Augustini Dathi Senensis Elegantiarum linguæ Latinæ præcepta cum familiari Iodoci Clichthouei, ac Iodoci Badij Ascensij enarratione, nunc demum ab Ioanne Raenerio diligenter recognita. ..

21쪽

ro DE EPIsTO. COMPENDIO L.

clidi vim habet,hoc modo: Sed lieus fili chatissime,sunt MMX mater ad te mittat munuscula ab hoc tabellario expeteda.aut quid simile.Si tame ad viru grauitan presstatem scripsero,vix auctea sic te uocate, sed potius dici: Da venia rorum optime, si tua dignitate uerit couenio, pleia enim iu dicere neglexera,&c.Et si pluscula interepotamus,addemus iterum, vale.Post vale ponemus sis perscriptionem su temporis, ut praemissum est,anmota' .... tione.I n subscriptione aut caueau ne pro dedititio, aut Deduinu a semitore nuncupes. Ante verbum vale solenta x oiςβ pro nonui in piaecipue Plinius Secudus ponere dictumst in Q ς' insig- poclus votora cotinens:post quod addere licet, Haec sani quae nostra liceat te voce moneri. Haec dicta volui antum est quod te ignorare nolui. Haec summa est,&c.

io que animia,quod horter ingeniti,tu molli enit tent tibi ipse tali sis,quattvideberis aliis,si tibi mens.U. Haec tibi scripsi,quia aemu erit te pro amore mutuo non solum omnia mea lacta,dictast erum etia consilia

cognoscere.Uala. Obsequar consilio tuo, mitra mihi autoritas pio ta/Hrimo sumi.Uala.

Satius enim est, ut Attilius noster eruditissime,simulia tacetissime dixit,otiosum esse,quam nihil agere.Uale. Voluptatem percipio,si ea quae mihi denegatur,amis summa nescire non possum.Uale. ut in caeteris rebus, ita in audiaei ossicio perit gratia. si reposcatur. Vale. Sed hoc ipsum amantis est, non onerare eum laudishus. Uale. Neo enim magis decorum,& insigne est statuam uimio populi Romani habere,quam ponere. Vale.

Solicuius custodiaeua est honor,in quo etiam benescis video superesse. Vale. Serib peto, fac scia quid agas,quod sine solicit itin

22쪽

eium animi tuendum est.Uale. De seruis venalibus melius auribus, quam oculis,i dicatur.Uale.

Erit confusioni meae non mediocre solatium, si tu nihil quereris. Vale. Sed iam finem faciamne modum quem etia orati ni adhibendum puto in epistola excedam.Vale. Igitur memento nihil magis esse vitanda, quam ilia uxuriae, M sordiu noua societate,quae tam sint turpissa ina,discreta, ac separata,turpius iunguntur.Vale. Ostende modb velle te,nec deerunt qui,quod tu votis, cupiant. vale. In summa, nisi mes longam epistolam reddis,no e qubd postea nisi breuissimam expectes. Uale. Rogat enim M quidem effocissime,qui reddit ca os rogandi.Vale. Sumus solitb tariores,quod initium est gradatim des sinendi. Vale. Habent hunc fine assiduae querelae,. queri pudet. Id elige,in quo vicerit ratiora te enim ratio exigetur. nos excusabit obmutum.vale. Trade filium praeceptoria quo mores primiim,moπeloquentiam distat,quae male sine moribus discit.Uale. Hic erit epistolae finis.Literam no ada etia si aliquid adhuc praeterissae me sensero.Uale. Nel enim hi sumus, quos vituperarene inimici quide possunt,nisi simul laudent. te. Illa adnota,quae putaueris corrigedactra enim magis credam caetera tibi placere,si quadam displicuisse cogno

Dedit mihi culum maxime potuit,daturus amplus,li potuisset. metsi quid homini potadati matutiquam gloria,&laus, Maeternitas Vale. . Nescio quo pacto vel magis homines gloria inta,quam magna. Vale. Studeamus ergo,nec desidiae nostis praeredamus alienam:sunt qui audiant, sunt qai leg: minos modo na

ti iis

23쪽

is DE,EPISTO. COMPENDIO.

