장음표시 사용
131쪽
vum sponte purgari frequens est. Igitur, cum praecipue in r bustis ac turgidis, quos ante diximus, omnis motus viget atque increuit, tum subinde accidit, ut, ubi sanguifera vasa eminent, aut singularem quanacunque fauentem dispositionem natiuam ipsa obtinuerunt, siue externo , siue interno accedenti impetui plurimum exponantur, sed ita sincerum quoque sanguinem, crebrius per οἰνοιςωαοσιν ac διο η-a, quam per fundant.
Quam ob rem illis, qui ab Medicis plethorici salutantur, magis
quidem in iuuentute, quam in constante aetate, narium venae
stillare sanguinem, aut magis aetate prouectis haemorrhoides suere solent. Tantum minus securum est, ex pulmonibus, per tussim ; aut ex stomacho, vomitione, aut denique per diu resin reddi sanguinem; omnium vices in sequiori sexu liberalior fluxus menstruus saepe praestare videtur. Haec ubi accommodatefiunt, tanta purpurei laticis excernitur copia, quanta ad sui loruin et solidorum proportionem mutuam tuendam, alii dicunt, ad aequilibrium inter quantitatem sanguinis, et vitale vasorum robur seruandum, mitti debebat. Magna haec esse fanitatis, vitaeque praesidia haud diffitemur, et in grauissimis praecipue morbis ea feliciter superuenire saepius testamur; sive iam auertendi tales futuri, siue temperandi, aut profligandi praesentes mor-r8 bi fuerint. Quas quidem largiores cruoris euacuationes athleticae formae homines, et omnes carnosi, simul vero obesi, praeceteris communiter sustinent, quoties aliae excretiones minori successu fiunt, aut ubi aliter succi accumulantur, et concipiuntur Venis, quanti e corpore utcunque reddi, aut commode subigi nequeunt. Tum illos sanguinis fluxus ad naturae beneficia Medici recte adcensent, quo quidem magis congruenter conuenienterque cuncti fiunt. Maiores illi, qui suo iure sanguinei obesi
dicuntur, inde fructus communiter sperant, quam quidem ab largiore alius cuiuscunque humoris secretione sibi minimum promittere possunt. Neminem vero niti hac omni bonitate naturae debere, et vel confidentiae nimiae vitio immoderatum ac gulonem esse diligenter monemus. Qui enim vero neque appetitum, Voluptatemque refrenant, sed intemperantiae sudent;
132쪽
122 CALTHER DE OBESIS ET VORACIBUS.
quare illi non proprio libidinis iure euacuationeS impetuosas, et nimias, quales plurium morborum funestorum caussae esse solent, sibi metuendas habebunt 3 praesertim, quo minus cuncta definire licet, quanta subinde illorum fluxuum cruoris laudatorum, siue iusto grauiora irritamenta, siue impedimenta accidant; quippe
omnia detrimento sibi, aut e Xitio futura. Utcunque autem, ac peropportune quidem has euacuationes sanguinis obtineri intelligamus, et mechanica ratione, niXuque decumbentis humoris, deinde vero locorum aptitudine eas fieri eXistimemus: tamen neque aliis occasionibus ad instituendas ipsas plura conferre, et aliter tantum fauere rei, aut crebrius opitulari, quod praeter mechanicum motum vitalem alterum vitae principium est, id asserere haud refragabimur. Quo enim vero principio homine S Vere animantur omnes, hoc non quidem consilia i- Uire, et ratiocinari putatur, sicut temperari vel profligari debeat, quod sibi molestum videtur; sed potius sensu corporis partium constanti, et v niuerso, vel ab vitae primordiis ad VSque aetates delato, pariter sensum molesti et imorbos, nec semper intellectu definiendum et assequendum inferri, simul vero
qualecunqUe morborum adiumentum generatim declarari contendimus. Tanta est neruorum liquidi, 1ed inestabili vi animae aucti, et ipsius principii virtus, tantaque ad corroborandum, aut laxandum vas i, et quoscunque meatus potentia, Vt in magno, etiam proh iptissmorum numero eventuum, quotquot in statu corporis sano, perinde, ac inorbos O rem extra dubium ponere videntur, sentire sccus, religioni ducamus.
