장음표시 사용
21쪽
pes , ne sermone, habitu , moribus dissoluti , ne stagitiose quid agamus, quod vel nos solos commaculet de in summa simus boni viri r ut Me praeceptum sit generalius , quam ut sub terminis iustitiae particularis concludi possit. Alia duo pret
cepta concernunt agentem , ut est civis,
et pertinent ad justitiam particularem :sunt enim velut a , dc extra se agunt, ne scilicet laedamus alterum , per damni alicujus quovis modo illationem , situm cuique tribuamus , puta rem , cuique suam , quam possidemus vel tenemus, -l debemus; virtuti praemium ec hon
rem ἔ vitio poenam Ac supplicium. Non inconcinne positist dici posteriora duo praecepta explicare primum , ut sensus Ber Praecepta juris sunt in universum rhoneste vivine, per omnes partes honestatis etiam in his, quae justitiae non sunt: verumtamen in his principaliter, sed per consequentiam , dum scilicet id agitur, ut reliquis partibus praestandis suum cutisque tribuatur , quod illis violatis alteri
controveniretur , ut honestas omnis reliqua , quae hic praecipitur ad justitiam,
tanquam ad summum finem reseratur.
Hujus studii, inquit Ulpianus , I. δενὶ r. F. 4μν a. b. t. id est disciplinae , sive ari injuris , duae sunt positismes , id est, capita sive genera, aliud stilicet P. hii eum , aliud privatum. Quae partitio potest videri a fine petita , quem intendit jus, qui est duplex, procurare sei licet de
publieam utilitatem dc privatorum com
Publieum est. quod ad statum Reip. Romanae spectat, consistens m sacris, in Sacerdotibus, in Magistratibus , quorum pleraque antiquissime jure pontificio tra abantur, cujus hodie nec vestigia quidem extant.. Consistebat δc jus publicum civitatis in isderibus, pace, de bello ; nee non in auspiciis, augurum re auruspicum disciplina ; quae paulatim collabi ecep runt , ct per Christ anam religionem ex toto sunt sublata. Privatum , quod pertinet ad singulorum utilitatem. Ubi nimbique recte subintellexeris, principaliter deprimarior nam secundario di per quamdam cognationem, quod publice est utile, di privatim prodest, iste converso, quod concernit singulos , in umverim redinis dati eum re pnesicae intersit , habere Imcnpletes & boncri cives civium vero; ha bere bene constitutam Remp. Privatum jus tripartitium esse subjungit 23 ibi Ulp. triplicem ille, unde dimanat so tem adsignans , quem ponunt praecepta naturalia, gentium, de civilia, pro triplici
hominis consideratione , qui vel consideratur ut animal, dc eo respectu se con-λrmat naturae, ejusue praeceptis ; vel ut homo, de aceommodat se juri gentium, vel ue civis, dc sequitur jura cujusque civitatis . Fit autem mentio ab Ulp. tantum juris eri vati, ex ipsis λntibus desumpti: ' ut videri possit non esse eadem prin-eipia juri publico . Quod aliquibus non placet, inter alios Rudolpho Agricolae ,
5ώ. 2. do inveni. e. s. cui eontentit Ant.
Vacca ad a. I. r. in qua Ulp. dum dicit, privatum ex istis praeceptis collectum, adserie, non negare, publicum ex itidem fluxisse Bntibus, ae rationem hoe velle, ideoque eius mentionem omisisse , quod de eo aerii rus non esset, vel nonni si obiter . Sed dicendum Ulp. principia , quae juri privato adscribit, publico negare . Quod non potest videri manasse ex jure naturae , quod etiam ad bruta pertinet , quibus nullae civitates , nulla sacra , sacer dotes, magistratus, quae juri publico attribuuntur ἔ non etiam ex jure gentium aute ivili, eum pro usu dc commodo populi Romani jus civitatis , quod publicum est, paulatim sit constitntum. Et Θamvis religio erga Deum sit ex sure gentium, ut,
mox dicemus; ritus tamen, caeremoniae , sacra, sunt curusque civitatis ac nati
nis, uti & qualiter Deus colendus, cujus singuli diversam figuram dc cultum sibi fingunt: ut tantum communis si gentibus universa quaedam Dei cognitio. Vide
de iure is eos Deeiis. Axiom. 26. Colin lectum itaque jus nostrum civile ex tri bus istis λntibus, naturae , gentium, de ciuilis. Ius naturae sive natura deseribit idem
Ulp. quod natura omota aut maria docuit.
Quae definitio non paritur exiguam difficultatem e tum quod jus in brntis consti tuat, quae sunt expertia dc juris injuriae. ut pote ratione carentia . IV. ω D s. quadrv. paver fecisse dae. tum quodlmalo distinguatur a iure gentium. Verum non meretur Iunis aliquam reprehensim
22쪽
nem. Nam ad prius quod atthlet, quando eum brutis commune dicitur jus naturale noti accipitur sormaliter quoad rationem juris ac legia , sed materialiter quoad opera, quae sub Lale jus cadunt, quin omnia sunt hominibus cum brutis communia , ut patet ea subjunctis exemplis de conjunctione maris & sne minae, procreatione . educatione molis , quae naturalis convenientia deservit ad explicandam in homine ἐivinam rationem juris. Nam lex naturalis generatim sumpta comsistit in dictamine rationis naturalis, quod interdum est ex inclinatione generis sive naturae sensitivae. ut sit ; interdum vero ex propria inclinatione naturae rationalis, ut talis : dc secundum has duas rationes distintuitur jus naturale anquam CUMMmune brutis, ex parte scilicet inclinati nis . in sua sundatur, a jure gentium.
