Aristotelis Stagiritae Organum, seu Libri ad logicam attinentes, Seuerino Boetho interprete, ad optimorum exemplarium Graecorum fidem nuper recogniti et in capita distincti cum scholiis variisque argumentis, conclusionibus singulo quoque capite conte

741쪽

pugnandum est contra cos,qui colat lationis concerta tionisque causa disputant,non tanquam refellant, sedeanquam reprehcnsionis specie contra nos armcntur. Cum enim eos concludere lac gemus, certe ad speciems simularionem omnis nostra dirigenda est rc sponsio. Cum enim resutatio sit oratio repugnans, non ambigua : quae ex quibusdam essicitur: nulla certe ad ambigua & homonymiam adhibnda erit distinctio: neque

nim ratiocinationcm, argumentando tractat. Sed

nulla alia de causa ante distingvcndum erit, nisi quod reprehensionis speciem praeses reconclusio. Non igitur hoc loco nobis refutatio extimcscenda est , sed eius sbium simulachrum. Quippe cum intcrrogatio

ambigua, & homonymia , caeteraeque eius generis captiones & veram reprehcnsionem obscurent, & faciat, ut cos,qui refellant ac non refellant, ignoremu Nam, quoniam licet cuius tota argumentatione conclusa dicere, se non quod alter affrmauerit negare, sed ambigue, etiam si eo toto impetu serretur, incertum est, an sit reprehensiis, dubium est enim , an verum nunc

dicat. Qiiod si diuisione adhibita, interrogasset, id quod ambiguum est, certe rcprehen fio perspicua sulcsci.Nam quia volunt ij, qui ccrtandi studio disputant,

hoc quidem tempore rarius, quam superioribus eum , qui rogatur, aut etiam autem Non respondere , id fieri potest. Nunc autem propter vitiosiim morem interrogandi, necesse est aIiquid ante respondere, corespcndo interrogationis vitium. Quandoquidem si tolerabilis partitio adhibita sit, en in necese sit, qui

contra disputet, aut etiam, aut non dicere. Quod si bis putet eam reprehensionem, quae ex ambiguitate nascitur,vcram csse nuIlo modo reprehensioncm e

fugere poterit is, qui respondebit: quippe cuni in iis rebus, quae sub oculos cadunt, necesse sit eum& quod nomen inrelligi dixeris, id negare,& assi aru id, quod negarit. Nihil enim adiuuat quorumdam emendatio , qui Coristum non corsrmant esse & musicum , - musicα experiemi sed hunc, quem monstrant mu-

742쪽

erit oratio haec, Coriscum musicum esse lae illa hunc Coriscum esse musicum, quod simul& confirmabunt di negabunt. Sed fortasse dicent,non idem significare, cum in altera nomen collocatum sit, ita aliquid intercas interesse.Sin autem hoc omnino dixerit, illi hoc, vel hunc adiunxerit, absurdum erit. Nam nihilo magis alteri addet,praesertim cum nihil intersir,virilibet addat. Sed quoniam incertum est,utrum is, qui ambiguitatem non distinxit, reprehensus necne sit conces.sum est enim in disputando ambigua distinguere)ce te dare rogatum omnino,nulla adhibita distinctione , est in vitio. Itaque, si minus is, qui dat, at certe ora

tio eius reprehendetur, & pro resutata habebitur. Fit autem plerunque, ut qui ambiguitatem cernunt, i men eam non ausint, distinguere, Propter eorum, 'uitalia proponunt acerbitatem,uine se in omnibus dissiaciles & iniquos praebere videantur. Dcinde, tuos nunquam putassent ex. hoc conclusionem posse emci , sepeoccurrit aliquid contra opinionem omnium. Quapropter, quoniam concessum est, ut supra dixi , non dubitabimus distinguere.Siquis a uicin duas interrogati

nes, non unam ponat, non ea existet captio, qua ex

homonymia & ambiguitate nascitur. Quid enim in terest, utrum nunc roges, an Callias ta Themistocles sint musici in tum, cum idem nomen viri Oe impositum esse, nec iidem serent λ Nam si esura uno declarat, plura interrogauit. Quod K iniquum est ad

duo rogata velle responsum unum dari omnino,

prosecto ad ambiguum nullum semel responderi conuenit, ne si in omnibus quidem id vere dicatur quorundam sententia. Nihil enim hoc interest: aren quis rogaret, utrum Coriscus& Callias sint domi, necne sint domi, siue adsit uterque , siue absit: utroque

enim modo plures erunt enunciationes. Nec enim

si verc dici potest , propterea una est intetrogatio.