f. XVI. Quodsi in illis robustis hominibus inulta subinde de sans uinis fluxibus, qui optatis succedunt, promisimus, tum multo tenuius de debilioribus corporibus sentiemus, nec t. to S, aut ita diuturnos fructus, inde Pollicebimur. Quorum debiliorum corpora , licet obela pariter sint, et succis impleantur atque vigeant, Valeantque: iamen neque nobilia vasa, et viscera, satis ampla', vel saltem ita robusta communiter in ipsis habentur; imo totum neque
133쪽
neque corpus tam firmum visitur, Ut patria, et diuturna incrementa, atque bonitates balsami, quod serum, et alia maiori coinpia coerceat, quam quidem in alteris hominibus sperare possimus. Magis iuuare istos serosae et mucosae euacuationeS ceninsentur, quaecunque tantum ita modice fiunt, ut neque corporis lainc infringantur vires. Quae ita non solum, uti diximus, cum sanguinis balsamo, et vasis congruunt: verum cum illorum hOingo minam quoque pinguedinis indole, deinde vero cum omni presinsione, quam cor ac viscera cum tempore eXperiuntur, pluriminum conueniunt; quo magis, vel sanis adhuc visis, omnia fere organa, Vt partes aquosas subigant, et lentorem sanguinis particularum, quantum in se est, auertant, ast Idue occupantur. Quare his non raro aut alui fluxus, aut largior urinae, et iudOris, aut clitaneorum exanthematum prouentus, aut denique humida lusiis, vel narium, fauciumque catarrhus, ad cauenduin sibi ab aduersa, et grauiore valetudine fert auxilium ; imo vero et crebrius haec ita alios, qui iam vere morbis fatigantur, magnopere leuant, atque iuuant. Quibus enim vero omnibus ad modum minuitur serosa colluuies, ac saepius educitur, Ut ne ille
facile hinc obrui cerebrum , aut tu undari alia , et plurimum languere soleant; imo vero et aliquando, sic fatales futurae oppressiones, aut periculosissimae humorum stagnationes in vasis quin passim fiant, prohibetur. Verum neque ipsos ab omni timore liberos elle futuros, monemus, praesertim, quo minus ad statum sui corporis accommodate et temperanter Vivunt, aut qHomagis implent corpus, quam quidem ferre omnis eorum conditio videtur. Nam plures evacuationes in omni reliquorum gemnere hominum tolerabiles sunt, quae I osce obesos nihilominus saepius et vehem inter debilitant.
Tandem pro utroque hominum obesorum genere, quae sabitaria capienda sunt consilia, subnectamus. Multa, qui praesentes naolestias sentiunt, vel futuras prospiciunt, impatientes
quippe saepius visi, moliuntur : nec raro ipsi Medici magno in-
134쪽
12ψ WALTHER DE OBESIS ET VORACIBUS.
bis quo eptoque medicinarum adparatu tum pinguedinis incremento, viaque auςς taeque incommodis, tum morbis sese opponunt. Plura saepissi- Ei ebbit ine Omne frustra tentant, Vt etiam obesitatis quasi dona, natiui- 3Iiu: ibbu tate priora , et magis radicata esse quis facile sentiat, quam, vitiis atque minui, aut Omnia inde quidem futura vitae incommoda remediis obelis. auerti velint. Ad reprimendam arte corporis molem spes maior ad fulget, si obesitati, quae in vita acciderunt, fauisse potius, et eam auxisse videantur, quam si natiua bonitate prouenerit. Quare, in Vtroque hominum genere, inter alia, ac potissimum temperantiae sita detur studium, qua cibum et potum, qua Otium atque s manum. Hinc illi, quos ad primum obesorum genus
reuocauimus, labores, et corporis exercitationes cum fructu su- sinent, ac cibum copiosiorem, sed carnes vetustas, pisces, ut suadet HIERO N. ΜERCvR1ALIs l. c. nec ita breui conficienda alia, sed tenuem, aquosum, vel aquae satis similem, et largiorem potum, inter sibi commendanda habent; nihilo minus moderamine in omnibus adhibito, nisi hinc minui obesitatem sentiant, tamen, quin grauiora ex auctam dies mole Corporis incommoda, morbique superueniant, sic effici, ac prohiberi admodum intelligent. Quo sub regimine illi utiliter etiam Veneris
exercitio, nee tanto cum virium decremento delectantur, quam
quidem minus robusti agunt, quos alteri obesorum classi adscripsimus. Proinde istis neque crebrior, neque largior venae sectio, aut scarificatio nocet, sed potius mirifice prodest; scilicet,
utcunque Medici, aut deficientes sanguinis euacuationes concitare, et iuuare, aut aliter supplere, aut denique tales moderari pro re nata fore consultum putant. Quanquam Vero in his, praetertim gulosis, etiam subinde vomitorium eaehibere remedium, aut per aluum primas purgare vias expediat; tamen pro detinendis
grauissimis morbis, ad quos illi procliues robusti censentur, facile missionem sanguinis praeferimus. In utroque euacuationum 3 genere filadendo, consentientem inter alios habemus TIMA V Μ A GVLDENRLE E lib. c. Fristonem corporis missioni
sanguinis praefert, imo hanc dissiadet, sed fortassis de altero hominum genere, de quo nos magis discrete diximus, id ita intellexit
135쪽
WALTHER DE OBESIS ET VORACIBVS.