od objici posset, juri gentium adseribi,
vim vi repellare, L ut vis . 3. b. t. Cum tamen sit animalibus commune, mox ubdebimus, quomodo accipiendum . Quantum ad secundum , patet ex dictis non
posse videri male distingui a I. C. jus
gemitum, quod proprium est hominum a iure naturae , quod absolutam appestati nem juris naturae retinet dc seneraliori significato sumptum etiam brutis commune est: aliud vero tantum promum h minum , multa e tinens juri naturali
dissonantia , ut servitutes, distinctiones rerum & alia: quam distinctionem agnostis & D. Thomas a. a. quaest. I . dc alii. 2s Recte itaque I. C. ait, Ius naturae. quod natura omnia animalia docuit. Nam jus istud non solum humano generi proprium est . sed omnium animantium ,
quae in terra marique nascuntur: vivemus enim caetera quoque animalia ejusdem imris peritia, aut ut alii legunt, perita censeri , id est judicari & aestimari. Ut semius sit: Ius naturale est jus, quod vers tur circa ea , quae bruta appetunt solo instinctu & inelinatione naturae ; hominesus autem jure & ductu rationis . ' Quod non ita accipiendum, quasi quidquid homines& bruta faciunt, si juris naturalis I fieenim edere, bibere, dormire & similia es.sent dicenda juris naturalis: sed ut quae homines jure faciunt , eadem si quoque bruta faciant , dicantur fieri ab hominubus jure naturali : ut juris esse debear,
quod naturale jus esse volumus ; ut jure naturali quod fit , debeat dc naturaliter fieri & jure. Sie naturaliter Ec jure homines eorpora commiscent ad procreationem prolis ; edunt, bibunt, dormiunt
naturalἰter tantum. Ita ferre Ant. Govean. I. Har. east. I9. Adde Iac. Re es. r. Var. cap. I. dc Greg. LOPm .animad. J-.ωρ. 2. ' Hinc tamen non recte conjunis arctio promiseua licita esse arguitur e nam ut asque desectu ab initio homines soliti fuerint corpora commiscere: postea tamen , partim jure gentium, dictante ratione,
partim jure civili re moribus restricta fuit
illa commixtio, ut quatenus mala est, non
possit diei eue juris. Quo facit quod subia
jungitur, quam nos matrimonium appetialamus ; ut indicet jurisconsultas conjuniactionem extra matrimonium non esse Iicitam: quod omnino respondet sacris litteris Conjunctionem itaque istam natura est machinata, id est, Deus omnium reis rum parens auctor , rector , ' quo et tam afflpectat educatio prolis ad quam bruta naturalis stimulus tam admirahili cum curi impellit, homines Vero ratio, donee i si sibi providere potest, L F quis a Lbeis ris s. s. Sed si filius T. ius ast at D. Liber. quae obligatio vice mutua obligat liberos , ut parentibus indigis alimenta pro rent, d. L 3. F. Sed utrum . . l. r. yi L eompetens a. de M. Iiberis . CHuie iuri recte adscripseris defensionem a vitae de eo oris contra vim dc injuriam; quia illa actio est brutis animalibus comis munis, de ex naturali inclinatione ad propriam conservationem P venit : nam ut generatio provenit ex inelinatione naturali adeonservandam speciem, ita propriad νααι ex innata mminatione , ad eonservandam propriam Vitam Sc proprium esse. Unde Iurisc. in L itaque g. hserentiam q3. s. qui *m mm i f. ad Lia qui . dicit naturalem rationem permisistere adversus periculum se defendere , oiamnesque leges de omnia Iura permittere,
vim vi repellere . Ut videri possit , L uevim. y. m. t. idipsum mali attribui iesigentium: nisi dicamus id ibi juri gentium
attribui, non cum exclusione juris naturae , pro quo saepe in Iure nostro accipitur , ut aperte patet ex. I. bona fides rLimnis. in vinci . Quae inelinatio brutis recte diceriar Communis, δc juri natura: vere adscribenda . nullam enim animal
23쪽
tam infirmum, quod vim propulsando se
suaque non tueatur in quem finem dc habet arma sibi a natura attributa .so Ubi quaesitum: Si per injuriam contra
leges aut bonos mores animadvertere in
quempiam Magistratus velit, an ei obsisti possit ; Quod plerisque minime visum , ne seditiones & turbae fiant: praesertim si alii sint superiores Magistratus vel Princeps , ad quos confugias, quosve appelles, L non est singuos i76. de R. I. Quod si ad potestatem superiorem Hovocatumst, & Iudex nihilominus linique exequi sententiam pergat , nec in proximo sit , quem provocaveris , siquidem reparabilis injuria non est, resisti posse dictat ratio,
can. non rnferenda 8. xx III. quaest. 3. varr. Lib. I. var. Reso . cap. 2. n. II.
Si reparabilis injuria fuerit , nequaquam id licebit.
3I Servandum autem Moderamen inculpatae tutelae in hac sui defensione hoc est, ut aliter periculum quis evadere non posist . mcd etiam ponetur in proscripto, id est bannito, si se defendat contra aliquem de populo : nam ut possit videri injusta illi defenso, cujus est offensio justa,
non tamen continuo sequitur , ut exceptio ei denegetur , in quem actio constituitur, ut recte tradit Salomonius conistra Bartolum.
a Ius gentium idem Ulpianus describit eo se id , quo gentes Fumanae utuntur. Quod in eo distinguitur a naturali, quod illud omnibus animalibus, hoe solis hominibus
inter se sit commune; constitutum ex naturali ratione, ut ait Carus L omnes boetis. Quod naturalis, inquit , ratio inter homines constituit , id apud omnes praecipue custoditur, vocaturque jus gentium, quasi pro jure omnes gentes utuntur. Ut& hoc naturale dicatur, quod natura inmnes dc solos homines docuit , 3. Iurautem 1. vers. quod vero institui. de iure natur. quo modo dc saepe pro jure naturali usurpatur . Ad quod duo requiruntur, scilicet ut 8c ratio illud suaserit, d. vers. quod .ero; dc postea sit receptum pro jure generali, Omnium gentium consensi ne: neque enim satis est, naturali rati ni quid convenire, ut continuo juris gentium esse dicis.