Pol unt enim sexcenta alia quaeri, ad quae aut etiam. aut non respoudese vere liceat. Attamen non unum

743쪽

responsum dandum est: sic enim disputatio tollitur Hoc autem similiter fiat, ac si quis idem nomen diuersis hominibus imponat. Cum ergo ad rogata duo non sit semel respondendum , perspicuum est , aut etiam, aut non, non esse dicendum in ambiguis. Neque enim qui dixerit, quamuis dixerit, responderit. sed hoc volunt in disputando quod quid essiciatur, sit incertum. Quoniam igitur, quemadmodum diximus , quaedam limulachra sunt reprehensionum, reprehensiones nullo modo: sic quaedam sunt simulatae explicationes, nec explicationes sunt, quas quidem interdum afferri dicimus oportere potius, quam V ras explicationes. Veluti cum disputatur pugnacia ter, & cum rei, quae duobus modis dicitur, occurritur. Aciniis quidem disputationibus, qua speciem quidem verarum prae se serent: respondendum est , Esto: Sic enim nullus erit reprehensioni locus. Si quid autem contra opinionem omnium cogatur concedere , tum vel maxime addendum es , Id videri. Sic enim nec reprehensioni, nec ei, quod admirabile sit,& contra opinionem omnium, dare locum videbitur .

Perspicuum cst quidem, quemadmodum a principio

repetatur disputatio. Si qua autem proxime ad id a cedant, ea sententia omnium refellenda sunt, non concedenda: quod primam disputationem repetere videatur. Cum vero alictuis eiusmodi a nobis petet, quod ex eausa disserendi illud quidem ossiciatur necessario, sed quod falsum sit, aut improbabile, idem respondere debebimus. Quae enim necessario s quuntur ciusdem esse causae videntur. Iam vero, cum res uniuersia non nomine suo, sed similitudine tractabitur, respondendum erit nobis, cum nec quo modo a nobis data sit, nec quemadmodum ipse proposuerit, sumere . Ex hoc enim plerunque existit reprehensio. Qui autem is commoditatibus destitutus erit, is confugere ad vitiosam probationem debebit, ut et o currat eo genere distinctionis, de quo supra diximus.

Re in ijs quidem disputationibus , in quibus propriis nominibus

744쪽

t IxxR sy CVNDVS. nominibus utetur , aut Omnino aespondendum erit

nobis,aut certe adhibenda distinctio. Qitar autem aliquid in mentem reseruantes proponimus ad disputandum , Mualia sunt ea omnia, quae non plane, sed truncatim Interrogantur, ex ijs reprehensio nasci solet.

Cuius generis est illud, an quicquid est Athenie sum polsessio, id Atheniciamini est λ Certe. itemque in cineris: at qui homo est animalium rpossessio

igitur animalium est homo. Hominem enim anim Iium esse dicimus, quod sit animal . S Lysandrum Laccdaemoniorum quod si Lacedaemonius. Ergo iJIud quidem per picuum est, cum dubium est id, quod

proponitur, tum non esse omnino dandum. Cum autem duo erunt huiusmodi, quorum si alterum si, ex coalterum necessario concludetur: sin hoc sit, illud ex eo non concludetur necessario, debebit is, qui i terrogabitur, id dare, quod minus lateat. Dissicilius est enim. cx pluribus concludere. Quod si ara mentando concludat, alicui datum esse contrarium, alicui non esse: si vera sit oratio, contrarium esse di- endum est, sed non esse nomen impositiim alteri. Quoniam aut nonnulla plerique concedunt, quae siquis minus det, eum falsiim putare fatebuntiit, alia , non item, cuius gencris sunt ambigua Omnia virum enim animantia animus intereat,necne, no est multis exploratum in quibus eorum non est certum, viro modo soleat concedi id , de quo agitur: Vtrum ut se tentiae solent, quarum nomine appellant & veras opiniones, & uniuersas negationes qualis est illa, di metros mensura definiri non potest: in ijs non est respondendum, aut etiam, aut non. Praeterea cuiusce veritate pIurimae sunt ambiguae opiniones, eius si nomina ex alio transferas, nCn id perspicuum erit. Nam quoniam dubium est, utra in parte inst veritas , sophistarum partes agzre non videbere r qu niamque ambiguum non mentiri , neque quod salsum sit asserere. Translatio etiam facIet, Vt ne r Prehendatur oratio. Praeterra , ut quis 'te rogata