Epistolarum

ossicium. aliquid aut us,dignsi chartis elaboremus. te. ' , Cuius ego pro salute, prb moribus libcsum magis anxius, unicus factus est.Nosti in amore mollicie antismi mes,nosti metus. Qub minus te mirari oportebit,in plurimum ei time de quo plurimum spero.Vale. Vt in corporibus,sic in imperio grauissimus est morahus, qui a capite diffunditur. Uale. t Proinde dum suppetit vita, enitamur in mors quam paucissima, quae abolere possit,inueniat.Vale. Finem epistolae faciam,vt facere possim etiam lacho mis,quas expressit epistola.Vale. Hortor ut quam plurima proferas,qui imitari plures concupiscant,nemo, aut paucissimi possint.Uale. Nescit semel incitata liberalitas stare,cuius pulchritu dinem usus ipse commendat. Vale.

Aliud est epistolaminiiud historia,aliud amico, aliud

omnibus scribere.Uale. Nel enim cuiqua tam claru statim ingenii but pos emergere, nisi illi materia, occasio pariter etiam,comendator: contingat.Uale. Dices oportere me tuis rebus,vim is, uti. Etiam, sed perinde illis, ac meis parco. Vale. Cum multis,u stpe tractandum est,quod placere,M semper, & omnibus cupias.Vale. Nequa do filium durius, acerbiusili tractes,meminoeria te hominem esse,& hominis patre Vale. Nihil est aut pigirus delicatis,aut curiosius otiosis.WHaec ex Plinio,apud quem multa id genus alia inuenies.Hactenus autem de epistolis, A earu partibus quata breuitate potuimus. ἐ

De epistolarum Og eis. Titu. XIII.

Epistolar officium est de re 'miliari,ffut alia quainuisscitu digna, aut necessaria censores absentes

'cere. FEInterdum autem in Hieronymus in epistola ad Mare octam Dibit eruditionis sele codiuntur,praecipue quae

24쪽

CUM COMMEM ASCEN. 23

graues,u de philosophia sunt. Sed nos de familiaribus

nunc agimus.

TMm s. 'ut'miliares epissise verbis tritis, Tquotidianis Latinis tame uou'sti Absis,Dio non multam elaboratos solerti quddam ne gligenti lio,

am,ut Cicero memlait inlidide persecto oratore, quaedam negligentia diligens est.ltam danda est opera, vosi fieri potest, in epistolarum contextu nulla perluceat iunctum,dummodo vitetur piclicii sermonis nimia ves'

garitas.

Sermo itds, erit purus, Latinus,'ia intelligedum

gatia sermonis nec morosa,nem anxia, sed facili, sim= stolae stylua. plici laudat.Plinius quo u Iunior ad Thustu ait: Et dressus sermo,puruta ex epistolisnetitur.Seneca item ad Luci.epistola.1κ.inquit:Minas tibi accuratas a me epistolas mitti frustra ciuereriς. Ouis enim accurate loquitur, nisi assi vult putide loQui Oualis sermo meus esset,si una Κ si Z deremus aut ambulais illaboratus, utacilis; aIesuci Io esse eoistolas meas, Quae nihil habet exetcitu,necscT: sed .li heri nosset Oiledere Quam lou malle. No mehercle ieiuna elle, M arida volo quae de rebus tam magnis discentur.Neq; enim planosoplius ingenio renunciat.Mulatum tamen operς impendi verbis non opori t. Epistol etiam.xv.inauit: sed ne epistolae modum excedam, qui non debet sinistram manu legetis implere,in alia clie nar altem cu dialeelicis citi eram .Hic ille,qui sinistra manun Iegentis impleri signisscat,quutia longior fuerit epistola: tunc enim v dextra,& sinistra teneri necesse est. Uerba epistolarum no ta eriit vetusta, ut ob oleta, udesita sint: nec tam rccetia, ut ignota:nec tam reculta t

