Aristotelis Stagiritae Organum, seu Libri ad logicam attinentes, Seuerino Boetho interprete, ad optimorum exemplarium Graecorum fidem nuper recogniti et in capita distincti cum scholiis variisque argumentis, conclusionibus singulo quoque capite conte

751쪽

non rem ambulare illum concesserit, sed tempus,erim pergit. Nec cum poculum bibit,rem quae est pocultam, Libibit,sed ex poculo.Itemq; illa, An quod aliquis scit, hi id vel inueniendo scit,vel discendo eorum autem,quet ρ' seit,aliud inuenit,aliud ab alio didicit, quorum neu- h tro utrunq; continetur,sed fieri potest, ut eorum , quae ,

scit quispiam, & aliquid inuenerit ipse, didiceritq; i

se,& inuenerit didiceritq; aliquid. Illa etiam,qua em scicitur,esse hominem quendam praeter ipsum homine, si S. homines singulos, homo enim & quicquid comm ne est,non rem quampiam,sed qualitatem, vel comita Erationem,Vci modum, effectioncmue vel tale aliquid fgnificat. Eadem est eius ratio,qua quaeritur,Coriscus di Coriscus musicus ijdem sunt,an ne diuersi Hic.n. re declarat,ille qualitatem,itam non est per se,neq; vlla thabet soliditatem aut eminentiam. Nam enumeratio tertii hominis non tacit hominem quendam tertium , sed si concedatur,ut singuli homines, sic tertius homo lialiquam rem declarare. Neq; enim si Callias & homo quid significet. idcirco homo etiam tertius. Nec qui quam interest,id ne aliquis, quod enumeratur & exponitur,non rem S substantiam significare, sed qualitatem dixerit. Nam praeter multos, unus quidam,veluti homo futurus est. Illud igitur perspicuum est, non esse sdandum id, quod communiter in omnibus dicitur declarare aliquid, sed vel quantitatem,vel qualitatem, vel relationem,uel aliquid aliud generis eiusde.Omnino argumentationum omnium captiones, quae ex verbo erunt,semper ex contrario eius unde captio osta est,diluentur. veluti si ex coniunctione existes, diastinctione explicabitur, sin ex distinctione coniunctione. Rursus,si ex accentu acuto nascetur, in graui erit explicatio,contraq; si ex graui, in acuto erit Si vero

homonymum verbum eam effecerit, contrarium verbum erit proserendum. ut si usu veniat ut animatum

esse quid dicat, ille autem neget esse, profecto id inanimatum sit neccsse est. Sin in animum esse quid dederis, alter autem contra animatum este concludat, tibi dicendum

752쪽

, ' Similis est ambiguorum ratio. Si autem ex ta litudine verbi oriatur a contrario petenda erit e plicatio.Vt in hac, Id ne det aliquis quod non habeatλnon quod non habet, sed quemadmodum non habet, Velati unum modo calculum. Et si quaeratur, An quod scientia quis comprehendit,id vel inueniendo vel di-icendo comprehenderit respondendum est, non qua .ciat. Et, An, quod pergit calcat respondendum, non ς' tempore cum calcat. Quod eodem modo de cari ris iudicandum est.

CONCLUSIONES. Prouidere distile est, uidere autem facile.

Recta solutio es falsi manifestatio.

pondentem opportes quae multiplicia sunt cel riter disinguere.

De diluendis accidentis argutiis. Cap. IIII. od autem attinet ad eas captiones, quae ex

attributis rerum nascuntur, una omnium ex-

plicatio est. Nam quoniam nondum a quo- 'vam Lxpositum ell,quando an re ipsa vere dicatur, id quod accidentibus & attributis conuenit,& in nonnullis videtur dici, idq; confirmant qui hanc explicationem imienerunt,alia autem sunt,in quibus non necessario eisci asserunt, nobis certe dicendum est aeque de omnibus,id non necessario erici, & quid vel quale proferamus habere debemus. Hae autem orationes,ex attributis & accidente omnes oriutur. Scis ne quid ex te sim quaesiturus 3 Nostin' eum qui ad nos venit, aut, eum qui opertus est an statua opus tuum est an tuus canis pater 3 an admodum pauca, pauca sunt Perspicuunt est enim,in his omnibus non necesse esse,quae in

