장음표시 사용
41쪽
res ficta,quae tamen fieri potuit. Quod positu est in per sonis,debet habere sermonis festiuitate,animoru, M assectuum dissimilitudines varias.
De diuisione. Titulus. VII. DIuisso est,qua breuissime partimur, & aperim' quia
conueniat,quid in controuersia sit: n qua de quishus rebus dicturi sumus,aut per enumeratione,auta solute distribuendo oponimus.
De eonfirmatione. Titulus VII. Confirmatio est nostrarum rationum, x argumentorum grauis expositio.
De eonfutatione. Titulus IX. Consuratio est locorum conariora arguta di lutio.
Hae duae partes sunt lacu arena,in qua pro causa nostra pugnamus.Vel circa 'costitutione legitima, quum inscriptis,aut ex scripto cotrouersia nascitur. Vel iurisdicia lam,quum iure,an iniuria quid factu sit, qui itutivel coiecturalem,quum de facto est controuersia,u coniectoris innitimur.In his hoc seruadum,ut primo loco firma, medio leuiora,vltimo argumenta firmissima collocem'. De eonclusiione. Titu. X. Conclusio,est artificiosita terminus orationis. Coclusionum genera tria.Unum quod fit per breuem,oroclinatam,ti no lon, repetita enumeratione:& aut tralamus genera nostrarum argumentationum, D singulas rara partes aut an aliud velint auditores,quasi iam pera suasos rogamus:aut cum nostris argumentationibus c5trarias iungimus. Alterum est, quod fit per amplificationem,siue indignationem.Amplificationis loci sunt: Anstoritas deorum,hominum,legd: Generalis offensio, vel gratificatio: turonim periculorum aut in suasione αν modorum descriptio: Iniquitatis, vel aequitatis o splum: Desperandae, malaeo constitutionis reuocatio, vel aeterna benclam memoria: Deliberatum peccandi,ves benefaciendi iudicium:Immanitas peccati,vel meri
42쪽
il magnitudo: Singularitas inusitata peccandi, vel pro
merendi Comparatio peccatorum, vel meritorum inter se .Demonstratio gestorum in negocio,& post ipsam eodem pend ratio est,sed fere per cotraria minuendi. Teretium coclusionis genus fit per breuem commiseratione, siue conquestionem.Loci autem commiserationis sunt virium fortunae,&infirmitatis hominum demonstratio: Prsteritorum honorum ad presentem miseriam coparatio:Consequentium in modorum enumeratio: Humilis auditori facta submissio, u comendatio: Deploratio futurae parentum miseriae:Demonstratio clementi qua simuc in alios usi:Continuae nostrae infelicitatis expressio:Iniqui sati deploratio:Fortitudinis in pseredis malis promissio.Commiserationis amotio fit a iusto,utili,possibili, decenti,M facinoris tanqua per gradus explicatione,adhortatione quadam adiecta: uti Nolite iustu, qui lachrimat,animaduertere:sed illum ante oculos ponite, qui legum,u morum spretor, dei contemptor, fana violauit, fores effregit, donaria sustulit. Quid moraminit Quid cogitatis an eum,quem omnia iura condemnat, seruabitis
De portibus epistola ν primum des lutatione. Titulus χΙ.
HI I ,quas diximus, partibus, eo, quo friptae
sunt,ordine,poteris in epistola vitanterdu pro exordio sat erit salutatio pura,quam allauando siue familiaritate, siue odio praetermittimus. Post id sta. tim narrabimus,si narratio proderit,aut petemus: tum siquid confirmandum,confutandumsie fuerit, vel suo χρω,vel statim in ipso initio id peragemus. Adiugemus.
