장음표시 사용
41쪽
Inter comburendum quoque et phosphorus et
sulphur phlogiston emittunt, quod vel dephlogisticatus aer avide attrahit, vel communi8; etiamsi horum neque unus neque alter inflammabilem aerae appetit. Ex his igitur colligendi locum habemus opinionem eximii hujusce viri
saltem cum nonnullis experimentis parum con gruere ; eandem praeterea non leviter repudiare videtur defectio unius ex ejus fautoribus maxime strenuis.
Diu valuit altera opinio de aeris inflammabilis natura, cujus assertoribus placuit, hoc fluidum in ejus compage acidi semper comprehendere nonnihil; huic vero multa quoque obstant, nec nullius momenti illa. Scheele enim ginco et alliali fixo caustico commistis, intra vas distillationi aptum miXturam collocavit; circa ejus os vesicam ligavit, et tunc ignis ope distillare incepit; brevi autem inflammabilis aeris et meri vesica plena fuit '. Priest ley i , urgente calore, ex ferri limaturis, absque ulla alia materie, vim magnam ejusdem fluidi adeptus est: Ille aequales portiones in staminabilis aeris et aikalini miscuit; atque miX-
42쪽
tos diu quiescere permisit; inter hos vero nulla conjunctio eveniebat, neque ullum signum acidum adesse indicans sese obtulit. Praeterea, adjuvante ele ricitate, aikalinus aer facile in insanimabilem transiit; et certo in tali experimento acidi nihil ejus compagi inesse potuit. Haec igitur experimenta inspicientibus facile patebit, acidum ad inflammabilis aeris evolutionem nequaquam esse necessarium, et hunc evolutum nihil acidi continere. Causa autemhallucinationis eorum qui hancce opinionem amplexi sunt nequaquam in obscuro est; etenim
inflammabilis aer, concentratissimorum Ope acidorum e metalli comparatus, pauxillum acidi arris fere semper continet, sensibus semet oblaturum, modo Una cum aqua, vel vegetabili infusione agitetUr.
Denique, experimenta quae Cavendissi instituit, quaeque supra citantur, tertia opinio comitata esst; nempe, quae indicat phlogiston et nonnihil aquae, ea esse a quibus aer inflammabilis
componitur ; atque hanc nuperrima eXperimenta illustrarunt et confirmarunt. Licet enim, cum multae tum variae sint substantiae, quae idonee tractatae aera inflammabilem suppedita
43쪽
1d hujusce suidi evolutionem semper neces a-riae, Continere ; tamen, quoniam ab inclyto philosopho Prie siley nuper certiores facti sumus, carbonem aliaque, etiam in igne fervido, hanc avidissime attrahere ; et quoniam nonnulla quae vi ignis coacta inflammabilem aera effundere desiverunt, aqua madefacta, rursus ejus largas quantitates praebere inventa sunt, hancce aeris speciem nonnihil aquae semper continere, ViX cujusvis est diutius dubitare. Porro, inflammabilem aera ex pluribus partibus esse formatum, experimenta olim a Priestleyinstituta, in quibus hunc intra vitreos tubas clausum ope ignis in partes suas redegit, iuculenter monstrarunt: Celeber. autem Cavendissi primus evulgavit, aquam praeter phlogiston alteram esse partem ; ille ' quoque, de hac re propriis experimentis edoctus, eandem sententiam jam amplexus est; ab istis enim comperuit, iera insanimabilem ex ferro absque aqua ejiciaequire f. Testibus igitur et syntheticis experimentis, et inalyticis, constat, inflammabilem acta eX dua-hus
44쪽
bus partibus esse formatum, aqua nempe e
phlogisto; quam quidem opinionem Priestiey et Cavendissi nobilitarunt: Nobile revera proble ma, et cujus solutionem diu philosophi quaesi