3 Distinguunt vuIgo Interpretes jus naturale in Primaevum sive Primarium , quale vocant' id, quod hic dicitur naturale, &' Seeundaevum , sive Secundarium quod cominmuniter jus gentium dicitur, proprium humani generis . Hoc rursus in Primarium de Secundarium dividunt: Primarium id statuentes, quod initio erratis hominibus , duvina quadam vi inditum est: Secundarium vero quod homines sibi ipsi postea cons mi uerunt: qualia sunt dominiorum aequisitio, regnorum institutio, bella, servitutes. Quae distinctio nimia quidem subtilitate
excogitata, obscura tamen docendi rati ne incommoda , nee textibus juris ita consonans ; cum revera nonnisi unicum jus naturale proprium hominis appareat, quod jus gentium appellatur, a quo omnia ista paulatim processere : nec rationi, quia constat rationem naturalem , quae constituit jus gentium , tempore , non Variari, ut recte sensit Covarr. in ea peccatum p. a.
utri istam distinctionem rejicientes , &eum iis Valascus de iure emphat. quo.
Huic iuri recte Iurisconsultus in I. -- 3qluti a. boe titi adscribit religionem ergamum , id est, cultum Dei quod verbum a relinquendo aliqui deducunt, quod sacra eius sint ordinis, ut ea nemo attingere audeat: alii a relegendo, quod qui religi ne ducuntur, eligant omnia, quae ad De cultum pertinent; alii aliunde. Recte autem religio erga Deum juri gentium ad stabitur, cum nulla sit gens , quae non habeat innatam Dei cognitionem aut ut ait Seneca de Deo opinionem insitam, nec tum adeo extra leges moresque proj cta , quae non aliquos esse Deos credat , quamvis diverss eos induat formis, etiam animalium dc circa veram Dei cognitio nem dc cultum pleraeque gentes errent ac varient, atque in orbe etiam Christiano. proh dolor; non pauci , si non verbis, saltem factis Deum esse pernegent. Prima itaque officia debemus Deo, se- 3scunda parentibus dc patriae , d. I. a. In qua aliqui postum mallent patriae ἐν parentibus pareamus . Horum quidem beneficiis maxime & obstringimur , ideoque obsequium , honorem , dc reverentiam iis debemus, ut variis juris locis edocemur, ins tu. de obseq. praestand. In pari tamen causa patriae necessitas & utilitas praes
renda videtur, ut plerique Philosophorum tradiderunt & Romanis historiis docemur Unde I. C. in leg. mi ime 33. inf. de
24쪽
elaus ἐν sumpti fum ait filium , qui
patrem ad patriam delendam venientem occiderit , non sne scelere tantum esse :verum etiam praemio inciendum omnes constituisse. 36 Huic iuri etiam adscribitur manumissio, sive libertatis datio aut impositio , perquam
quis fit Iibertus . Recte i sti juri attribuitur , a quo servitus inducta , cum secundum regulam juris, cujus juris est actus, eius sit & distractus . Modi tamen ritus, ac praecepta manumittendi juris civilis sunt , ab eo quippe prodita , de quibus IV. de Iiberi. O sq. de manumis 37 Adscribuntur praeterea ei dein juri bessa I exb. s. h. t. Intellige iusta & rationabilia , ne alioquin ex Iure injuriam ortam esse dicas , nihil enim injusto bello a r tione naturali, in qua flandatur, jus gentium alienius . Iusta censentur , quae ad pro lsandam injuriam geruntur nec desens onis tantum , verum dc ulciscendae injuriae , recuperandarum rerum , corrigendi, ac resarciendi damni, tuendi eos, quos in fidem receperis causa.
33 Iustus mam belli causam Principi esse cogendi armis rebelles, & ab Imperio deficientes, nemo negaverit propter injuriam , quam Deo diserturi, cuius ordinationi re-listunt, qui potestati resistunt , secundum Apostolum : quamvis ea res Calviniana oci ut herana, similive haeresi imbutis ludus sit. Religionis defendendae causa, quin re- Re bellum geratux adversus eos , qui cum semel fidei Christianae nomen dederint , ab
Ea desecerunt, uta haereticos, Apostatas, non est revocandum in dubium , ut pulchre tradit a Castro , de 1usta biseretis. punit. lib. a. Vide & Cov. ad c. Peccatum q.
39 Adversus infideles , hoe solo nomine , quot infideles sint, bellum, nec imper Loria , nec Pontificia aut horitate recte indicitur , cum sua iis sint dominia , suosque Principes habeant, nec teneantur, aut Imperatorem Rom. agnoscere : qui licet dicatur mundi Dominus in I. uobis pen. U. ad let. Rbia. non tamen eo sensu ,
uod totus mundus ei subsit, ut recte trait Covarr. ad L c. Peccatum s. s. nu. s.
aut Pontis Rom. obedire , ad quem nec spectant quoad jurisdictionem spiritualem, nee quoad temporalem, cum de his, quae foris sunt , non sir ejus judieare secundum Apostilum, ad cor. cap. 6. Si tamen
Chrissianae fidei liberam praedicationem impediant blasphemiis, pravis persuasonibus, aut violentiae causa fecerint Christiano nomini injuriam , recte bello impetuntur .
Ad justitiam belli praecipue requiritur, εῖ
quod publice decernatur a populo aut Principe , non recognoscente sueeriorem , alteri simili populo aut Principi , L Hser
14. inf. de capi. postlim. revers. qua in re Romanos variis solemnitatibus usos suisse videre est apud Dion. Halicarnass. --tiq. Rom. L. 2. Et eatenus utrimque bellum justum & legitimum dici potest iure gentium, ideoque & eapta hinc inde fiunt εν
capientium. ' Inspecta tamen naturali r tione , utrimque bellum justum dari nequit , etsi propter ambiguitatem, quae Oritur ex mutua contentione , decerni nequeat, cujus justior sit causa. Neque enim 3ustum dici potest ex parte illius, qui iniquam causam fovet , ut patet ex. Paulo I. C. in L. Postueminium i9. de e t. in cujus principio dicit captos per injuriam ab extraneis detineri non alio fine, quam ut indicaret, non fuisse justam causam hostibus belli gerendi . Covarr. d. s. IC. in D. Uid. Ainat. l. Parad. e. iat. & Albertc. Gentil. r. de Dre beth c. 6. Soli itaque Principi, aut poeulo non recognoscenti superiorem , belli indicendi est licentia, in eumque finem conscribendi militem , suum potius, quam externum ; tutissima enim comestica praesidia & longe nobis aptiora esse propria arma , quam aliena , docent histonae . Minus recte admittitur miles a fide devius, praecipue si contra orthodoxum agatur.
