igitur adteoisset prima, quod nemo non ipse cogitasset Neo Voro Hieronymum, qui in re parcius quidem narrata, undecumque traxit, iisdem sero e bis sns sit os Hieronym supra l. J ud voluisse, in oculos incurrit. Atque idem in Donatum cadero nemo negabit, qui noverit, Suetonianam Terentii Vitam pleniorem en incompendium redegisse. Duamobrem, etsi Tranquilli narrationem, id quod etiam vanum suisset, num istam rem iam in Vitae compendio perscripsisset, quo non pertinebat, ibi non retulit, amen cum eadem illa voce apud eum redeunte eadem quoque ratio redire et quasi resonare videtur; et si sorte ex ipsis sontibus Donatus cum Suetonio ut alias ita hanc rem deprompserunt, tamen rei natura et argumenti vis manent. Verum Donatus ipse omnem dubitationem tollit in ceteris ad Terenti fabulas Praelationibus, ut in mes in Adelphos, in Hecyram, in hormionem, ubi perspicue declarat, quo sensu accipienda sit numeri notatio. Nusquam enim indicat, non magis quam Didascalia idque planissime, quidquid contra
dicitur, praeter unam Hecyram, cuius ver rei quam alia omnino ratio sit, extemplo edoce bimur, nusquam igitur in Praelati indicat, nota vice eadem sabula sit acta, sed quotoloe sive quota inter ceteras Terentii comoedias tabula aliqua et iacta et edita sit temporis ordine. Duo vero maximi momenti est, cum Donato consentiunt etiam Didascaliae in hac ipsa re ab eo diligenter redditae atque expressae, ea quidem, in quibus idem eadem notione non ea, quae Benseio, quamquam quodammodo ambigenti, aliis placet, male quidem et in maximam totius rei perturbationem, indicatum reperimus, velut in Didascal Eunuchi cs supra Annot m), hormionis, sive Donatus his Didascaliis in numeri designatione adstipulatur, ut Dida- Scaliae Phormionis, sive refragatur, ni Didascaliae Eunuchi, cuius quidem rei quae sit ratio, infra cognoscemus, tamen diversa designandi ratio, quarum una notis, altera vocibus utitur, diversum in ea re sensum habere non potest. Atque adeo ab Edd. Ven exhibetur in Titulo Heautonti morumen aperta quum verborum Donati me prima acta est, tum numerorum, qui in itulis
Sunt, quasi explicatio, vocabulo pro nota posito: ACTA TERTI pro ACΤΑ ΗΙ et quod maius est, in et Cod. Petr Danielis legitur pro illis Donati verbis me prisna acta est Lud Messa e me prima facta est, et Lud MessaL aique in itulo Eunuchi in Od. Bemb. pr ACTA H. FACTA SECUNDA, quod non recto interpretatur Bon ius, qui ad Didaseat. Eunuch et in rae quid in hac re rationis sit v. facta, acta, edita, imprimis quam Vim habeat Verbum edendi, decipitur, quum edere non aliter quam dare do Aedilibus valeat non do auctore herauueben9, perinde ac Boihius ad Didascal. horm. sallitur, quia in quaestione
48쪽
chronolqgio iri ribi inter i utrum sabula mola an acta, datu tedua audiat a quodvis adactionem, ad tenapua ηsertur, ius Iuno actus Deione d poeta, illiu agendi de hipiri sina, da adi et odendi do a vatibus vel ludorum furatoribus, uinea eiusdsm temporis cauni
emo cogitentur. uapropter aienus quidemi ibi resert in Maso. Eunuchi eum, Bombino facta legamus, an cum reliquia libria acia arius id ipsum est, unde in singulis nidascaliis mala videtur haec lectionis varietas. Itaque in Didaso Phor , ubi auriptum est FACTA