oornationem aliquam si libuerit, D claudemus epistolam vel artificiosa illa conclusione et adhortando,pola licendo, precando,minando, ne ominando. Adii leo must Uale,aut Aueto. Tum tempore, quo scripta est, annotato per Calendas,Nonas,u Idus, nomen nostra
cum orationis benignitate subscribemus, si Salu aut
43쪽
huiusmodi verbo cum vocandi calu principio usi s mus:vt,saliae mi Philippe:vel, probae indolis adolescea saluus sis.Si verb inccperis, Philippus Sulpicio Uerula no salutem,vel successum,vel felicitatem,vel commendationem: non opus est nisi in augmentum humanitatis aliquid tale subscribere. Idem tibi deditissimus alsinus:aut, tui obseruatissim' aut,amatissimus.Suntdi huiusmodi epitheta,& appella/tiones personis acc5modanda: u nunc se clientem, nae seruulum, nunc amicum,nunc fratrem quis profitebitur.
Epitome R en ima. Salutationum duae in fronte epi solaril poni solenti tria sunt genera. Nam esὶ persEld,breuis, ν fusiuid Iecta. Perfad subfriptionem, silperfriptionem, verbum filutendi continet. Subfriptio est,quaesub is stola scribi potest,continens nomen, meritum seriseratis.E Jubscribatur,locum,o tempus addit. Superscriptis,qiussoris scribitur,cru i si per epistolam, nomen,
1nerita,er locum eius, nil quem 'ibitur,continet. Bres uis Oppressis nominibus salutem duntaxat habet: vi, S. P. Subintellecta, in epitheto intelligitur: ut, amice
De inferiptione exteriori, quae supera scriptio dicitur, Titulus. XII. IN scriptio aut exterior, clausis lite is, pari ratione scrobenda, sed quodam cum apparatu modesto, siue perda di casum: vi,Hortensio rhetori egregio,sihi coledopro patre.Siue per accusatiuii praepositione adiactarvi, Ad integerrimit virum Hortensium,thetorices in Romano gymnasio celebrem prose rem sibi obseruanda quamplurim5.Hoc loco id erit aduertendJ, ut post nomen proprii ,sit nomen professionis, aut ossicii, aut M. gnitatis re suo epitheto expressiam:victu reconsulto mismio.Vel,sanctissimo legii interpretii Medico Apollineo.
44쪽
Sacercton venerando. Praetori iustir mo, vigilantissimo. Equiti ornatissimo.Ductori fortissimo. Alius patronus
hene merens: Alius amicus concors, praecipuus,lucoinparabilis: Alius frater iucundus,dulcirisuauis: Alius poter metuendus,obseruandus,colendus: Alius dominus beneficentissimus,clementissimus,unicus,singularis, honorifice appelletur. N5 alienu,si ad maximos utros stris dens,eos quadol a maiestate, autoritate, dignitate. b nignitate, dignatione, clementia, dominatione, facilita' teip,M huiusmodi verbis denominabis. Immo nisi ita egeris,quorundam fastum offendes. Dices tamen,mai stas,u dominatio tua,no vestra, nisi sint plures: M per totam epistola benigna utere oratione, quae pituimum
facit ad gratia.Sed caue ne alicubi barbarὲ quici dicas. Tum placet lora, qui, epta est perferenda, in accusandi casu subscribi. Ut, Roma apud aedem diui Pantaleonis. Sive in gignendi,vt,dentur,remu suppleat siue pro ap'pellativoru natura pupositioes cu suis casib'apponant.
De titulis insignibus. Titu. XIII. lNscriptiones igitur quibus etia in principio mutatis
cam' uti possis,prudenter, & apte Gpones. Adiectisua annectes,titulos no reticebis, M pro tua ineu,asque tabis obseruati x beneuoletia,ex eius dignit te hoc in loco maxime loqueris. Multu em interest qua tussit quis etia in autoritate ossicio parii pol em sui πmus,pol mediocris,pol imus esse.Ita. cogruis, M. gratuibus uniique m. epithetisvenerabimnr, Sc superlativa, quies ad allii utebamur,ad altu scribendo qua dol ver' ' temus in positiva, D cotta.Maxime aduertendia, an alque scribim Sacer an prophaes,Magistrat'an priuatus, Nobilis an plebei', Domis an indoctus.Et oia nostra oratio ingenio,mones,sortunae,aetati,n sexui co gruat. Regulos,Ppapas,legatos,pretsides urbiu, D prouinciaν nam gubernatores,arciu,alarii, vigilii. pret sectos, dium sacraria antistites,religionis assertores,theologos, M saρoos cocionatores,illustrioribus epithetis adornabimus.