Illieitum plane uti auxilio insidelium, qNut Turcarum, Saracenorum , aut eorum
auxilium implorare , praecipue contra Christianos , aut cum iis foedera inire, quamvis id admittat Oldradus cani . 7 I. Plein risque tamen omnino improbatum, quod merito quisque expavescere debeat inimiis eorum Dei amicitiam appetere a atque in cladem & ruinam amicorum Dei pagana arma & scedera detestanda suscipere, cum nihil videatur distare, se quisti eiet laganis , aut Idola , Deo abnegato
adoret . Hanc etiam causam aggravat immanitas assam norum , per quos pagano
instinctu aliquorum oeeidebantur Christiani , cal. pro I. de homicid. in o. Res ista
25쪽
Christianis raro bene successit ili communiter secundum eventum fabellae Alopicae , quo equum cum servo pugnaturnm hominem sibi in dorso collocasse scribit rexinde equum homini servire coactam , cervum vero mansisse liberum . Id ipsum videre est in Ioanne Palaeologo Imp. rientis, cui & toti Graeciae contaderatio cum Amurat he l. exitio sui . Praecipuum est, quod Christiani per consuetudinem , Ethnicorum facile eoruni moribus insciantur. Sol erit enim lithnici non minus, quam haeretici admisti in familiaritatem Christianorum & Orthodoxorum, eam rependere retributionem , quam serpens in gremio ignis in finu hospitibus suis exhibere solet : ut non immerito Deo fit ingratum, jungi amicitia talibus. 3 Hoc itidem jure discretae gentes , dc ut dignosci possent, regna condita usque sui Reges praesectis , qui lepes praescrib rent , jura redderent , aedificia collocata. iure enim gentium in suo loco domum, villam , castruin , praetorium licet extrudi re distincta dominia agris termini possiti. Adscribitur de huic iuri commercimam, id est negotiatio sive conventus, & congressus hominum , mercaturae , aliarumque rerum contrahendarum gerendarumque gratia: quo lpectant emptiones, venditiones, locationes, conductiones, Commodatum, societas, &alli contractus, &quasi contractiis. Denique, dc eodem jure institutas esse obligationes habet L ex hoe . bori. Exceptis tamen paucis , quae Originem acceptam serunt juri civili. 4 Esus ordinis est stipulato, quam nemo negat iuris civilis esse cum si Romanum . inventum : uti & accepti latio. Non obstante L. an inutitii S. g. Graece posse M. ins de accepti . ubi dicitur , hoc jure nos uti, ut juris rentium sit acceptitatio: nam istorum verborum sensus est iste , illam transsse in jus gentium , quod non mutat otionem ; uti dc pleraque alia , quae ab initio juris civilis fuerunt, dc transierunt in ius gentiunt. Emphyleusis quoque Originem recte Iuri civili attribueris , licet sit contractus vicinus emptioni, venditioni, que locationi , conductioni . ' Donationem propter nuptias ad civile inventum aliqui referunt, cum non communiter inter homines ejusmodi oblitatio Obtineat; ex eo
enim solo colligimus , aliquid egi: juris
sentium , non etiam ex eo , quod ratiu
naturalis concurrat. Litterarum oblῖgati nem juri civili non recte adscripseris cum ille, sui sua manu centum mutua se accepisse scripserit , quamvis non acceperit, di cendus tamen sit obligari jure gentium , ut in serius suo loco tradetur. Nominibus tamen fieri solita obligatio Iuri civili recte attribuitur uti & exceptio non numeratae pecuniae. Aliqui generalius Omnes eas obligationes, quas, licet jure gentium Ortas, Ius civile approbavit, Iuri civili attribnunt minus recte ; nam sic male exciperet textus in a. I. s. quasdam di Imp. IV. de Iu . nat.F. sed Ius 2. versius autem gentium, non recte diceret omnes pene coni ractus introductos a iure gentium . Caet rum quod interdum legitur, obligatio naturalis, ut in I. St1ebum y .F. aturalis q. t . de Iolvt. non potest referri ad Ius naturale animalibus commune, cum illo jure nulla obligatio sit introducta: animalia enim ad dandum aut faciendum obligari nequeunt; sed hoc ad Ius gentium reserendum , quod constituit ratio naturalis. Ius civile est , quod cujusque civitatis spopulus proprium sbi constituit: nam ut ait Cajus t. omnes v. b. r. Omnes populi, qui legibus, & moribus reguntur, parti In tuo proprio , partim communi omnium
honunium iure utuntur. Nam quod qui inque populus ipse sibi jus constituit , id iapsum proprium civitatis est ; vocat suo Ius civile , quasi proprium ipsius civit lis : quod ut ait Uul p. I. ius civile 6. b. tia neque in totum a naturali hire .& ge tium r cedit, neque per omnia ei servit: naturali enim dc gentium jure pleraque convenientia continentur legibus populorum , licet non omnia : addunt enis & detrahunt illi pro morum & temporum diversitate dc utilitate publica . Recte dicitur non in totum quia alias non tam Ius civile, quam injuriam civilem conlineret. Nomen huic juri inditum a quovis populo, qui illud constituit , ut deelarat Iu
Ex dictis patet differentia inter haec tria o Iura . Naturale enim latiore significato , cum & animalibus sit commune, latissime patet: minus late Ius gentium , cumiantum inter homines obtineat; civile maxime strictum , cum tantum competat unici vitati oc certo populo, singulis enim populis sua sunt jura. Unde alia colligitur differentia inter jus
26쪽
naturale & humanum sive civile , quod illud sit unum & idem ubique, semper permanens , firmum dc immutabile per jura inseriora : humanum , civile scilicet, divertum dc varium, pro temporum & I corum circumstantiis. Quam differentiam xpresse Mserit Jum. d. tit. de iure na- aturia, : tradit Gratianus L ν. dist. s. tenent Theologi & Iuriscon-
Iulii. Guar. ad a. c. Peccatum p. 2. F. M.
