Francisci Blanchini Veronensis ... De tribus generibus instrumentorum musicae veterum organicae dissertatio

51쪽

,, Psal. 9 I. V. . in Decachordo psalterio, quod inis Hebraeo legitur, non ad distinguenda Orga-

,, na, sed ut ad unum, idemque organum descri- bendum pertinere intelligatur . . Nam citha- ram, quae in eodem Versu memoratur, Octo-- chordam fuisse tradunt. Certe reperitur ino titulis Psalmorum Haschemminith .

,, quod nostri pro octataa Uertunt . Chaldaeus .is eumque sequuti gravissimi Authores octocho ,, darum cithara interpretantur; quamquam alii is ad tonOS magis , quam ad numerum chorda-- rum referunt se SpecieS igitur citharae habemda sunt organa indicata Psalterii, seu Nablii,& Cinyrae . Sunt qui Nablium a Psalteriodistinguant ex usu tantum , quo scilicet Psalterium sacris tantummodo hymniS peragendis adhiberetur; Nablium vero etiam profanis cantionibus praeter sacros usuS praesto esset. Videndus ea de re Caessius in Asterismo Lyrae pag. I 89. & seq. ubi etiam Harpae nostrati, ac veteri a Venantio memoratae aequiparandum putat. Caeterum Octochorda, Decachorda, & Εndecachorda instrumenta ab antiquis memorata hisce figuris' includimus, ἡ 'ς ζ μ cum pro arbitrio Μusicorum plures, aut Pau'ciores nervi eisdem aptarentur. En ne actio Γ-d n

52쪽

don etiam Orpheo tribuit Avienus pro Musarum nurnero fortasse chordas lyrae suae aptanti ; ut Caesius interpretatur loco indicato : Hic nam fla notaem do D in modulamina motait. iisdem usus quoque, inquit, tribuitur Phrynidi, cui duos amputavit nervos bipenni Em reps Lacedaemoniorum Ephorus, cujuS censurae universa olim Graecia acquiescebat. Phillis quoque Delius apud Athenaeum lib. IV.Cap. I . memorat Enneachordon . Ibi etiam additur Apollodorus in responsio Epistolae ad Aristoclem. Quod nunc Psalterium Vocamus , illud inquit esse magadem ; VocatuS Vero olepsiambus est Trigonus , ac Elymus, ac novem habens chordas ι quae rariori sunt in usu. Psalterium igitur cum magade compo

nendum hic liquet: magadem rursu S CUIT

barbito Terpandri, & cum Pectide Sapphus, facile colliges ex auctoritatibus ibidem relatis ab Athenaeo . Sive igitur heptachordem lyram, sive Octochordam, sive Psalterium enneachordon , ac decachordon Davidis, sive organa chordis pluribus instructa memorentur , Omnia ad citharae, psalterii, barbiti, &lyrae genus esse reserenda cogno Vimus. Qua-

53쪽

re figurae a n. 3. ad n. 12. Variant ab illis, quibus hodie utimur in communi systemate Gui- donis. Nam in singulis heptachordis diatonicis cum inserantur quinque chordae Chromaticae , resultat numerus duodecim fidium unicuique chordae suas legitimas consonantias tribuentium. At Schille apud Κircherum Musiurgiae lib. 2. pag. ψ9. dicitur Traperium , propter adjectam scilicet basim, quae trigono fidium, quartum latus inferne addit, ut expendenti figuram fatis liquet; ni placeat trigonam lyram pressius interpretari, quam harpam etiam dictam antiquitus discimus eX Versu Ven. Fortunati, Romanusque bra plaudat tibi barbarus harpa. Licebit earundem figuras intueri numeriS 13. Iq. I S. 16. & I . 13. Figura Trigonae lyrae num. IJ. desumpta est eX anaglypho AEgyptio in Hortis Μediceis a Kirchero edita tomo g. Oedipi

54쪽

ciani numeravi chordas duodecim marmori incisas, licet non nihil detrita marmoris superficies injuria temporum easdem Obliterari alicubi ostendat . Quapropter accedit proXime hoc instrumentum ad Josephi Na-hlium duodecim chordis instructum , & ad

figuram trigonam eidem Organo , citharae,

seu psalterio tributam ab Auctore Epistolae de generibus Μusicorum , quae sub Hieronymi nomine circumfertur, indicante etiam , Sponio Μisceli. seci. I.art. . pag. 23. in tab. 8.qua in Epistola dicitur Delti litterae id organum assimilari. Inde etiam conficitur, recte comparari a Venantio Fortunato Romanam Lyram cum Harpa barbarica in carmine recitato n. 12. Visitur etiam in Tabula Isiaca ante bovem apim quidpiam simile huic lyrae , seu citharae trigonae impositum tripodi. Kircherius loco citato aliam profert iconem Psalterii quadrati sub Α, simplicioris, ac

similis fermae figurae nostrae, quam eX Uaseaenco Bellorii exhibuimus supra num. I a. I 6. & II. Figuram 17. Kircherius dicta Pag. 40. TOm. I. Μusurg. inscribjt nomine

55쪽

dis primo dicti, tum aucti fidium numero

majori unde etiam Harpichordi nostratis forma suborta est num. 16. si Ve jacentis, sive erecto situ, qualia organa Romae quoque efformari vidimu S.

curavi Mercurii Caducaeum , cum Citharae X pressum in tabula Solari Μatthaejorum eX-plicata per Aleandrum; qui scite Observat Pag. CX arundine compactum ostendi, ut fistula arundinea indicari possit, Mercurio attributa ab Apollodoro , Isidoro, aliisque Amctoribus. Rursus apponendam duximus hanc Mercurii Virgam Musicae artis antiquissimis Instrumentis ; ut baculum cantorium, a Calvor in Caducaeo cognitum, indicaremus, si1Veartem Musices, ad harmoniae leges, & pacem re Vocantis vocum diversarum sonos serpentinis gyris sibi propemodum adversanteS, ut praedictus Author Observat Rituat. Par. 2.seci. s. cap. 2I. pag. 699. & deduci posse autumat eX carmine Virgiliano.

