Viri eximii Petri Puteani, regi christianissimo a consiliis et bibliothecis vita. Cura Nicolai Rigaltii

101쪽

98 HENR. VALESII ORAT.equi , tot currus , tot famuli quotidie praestolarentur. Tanta porro hujus M usei fama non modo per universam Galliam, sed per omnem fere Europam longe lateque disiuia est, ut quicunque ex Italia, Germ nia , & ab ultimis usque Septentrionis nationibus huc advenerunt, ne quaquam existinaeiat omnia hujus civitatis ornamenta ac decora ab se

esse visa, nisi in hoc praestantissimum Muscum ingressi sint. Quod quidem Vocare soleo asylum ac perfugium literarunt. Nec falletur meo quidem judicio , quisquis illud appellare voluerit commune quoddam Vinculum omnium cruditorum. Etenim

homines in omni genere doctrinae praestantissimi, Philosophi, ac Ma thematici , Theologi quoque , oc

102쪽

IN OBITVM P. PUTEANI. 99 Philologi, historiaeque & antiquitatis peritissimi ibi quotidie conspiciuntur. Nec ad formanda hominum ingenia quidquam excogitari posse utilius hoc consessu puto. Quid enim aptiu) ad judicii vim exacuendam , quam multiplices de qualibet re proposita audire sententias hominum doctissimorum, oc qua quisque via ac ratione ad veritatem investigandam feratur , inspicere , & ubi

aliorum sermones ac sententias Cum tua ipsius ratiocinatione contuleris,

quantum tibi adhuc ad perfectam intelligentiam desit, videre ξ Olim a Ptolemaeis AEgypti Regibus' Mus eum cum locupletissima bibliotheca Alexandriae exstructum esse legimus, in quo homines eruditi Regiis stipendiis alerentur. Itaque hanc

103쪽

nion Philosophus appellavit, quod in eo loco doctissimi viri tanquam

altiles aves in cavea saginarentur. Sed hoc P canorum Muscum Alexandrino illo longe praestantius mihi videtur, tum quod multo maiore doctorum hominum frequentia Celebretur, tum praecipuo quod non modo omnis eruditionis copia , sed ctiam rerum civilium non vulgaris notitia ex hoc nostro percji possit.

Quod igitur otium s Auditores ornatissimi ' hoc Petri Pateant otio

amoenius unc 'am saac, quae tranquillitas beatior , quis secessio sili cior 3 Mihi certe ne ipse quia tem si

usquam sunt, fortunatorum insulae fortunatiores videntur. Conserat nunc qui volet aliorum , atque in pri-

104쪽

1N OBITVM P. PUTEANI. Iot primis Senatorum inquietissim as occupationes cum hoc otio Pettiruleatani, & quantum intersit inter utrumque vivendi genus , intelligat. Illi

totos paene dies in curia sedent audiendis litigantium clamoribus OC cupati ilHic doctorum hominum se monibus quotidie fruebatur. Illi c6ntractuum, testamentorum, & hujus modi instrumentorum Gemplaria ,& taediosissima causidicorum scripta assidue in manibus habent: Hic Vctera historiae nostrae monumenta cum summa Voluptate lectitabat. Illi litigantium jurgia disceptant: Hic

de libris δί operibus cruditorum Virorum sincerε atque integerrime judicabat. Illi ex aliorum contrOVersiis privatum sibi quaestum Comparant: Hic ex studiis suis nihil prae-

105쪽

ioi ΗΕNR. VALESII ORAT.ter decus & gloriam patriae captabat. Illorum domus procuratorum,

& litigantium turba : hujus lectissi

morum hominum frequentia redun

dabat. Quod si fortasse penes illos

gratiam, auctoritatem , potentiam residere quis dixerit, ne haec quidem omnia Petro Pulcano defuerunt. Vixit enim tanta auctoritate privatus quanta vix unquam ullis in summo magistratu constitutis fuit. Itaque qui honores initio refugerat, ab hOnore ultro ambiri videbatur. Cujus commendatio apud Iudices, & tam Senatus quam ecclesiae Proceres plus valuit, quam suffragatio Petri Puteani t Quis ex ipsis aulae Proceribus ejus notitiam non appetivit t amicitiam summo honori non duxit Z V rtim ille tanta gratia atque auctor,