25쪽

morositatem pri se ferant,nec tamen ira neglacta,ut erastidiant. Apud Datha platia videbis 'in vetustu loquendum sit. Et apud Sulpitium disce,obscuris, & exoletis,quaeris a verba omnino vitanda sunt,sama eruditionis non affectaclanavitanda. esse.Sunt enim qui 2 multa vidisse glorientur,u ex eo laudem captentui nimia puis verba in sermone quotis dianum reduxerint.

De prouidetiarimponendo babenda. Ti. XV. Visci id dicturus, aut eompositurus es,totum metis oculis priussum inceperis praeuidebis. - π e cogitabis. cogitatu suo ordine diuisiter V s positum decenter exorirabis.

Sunt enim res Obseruandae pulchritudinesangenio. sa exco statio,siue inuetio:Uenusta dispositio,ata cec mominiUecens verborumisententiarumeti exornatio.In prima aute pulchritudine consideranδε sunt sex oratio Mis pari Principium, siue exordui:namdo,dlinio,c5. firmatio confutatio,ia conclusio:de quibus iam pari diximus,partim ex sulpitio discenda reliquimus.

De Orationis mem bris. Titu. XVI.

ORationis membrasunt quin Minuciis, disso itis.

elocutis emoria pronunciatio. portet enim, ut quas res dicere velim', diligeter exocogitemurexcogitatas,ati inuentas ordine suo dispoonamus: dispositas eloquentiae stylo mandemvae manda. ina scripto memoris commendemus: A demum lacade,& cum decenti gestu pronunciemus. De quibus omnibus,quia grapides locuturus est Sulpitius,u de quibusdam no negligenter Augu.Dathua, ipsos aggrediamur.

26쪽

es Passauicinum patriciu Genum.opusculum. 'um omnis oratio,Philippe Geulis Pallaci

cine,emendata,perspicua, composita,ornarao esse debeat, iamdi recte loquendi praeo scepta didiceris,nec in partiti orationis vostiatione,nec in generibus discemedis, nee in costruendo iam hisites, a puta illa simplici narratione, in qua te exercui, ad copositione,& ornatu erigete meditor.Sic enim docendi ratio postulat,sic mea quaeda auiditas in te recte,& mature instituendo me urget. Auget eam meritis in me suis Antonius episcopus Aurielis, Innnocetii viij.PontiMax. Datarius, patruus tuus,omnia optimus,& benignissimus, i donec te plurima intelliφgat profecisse,& me,& te cohortari, M . Q tai custos d specula instare n5 desinet.Quare matote in modii tibi est timenduint praeter utilitate tua, & gloriam,*iae mihi tecu comunis est, eius expectatione, & spem,qua de te,&de me cocepit egregiam,non frustreris. s,si doctua euaseris,qui honores,n quanta tibi praenita proponario tur. Quae,Vel p inertia,vel per lusus,& voluptatu illeceohras no arrip ere,illiberalis, x vani essiet ingenii.Ital dada tibi in opera hoc tepore diliges, ut magnam usitat rum verborum copia habeas, a tus mentis concepta apes,diuersin modis possis enunciare. Ea quide ex multiplici lectioneraudiuone,annotatione ),paulatim quo

di artifex,ut Fabius ait,continia exercendus. Imitadio tibi sunt optimi, ut eorum similis postis euadere. Obscis biso accurat quantulucunq; dixeris,aut scripseris, sit probabile:& in hoc assuescas,in naturam. vertas.Nam vi rectd dicere noueris,mercitatione stequenti comparaν his ccleritate Haec ideo, ne foete tibi indulgedo, in arerogantia garrulitatis non facile exuendum vitium im

27쪽

uerborum eopi quibus conceptum mentis apte,aperte,

uarieique postis enunciare.Obstrudb curate quatula b δκeris,dut scripseris,sit probabile:s in boe diluesicas m natura vertas lingua, τstylo,qui es, optimus

dicedi artifeκ.Ndnisi recte dicere noueris, erercitationestequenti comparabis celeritatem.