753쪽

sertim cum in eas tantummodo res,quae natura & nil, i stantia non differunt omnia eadem cadere videantur- RAliud autem est bonum, bonum esse, & interrogandia , S eum , qui accedat opertus, accedere, & Coriscum ς' csse. Quocirca non si Coriscum noui, & eum qui a G i cedit ignoro, cundem&noui,& ignoro. Nee si hoc Iopus est,& meum est, idcirco meum est opus, seclvel possessio, vel res, veI quid vis aliud. Quod idem p in caeteris fit captionibus. Nonnulli autem haec di- p sinctione interrogationis refellunt. fieri enim posse Luiunt, ut idem & noscatur & ignoretur, sed non ea- λ leX parte atq; cogitatione. Itaq; eum qui venie iignorare se,& Cotiscum noscere, cum dicunt idem p se & nosse & ignorare fatentur, sed alia atque alia ra- tione. Atqui primum, quemamodum iam diximux MOmnibus captionibus, quae ex eodem vitio oriuntur , 'cadem adhibenda est correctio. cui hoc loco non crit locus. Siquis eandem enunciationem sumat, in qua pio non Cognosco verbum, sed Sum , aut aliqua affectio ' qmodusq; ponatur, ut si hic pater sit, & sit tuus. Vt enim in quibusdam hoc vere dicatur, fieriq; possit v d hi idem & noscatur & ignotetur, at non hoc in loco. Nihilq; prohibet, multa vitia in eadem inesse argumentatione, scd non omnis viiij dcclaratio, expli- ὸς catio est . quippe cum aliquis possi docere, falaum Econclusum elise, & vlule conci sium sit non docere, ve- bluti Zenonis argumentatione, qua eisiciebatur non 'i esse motum. Itaq; si quis det operam : ut Zenonem. Rain commodo coiiclusa argumentatione urgeat: erra- tiabit, etiam si millies concludat. neq; enim haec ex- riplicatio est, cum sit expIicatio. explanatio causae, it cur salsa sit conclusio. Ergo si non concluseritqii id- qitiis, aut etiam verum aut salsum conetur concludere, ur ' . illius expIanatio explicatio est. Quanquam autem dillud explicandi genus in quibusdam nihil prohibet pvalere, tamen in his, quae stupra at Iata sunt, non va- vlat omnino. Nam Coriscum quia Coriscus est, no- ruit, cum vi frui venit, quia venit. Et fieri potest , ut idem

754쪽

idem & noscatur & ignoretur . veluti albus esse noscetur,& musicus esse ignorabitur. Sic enim eunden quis & Douit,& non nouit, sed non eadcm ratione &cogitatione. Simili in crrore versantur ij, qui omnia in numeris, multa & pauca refellunt. Cum enim coinclusio non sequatur, tamen id dicere praetermittunt,& verum conclusium esse concedunt. vel multa in numeris , Vel pauca esse omnia. Quod peccatum est MI maximiam . Sunt etiam qui ex ambiguo conclusiones& argumenta explicent, ut dicant tuum esse patrem , aut filium, aut scruum. Atqui si ex ambiguo nasci captio videretur, profecto vel verbum , vel 'γsa oratio multorum propria cuc deberet .& hunc esse huius filium , si filij sit dominus, nemo proprie dicit, sed

attributis personarum haec omnis est verborum coulocatio Estne hic tuus 3 etiam . cst autem hic filius, hie igitur tuus est stius quod accidit, ut hic esset Scituus & filius, sed non filius tuus. Eadem est ratio illius,qua aliquid malorum bonum csse osteriaitur. Pradentiam enim malorum esse artem. Aliquid autem esse aliquorum non ambigue dicitur, sed possessio. quod si forte dicatur, peccatum in eo est, quoniam horninem animalium esse dicimus,sed non possessione

ae si quid ad mala quasi illorum gignendi casu sit reseratur , propterea malorum est, non tamen id in ma Iis. Ita ex coquo quodammodo est, etiam omnino

videtur. Quanquana fieri potest sortasse, ut bonum malorum sit duobus modis & ambigue, non in sup riori oratione, sed si quis sit struus probus improbi,. immo vero ne sic quidem erit. Non enim si bonumst,& huius sit, propterea simul huius sit bonum. Quin, ne illud quidem hominem cse animantium ambigue dicitur, Neque enim si quid interdum detracta & tacita aliqua parte significamus , id ambiguum est: quippe cUm pronunciatio dimidiato versu , vcluti. Musa mihi memora, si dicamus, da nulli

755쪽

CONCLUSIO.