45쪽
IOAN. SULPI. v ERULA. Adiectiva itidore,qiue tam praeponere,quam postiponere, I iungere postumus,baec sunt.
Sanctissim'. Providus. Dignus. Praetorius. Reveretia di Prudens. missimus. Circuspect'
Reuerediis. Honestus, Triuphalis. Modestus. Insignis. Syncerus. Clarus. Urbanus. Venerabilis. Probus. Excellens. Probatus. Praestans. Laudatus. Egregius. Optimus. Eximius. Fortis. Celeber. Magnanim'.
Spectabilis. Industrius. Illustri . Diligens. Inuimis.' Splendidus.
Magnificus. Ornatus. Religiosas. Charus. Iustus. Clemens. Pius. Integer. Fidus. Incorruptus. Abstinens. Consumma ΦContinens. tus artifex.
Liberalis. Ingeniosus, Munificus. Literatus. Beneficus. Studiosus. Beneficentisν Doctus.
Constans. Eruditus Seuerus. Petitus. Gravis. Disertus. Generosus. Eloquens. Nobilis. Facundus Patritius. Cultus. Fortunatus. Perspicam
Solere. Princeps et Amarissim'. qui, Dilectissim'. Antistes do/Incoparabilia ctorum. Censorius. Sapies, &hir Quaestorius. iusmodi.
Devitis is inscriptionibus. Titu. XIIII. CAue ne i scivis,Aquasi calamistratis,ti pictur
tis inscriptionibus animi leuitatem indicantibus utare:vi sunt illa, Purpureis literarum flosculis, gemmis. decorato:Suavissimo lepore Pegasida affluenti. Nitido scientiae cingulo insignito.
De dierum notificatione. Titu, XV.CAIςnd Gnonas, M idus hi versus, licet duriusculi , tibi indicant: dices. ante diem tertium,
quartum, quintum calendarum Nouembrium. sicut tertio calendas Nouembres: non tamen
secundo, sed pridie Eadem iratio est in nonis , Midibus
46쪽
Vnum plus reliqui,Februus tenet octo vicensri Sed si bissextus fuerit,superaddirut Unus. Principium mensis cuiust vocato calendas. Maius sex nonas,October Iulius,u Mars Quatuor,at reliqui tenet Idus quilibet octo: Post quas quot restant luces numerato calendas, Atq; diem primum mensis superadde sequentis.
De epistolario generibus. Titu. NUL Piliouium genera multa, hoc est tria, esse Cicero
docet.Sic enim multa ad tria,ut plura ad duo, r ferri non dubium est.Cum igitur tria sint: UnΗni est, quo facimus certiores absentes, si quid est, quod eos scire,aut nostra, aut ipsorum intersit Alterum. seuerum,u graue: ut de republica, de philosophia. Teretium,familiare,& iocosum Qui plura his genera factur, profectb dclirant.Epistola,quam M literas appellamus, dicta est ab epistello, quod significat mitto, mando, Miubeo.Unde ε 3rmoris, pistola,iussus dicitur:&in diminutione epistolium habet. Quodcunt ergo genus episnolarum scripserimus,sua figura, in qua versetur elocuotio nostra,tractabimus.
Primum autem genus verum obtinet nomen. Nam
epistola ab epistello,qubd est mitto, nomen sumpsit.Mutunus autem,quae ipsi dicere nequimus.Secundum ideo Hide genere epistolarum,qubd quae grauiter de republica,aut de motibus scribimus,quasi ad posteros transmittimus:quod idem de tertio dici potest.