num. I. Ratio disserentiae est, quod illius
caula ori tur ex ipsa rerum natura , ut
jus illud non sit sine dictamine rectae rationis ubique idem di immutabile , sumdatum in divina providentia, ut ait Imp. ln d. g. Sed nator siar cui hoc tanquam is E R, pyφVAlare nequit. II. Ius naturale est fundamentum juri' humani, ut per hoc non possit illi derogari , quia alias suum
fundamentum desἱ rueret di consequenter semium . III. It a Qret contra jus naturale , cpi . contrarium est . intrinsece malum : ut & istud ius Aumanum foret de re antrinsece mala ; dc conlequenter nun esset Ius, neque len. Civile vero ab humano proficiscitur ingenio , accommodatum vivitati ciuusque civitatis, quae pro tem-Po M , Nurum, locorum diversi rate est lalia pique alia . iit qualis est causa , talis l& sit ejus emus. Verum rariis ista distinctio impugnarii rexemplis. Nam s imo objicitur exemplum sumptum a libeἔtate , quae n-turae jure
cum competat, sublata tamen per bellum inducta servitute ex Iure gentium, adsertore vel ipso Iustiniano Institui. de iure personar. Ubi servitutem describit esse constitutionem juris gentium, qua quis contra naturam dominio alieno subjicitur :quod habet L Libertas Φ ins de satu ho-m n. g. Servisus r. Glasti /n L 4. hoe tu. iecundo , Iuri naturae adscribitur rerum omnium communio ean. ivs natμrale S.
s. r. Iore autem gentium distincta dc
urania, discretae gentes. Lex hoc b. t.& ut habet can. Diis tissimis a. XII. qu. t per iniquitatem alius hoc suum esse dixit alius illi,d, dc sic inter mortales facta divisio. Tertio, quod juri naturae repugnet,
retinere .lienum , invito domino, I. uam Dac satura ιΦ i f. de cood. inde . quod immutatum constitutione humana , per quam Marissa ulu capione dc praescriptione, quod unius est , eo inscio ad alterum transit; quod
turae . Quarto, testari, donare. O Ii natura permisit pro suo arbitrio , hoc tamen
limitatum Iure humano scripto , tum e sam per statuta locorum coarctatum ut non nisi certo modo factum ratum sic . Quinto Maris S toeminae conjunctio , quam
matrimonium vocamus, omnino adserib
tur uri natu ae , secundum rationem supradictam e S tamen illa tum interdicta ordine sacro initiatis , saltem in Ecclesia occidentali , ct solemni voto obstrictis
tum etiam non alias habetur rata per o dinationes humanas ἔ quam modo certo imeatur coram Pamcho & testibus ex ordinatione Concilii Tridentini, Se . 2a. c. I de reform. matν moui,.
'iii di altis , adduci possent, non
obitantibuS, verum nihilomu usn anet, nulla humana potestate , etiam Pontificia nocte mutari aut abrogiari praeceptum juris naturalis I cum inferior nim possit mutare aut
da minuere legem 1 murioris , uti jam diactum : non solum in torem , sed ne quidem . . D P in Parte jus naturale vi geat, dc an parte superioris decretum vim suam exserar, secundum regulam juris: quod suris es in toto, idem S m Parae, 6. ae rea viud. Ut eorunt Opimo non sit admittenda, qui ad evadendas Objectiones propositas dicunt, sus naturale per humanum in parte mutari non in totum, quos recte
qμι n Murale jus ex causa per humanum totili , mut-ra, imminui posse volunt, Cum non det ur dex Maturalis permittens ex causa In talaunem aut imminutionem juris naturalia per inserius . Alii ad eVitandas ealdem obisctiones distinguunt inter ius naturale primaevum.&secundaevum. hoc toni pineM-
mittentes ἰ non etiam illud , de eisque Tlum loqui d. s. Sed naturalia. Quae distinia tionec sandata est, cum, uti ductu in suis
pra , ratio naturalis tempore non varietur.
nec se iundata ret, faceret ad evitandam' dii acultatem : squidem argumentum de matrimonio objecium spectat ad ius nat
Dicendum itaque dupliciter aliquid diei ei vel in. auris naturae. I. Postive ouando inlex naturalis alιquid praecipit dictante ratione naturali per se spectata, aliquid a necessarium ad morum honestatem . Idem est, si quid prohibeat . Secundo, permis sive sive negative aut concessive, quando ius naturale nec praecipit actum, nec Pro. hibet s
27쪽
hibet, sed permittit tantum : cuius ordinis sunt libertas , rerum communio & similia r quae sunt relicta humani arbitrii dispositioni, pro exigente sua commoditate . Primo modo acceptum jus naturale est immutabile, secundum d. s. Sed naturaIta,
ex ratione jam dicta, ut illud abrogat, cive derorari nequeat per humanam potestatem , nisi sorte istius juris praecepta pendeant a priori consensu voluntatis hum nae, & ab incacia illius ad aliquid agendum. Possunt enim talia per homines dispensari, non praecise &directe auferendo obligationem lepis naturalis, sed mediante aliqua remissione ex parte materiae V riatae di immutatae, secundum voluntatis mutationem. Secundo modo acceptum jus
naturale mutationi est obnoxium : nam eum citra praeceptum aut prohibitionem censeatur relictum arbitrio numani peneris, nihil implicat, illud mutari, ita exiente causa vel culpa . Sic natura dedit omini libertatem, eiusque dominium : non tamen absolute prohibuit, ne auferri possit: nam ea ipso, quod homo est dominus suaelibertatis, eam vendere potest, secundum ea, quae tradunt inst. de iure pers. Imo&pater, ut dominus filii sui, jure Quiritum
eum vendere potest, tit. C. de patrab. qui
filios distrax. oc propter injurias illatas e pti ab hostibus eoruni servi facti. a Unde non obstat primum argum. libertas
enim tantum est juris naturalis permissi vi. 34 Non obstat etiam secundum: nam ut natura, omnia sint communia, non tamen tam non positive, natura jubente, quam rugative aut permissiue, natura permittente: ut exigente rationabili causa , ne scilicet propter communionem negligerenturres , inaucta suerit rerum distinctio.