tellehit HIERON. MERCURI ALII l. c.; nam ita demum conciliabuntur loca apud CAEL. AURELIANV Μ et GALENV Μ,
miae iste pro sententia roboranda adfert. Vitent hi multa ac valde activa medicamenta, et quaevis calidiora visa, sed sibi quoque temperent vinorum minus diu reticorum viti; deinde vero sudorem, et quamcunque superuenientem humorum euacuationeiΓ, ne nimis temere ipsi in primis annosi sistant, et cohibeant, denique se ipsos, ne quid prorsus immoderate, et ita mitius acco Iabmodate agant, valde reprimant, atque custodiant. Esi quoque in salium fixorum, siue selectorum medicatorum, sue culinainxium, etiam purioris aceti et citri succi usu quaedam nec leuis speranda medicinae nam et ipsi tenuisti mi filium sollitorum cunei, pro singulari suo, quo pollent, rigore, et quod sanguinis
sero perhabentes innatant, pinguium generationi, in primis abundantium globulorum ita obsistere frequentes videntur. ut vel eandem ob caussam paullo liberalior ipsorum usus, ac tuto quidem suadeatur, quantus etiam pro vehementiore humorum motu temperamentum addat, et diu resin promoueat. Quibus ita robustis simul obesis acidulae sic dictae conuenient; et ipsos thermarum potus, scilicet sale terrae nitroso, catholicoque turgidaorum magis iuvabit, quam e Xternus earum, balneorumque alio inrum calidiorum omnium usus conducet; quin potius balnea valde tepida , sale, nonnunquam alumine condita utilia erunt; imo 33 frigida quoque balnea instaurare illorum corporum vires, id maiores nostri, et vetustiores homines cognouerunt, atque in creberrimo usu haec habuerunt. Quibus etiam , praeter largiorem tenuemque potum ordinarium, prosunt aquosa decocta sarsae radicis cum passulis minoribus, addito tantum' pro iunioribus pauco Guaiaci ligno, et aliis. Curam per rorem maialem nos ad largiorem et tenuem potum reserimus, quo quidem potu, loco cereuisae obesus utatur. In omnibus vero adhibendis quisque sui ipsius subinde medicus erit, et quemque ratio. et propriorum Plinen Ome norima eXperientia, quid seligere debeat, admodum docebit; sed omnium exquisitior Obseruatio magis ex Pertum medicum monebit, quodcunque accommodate debeat suadere.
136쪽
Damnamus illorum Medicorum morem, qui diuturno, et vario, incertoque, ac saepe inutili remediorum adparatu , usuque. aut haemorrhoidum suxus, aut alia, ob leves saepe ho ininum querelas prouocare student; nam communiter ab se ipsis ignoratur, quanta V l secundum varias naturae consuetudines, et pa ticulares venarum locortamque rigores Obstent, quo minus couinsequi, et e Xcitare potiant, quae moliuntur.