Oratio inqua erit emendata,id est a vitiis terti,ut nemincongrua,neqs hamara sit. Perspicua,id est clara, 8c miν dens,ut non sit opus ad intelligendum interprete.Coinposita,id est omnibus membris suis, modi ora ine dispositis constansornata, nunc floseulis dicessi,nunc sermonis elegatia, proprietate*,quae semper obscruahitur. Magn copia id est abundantia,& vis verborumvsitatorii, id est,quet sunt in cometudine petitora:vilada enim sunt Oh Bleta,& nimiu protrita. Apte,aperia vc.Unde Cices ro dicit primo ossicio rit,propnii oratoris esse,apte,distincte, ornate. dicere.Quantulucu .i. etia minimia unde facili'patiar discipulos lingua vernacula,quam barbara enuciare, qui nondu recte didicerint. Prohabile, in alis quo autore bono compertum,aut ratione stabilitum

De tribus eomponendae orationis pulchris fudinibus. Titulus I.

T quoniam omnis oratio,qua es deducturus ita se habet,velut domus ex coementis construe Aa,vel quacdi materia simulacru, quod vel possis rude,insorme, M impoliturelinquere, vel sua cum dignitate formare,

polire,ornare,& pingere: prima eius pulchritudo erit,ut

28쪽

apia,ingenioseo sit excogitata Secuda, in eam sententiatum,quas ad re idoneas adinveneris,disnositione,& ordine.Erit autem haec dispositio duplex: Ar.ificialis,quae

seruatur in ordine partium orationis,u argumerationis: Ο &Temporalis,quae aut partiu comutation aut prςtera --

missione no costat,sed tempori se accommodati Tertita, . in uua nobis est diutius immoradum,insis sententiis,uVerbis, verbora structura, u exornatione splendescis Primus ille,u secundus decor eius tant lucem affert toti orationi.Tertius,vel in minutis quibuscun* partibus clusitan gemmae,& pictura,conspicitur.

Epitonicer declaratio Ascensima. - Orationem itaque eompositurus,aut epi sola scriptu rus,primum rem apte, iugeriisses recogitabis: einde excogitat suo ordine di pones, V demum rite dissos

sitam exornabis.Nee prius aut dicere, iscribere cliti qua parabis,quam tota compositione mimo permensius fueris:simi nee aedifrator bonus donisi tueboabit, euius summam structuram animo non praeuiderit. Caua es deducturus.ian partes distributurus, D minutim compositurumut in Buco.Maro,Deductum dicere carme.Uelut domus,cuiust,ut dixi,non iacientur fun M'menta,donec tota eius structura fuerit animo praeconcepta, R ideam habuerit: i autem figura, u magnitudo constat,poterit materia suo ordine disponi: M dispoi a auro, coloribus4 exornati.Simulacrum,quod ad alicia' ius similitudinem fingitur. Insorme, non penitus sine forma, ut a physicis accipitur,sed sine specie, ra forma, unde quis formosus dicituri de qua Calphurnius,Donu Cal Iur 'forma breue est.Et Naso, Forma dei donum est. larma Naso quota quael superbit q.d.rarissima: quum n5 minuς saperbiat deformes.Formare,fing. 're, polire,resecaic aspeν ra,& superflua,ac levigare.Ornare,ut incrustatione doν mus,M laquearibus aureis: simulacra eκ ebore omatur