Eadem ratione non obstat argumentum quartum : nam nec ea res continet quidquam contra praeceptum juris naturae piniativum , cum quoad testes dc similia intestamentis & donationibus adhibenda , habeat se negative : ut quam diu jus humanum ejusmodi conditionem non requisivit, sine ea dc testamenta & donationes oc similia , firma rataque suerint, non etiam ubi ad valorem eorum requisivit certam conditionem, cui jus naturale non tam repugnat, quam concurrit ad ejus observationem . Idem dicendum de requisitis ad matrimonium legitime ineundum. 36 Verum data distin io non removet te tium argumentum sumptum ab usucapi
ne , quae impugnat jus naturale positivum, quo prohibita est alieni detentio . Sed facilis est responsio : nam hoe verum est , donec consistit alienum, non etiam si alienum esse deserit & proprium factum fuerit , adjecto per legem dominio ei , qui
usu pit. ' Nam cum Princeps habeat po- Ttestatem spoliandi subditos rerum suarum dominio , illudque in alios transferendi ,
ita postulante communi bono, quod privatorum commodis est ante ponendum , p tuit dc juste statuere , ut qui bona fiderem alienam certo tempore possedisset , dominium ejus acquireret: cum spectet ad bonum pnblicum , abbreviare lites , quae alias forent immortales; certa esse dominia , quae alias semper incerta forent dc auferri possent , ut contingeret ea negligi , dc turbati Rei p. quietem frequentiabus litibus per quas res ab aliis possessae
repeterentur: Ut cesset eo casu jus naturae , riumue ratio propter adventum circumstantiae . quae abstrahit objectum a n mero eorum , quae lex illa comprehendebat ; dc hoe sne ulla dispensatione aut mutatione iuris superioris, quod persistens in
se, ut ante, non intelligitur valere in tali superveniente circumstantia. Si e& suum cuique reddendum esse , dc depositum reposcenti restituendum dictat ratio, sunt tamen casiis, quibus justissina a ratione denegatur, de quibus l. bona fides 3 r. ins depo- fili. Multa enim quae videntur honesta natura , temporibus fiunt inhonesta , ut ait Cicero Io. 3. de M'. quo casu non tam tollitur lex naturalis, quam declaratur ejus
materia cessare, ut tradit recte Couar. de
matrim. p. 2. c. 6. F. 2. n. 7. D' 8.
Non debet quemquam movere quintum stargumentum, non ex eo, quasi matrimonii praeceptum hodie cessaret : hoc enim
temere asseritur , cum sit praeceptum juris naturae & quidem positivi , non a rogatum per legem Evangelicam , quae non abrogavit jus naturae: sed quod mulistiplicitatis hominibus , deserit obligare singula generum, id est . singulos homines, uti ante obligabat, ct coeperit obligare genera singulorum, id est, ipsam Rem pube
in communi : ut per aliquos ei satisfiat, alii vero ab eo cessent , sive ex lolo arbitrio sive ex obligatione , cui se sponte subjecerunt per ordinis susceptionem , aut professionem approbatae religionis . Unde
28쪽
est quod Apostes us eontinentiam passim
suadeat; quod minus recte alias saceret , stante illa pristina obligatione , cui co silium ejus rapugnaret. 9 Manet itaque jus naturale . positivum stilicet , ct immutabile, dc unum : Jus vero civile mutabile & varium pro circumsuntiis temporum , morum dc locorum, eum dicat Cajus tu Lomnet y. h. t. Omnes populos , qui legibus dc moribus guntur . partim suo proprio , partim communi omnium Iure uti e quod vero Maturalis ratio inter homi nes constituit,
id apud omnes peraeque custodiri ; quae est pulcherrima distinctio inter jus gentium dc civile, de qua iuria in istius legis intem
pretatione non pauci mihi errasse viden-εur , dum .contendunt, per eam tribui istis iaciendae potestatem populis alterius Imperio subjectis , cum lex ista ncm loquatur nisi de populo libero . Tractant autem ista in lege interpretes de statutis loco
Iatis alieno , quorum tractatus Convenientior erit post tractatum de legibus, ias. r. 3. Ius eivile constat ex scripto dc non scripto, L. constat , 3. instria de iure natis. Ius scriptum Papinianus describit per par
tium enumerationem, IIus autem T. v. t.
quod scilicet ex legibus, plebiscitis, Senaeus consis itis, decretis Principiim , auet aritate prudentu in venit Ubi quod omiserit jus PMicrrum , ratio est, quod tantum voluerit definire merum jus civile :quod ex eo apparet . quod statim subjec rit definitionem jois Praetorii. Modestinus autem Lergo omne pen. in . tit. l. dicit , ius omne aut consentu factum , aut Nocessitate constitutum , aut firmatum consuetudine . Quibus verbis videtur complecti omnes juris paries, praecipue leges, s natus consulta, consuetudinem , de quibus a. t. s. Sub consentu tontinetur lex . sancita populi aut plebis iussu, ut etiam plebiscitum contineatur, de d'oeta Principum . Sub necessitate continentur senatus conlulta , Iurisprudentium responsa , qu Tum intereretationes erant necessariae ; &ius praetorium , quibus auctoritatem edi cendi caulavit amniitudo populi, nisi malis ad legem referre , cum L nam ἐγ 8. h. f. praetorium ius dicatur viva vox Iuris civili De legibu; , senatus consultis , con-λetudine agitur tit. 3. de decretis Principum tit. q. de cateris aliquid hic obiter dicendum a
Plebiscit oram usus vetustior lepe tr. 61 Tabb. coepit a successoribus sire auctoritate Patrum, unde nec pro legibus erant, necrata apud Patres ante legem Hortensam, quae lata post leges ra. Tabb. successione tertia in Ianiculum , per quam confirmata suerunt & totum populum , etiam mintricios obligare coeperari. Est autem Ple-biici tum , quod plebs , plebejo magistratui , id est , Tribuno plebis interrogante eonstii uebat. Plebis appellatione sire Patriciis & Senatoribus caeteri cives veniebant . Inst. de Iure nσtur. f. constat, 3.