106쪽

. tale nunquam ad ullius noxam atque injuriam , scd ad aliorum com . modum atque utilitatem semper est. Usus. Possem plurima hic exempla prolixae illius erga amicos beneficentiae Vobis commemorare , nisi hoc. facto plurimorum qui hic adsunt onerare verecundiam viderer. Praestat igitur ut privata unicuique beneficia narranda relinquamus, maXime

cum in referenda gratia nihil sit grato animo eloquentius. Illud autem insigne beneficium , quo me priV tim ei obstrietum esse in ipso oratio- . nis exordio sum professus , a me si lu-.bet, accipite. Meministis adhuc tem poris illius acerbissimi, cum Publicani genus hominum rapacissimum, sic alienis opibus inhiare selitum DOVum atque inauditum quoddam

107쪽

io HENR. VALESII cγRAT. exactionis genus eXcogitarunt, quod collationem divitum appellabant. In hunc divitum numerum relatus est inter ceteros Carolus Valesius pater meus, Vir qui suo semper pa

trimonio contentus ViXerat , nec

nummum ullum Regiae pecuniae Contrectaverat. Imperata est ei non modica vis pecuniae,quam intra paucissimos dies solvere jubebatur. Ea res non mediocriter animos nostros conturbabat. Itaque ego Hadria nus Valesius frater meus quod unum poteramus, querelas nostras ad amucos detulinius , inter quos Puteani fratres principem locum obtinebant.

AEgre inprimis hunc casum tulit Pe trus Puteanus , tum quidem nihil dixit. Sed crastino Illustrissimum Senatus Principem Matthaeum Mo-

108쪽

IN OBITUM P. PUTEANI. Iosiarum adiit, quocum ipsi summa familiaritas intercedebat ; virum in tantum prudentiae , reliquarumque virtutum fastigium evectum , inquantum se se efferre humana mens potest. Causam ei sui adventus aperit , facinus indignum esse inquit ,

nos, quos literarum merito tutos esse atque immunes decuerat, hocca

lumniae genere vexari: depellendam esse a nobis hanc injuriam.Tum MO laeus, ut est ad bene de literis meren dum promptissimus , id se effect rum pollicetur. Nec mora Puteanus famulum cum epistola ad nos mittit, monens ut statim a prandio ego, εί frater ad Praetorium illustrissimi Praesidis pergeremus. Excepti a Molaeo cum summa humanitate , inductionis nostrae libellum, cujus CXCm

o iii

109쪽

1o6 HENR. VALEs II ORAT.plar ab apparitore nobis editum fuerat , ipsi obtulimus , patrocinium ejus implorantes. Ille accepto libello nos bono animo jubet esse, se id quod po ebamus, a Praefecto Regalis aerarii facile impetraturum. Vix biduum intercen erat, cum Puteanus libellum illum ad nos remittit, Praefecti aerarii manu subnotatum, mandantis uni e judicibus, quibus ea jurisdictio a Rege commma fuerat, ut nos hac indictione liberaret. Idque intra paucos dies incredibili celeritate Compilatum est: tantum pondus habuit commendatio Petri Puteant. Et magnam quidem eo nomine gratiam illustrissimo Molaeo, non minorem tamen Puteano debemus, ino

bis praesentissimum illud ac potentissimum Molari patrocinium. conmciliavit.

110쪽

iN OBITUM P. PUTEANI. Io 7 Quemnam igitur Puteano nostro parem unquam eXtitisse censetis , quem tot tantisque animi dotibus ornatum Z Nisi forte Pomponium Atticum conferre lubet. Hic eriimperinde nobili loco natus, cum nullos non magistratus Romae assequi posset, tamen ab honoribus constanter abstinuit, otium suum in literis, & in historiae Romanae, nobi liumque familiarum cognitione traduxit. Par etiam in utroque beneficentia , nisi quod Atticus plures pecunia sublevavit, PuteanUS vero tantum gratiL Est autem tanto majus gratia quemquam adjuVare, quanto

plus plerumque gratia ericitur quam pecunia. Et pecunia quidem adiuva re inferior superiorem potest: gratia nisi stiperior non potest. Ceterum