57쪽

CAPUT II L

Ympanum recte defini Vit TAs. VH. Scaliger in Maniliui Pag. J82. scribens: Omne catatim , ab una parte r0l tundum, umpanum dicitur. sentitur I in plerit que oblerzal HS iiij.9.cap. J S. ubi asserit tympani nomen inde tributum margaritis eam figuram retinentibus, quibus una tantum est facies , & ab ea rotun- ditas , aversae Vero , planicieS . Areum ejusmodi tympanum bacillo pullatile eXhibe-Ε 2 mu S

58쪽

mus eX antiqua pictura edita per Petrum Sanctem Bariolum Tab. XII. Passim Occurrunt tympana inter symbola Matris Deum in nummis , anaglyphis , aliisque monumentis Graecorum , & Latinorum . 2. Tintinnabulum, seu Crepitaculum , ad

genus tympani referri potest eX figura, quam praefert. In antiquo anaglypho per Boissardum edito Tom. pag. I. Cybeles tympanum manu gestat , Athyde pariter

aliud tympanum elevante : eX arbore autem

pinu pendent gemina tintinnabula, seu crepitacula in eorum Sacris adhibita , quae omissa sunt in nova editione ejus Tabulae , cum Gruteri Inscriptionibus nuper Vulgata Tom. I. Pag. 2 . At eX prototypo marmoreo Romae

asservato in Aidibus olim Cardinalis de Maximis ad quatuor Fontes heic damus . Tam

Tympana, quam Tintinnabula, quae Gentium superstitio ad inanium Deorum cultum adhibuit, multo praestantiori, & antiquiori instituto fuerant aetate Mosis in Dei laudem concussa. Μaria soror Μosis, post demersum Pharaonem , carmine epinicio Dei beneficiata, celebrans, tympanum sumpsit in manu sua regressaeque sunt Omnes mulieres post eam

59쪽

Cum tympanis,& choris;ut legimus LXodi I s.

Aurea vero tintinnabula limbo vestis Aaron Moyses divino monitu aptavit, ut, eo ingrediente Sanctuarium, sonum ederent, quemadmodum eodem libro LXodi consignatur c. J9.

Tympanum ibi vocatur Toph , EX di

Tertia figura Iompanum Ostendit crepitaculis instructum , cum pedo past0rali ejus pulsandi causa apposito. Inter antiqua S picturas ita eXhibetur Tab.XX. a Petro Sancte Bartolo eX autographo delineatum . Cymbalae crepitaculis instructa moX subjiciam . . Combalum Sacrum Armeniorum . Tympani genus est cymbalum, a concava figura cymbae nomen deducens. Alii tamen malunt etiam pateris metallicis Orbiculari forma praeditis cymbali nomen commune facere :praesertim, si, appensis crepitaculis, concussiO- ne tinnitum edant ; ut Armeniorum in Sacris etiam in Urbe praestatur. AEtate Apostolica eodem nomine appellabantur hujusmodi instrumenta musica ; ut constat eX Epistola B. Pauli I. ad Cor. cap. 1 Fadius sium zelut aes ouans , aut Imbalum tinniens. Laurentius Pign0rius de Servis pag. 8 . pluribus Auctorum

60쪽

veterum Scriptis rem illustrat. In Sacris Matris Deum religioso in primis viro id organi genus tribuit Apulejus 8. Metam. Inibi et irprincipalis , o alias religiosus, o eximie DeumrezereHS, tinnitu omlatorum , onitu Impanorum , cautusque 'Phrdigii mulcentibus moduliS excitus &c. Inter anaglypha Urbis Pag. 49. Faunus ex bacillo appensum tympanum gestat in Sacris Bacchi, cum crepitaculis. Ostendam vetusta cymbala Ethnicorum num. I .

quae fortasse idcirco possunt appellari Meet

Iothaim . F. Cimbala Bacchicarum, seu Crembala Hermippi. Sponius eX antiqui S monumenti S aeque, ac Scriptorum luculentis testimoniis figuram cymbalorum veterum ita describit Μisceli. Pag. 2 2. Cymbala erant ex aere, quasi duae set Iesiae, quae manibus complo is fouum dabaut, uti Pigra OriuS,e X auctoritate veterum Auctorum ,retulit Da . 8 ῖ. de Servis , ita scribens : Ambabus enim

manibuS , erant enim manubriata, et et an lata in extrema Couzexitate , appendebaritur; o complo a,

concris is Me lonitum edebant, tinniebantqtae . Ι4guram uterque Author edidit, eX Vetusti S anaglyphis Bacchicarum deductam , quam hei cretulimus. Εjusdem figurae Cymbala adhi-