EST IV. in eam quidem parto id m valeret ACTA EST IV. et vice versa in Didas Eunuchi, ubi invenitur ACTA II., si esset FACTA II., et si Didasc. Heautontim haberet FACTA III. pro Α ΤΛ II Nunc enim non quaerimus nisi de re; do verbis alia est quaestio eaque oriticado vera lectione quid genuinum sit, acta, facta, data an edita an Mius, quae nostra est sententia, Titulorum scriptor vel scriptores, quicumque suerunt, quae OV quaesti est, ipsi verbum variaverint, ut in hon Titulo scripserint acta, in illo facis modo data, ut infra inuocyra Titulo videbimus, modo edita, ut alias Ostendemus a Per Se patet, in unaquaque Didascalia, si qua est illorum verborum arietas, quod ex iis auctoris esSe Videatur, praecipu Veterum exemplorum auctoritate diiudicandum esse. - duae vero consectioni et actionis notam exaratam non exhibent Didascaliae, ut Andriae, Adelphorum et Hecyras, in iis primitus exaratam quidem eam fuisse, sed postea esse exstinctam contendero vel propter numerorum litura aut depravationis facilitatem nullus dubito atquo levi opera iumposse resing tum debere sentio, et quod apud Donatum in raelati ad illas fabulas haec notatio, numeri vocabulo quidem reddita, et quod in ceteris Didascaliis Eunuchi, eautontimorument, hormionis reperitur. Vid aliud litura exemplum luculentum supra Annot. 20, et depravationis documentum in Titulo Hecyra infra recognoscendo. Neque ambig dum est, qui ex Titulis ipsis aut ex alio quodam de rebus scenicis scripto uterque, et Suetonius et
Donatus, illud iudicium trahere non tam potuerint quam revera traxerint. Praeterea autem quemno ad SciScimus, verum esse nota illius sensum, non quem etiam Duebnerum ex additamento Suo, quod paulo post iudicabimus, accepisse apparet, sati comprobatur Vel Verbo opposito,
quod plane non aliam nisi nostram interpretationem admittit, o facta est, ut facta est IV in Didas c. horm. facta secunda in Didasc. Eunuch in Cod. Bemb. et apud Donatum in raes. in Hecyr. factaque et edita quinto loco. Neque si duas Andria actiones , quam ad rem descendere et Suetonium, Donatum et Hieronymum vitii insimulare Duebnerus cogi ιur, hi Scriptores inter Se contulissent, primam, sed priorem scribere debebant. Sed etiam quod in una Hecyrae Didascalia primo, secundo q), tertio, quae sane ad repetitas eiusdem fabula cum ceteris non comparatae actiones spectant, legitur, id quum plane aliud sit et quo singularis huius solius ex tabulis erentianis fortuna singularesque ipsius repetitiones et pericula distinctiora sint, r0rSus25 0uod ad hane quidem rem nihil me it, seeundo depravatum esse, paulo post demonstrabitur, ubi de Myrae Didascalia in pristinum restituenda agitur.
49쪽
Domina ipsa it a memio riuruim narrat in Commentari a Myri risi illit., ubi vomaeribiti Raες primo, non prima, is su - νοε lsa via μι- ter ιio ad postremum inre ducis, pariter atque Hecyra Didascalia non numeri notas, ut ceterae omnes, in quibus illud notatur, sed verba habet contra in Praes ad eam ipsam Hecyram expresso et eadem illamonio dieit, eam sabulam factam et oditam esse quinto MN, quod, ut et hi velut per transennam dieam, quemadmodum multa alia hoo genus, illum non de proprio sumpsisse, sed ab auctoritate aliqua mutuatum ess animadvertere Pergimus, ut cur hoc Donati testimonium S. Potitus L l. quovis pacis damnaverit, nihil iusta quidem causa nos deprehendero lateamur Ceterum hae et alia res, quae ad comoediarum Terentianarum Didascalias et Prologos Donatique Praelationes pertinent, inter alia sane etiam quomodo, quae sive reipsa sive o speciem sunt, quum maxime notationum, de quibus modo dicebamus, inter Didascalias . Donatum diversitates, sint tollendae cos. Bens. l. I. , tempore su copiosius tractanda sunt.