V vis bis itum . Plebiscita haec de magnis rebus sere nullam unquam facta , quia Senatus potentia plebis conatus semper elusit ac fregit: Ac translata Reipubl. in Impp. tribunitia potestas statim ab his oecupata : ideo nec ulla sere in iure nostro relata plebistita praetri lebem Aquiliam .dc de muneribus non capiendis a Praesidiistas , nisi ex lentum aut i oculentum . quod intra dies proximos prodigatur ; id est consumatur , t. plebiscito i s. iU. e. I 8. dc hoc , ne corruptionibus essent obnoxii. Non minima Iuris pars Prudentum am stctoritas, dc ob id maxime , quod non potuerint, tam plene legibus 8c edictis e plicate omnia tradi. quin multa suerint, quae prudentum consultorumque hominum interpretationem desiderarent . Primus , qui jus civile publice professus est ex prudentibus , suti Tiberius sive Titue
Coruncanus, teste Pomp nio, ω l. mees famam 2. tis. seq. quei. pauci imitati, quod plerique mallent in latenti ius civi- Ie retinere , soliumque consultoribus vae re potius, quam diisere volenibus se praeia stare . Postea quicumque fiduciam suorum studiorum habebant, consulentibiis respondebant, neque responsa utique signata dabant , sed plerumque Iudicibus ipsis seribebant, aut testabantur eos , qui illos coninsulebant . Eumque morem de jure respondendi suisse antiquis, argumento esse potest, quod de Manilio refert Tullius, quem scribit quotidie solitum fuisse obambulare trans veris sero , quod , inquit, erat in signum eum , qui id faceret liberali ter omnibus e piam consilii sui sacere, de quacumque re
interrogare vel ent. D. Augustus, ut maior Iuris haberetur ritas . constituit, qui ex auctor uate eius responderent & eκ illo tempore peti hoc pro beneficio crepit. Postea Adrianus hoc non tam reti, qnam A fr.
29쪽
praestari solere respondit: attamen & hie nullos adhibuit in consilium judiciorum suorum , nisi a Senatu lectos oc approbatos : major enim in judicando fides, major scientia & probitas, quam in respondendo exigitur . Et ut qui respondent, nihil amicitiae tribuant di gratiae , non possuit tamen semper verum sequi non audita causa ejus , contra ouem respondent :quod Advocatis nostris plerumque evenire solet non tam ulla ipsorum imperitia , quam eorum , a quibus consuluntur malitia aut culpa . Fuit olim Iurisconsultorum responsis ea auctoritas , ut Iudici ab iis recedere non licuerit. Inst. de iure natur. s. responsa 8. Mansit ea auctoritas sub variis Imperatoribus , quorum oraclones
suis interpretationibus Iurisconsulti exo nasse inveniuntur. Verum post Gordiani tempora non inveniuntur ista polluisse auctoritate: qua nec hodie pollent, cum
non quis dicat, sed quid & qua ratione
dicat, ponderetur, nec tam auctorum numerus , qui non raro praecipitat , quam ratio evincat. Unde licet non sit studendum novitatibus, ct inventioni novarum opinionum, ut ait Nicol. Everhardi, in prooemio locor. legat. circa tin. non est tamen habendum religioni, ne Iudici quidem a communi sententia evidenter salsa
33 Ad Ius praetorium quod attinet, illud& honorarium vocatur , quod veniat ab
honore Praetorum id est ab honorato Praetore , seu Magistratu quod ei juri honor, id est Magistratus, auctoritatem dederit ,
Inst. de jur. nat. s. Proetorum 7. Dicti praetores , quta populo praeirent , quod Consulum erat . vox generalior, omnem Magistratum , comprehendens; postea hoc nomen ad eos Magistratus, quibus urbana vel inter cives , vel inter peregrinos jurisdictio attributa, translatum e unde Praetor alius urbanus, alius peregrinus . Hujus origo a necessitate videtur coepi Dse , ut occupatis bello Consulibus esset qui jus populo redderet, ut egregie tr dit Pomponius L necessaraum a. f. cumque Coculos 27. tit. seq. Dat Praetorum amplissima in jure dicendo antiquitus p testas, utque qui pro arbitratu suo ex quaque causa actiones darent, vel negarent judicium , in haec vel illa verba , pure vel cum exceptionibus, prout aequum videretur , redderent, formulas conciperent,
Iudicibus datis aequitatem & judicii se
mam in omnibus praescriberent, caiisamque dc certum natum concluderent. Erat
illis auctoritas de adjuvandi Iuris civilis, quod praestant jam positum tuendo ac firmando , uti agnatis haeredibus institutis bonorum possessonem decernendo: & sudiplendi , quod illi deest e videretur , uti dando bonorum possessionem cognatis a jure civili omissis; imo dc corripendi, LIus autem p. g. Iur Proetor , i. b. t. cum
palam illud impugnent & emendent, uti post humum alienum haeredem institutum, quem ius civile tanquam incertam persinnam repellit , ad bonorum possessionem secundum tabulas admittendo, instit. de bono possess. Proponebant di Praetores edicta publice, ut cives scirent , quod jusquaque de re Magistratus eo anno dicturi essent ; quorum quaedam, prout res imciderat , ad singulas causas pro re nata accom abantur ; alia perpetuae jurisdicti nis causa proponebantur: dc quidem inbtio Magistratus, non quod in omnes an nos manerent ec in infinitum durarent , sed respectu illius anni, quo ejus, qui proposuerat, duraret Magistratus ; nam successor in Magistratu pro arbitrio illud retinebat , vel aliud proponebat: neque enim prior posteriori praescribere poterat, cum pari in parem non sit imperium , donec lege Cornelia , quod quidam suo Magistratu abuterentur, edicta iacta perpetua , quae sub Adriano in ordinem redacta per Iulian. unde Edicti perpetui nomen, ut dictum sup. in praefatione . Varios autem suisse Praetores constat ex varietate appellationum causata per varietatem Iurisdictionis, ut videre est ap. Brisson. verbo Praetores. Praetorii sive potius honorarii Iuris portio dicitur. aedilitium edictum, ab aedilibus dictum , qui ita dicti, quod
aedibus praeessent , in quibus omnia sua scita plebs deserebat. Habebant curam annonae. Edicta etiam super quibusdam causis proponebant ex quibus unum praecipue commendatum habemus , quod de venditione morbosorum vitiosorumque mancipiorum dc animalium est conceptum , de quo inst. lib. 2I. Α μ
30쪽
Ad lib. I. 1 tit. r. de Iustitia is iure. Iustitia quid sit , qnomodo nata, dcquam rebus humanis adserat utilitatem . Vide Iac. Omphal. de usurpat. ἐν in
Exemplum Iustitiae memorabile de Rege Antiocho Asiae Rege, vide apud Gad.