Quae quidem hactenus obesorum, ac rob istoriam, VorReiumque hominum causia dicta fuerunt, ea partim alteris obestinec robore COTporis , nec organortim , Vacorumque elasticitate
aut amplitudine puribus, conueniunt: parti in vero maiori cum moderamine, aut cum conditionibus aliter adiectis siuidentur. Illi enim vero, ubi plur' omnino sustinent, feliciterque ferunt. quae vitae incommoda his omnino parient, tum in hoc genere hominum, nec tantam indulgere appetitui, nec corpus exercitatione, et vel breuioribus laboribus fatigare permittitur. Nam, 3 qtieque lio machi labores, neque plenit Udinem Intestinorum, cum cibo canales grauantur, i pii ii ne anxietate, et spiritu dissicili, vel sine doloribus imi ventris , aut siue inflationibus intestinorum, imo alui obstructionibus sustinent; quem ad modum neque intem perantes somnolentiam, nihilo minus si um n facile per molestos sensus interrampendum, et plures infirmitates eiffugiunt. Quod ita praeter modum ingeritur, id absque incommodo haud conficitur, et quod inde nihilo minus conficitur, id in humorum circuitu haud recte digeritur, sanitati vero insidiatur. Hinc accumulare succos, nec ita acceptorum copiam iJli excretorum conformem praestare, idem omnino erit, ac mollitiem, et Jan. guorem corporis, simul ipsius sanguinis ballam i, hinc pinguedinis vitium arcessiere; genus vero neruosum, sicut allia quaevis obruere, et subinde sensuum hebetudinem, semper vero momum imbecillitatem organis inferre. Sed debiliores obesi innumero alimentorum, facile ab tuntur piscimaa, praecipue maio
137쪽
VTALTILER DE OBESIS EΤ VORACIBVS. Iaprum minus digerenda carne, aut fumo induratis cibis, aut quibuscunque flatulentis, qualia nihilo minias, per plures annos, robusti illi atque obesi facile conficiunt. Sed maliime curae, atque animi affectus, si quando nostros angunt, tum quo molliores ipsi corpore sunt, lioc minori animi fortitudine resistunt, ac inde quoque prae alteris facile aegrotant. Quos ita homines ad serosam colluuiem, saepe et ad acquirendum humorum lentorem, acrimoniamque disponi videmus, ut eorum per fortiora purgantia medicamenta, nedum per infensa his vomitoria cana lena conuellere alimentorum, nOXium pleriamque, aut anceps consilium sit; quin potius tartarea medicamenta, et aloetica suificiunt, ac mHltum ad auertendum vitae incommoda conducunt,3 quippe maiorum nostrorum viti comprobata. Frustra adhibenis tur omnia medicamenta, ubi temperantiae studio, aut modico meridiano somno, et quidem consileto rescitur corpus, aut etiam ubi moderata corporis exercitatione, maXime ille animo ab
curis, quam fieri potest, vacuo, liberoque, et similibus con 1iliis recta defenditur valetudo. Hi enim vero, pro laXO , et molli suo corporis habitu, promte plurimumque sudant; hinc neque sub conuenienti omnium moderamine iacile sero si in ipsis accumulantur humores, ut vel nobilistimae sedes obruantur, nedum ut morbi qualitatum humorum ita valde metuantur; potitas t9ntus ex vita sobria redundabit fructus, ut, si aliquando morbi in adant, tum mitius cum homine agant. Quorsum referri merentur, qui vel ex improuiso superueniunt, calculi, artuumque dolores, et haereditarii, aut plures alii morbi, et morborum caussae. Neque vero, sub vitae quibuscunque incommodis sibi recte obesi prospiciunt, aut etiam symptomata prudenti satis consilio detinent, aut depellunt, cum adustorum ab usu vinorum variorum, qualia hodie num celebratillima sunt, corrigere errores student, quos ipsi gulosi in cibo potiaque commiserunt. Tametsi enim, non quidem cotidie, sed medicinae ins ar, ac moderatius adhibendos spirituosos liquores, haud aduersari pluribus Obesis intelligamus: nihilo minus, quod commodum adferre
meracum vinum 2otest, id destillatis consequendum non esse
138쪽
WALTHER DE OBESIS ET VORACIA Us. monemuς; quo magis illi quidem arte destillati liquores stomachum singulari ratione ad plus postulandum inuitant, ut aegerrime appetitui obsistatur. Nihilo minus hodie, et quidem crebrius illorum abusu liquorum, ac sensim plures obesi, praesertim cum otio fruuntur, sibi peiora symptomata consciscimi, quam quidem ea sunt, quae pinguedinis moles interim ciere unquam pCS-set; siquidem summo cum sanitatis dispendio isti continuato eo-36rum usu stomachum et intestina siccant, ut nillilo minus haud disparere obesitatem pristinam intelligas, donec, accedente ita digestionis alimentorum, et motus vitalis vitio, cach ex iam morbum accelerari, substituique in locum vitae incommodorum pateat. At his neque obesis, adhuc recte quidem valentibus, largior, neque crebrior venae sectio, praesertim sub climate, quo nos vivimus, conuenire solet; verum parcior, nec nisi tempestiua his plurimum opitulabitur, imo interdum futuros morbos quoque detinebit. Nam illis sinceruiri sanguinem copiosius detrahere, hoc magis iniquum reputatur consilium, quo minus eorum vasorum, et machinarum corporis omnis asparatus ad nutritionem, et conseruationem diuturnam sanguinis optimae notae
globulorum satis idoneus aliter esse visitur; ut potius cum aetate, aliterque ad mittendum serosam colluuiem, sicut ad languorem viscerum, vasorumque, et sensim quidem acquirendum, cuncta organa perpetuo niti, et tendere videantur. Quem ad modum vero semper expedit, liberam esse aluum, ita omnibus obesis, sed maxime illis, quos sub hoc altero hominum genere comprehensos volumus, in primis Vtile, et ad arcendum molestias, quot, quantaeque ab illa Obstructa oriuntur, proficuum valde ac salutare erit, sin re Iste ea successerit. Quam, siue medicamentis promouere, siue mollientibus cibis, potuque, aut, ubi opus fuerit, clysterum usu reddere et seruare laxam illi curae sibi habeant;
via de semper, et quidem sub decenti reliquorum moderamine plurimum solatii hinc ipsi indipiscentur. Idem de morbis qui superueniunt, siue temperandis, siue soluendis, nec raro quidem certa lege valebit ut, quicunque demum sine maiori virium dissetidio fiunt alui fluxus aut seros te plures evacuationi es, illis
139쪽
WALTHER DE OBESIS ET VORACIBVs.