29쪽

stare.Artificiosa dispositio est,quae fit secundum artem. quae vult exordium sit ante conclusionem, narratio aris - te petitionem, &c. Item ut maxima quael in princia cipio,&in fine pohant mmocria in medio. Tempo/- -- ralis, quae pro opportunitate teporis fit. Na si desessum se viderimus iudicem, aut alium,ad quem oremus,no erit locua longo exordio, sed paucis scitu necessatia aperie mus. Excogitatio aute, M apta dispositio sunt quasi dei sub statia orationis, Quae eam lucIdam reddunt: i exornatio acςedit iam dispoiax orationi,n lapilli positis m

N prima pulebritudine adfiimmum bate ρκ erequiris

mus, ut apte principium seriamus,n remus, diuid mus,confisinemus,confutemus, e conelis mus. itome Alcensima. SM sunt orationis rhetoricae puries, Principium est mordium:narratio iussio confirmatio, confutatio, ioncluso. ruibus etiam in epis Solis utimur.

Non tame tvidebimus,necesse est omnes h s partea ad qualibet orationem, epistola adhibere: nam ne semper c5firmamus, aut colatamus, sed pro retri locoρ di congruitate,ut iam dicemus.

De principio,π eius membris, Titu. III.

PRincipium accipimus eam breuem orationem, γε statim nobis aut beneuolum,aut docilem,aut attentum comparat auditorem. Beneuola faciemus a nostrinpersona,si nostra officia in quoscunm abso arrogantia laudauerimus.A commoditate,si nostra incommoda in presserimus.Si spem nostram in eis collocasse dixerimus A persona aduerlariorum,si inhonesta,& argueda eora facta proferendo in odium: si potentiam eorum,n seli citatem, ia fauores aperiedo in inuidiam: si eorum ineotiam, M luxuriam proseredo in contemptum adduxerismusAb auditorum persona, si eoia facta, dictaue I M

30쪽

ilauerimux.si existimationem leorum, si iudicii expecta/tionem aperuerimus.A rebus ipsis,si commendando nostram, aduersarioru causam depresserimus. Docilem avoditote faciemus, expositione totius,constituendo ipsum attentum. Attentionem facit promisso dicendi magna,& pulchra: precatio ut sint attente& expositio dicendo

rum per numerum.

Epitome, er expositio Apensius id.

' Principioseu exordiosiciemus auditorem ἴeneuos tum, cilem,or etentum. Benevolos, niquit Cicero,auditores facere quatuor mollis possimus, i noli, d, db adyuersariorum,n duditorum per)fnd 4 rebus i is . Atiost perfndbeneuolentia in contrismus: ino Amni officium lue arridui id lauiabimus:aut in rempubli. quales fuerimus:aut in pareres,aut in emisos,aut in eos ipsos qui aulis,aliquid reseremus: lumodo bare omnia ad eam ipsam rem,de qua egitur iit accommodatdates no b d incommoda proferemur,inopi , solitudinem, ea dimitatem.Es rogabimus,ut nobis fuit diiκilio Et i

smul ο'demus iii aliis spem nos babere noluisse. 1laee

cisero. ubi Manei. Si nosti uni officium. Exemplum eritimi turpe est iudicest,osticium sic exponere,ut propria laus intendatur,attamen quia aduerentii mei sic me nuper contumeliis assecere, ut nisi vitae meae rationem habeam, x qualitet ab adole scentia me instituet dicam,plane tacendo confirmate videret smnes aduersae paris in me ulta obiectas contumeliarincia ital no tam libentes,quam necessarib,ut intelliga/tis me longe abesse a criminthus, et mihi obiiciutur,ia fictam eorum accusationem cognoscatis. Ego quide siela oculis meorum ciuium vixi, sic me gesti, ut neminentvncν offendetis,pluribun saepenumeto auxilio, conmlisi extiteri Quid enim in causis forensibus, M pubiscis egerim,quod vobis cibus patere arbitror aciut prae