Potest quippiam ignorari, sitri ,sed non una in

eadem ratione. De sex ultimorum locorum cxtra dictionem solutione. Cap. V.CAptiones autem,que ex eo maxime nascuntur, quod aliquid,aut aliqua ex parte, aut alicubi ,

aut quodammodo, aut cum aliquo collatum dicitur,non omnino,ita facillime dissolvemus,si ex cotraria oratione spectabimus : eorum ne quippiam in conclusione videatur. Contraria enim & quae proprio& que communi nomine appellantur,& anirmantia Scnegantia in eodem omnino esse non possimi, cum interea utrunq; quadam ex parte, aut quodammodo, aut cum alio atque alio collatum , aut hoc quadam ex

parte, illud omnino nihil prohibet. Itaque , si unum

quadam ex parte, alterum omnino in eandem rem cadat, nondum reprehensio est. Idq; ex contraria oratione in conclusione spectandum eis. Haec autem

insunt in his orationibus, fierine possit, ut id sit quod non est, est autem aliquid, quod non est. Similiter quod est non erit: non enim aliquid eorum, quae sunt, suturum est. Fieri ne possit, ut idem simul sancte iuret Sc peieret fierine possit, ut idem simul eidem &credat,& non credat 3 Sed aliud est esse aliquid, & esse omnino, & quod non est, non si quippiam est, etiam omnino est. nec si quis aliquid se iuret facturum, audaliqua ex parte, religiose iurat necessario. Etenim qui se peieraturum iurauit, sancte iurat ille quidem, peierans in hac re tantummodo, tamen sancte non Itinat omnino. Nec qui non habet ficem credit, sed quadam ex parte credit. Similis est etiam ratio illius , mentiri eundem simul & verum dicere. Sed quia

756쪽

non Deile cognosci perspicique potest, detne quicpiam mentiri plane, alterum & vere dicere . id dic ficile videtur , eum interim nihil prohibeat , eundem & omnino mendacem esse, & quadam ex pa te veracem, aut veracem aliquem in re quapiam , veracem autem non timesno. Eodem modo de ijs, quae ex comparatione , & ex eo, quod quadam ex parte, & aliquando fit, oriuntur, iudicandum est. Omnes enim hae caetiones ex eo nascuntur. Sin ne

valetudo & diuitiae in bonisὶ atqui insipienti,&ei, qui non probe utitur, non sunt bono, in bonis ist-tur stat, & in non bonis. An valere & posie in esuia rite utile est incidere autem potest tempus, cum etiam non utilius & satius sit, idem igitur eidem utia Ie & inutile. Quanquam nihil prohibet, id, quod

omnino sit bonum & utile , alicui non esse bono . Sit ne id malum, quod prudens nolit bonum autem prudens non vult mittere, malum igitur id quod bonum aliud est enim, bonum malum esse dicere, &bonum repudiare. Similis est etiam quae de iure tractari solet argumentatio. Non enim si fur malus sit, re surari malunε , propterea ille vult malum : sed bonum . accipere eiam bonum est ,& morbus malum, at morbum respuere non est. An ius magis expetendum sit, quam iniuria, & facere iuste quam iniuste at moti iniuste magis expetendum est. An sua quem que tenere aequum est Quae autem aliquis de sua sententia iudicarit, si salsa sint, ex lege rata sunt, idem igitur iustum & non iustum. Itemq; illa uter condemnandus est, is ne, qui ea quae iusta sunt, commem xat in iudicio, an is, qui iniussa Atqui arcuum est eum, qui iniuriam accepit, ea quae palliis est accommodate 'exponere , quae cadem iniusta sunt. Adhue eaptiones exposui , nunc 'liaemadmodiim discutiendae

snt, dicam. Non si quid pati ini uria expetendum est, idcirco iniuria praestat pati quam iure, sed iure pati praestat omnino, aliquid autem nihil prohibet iniuria Zz P u