0 summopere salutares esse censeantur. Abstinentia ab cibo superfluo , et potu, tanquam consilio nunquam fallente
obesos agiles reddi DOMINI C. PANAR OLVS Pentecost. 4. observ. IS. docet. PLINIVS Lib. I . c. Jo. fraXini folia onere corpus leuare obesum contendit, sin Vino terantur, ut etiam maciem huius potus continuato Vsu inferri tradat. ARNOLDus wEi KARDUS Tra t. Prarit. Lib. q. c. r. decoctum luto.
rum coryli adhibendum commendat: quibus omnibus facile praefertur generosum ligni sancti decoctum. Nam hoc remedio, et aliis , e. g. pro sequiori quoque seXu emmenagogis, vel pluribus additis, debiles excretiones et secretiones humorum iuuanis tur, inter alia simul menstruus promouetur sanguinis fluxus; praesertim sua vino, aut aqua chalybeata talia decocta fiant. Iam nos silentio praeterimus Tincturas chalybis et Tartari. Nam haec, longeque plura medicamenta saltem qualecunque, obesitatis caussa, leuamen ferunt; scilicet, ubi nondum causia alicuius morbi grauior, et tenax fuit subnata, tum illa recte suadea
Tandem omnes, quotquot obesitatem futuram prospiciunt, cum fructu maiori in iuuentute, quam in sequentibus aetatibus corporis exercitatione utuntur; nee raro illam hocce remedio ipsi detinent, aut certe diu admodum coercent. Inter haec consilia obesos senes, sicuti illos, qui post grauem morbum conualescunt, vel sicuti alios, qui ex organorum antiquo vitio imbecilliores sunt, imo vero decrepitos,lsicut infantes censere decet: maxime cum exercitationum genera seligi, et alia suaderi, alia vero dissuaderi debent. Quorum delectu patet: pauca esse quibus haud facile excedatur modus; et inter moderata perinde, ac usitatiora esse nauigati O-nem , vectionem, deambulationem, denique equitationem per
38 aequales et lentos equorum gressuS, aut tantum continuatos eo inrum ordinatosque subsultus. Fortiores conatus, et, quae corpus amplius fatigant, in venatione, cursu, iaculatione, et reli
quis, modo intacta relinquimus; potius in omni hocce delectu, aetatis, sexus, roboris, et Omnium corporis functionum maio- Tom. IlI R rem, Additur
140쪽
mo WALTIIER DE OBESIS ET VORACIBUS.
rem, quam consuetudinis rationem habendam esse diligenter ino nemus: deinde vero etiam de hoc, illoque genere exercitationis dispici, recteque patere debet, quot, et quanti corpori S, praefinito longiori, vel breuiori tempore conatus, atque motus, sed sigillatim, in constanti aetate, quo ipsi animo fiant, qua pariter tempestate, qua hora, et quo loco. atque ordine illi 1uscipiantur; sicut unus inter omnes luculentissimus scriptor HIERON. MERCURIALIs Libro de Arte Omnasica docet.
Propria sanguinis elementa becretio animalis profert nee ia a proferret, nisi chylus, vel certo sanguis iam omnia teneret, qualia primum purpursis globulis condulatur, deinde Nero reduv- dant , ac motu vitali liberiora fiunt, aptisque demum viis δε- eo uutur. Inter utiliora elementa purior continuo ad sanguianem redit bilis, et inter plura, quae praestat, globulos seri, hinc sanguinem prae reliquis tingit. qui vero dicunt; oecursu fatis, sulphuris, et aliorum quorumcunque, aut primariorum, aut arte saritorum elementorum feri perenni modo hoe veI HIud particularum genus, illi contra spatium, quod ab corde ad tubulos porosque secretorios est, deinde contra Dim cordis et arietariarum, denique contra calculum contingeutium, cum perenni suxu s indole humorum secretorum omni comparandum ita loquuntur.