Quoties aliquid seeundum Iuris civilis
rationes est controversum, & jure ean nico clare decisum , tune jure canonico standum est in utroque soro, gloss. ω Dd.
quod jubeat judicare secundum jus civi-Ie. Vide Paul. Paris. Const. 27. U. lG. II. voL 3. His sume , quae scripsi ad π. 39. Tit. de M. Ad n. IX. in jure nostro nullus easus reperitur , qui contineat quaessionem pro amico, & in quo gratificationi locus si
secundum Berlich. parte a. couc. 22. u. T.
& Temur. dee. 89. Incipit media via in
ambiguis num. 3. Bacc. tamen ad Treuit. Nol. I. dio. I. ib. I. At. B. V. Ac proinde,&c. putat, quod in illis quae arbitrio judicis committantur , di in quibus Ieκ deficiat, imo in quaestionibus juris mere civilibus, opinionibus interpr. in utramque rartem agitatis Zc imperatoriam decili nem requirentibus, dc ubi opinio communis contra communem adducitur, nisi conscientia alio vocet judicem . Casus pro amico quaerendus sit. Alias hac de re vi de graviter disserentem Anton. Tessaur. desim. 2o6. s. aeter. deelf 89. uhi distincte docet, quando re quomodo m ambiguis, cum per nostram inscientiam , opinionum contrariarum aequalitatem , vel aliter respectu nostri , atque ita per M-cidens ius incertum est , media via eli. genda sit , vel dividendo rem petitam aequaliter inter partes, vel compellendo eas ad amicabilem compositionem . Vide e. affer- e de praesumpt. l. am de hie ed. instit. I.
26. de testam . tutel. Dec. cor f. I76.
Ad n. XIX. Varias differentias inter πι- stiliam distributivam ac commutativam ,
vid. ap. Vendet. in Eth. Lib. r. de Inno centia cap. I . qu/est. 3. O quaest. q. ubi elex. dc nervose examinat hane quaestionem : An distributio praemiorum instituenda sit secundum proportionem geom tricam . Vide etiam Schol. in exam. j rid. pag. 2. , 3. Ad n. XXX. In quantum Magistratui si obtemperandum a subditis, vid. Clem. Tirister. lib. s. polit. c. 3. q. s. Picta omino grat. Philosoph. civit. c. ro. Et subditi officium eontra Tyrannum , vide apud Haenon. diis. potitie. e. s. pag. 681, 633.
434. ω 43s. ibique aueg. Domini saevitia in subditos quomodo
mandatis poenalibus coerecti possit, vide Gai l. lib. i. obf ν' ἐγ lib. a. obf. 62. n. a. re de pace publ. lib. I. cv. a. n. 22 Haec tamen mandata subditis eontra Magistratum , inaudita eorum informatione, non facile decernuntur. Mem. Iud. & ΑΩsessi Cammer. de anno 368. in princi De nais in Iure cameri tu. I 82. 1. F. Meis. tom. q. decis 27. N. . fol. 23 I. Melant. tr. ad Meur. de Mandat. na. 9s. dc seq.Gyl m. tom. I. pari. I. tit. 3. sunt. II. R. A. de an. I 77.& I 79. & R. A. Regen purg. de anu. 16sq. F. Genebens sol tenCammer Rechter, idque eo fine, ne subditis contra Magistratnm rebellandi, vel licentiosius quid agendi, facile occasio mi nistretur, vel eorum nuptiae patrocinium exhibeatur: vel quia pro Magistratu stat praesumptio sec. Alciat. trad . de praesumst. Reg. 3. praesumpt. s. & m. hic eomm niter . De inhibitione autem rebellium subditorum , eorumque poena , vid. Friderie. Mmdan. ac Mandat. lib. a. e. q6. Αlthus. Dieaeol. lib. I . cap. IIo. in strinei'. Quinam sint pro haereticis habendi, vid. e g. in resutat. Ungers dorsit passim. Et Tabur. m thessi lac. comm . Iib. 8. Α aYtom. 2. Ed haereticus ex quibus conjectu ris quis esse praesumatur, &de maena ejus , vide apud Menoch. lib. s. praejκmpr. 6. O lib. a. de arbitr. Cas. 3 . Dam h d. pro. crimin. e. 6 I. u. o. is se Ad n. LXI. Collegia ICtorum certius de melius iudicant, quam m. particul res. Gait. I. obf 33. Et firmiter reputatur Iudicium plurium , quam unius , e. pr. dentiam' u de os . deler. Gail. dict. obsu. 3. Et veritas a pluribus quaesita saeulius invenitur , vid. Besold. in thesauris prach. verta Sententia. Retribui.