757쪽

pati praestare, quam iure. Itemq; tenere sua quenque iustum est, & aliena iniquum, de tamen iudicium hoe iustum esse nihil probi t. vi s saetiim sit iudicis sententia. Non enim si quid iustum est, aut aliquomodo iustum, propterea omnino iustum est. Itemq; nihil prohibet, eorum, quae iniusta sunt atque iniqua, iustam esse cxpositionem. Neq; enim , si qua aequum est commemorare, ea etiam ius a cile neces.se est. Sicuti nec si qua utile est dicere, idcirco utilia simi. Quod eodem modo de rebus iustis iudicandum est. Quocirca non si ea,quae dicuntur, iniusta sunt,is,

qui rex iniustas. com memorando vincit, ea enim dicit, quae & iustum est dicere, & iniquum serre, omnino , ijs autem captionibus, quae ex reprehensionis desinitione existent, occurrendum erit cla ratione quam supra perscripsimus , conclusione enim cum Orati ne contraria , collata quemadmodum exit idem &Cadem cri parte,& cum eodem collatum ,& eodem modo eodumque tempore videbimus. Quod si initio disputationis qWaeratur , non concedendum est

fieri non post e, ut idem sit duplum & non duplum , sed dandum est , non tam eu eadem ratione. Id enim esset reprehcndi sine controuersia . Captiones qlia: sunt ex hoc genere, sunt huiusmodi. Noritne rem, qui quanque rem qualis quaeque est nouit, itcnaque is qui ignorat λ atqui idem qui nouit Coriscum , quia

Coriscus sit, cundem quia musicus , ignorat. zand migitur rem & nouit & ignorat. Et rursus. An res quatuor cubitorum magnitudine, ea, quae trium est, maior sit fieri autem potest ex trium cubitorum magnitudine quatuor tu longitudinem magnitudo , α quod maius est, minore maiu& cst, cadum igitux rex seipsa S maior crit, & minor. Eas vexo, quae ex eo

ψriuntur quod initi iam disputati ix petitur, vel sumituriis qui respondendi hartes obtinebit, si id per ictuini sit,non dare,sed vitium iudicare debet,etiam ν Probabila videatur, Sin obscura illa erit primae di- - utationis

758쪽

sputationis petitio veI sumptio, ignorationem suam propter vitium talium disputatiotium ad interrogantem, ut qui minime disserat, retorquebit. Reprehensio enim primς disputationis petitionem sumptionemve respuit. Deinde admonere debebit, se id dedisse,non ut co ad id quo usus sit , uteretur, sed ut eius contrarium argumentando concluderet. Iam cum eae incident, quae a consequentibus sumuntiar, in ipsa argu mentatione docendum crit, duplex argumentum esse a consequentibus. Vnum,ctim ex parte totum comeluditur , ut ex homine animal. volunt enini, ut hoc

ex illo consequens est, sic illud ex illo esse. Alterum, ex contrario. Si enim hoc illud sequitur, illius etiam

contrarium alterius contrarium se trietur . Ex quo

ducta est Melissi argumentatio, si enim quod ortum est, initium habet, id quod non ortum est & generarum , Vult non habere . ita fi coelum ortum non habet , idem termino caret. Non ita est . contra enim argumentatro ducitur. In hs autem, quae eXco concluduntur, quod aliquid adiunctum sit , illud primum videndum est , an eo sublato quod adiectunt est , nihilominus incommodum sequatur : deinde eo plano facto , dicendum est id datum esse a n bis , non quod ita videretur, sed disputationis gratia . id autem quomodo usus est, nihil ad disputationem peremere . Ex vero, quibus ex multis interr

stationibus una fit , initio distinguendae sunt, cum

presertim ad interrogationem v am Ωmel sit respoli-ἔendum. Itam nec Plura de uno, nec unum in mutatis, sed unum ex uno enunciandum & negandum est . Vt autem in homonymis interdum utrique, ii terdum neutri conuenit, ut eos, qui semel & omnino ad unum rogatum respondent, incommodum nullum sicquatur, sic in his, cum multa viai, vel unum niuitis conueniunt, eum, qui concedet Versabiturque in hoe errore nulla sequetur repuynantia . Cum auteni unum cadit, alterum non cadit , aut inulta Zet a in