Unam ex illis quaestionibus hic uno volui digito tangere voluimus idque eo solo sonsilio, ι
quam Suetonius, Donatus atque Hieronymus sub v prima Bontentiam subiecerint, demonstraremus, nimirum ordino sive tempore primam esse Andriam et sactam et editam, rationo reliquarum quinque Terentii comoediarum habita; simul vero ut Vel his paucis Duebnerum convinceremus, non recte facta esse, quae non solum in Titulum Andriae, sed eo ipso etiam in ceteros Terentii sabularum Titulo secerit. Etenim ut taceamus, quanta sit communis inter auctores nostros praecipue vero inter Donatum et Didascaliam Andriae, quam paulo anto ostendimus, consensio, modo universam Titulorum nostrorum rationem acutius circumspexisset, certo pinionem non concepisset, dissicultatem chronologicam, qua Andria Titulum laboraro putabat, levissima removori posse mendatione: DITA II. M. MARCELLO rel. ita quidem, ut nota u. secunda Andria actionis significationem attribueret contra eiusmodi notarum in Titulis usum. Sed ut revera aliquid tale exciderit, nescio cur eam ipsam notam . statuere opus sit profecto enim eodem iuro IV., quin etiam re accipere liceret, quod aequo lacilo fieri potuit, et ut intercideret utrumvis et ut Andria intra biennium a Duebnero sumptum ter Vel quater ageretur. Ac quod permirum est, Vir Cl. non percepit Osannum in Anali criti. p. 144, minime Vero obscurum, adeo errore captus, ut id ipsum suum esse crederet, quod Osanni est, quippe qui non alteram Andria recensionem, sed alteram fabulae actionem manifesto constituat, ita tamen, ut Didascaliam neque attentandam esse censeat neque ipse attentet. osannus autem in eo errasso nobis videtur, quod ut controversiam tolleret, non secus o Duebnerus Didascaliam ad secundam sabula actionem referri iubebat. Num vero ex rologo Andriae nostrae altera actio, ad quam illo spectet, probari possit, id si deligentius examinaro opera pretium ore duxeris, nihil aliud profeceris, nisi ut revera eum ad primam pertineris concedas. Ostremo sano praestare Duebnerus largietur, Didascaliarum auctoritatem ea, cuius
Freinshemium Suppl. Liv. L. XL in loc L. XLVI. T. XII p. 613 ed. Drahenb redarguit,
50쪽
me Galli iis divorsos annos ineidoro manem non prius quidquam in Didas lia muta,ltimarii, ρο- illud osto Meriaris nequo eam saetis affirmare lites, omnino i Didasealiis Constilum a-um in annum Aedilium plerumque non quadrare, aut quod omni et verisimilitudine Margumento earet, Gnsulum nomina posterior demm tempore esse subiuncta et ab initio tautum Aedilium nomitia in fronte suisse inscripta. Nam ut ho uno oecurramus, num Aedilium nominibus a Romanis definiri solebat annus, quo aliquid actum esse indicandum erat an illi monumeniis principio defuisse putas temporis designationem meque laris eo eonfugiendusa est, ut duarum Didascaliarum confusio statuatur; si enim duplicem Andriae Didascaliam neque
ante Donatum neque eius aetate suisse supra alio quidem Verbo recto declaravimus, atque ut vero una suerit, ex Donati et Didascaliae consensione ab omni parte unanima praeter unam voculam, cuius qualis sit ratio, iam cognovimus, haud ambiguo emcitur, postea duas exstitissis quis est cui credibile videatur V autem duplicem Andriae Didascaliam fuisse non ullum indicium apparet, sic in ceteris quoquo Terenti Didascaliis nullum eius rei Vostigium deprehenditur. Contra vero etiam triplicem habemus, qua quidem est Didascalia Hecyras, sed quasi in unum redactam, quam statim vidobimus rectis lineolis a nobis in tres distinctam. Hanc videlicet singularem nonnullarum Didascaliarum rationem, ab iterata comoediarum, quas semel vel bis, ut Hecyra cecidissent,
prosectam, eo nomine, nisi Omnia saliunt, solam suisso consentaneum est, et in hoc uno gener exstitisse facito largiemur numero plures eiusdem sabula Didascalias, sed eodem illas in unamquamque sabulam tempore et ab uno eodem quo auctore, ita quidem qualis Hecyrae Didascalia Si singulis rebus congestis compositas, ut ex eo modo, quo ea ipsa comparata Si Per- Spicitur. Alter autem nomine nunquam plures quam unam cuiuslibet comoediae Didascaliam Scriptam esse vel idcirco planum videtur, quod nihil inierorat nisi ut d prima sabula action Didascalia conscriberotur ad ius rei memoriam posteritati tradendam, non ver de posteris actionibus, et quod de prima plures inter se magis minusve diversas principio literis consignatas cogitar inutile est atque inano, praeterquam quod posterius quidem exorta Sunt nonnullae singularum rerum varietates de iisque inter veteres viros doctos quaestiones diversaequ Sententiae, velut de ludis, quales supra cognovimus, et qua sane rursus in diversa iterarum memoria, sed minime a Didascaliarum primordiis derivanda, positae sunt. uibus de rebus accuratiora magisquo confirmata iam nunc pernosceremus, si hoc loco in singula argumenta inquirere liceret. Ita enim reperiremus, qua Vera atqu propria apud Romanos in re cenica fuerit notio v. Tituli, cuius mentionem faciunt Suetonius in Vit. Terent et Donatus in Fragmentod Comoed et Tragoed. quomodo Romanum Titulum ab origino comparatum fuisse ex his ipsis nuctoribus liqueat, potissimum oro e Donato, qui, quod maximum est, in ea ipKairaelationum
ad Terentii sabulas parto, ubi Titulum exponit, non magis voce Tituli quam Didascaliae semel