장음표시 사용
61쪽
Caerimonialis Eniscoporum. tiona, spectabilioraque his, quae cae teris diebus non sestiuis apponi solent, & super illis cerei albi, in quoru medio locabitur crux ex eodem metallo,& opere, pr alta, ita ut pes crucis aequet altitudinem viciniorum cadelabrorum,& crux ipsa tota candc- labris seperemineat cu imagine Saetissimi Crucifixi versa ad anteriorem altaris faciem. Ipsa candelabra non omnino inter se qualia sint,
sed paulatim quasi per gradus ab utroque altaris latere surgentia, ita ut ex eis altiora sint immediate hinc inde a lateribus crucis posita. Celebrante vero Episcopo,candelabra septem viper altari ponantur, quo casia crux non
in medio illorum, sed ante altius cadelabrum in medio cereorum positu locabitur uea cuius lateribus, si haberentur aliquae reliquiae, aut tabernacula cum Reliquijs Sactorum, vel Sanctorum imagines argenteae, seu ex alia materia staturae competetis,cogrue apponi possent. quidem sacrae Reliquiae, &imagines, cum sex tantum candelabra super altari erui, disponi poterunt alternatim inter ipsa candelabra, si modo ipsa altaris dispositio, &longitudo id patitur 3 sed &vascula cum flosculis, fio dibusque odoriseris, seu serico contextis studiose ordinata
adhiberi poterunt , quod si altare parieti adhaereat, applicari poterit ipsi parieti supra
altare pannus aliquis caeteris
nobilior, & speciosior, ubi intextς sint Domini Nostri Iesu Christi,aut gloriost Virginis, vel Sanctorum imagines, nisi iam in ip pariete essent depictae, & decenter omnatet. Supra vero in altum appedatur umbraculum, quod baldachinum vocant,sormqquadratae,cooperiens altare,& ipsius altaris scabellum ,
coloris caeterorum paramentorum. Quod balda hinum etiam super statuedum erit, si altare sit a pariete sei uetu, nec supra habeat aliquod ci- borium
62쪽
Liber primus. a 6 borium ex lapide,aut ex marmore confectum. Si autem adsit tale ciborium,no est opus umbraculo, sed ipsum ciborium floribus, frondibus que ornari poterit Cum Episcopus erit celebraturus Missam solemnem ponetur omnia paramenta Pontificalia in medio altaris ordine retrogrado, videlicet, annulus inclusus in aliqua capsula seorsum ab alijs,planeta, chyrΟ- thecae, dalmatica, tunicella, stola, crux pectoralis, cingulum, alba, , amictus; manipulus vero ad partem ibideponetur. Sed in Ecclesjs,ubi esset secretarium siue locus, ubi Episcopus paretur, para menta praedici a possent ibi praeparari, non autem super altari, ut suo loco dicetur. Libri vero Missalis, Euangeliorum,& Epistolarum tecti serico eiusdem coloris, quo caetera paramenta, cum puluino ex eodem serico, & colore ponutur super gradu altaris stib cornu Epissolq.Gradus altaris omnes cooperiatur amplo, & pulchro tap te, ut si fieri potest) snt magis c6spicui,& ornati, quam reliqua pars Presbyterij, quae pannis viridibus contegitur. Si vcro tale tapete amplum haberi non posset, saltem scabellum, seu suppedaneum, quod est proximu altari, sit
similiter,& locum qui in plerisque Ecclesijs sub altari maiori esse solet, ubi Sactorum
Martyrum corpora requiescunt, qui Martyru, seu consessio appellatur, decet floribus , frondibusque, Omnique
ornamento decorari. Caetera altaria per Ecclesiam pariter pallijs concoloribus decentibusq; ornentur,absque coronide,& cum fascia, ut supra de maiori dictum est , &habeant quaelibet duo camdelabra cum caereis, dc in medio crucem cu imagine crucifixi argenteam, vel ex aliquo metallo,aut cupro aurato. Scabella eorum, si fieri possit, tapetibus, vel saltem pannis cooperiantur. Altare G a vari
63쪽
Castimonialis Episcoporum. vero, vel Iocus,vbi est repositum Sanctissimum Sacramentu prae caeteris sumptuosius, ac nitidius exornandum est . Lampades quoque asedentes numero impari in Ecclesjs, tum ad cultum,& Ομnatum, tum ad mysticu sensum, ut& multa ex superius narratis pertinent. Hae vero
in primis adhibcndet sunt ante altare, vel locum, ubi afferuatur Sanctissimu Sacrametum, & ante altare maius,
pensiles esse decet, plures sustinentes lampades, ex quibus , qui ante altare maius Orit, tres ad minus, qui ante Sacramentum, saltem quinque lucernas habeat. Ante vero reliqua singula altaria,
singulae possunt lapades appendi. Quae quidem in praecipuis sestis, saltem dum V sperar, & Missa lemnis de
Ante Sanctissimu Sacramentum, si non omnes ad miniis tres accensae tota die adsint.