759쪽

in multis dicuntur . & multa multis conueniunt contraque non eonveni ni in quaestionibus , tum nec concedendum est nec abnuendum . Cuiusmodi sunt orationes, in quibus si unum sit bonum, alterum malum, est verum , haec bonum esse & malam , Et rursus, neq; bonum, neq; malum: neque enim utrunque cadit in alterum . Ita idem bonum erit & malum, & nec bonum nec malum Et si qua que res eadem est ipsa S sui similis, S a exteris diuersa. haec autem, cum non eadem, quae alia snt, sed

sui similia , & a sese diuersa, fit ut eaedem res & a se diuersae sint, & sui dissimiles. Praeterea, si quid ex

bono malum fiat, & ex malo bonum, Iam duo erunt, quorum duorum S inaequalium utrunque ipsum sibi par&equale erit. Ita eaedem res ipsae sibi & aequa les & inaequales erunt. Ac hae quidem captiones aliter etiam explicari possunt. Cum enim plura hare nomina ambo & omnia declarent, fit, ut candem dieamus' & negemus, nomen tamen alij atq; Hii, quam significet accommodemus, in quo nulla reprehensio est. Sed illud perspicuum est, si qua res una uni eo uenire, aut non conuenire sgnificetur interrogando, non plura semel quaerentur ex nobis nos responde

do, nihil incommodi esse suscepturos.

CONCLUSIONES. contraria non pomni simul in eodem esse. Non omnia, qua scire adissere utile est , ea utilia sunt.

Nugationis & solerismi solutiones. Cap. VL

Vod autem attinet ad eas captiones , quae eo deducunt nos , ut idem Iteremus Ver

bum, illud perspicuum est, non esse concedenda

760쪽

1 I 2 E R e VND v v. ' 363denda per so ae separatim aliquid significare ea n mina , quae cum adiquo conseruntur . Cuiusmodi

est duplum, quod solum sine verbo simpli nihil M niscat, propterea quod in simplo inest. Nam Meeem in ijs , quae uno dempto decem sunt, intelliguntur, & verbum facio in hae oratione, non δε-cio , ct omnino in nugatione aisrmatio . Sed tamen non si quis dicit quippiam non esse album , propterea ipsum album esse confirmat. Duplum autem per se nihil fortasse deelarat . sicut nee id quod in simplo intelligitur, quod si sorte signiseat , at certe non idem quod tum smpli verbo coniunctum. Ne ars quidem. in speete suid fgniscat , ut eum medietna ars esse dieitur , in quo artis vocabulum totum est, in illo autem ars & scientia eius est , quod sub mentiam eadit scientia . In ijs au- tem nominibus , quibus alia definiuntur , hoe dicendum est , non idem per se signiscare id , quo utimur in definiendo , quod in oratione . Nam coneauum promiscue & passim idem in simo & in obliquo declarat , eoniunctum autem cum ijs , ut illud eum naris , hoe cum cruris verbo coniunga tur , nihil prohibet signiscare. Nee interest . trum dicas nasum smum , an nasum concauum. Praeterea in his verbis non est eoncedenda in recto dicendi ratio. Est enim salsa r quoniam , ut hoc verbo utar , smitas non est nasus eoncauus , sed nasi quaedam quasi assectio . Quapropter non est alienum, nares simas nares esse , quae concauitatis narium habent. Quibus autem de causis soloecismi fiant, supra diximus. Quemadmodum autem discutit, dissoluique debeant in ipsis captionibus intel Iigimus . Omnes enim , quas subiiciam , solqcismum facere volunt. An quod vere dicis , id vere est ρ ais autem quippiam esse lapidem t est

igitur quippiam lapidem. Sed dicere lapidem, non est dicere aliqilid, quod neutrius, sed quod maris χη s genere