47쪽
FJgvix dicendi, ibus in epistolis utimur, no sunt
diuerset ab illis,quas in oratione seruam ed plandesdem qua P ut plurimu epistolas quotidianis vers his coteximus,M eam Mius est tenuis,& ad quotidiana us orationem demissus,nec magnum artificium, nitorem ii recipit,nisi supra naturam sua continens alua assurgat,& pugnet,omni b ornatu, M numeris fulgeat, praesertim in demonstrativo, iudicialii genere, nam in suasorio planior est, A dulcior. Debet autem sic breuis esse,in in breuitate ipsa apte delectet, plene doceat,seno sumi acriter, tum opus fuerit,moueat.Sunt igitur hae figuret tres: Grauis,ut Verbis Ciceronis utar, ς constat ex verborum grauium magna,ia ornata constructione. Mediocris, quet constat ex humilior net tamen ex inoma, M peruulgatissima verborum dignitate Attenuata, quae demissa est vis ad usitatissimam puri sermonis comsuetudinem.Graui figurae propinqua est sussulta, turges,& inflata,quae velut tumore bonam corporis habitudisnem imitans decipit imperitos,quum aut nouis,aut prisscis verbis,aut duriter aliunde tranatis, aut grauioribus, quom rds postulat,aliquid dicitur. Qui non possunt in illa facetissima attenuatione comode versari, venitit ad aridum,u exangue genus orationis,quod no est alienum exile nominari. ui ad mediocre genus orationis puerire non potuerunt,errantes ad eiusde generis confine perueniunt,quod appellamus nuctuans, & dissolutum, eo quba quum sit sine neruis,&articulis,fluctuat huc illucinet potest confirmare,nel viriliter sese expedire.
F imr dicendi sunt tres, iblimis,medio eris, hu
mi lis,pro rerum qualitate adhibendae. verum in
epistolis fere humili familiari utimur, praeseratisi in illis,quaestat de primo genere.
Nam in secundo ubi res graues tractamus, potest M lus esse sublimis,ut in genere demonstrativo, & iudis
Cicero citii. Sunt enim uia genera causarum ivnde cicero,
48쪽
Tria sunt inquit geneta causarum, quae recipere debet orator.Demostrativum,desiberativum,iudiciale.Demos strativia genus est quod attribuitur in alicuius certae possonae laudem, vel vituperium. Deliberativum est, quod positum in consultatione habet in se persuasionem, Mdissuasionem. Iadiciale est, quod positum in controuerosia habet accusationem in se,aut petitionem cum defc sione. Haec ille.
JN humili genere consuetudinem imitaueimur. Fluvies
ros relinquemus,nec tam e vagi erimns. Verboru coiis cinnitute non magnopere curabimus,sed citra ornatamquisitum dilucidi erimus relegantia teme, Iermonis proprietate seruat o sentitiaru podere no reiectosa in trana tituls,nouitu parci erimus In figuris sibio Auenietes,sin talibus rebus condiendis apti. In medios eri omnia medioeriter.In sublimi=blimiter faciemus. Deforma epistolari. Titis. V MII. Forma ergo ex Cicerone decerpta,intra qua epistolarum scriptor se continchit huiusmodi est. Submissus,& humilis cosuetudine imitetur. Numeros reol nquat, u sit solutus,nec tame vagus,ut ingreditis here, non ut licenter videatur errare.Uerba etiam vcrbia quasi ad filum coagmentate negligat. Incidat p aliqii inmodicu hiatu,& concursum vocalid.In circuitu illo 'er' horum cucu cdtracto,& minuto, no erit negligens, uis quaedam negligentia diligens est.Nam haec subtilis orastio etiam incompta delectat,ut mulier formosa comis. veste* incomposita. Remouebitur omnis insignis ora natus, quasi margaritarum, calamistrorum,& candoris ruborisve fucus .Elegantia modb, Ω mundicia remanes Diti Sermo purus erit, u Latinus. Dilucidd,planesti discetur, quid deceat circunspicietur. Ornamentum illud suauel, M affluens aberit. Acutae, crebraeid sententiaesti quasi ea abdito depromptae, ponentur: ato in hos