Sed & ante locum, & sen stellam Consessionis supradictae, ubi consuetudo est lampadem ardere, seruanda est. Possunt etiam in altari maiori, vel alijs, quae habent ciboria, circumcirca lampades appendi. Ambones,ubi Epistolar, & Euangelia decantari solent, si qui erunt, nec nodc pulpitum, ubi sermo, vel concio haberi solet, consentaneu est pannis sericeis eius.
dem coloris, cuius sunt caetera paramenta,exornari, ita
tamen , ut locus Euangelij pulchrius apparetur. Restat, ut demensa, seu abaco, qua
subijciamus. Ea vero in Mis. sis tantum selemnibus praeparari solet a latere Epistolae
in plano Presbyterij, si loci dispositio patietur, atque a pamriete parumper disiuncto a , ita ut inter illam, & parietem stare possint familiares Episcopi ad manuum lotionem destinati, nisi ubi propter loci angustiam id fierino possit ; quo casu fiet, prout melius poterit. Eius mensura
64쪽
Liber primus. sura regulariter erit palmorum octo in longitudine, in latitudine quatuor, vel circa, in altitudine quinque, vel modicum ultraue lineoque mantili mundo superstrato usque
ad terram circumcirca pendenti contegetur. Super ea ponentur duo candelabra cum cereis albis altitudinis,& formae, prout duo minora ex his, quae su per altari posita sunt, &in ipsius medio calix cum patena, palla, pur, sicatorio, & bursa corporalia continens, atque ibi proxime hostiaria cum hostijs,& pelvicula cum ampullis vini,& aquaeue eaque omnia cooperietur velo pulchro, quo uti debebit Subdiaconus, cupatenam tenebit. Super eademensa apponentur mitra pretiosa, vel auriphrygiata,& altera simplex cum bireto paruo, quod mitre supponitur, nec non V elum pro cappellano seruiente de mitra , Bacile, & buccale argentea cum aqua pror Panuum lotione, quatuor mappulae ad tergendas manus, thuribulum cum nauicula,& in ea cochlea dithus, cum quo possent misceri aromata bene oletia. dum tamen thuris quantitas superet;gremiale, caligae,& sandalia, liber pro psalmis legedis,
ac denique omnia, quae usui esse possunt celebranti, praeter paramenta Missalia, quae super altari, vel in Sacretario ponuntur, ut supra dictum fuit,& baculum pastoralem, qui manu ministri ad id constituti sustinebitur. Vasa quoque argentea ampla, & magni fica , si haberentur,ad ornatum adhiberi possent, maxime celcbrante aliquo Salmctar Romanae Ecclesiae Cardinale, sed neque crux, neque Sanctoru imagines in ea po-nedae sunt: prope ipsam mensam in loco opportuno, &ab oculis populi, quantum feri potest, remoto, vel in sacristia erit vas cum carbonibus accesis, ac sorcipibus pro usu thuribuli: item inalia ex cera alba pro cleuatione San ctissimi Sacra meti ad minus
65쪽
Caerimonialis Episcoporum. quatuor, ad summum octo , item alia sex, vel septem ad summa ianalia apponi possent in alto loco, in frontispicio tribunae; maxime si celebraret aliquis Sanetae Romanae Ecclesiae Cardinalis,& locus esset ad id aptus. Haec, ut diximus, obseruanda erunt in solemnioribus Ecclesiae sestiuitatibus, ac celebrate Episcopo, plus aute, vel minus, pro celebrantis qualitate, &gradu. Non celebrante Episcopo, sed praesente, simpliciori ornatu erit agendum.
Episcopus nec celebrans, nee praesens est, eadem circa ornatu Ecclesiae,&altaris con.