vere frustra ; de quo praeterea multas inanes inutiles, et leves conjecturas protulere ; id ver demum fuisse expositum, amplam inferendi co piam habemus. Quae vero inter phlogiston, et aquam, in ejus compage, sit ratio, nondum pro certo statuere philosophi; hujus parum adesse, tantum com peruerunt. Vitriolatus enim tartarus intra vas inflammabilem aera continens locatus, solis ra diis lente collectis, celeriter in hepar sulphuris mutatur ; neque sub sensibus cadit aqua, etiamsi aer penitus absorbeatur. Carbones quoque ex lignis facti, lentis ope. ex toto ferme inflammabilem in aera converti possunt; ex ejusdem enim libris compluribus vix unicum cineris granum relinquitur. In ta. li igitur experimento, si aquae magna vis ad aeris evolutionem esset neces aria, dissicillimum est intellectu, unde originem suum traXerat. Quin et illis, de duorum suidorum horum dotibus, perpensis, ut et de natura, antequam
huic dissertatiunculae finem impono, ne quem
45쪽
arrogantiae me incusaturum spero, si, desiderio proprio obsequens, augurer pauca de effectibus, qui vel forte oriantur vel, ut verisimile est, revera oriuntur ab his fluidis ex natura. Etenim quis contemplando aut ratiocinando divinare potuerit, aera dephlogis icatum et inflammabilem explosos electricitate, formam fuisse indu turos aquae t Attamen, cognito hoc, nil diutius vana hypothesii quam multa eXperimenta oppugnant, nonnullas res in chemia obvenientes,
plicandi gratia, opus est; illinc quoque nobis
quorundam in natura ipsa contingentium, Vero haud absimilis ratio oriri videtur. Quoniam itaque inter putrescendum et Comburendum inflammabilis aer emittitur, atque insuperioribus atmosphaerae regionibus, communicum aere mixtus fluctuare invenitur ; et quoniam ex his electricitate explosis aqua evolvitur ; anne verisimile videtur, imbres tonitru comitantes posse oriri ex his in superioribus atmosphaerae regionibus electricitate explosis et in aquam mutatist Huic conjecturae favent et fulgura hos imbres semper antecedere Observata; et eorum frequentia, aestivo tempore, et in
nostris et calidioribus regionibus, si quando inflammabilis aer copiose eae subjacentibus campis
46쪽
pis ejiciatur. Horum enim similes causae obti- .nent, et nil obstare videtur, quin similes quoque
eventus subsequantur. Postquam vero detecta est aquae natura, et
cognitum phlogistori vegetabilibus pabulum suppeditare, ratio haud obscura videtur, quare inthoc fluido posita vegetabilia inter crescendum i aera dephlogisticatum evolvunt. Etenim viX tam mirabile videtur, aquam intra vegetabilium vasa circulantem decompositionem subire lilogisto nempe ejus plantae nutrimentum suppeditante, dum dephlogisticata pars, utpote nociva, ejicitur) quam sanguinem in humano corapore ex chylo formari, Vel eX sanguine jam forismato diversa fluida secretione separari. Ex eodem invento Via patere videtur, quam philosophi prementes brevi fortastis nostrae atmosphaerae originis rationem reddant: Chemicis praeterea diutius cunctandi, vel ancipites haerendi de aeris diminutione, dum sulphur comburitur aut phosphorus, non amplius opus est. Sive haec vero appropinquant, sive non, aliis dijudicandum relinquo ; ut conjecturas protuli, pro talibus restent ; attamen, nisi his vel aliis modis natura malis, eae quantitate magna aeris iussa inu
47쪽
inflammabilis et putredine, et igne ejecta ingravescentibus mederetur, quod animalia longum ante hoc, propter puri aeris defectum, periissent, alicui facile apparebit. Etiam sit, enim vegetabilia inter crescendum atmosphaeram animantium respirationi aptiorem essiciant, eam eae toto purgare non possint; quia horum pleraque, aestivo tantum tempore, Vegetant, et inflammabilis aer, quamprimum ejicitur, altiora petit. Tentamine igitur nostro sic ad finem perducto, antequam calamum depono, beneficiorum nunquam immemor, animus oblatam occasionem sinceras proferendi gratias ingeniosissimo Professori, medico peritissimo, et longe et late jure inclyto, Doctori Gulielmo Cullen, ob amicitiam quae ab illo expertus sum, utilissima nec non praecepta, quorum meminisse semper me delectabit, laetus arripio.