49쪽
oratio dominabitur.Uerecude utetur exornationibus taverum,quamverborii.Erit elegans,& in factedis verbis, trans erentisq; verecundus,parcus in priscis, transsatiosne creber,sed non omnino liberrimus, aptus tamen, Mmollis.Schematis utetur electis,M parce. Nam miraria,
nominationem,& omne manifestis, delectationis aucus pium fugiet. Item verborum iterationes, contentiones, exclamationes, ab hoc sunt alienae. Caeteris luminibua utetur promiscue, modb non sint vehementer illustria:& continuationem verborum relaxet, A diuidat. Non faciat rempu.loquente,nec ab inseris mortuos excitabit, nec aceruatim multa frequentans una com plexione douincientile, M sacet ijsvice modice,tu in narrando venust tum in mittendo ridicule. Qui verb in genere mediocri versabitur, uberior lilic erit,ia aliquald robustior, sed graui submissior.Neruorum minimum,at plurimum suauitatis habebit. Huic omnia ad dicendum ornamentacoueniunt. Sedate loquetur,& placide.Trassationibus, mutationibus,metonymia,& allegoria Vtetur, verborulumina omnia adhibebit,multa etia sententiam late, em dueo disputabit.Essiciet insigne,& florens orationis pis m,u expolitu genus,omni Verboru,omni sentetiam lepiditate coditu. Grauis ille amplus, copiosus, ornastus,virium maximarii,& admirabilis animos tractabit, permovebit,pstringet,modb in sensus irrepet,modb noo uas opinio es inseret, modb euellet insitas.Ericli grauis, acer,ardens, sublimis.Tentabit se tame ita,ut erudite,&apte dicere, M non furere videatur.
De elocutione, o eius pertibus. Titu, met
IAm de tertia pulchrstudine, g continetur sub elo otione,dicedu.Locutio igitur,qua sola arte assiquimur, q* oratorem oratore facit piaestantiore,spectatur vera
his singulis,& coniuntas,debet. habere in se elegatia, compositionem,& dignitatem.
De elegantia Elegantia ex Latinitat explanationest constar, Laris
50쪽
ritas est, quae sermonem purum ab omni vitio remota conseruat: vitato barbarismum, qui fit in verbo viisoae concepto,scripto,aut pronunciato:& soloecismum, qui fit,si sequens vestum non accommodatur superiori.EMPlanatio,siue perspicuitas,est quae reddit apertam, & dis lucidam orationem. Id fit verbis propriis, & usitatis. Propria sunt certa cuiust rei sua,& pene una nata cum rebus ipsis. Usitata,quae versamur in sermone, & colaotudine quotidiana.
ο dignitatem.Elegantia Letinitatem, eri reptis nationem .Latinitatissennone ab omni vitio tam barbariostri soloecismi remotum. planatio, quiedilucidaui reddit orationem erba propria, s Wit t. De compositione. Titu. ππ.Compositio est,quae apta structura verborum perpolitam reddit orationem.Dignitas verb, que ornat,ia varietatem distinguit. Quod ad Latinitassi attinet,pendet ex arte grammatica, quae facit ut oratio vitio careataexplanationi necessaria ex varione, Festo,Ualla,grammaticiso alijs,M autoribus optimis, verborum est eruenda proprietasin qua abhorrere, nisi ut vites obscaena,sordida,& humilia,vitiis est. Bene inomen transsata in propriis sunt habenda. Et obsturis, Mexoletis, quς omnino vitanda sunt,fama eruditionis noassectabis,Cauehiso eam nimiam diligentiam, & circi locutionem,quae obscurans orationem, gratia, & fidem amittit.Dicendum est aperi e ad nos intelligendos sit opus ingenio.Na vel no pota intelligi, maximii vitium est Nec a vulgari genere orationis,ati consuetudine co , munia sensus abhorreas.Et ut M.Fruati,nobis prima virtus sit perspicuitas,propria verba,rectus ordo,no in Ion ogum dilata coclusio,nihilip desit,neq; superfluatata smmo dotas probabilis, planus imperius erit.