ueni ut, exceptis his, quae Episcoporum sunt propria. Paramenta vero in sacristia parari conuenit. Mensa vel nulla vel multo breuior, & dimissior erit adhibenda, cum pauca sint in ea reponenda, nempe pelvicula cum urceolis vini, & aquae, calix cu bursa, dc corporalibus, & quandoque alia pro celebrationis necessitate & vsii , sed satis erit scamnum oblongum coopertum aliquo tapete, aut panno aptari a latere Epistolae, in quo sedeat sacerdos celebrans eu Diacono, & Su, diacono. In solemnitatibus maioribus, quae ubique per annum occurrunt, videlicet Natiuitate Domini, Paschate,& Pentecoste, eade erunt seruada,nisi quod valvae porticus & parietes Ecclesiae noornantur regulari ter , sed, si in aliquibus Ecclesiss consuetudo esset tunc quoque Ornandi, retineda erit, cum circa maiorem ornatum semper sit laudabilis. Id tame in huiusmodi festis non omit
tatur, ut saltem tribuna, alta
re maius, & alia minora, s des Episcopalis , abacus deambones eadem forma oris nentur. Dominicis diebus,dc
opere cessant, in ornatu altarium , sedis Episcopalis,sedium Canonicoru, dc aliorum, eadem, sed aliquanto parcius fieri debent: videli
66쪽
Liber tamus. 28cet, Ut paramenta non snt ita sumptuosa, coloris tametempori congruentis, & omnino pretiosiora illis, quae sestis duplicibus minoribus, semiduplicibus,& Oetauis, sorijs Sadragesim ,& Aduetus, quatuor temporum, &vigiliarum adhibentur: quibus quidem diebus sufficiet in altari quatuor cadelabra uesed in festis simplicibus, & se rijs per annum duo. Eadem respective & in Collegiatis
obseruantur. Erit autem valde opportunu, ubi fieri pos sit, praesertim in Ecclesjs maioribus, & opulentioribus, si costi tuatur ministeraliquis,
cui curae sit, ut Ecclesia continue ab omni eius part munda sit, & niteat, tam in pauimento, quam pari tibus , columnis, fornicibus , & laquearibus , nec per eam discurrere permit
alia animalia diuina officia perturbantia. Quaedam v IO , quae in quibusdam solemnitatibus,aut ossicijs specialius requiruntur, suis licis dicentur.
scopi, Legati, Cardinalium, Praelatorumque, nec non Principum Magistratuum, vir rumque illustilum in Ecclesia collocandis ornadisque.
Cap. XIII. Edes Episcopi vario modo coli catur pro diuersitate altari u,apud
quae statui debet.Nam aut altare est in medio sub tribunaa pariete disiunctiam, ita ut in spatio illo constitutus sit chorus;& tunc sedes Episcopalis e regione altaris parieti applicabitur, ita ut Episcopus in ea sedens respiciat recta linea mediam altaris partem , habebitque hinc inde sedilia Canonicorum. Si vero chorus sit in medio Ecclesiae, & altare adhaereat pari ti. vel ab eo modico sit intem uallo separatum , ipsa sedes Episcopalis erit collocanda a latere Euangelij. Vtroque
67쪽
autem casu tribus gradibus ad eam ascendatur, qui pannis , aut tapetibus tegantur.
Forma sedis erit praealta,&sublimis, siue ex ligno, siue
ria fabricata in modum cathedrae , & throni immobilis, quales in multis Ecclesjs antiquis videmus; quae de bet tegi,& ornari aliquo pano serico cocolori cum aliis
reo nisi Episcopus esset Ca dinalis; & super eam umbraculum, seu baldachinu eiusdem coloris appedi poterit, dummodo & super altari aliud simile, vel etia sumptuosius appendatur, nisi ubi super altari est ciborium marmoreum, vel lapideum; quia tuc superfluum est, nec aptari commode potest. Huiuo modi sede utetur EpiscopuS, dum Vesperae & Missae per ipsum soleniter celebrantur. Cum vero Missis non solemnibus, & horis matutinalibus, aut alijs Episcopus assistit, si fuerit in medio Eces
rit ibi in sede pro ipso ordinata residere; quq remanebit in eo loco, ubi ex consuetudine Ecclesiae esse solet, siue longius, siue propius ab altari distet. At ubi chorus est sub tribuna, poterit in sede Episcopali supradicta, tam in solemnibus, quam no solemnibus osscijs esse. Si sorte aliquis
S. R. E. Cardinalis Legatus de latere, vel non Legatus rei diuinae interesset, conuenit ei
Episcopus vero, si celebret, in faldistorio in cornu Epistola :si non celebret,& ch rus sit in presbyterio sub tribuna, sedebit in digniore parte chori. Quod si Episcopus quoque esset Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalis, si Legatus haberet sedem a latere
Episcopus Cardinalis nO C lebras in eodem loco,& plano, & sedibus ςqualibus prope Legatum. Eodem quoque modo sedebui si plures adessent Cardinales dummodo
68쪽
omnium postremus. Celebrana vero in laldistorio ut supra. Si verb Legatus esset in sede Episcopali 1ub tribu-na sedebit Episcopus Cardinalis & alij Cardinales si adessent prope Legatu ut supra dictum est; ipse aute simplex Episcopus sederet vel ex opposito in sede humiliori, vel in digniore parte chori, aut in laldistorio, prout dictu est de Cardanali Legato, vel noLegato praesente pro diuersitate siluationis chori, & Episcopi celebrantis, vel non celebrantia.Quψd si Episcopus sit Cardinalis, & intersit alter, vel plures Cardinales n5Legati, poterunt omnes ab
eadem parte Euangelij, ubi selet esse sedes Episcopalis, sedere in sedibus aequalibus, vel in digniori parte chori, quando est sub tribunauedummodo Cardinalis Episcopus
sit omnium postremus. Et Episcopaliai munia remittet exercenda Cardinali praesemti, vel si plures sint priori in ordine , inar si Cardinalis
prςsens facere recusauerit, poterit Episcopus Cardinalis omnia praedicta munia, vel remittere ad celebra tem, vel ipse exercere,& in fine quando benedictionem solemne erit daturus,accedere ad altare, & inde populo benedic re, Ut supra C. . di etiam est Metropolitanus absente Legato vel alio Cardinali habebit aliam sedem ex opposito in cornu Epistolae, similiter ornatam vi sedes Episcopa
tes sedebunt in digniori loco post Episcopum dioeces
num, supra omnes Canoni cos. Abbates Dioecesini benedicti habentes usum mitrae, & baculi, habebunt locum condecentem pro iudicio,& prudentia Giscopi,
dummodo non supra, nec inter Canonicos. Nuntii Apostolici habentes in eo loco lacultates Legati de latere, sedebunt in ilia sede ornata, prout de Metropolitano di-bum est, non tamen in sede
69쪽
Catrimonialis Epitaporum. propria Episcopi, & habebunt honores ante Episcopum non celebrantem. Alii vero Nun iij Apostolici non habetes facultates Legati de latere, vel habentes, sed non in eo loco, dc dum sunt in i tinere, & contingat eos transire per aliquas ciuitates, vel Ecclesias Cathedrales , seu Metropolitanas, sedebui indigniori & emine te sedechori, & habebunt honores immediate post Episcopum, &in Proceisonibus, & alijs istibus similibus habebunt
praeeminentiam supra om-- nes Prothonorarios, & pra Canonicos vilitator Apostolicus si erit Episcopus habebit sedem sicut Nutius non habens facultatem Legati de latere. Nisi talis Nuntius esset praesens, cui tuc cedit sedens post eum. Vicario Generali dabitur locus, ubi habere solet pro consuetudi ne diuersarum Ecclesiarum.
participantes post Abbates, participantes veris praecedui Abbates. Post prothonorarios Generales ordinum, d inde alii Praelati Apostolici Sedes autem pro nobilibus , atque illustribus viris laicis, Magistratibus, ac Principibus,t quantumlibet magnis, dc excelsis plus, minusue, pro cuiusquam dignitate,dc gradu ornatas decet extra ch rum, & presbyterium collocari , iuxta Sacrorum Canonum praescriptum, laudabilisque antiquae disciplinae documenta 'iam inde ab exor-
dijs Christianae religionis introductae ac longo tempore obseruatae.
culi , seu baldachini. Q. eap. Xm I. l Mbraculam, seu baldachinu duplex est , aliud quod appendi in altum debet supra altare, de sapra sedem Episcopi,sorma
quadrata, colore, Vbi commode fieri posset, conformi colori Aterorum paramem
70쪽
Liber Primus. 3otorum pro temporum,ac ce' labritatum varietate: aliud . quod supra Episcopum, acres iactas in processibnibus gestari essuetum est, sex,uel octo hastis subleuatum,quq quidem peranobiliores laticos deferri solet: ita ut, cum via est longiosiqua procedem du est, primo loco illustri res viri illas deserent, quae ante Episcopum gradatim primae conspiciuntur. Ordo autem huiusmodi hastas gesta-di talis est. vi dignior feracprimam hastam, quae est a te Episcopi dexteram; secundus alteram, quae prima estante Episcopi sinistram ue te tius aliam, quae immediate est sub prima a parte dextera ue quartus aliam,quae iccedit primae a parte sinistra; quintus,tertiam hastam a Parte dexteraue sextus tertiam
a parte sinistra ι & sic deinceps; ita ut minus digni habeant postremas hastas post tergum Episcopi. Deinde, si
via erit longa, distribuedum erit onus serendi i stas pra dictas caeteris ciuibus, & n obilibus ciuitatis, seu officiat bus, vel sodalitatibus, aut alijs pro locorum consuetu dine, iudicio Episcopi moderanda, ubi opus videbitur,
riStur. Quod si inter digni res & illustriores plures essent, qui de qquali gradu, aut
adeo ut omnibus his primo loco hastar baldachini assi gnari nequirent, relinquitur his ultimus locus, id est ubi processio ia peruenit ad Ε clesiam, ad quam dirigitur;
talis enim locus reputatur primo aequalis. Illud etiam obseruari solet, ut cum Sanctissimum Sacramentum in
processione sub baldachino desertur, primo loco deserat hastas Sacerdotes digniores de Capitulo, siue sint Dignitates, siue Canonici, siue sint parati sacris vestibus, suta non 3 prout processio fit cuparamentis, vel sine eis, ut in capitulo de processionibus