745쪽

praesenseris, ita eis 'ante occurrere, eaque praedicere

debebit . Sic enim ei, qui rogabit,resistet facillime.

CONCLUSION ES . tam quippiam obsecurum proponitur non es concedendum simpliciter. anima set incorruptibilis uel corruptibilis , non es omnibus exploratum.

De congrua loci solutione. Cap I.

SEd quoniam uera explicatio, expositio est salsie

ratiocinationis , quacunque ex interrogatione salsum ciliciatur. Falsa autem ratiocinatio,quoniam duplex est, altera, cum salsium conclusum est raltera, cum si minus est ratiocinatio, attamen videtur esse: certe haec ipsa explicatio eius etiam explicatio sit necesse est, quae ratiocinationem veram faulaciter imitatur. Ex quo perspicitur interrogationem correctio. Ita fit, ut orationes, quae conclusae sint, refellendo, eae autem, quae videntur concludere, distinguendo cxplicentur, atque dissoluantur. Russus, quoniam argumentationum , quae conclusae sunt, aliae veram, aliae salsam conclusionem habent, eas, quibus falsum concluditur, duobus modis licet dis loluere, tum refellenda aliqua interrogatione, tum docendo eam esse naturam conclusi senis. Eas autem , quarum vera conclusio est refutanda, aut prispositione, aut assumptione, reum praesertim vera sit conclusio . Quare iis, qui argumentationem discutere & explicare velint, hoc primum videndum est, sitne conclusa,an minus conclusa: deinde,viruin vera sit,an salsa conclusio, ut eam aut distinguente , aut restilentes dissoluamus & refellentes vel hoc vel illo modo, quemadmodum capra diximus. Permultum autem inter est

746쪽

interest, utrum interrogati ab alio, necne, argumentationcm cxpliccmus. Nam & prouidere dissicile est, di facile cst, cum otiosi sumus & soli, vidc re explicationem . Atque reprehensionum quidem, quae ex ambigui & homonymia oriuntur, partim habent aliquam interrogationem, quae plura declarat, partim conclusionem, quae multis modis dicitur: vcluti in ea reprehensione, quae silentia loqui concludit, conclusio duobus modis dicitur: in ea auic na , qua c iscitur ,

eum qui sciat aliquid,nescire, lualis est haec: An is,qui scit dicere ant saccre, illud etiam Diat quod dicit,uut facit λ hic autem scit iambica dicere: hic igitur scit

iambica. in hac, inquam, una interri gatio ambigua est. Et quod taplex est, interdum non cst: sed ambia Suum aliqua ex parte est, aliqua ex parte non est iaalla argimaentatioue . Ac in quarum conclusione aliquid multis modis dicitur, nisi contrariam caunci tionem assumpserit, non erit reprchriasio. ut in ea, qua quis coecus videre demonstratur . neque enim sublata contradicente pronunciatione, esse reprehenso ullo modo potest. In quartam autem intcrr agationibus ambiguum est, non est necessie plane illud negare, quoniam non ad illud rogatum argument tio adhibenda est, sed conclusoriis causa cst omni comparata. Initio ergo argumentationis, si quod sit ambiguum verbum, vel ipsa oratio sit, ita respondenduin est , ut quodammodo eue, di quodamna do non estu dicamus. Vt silentia lactui aliqua intel- rigentia verum e:se, quadam non esse. Et cum quaeritur, eine , quae Oportet facienda sint λ alia esse, alia non cise , dic cladum cst. Quod cnim oportet, multis

modis dicitur. Quod si ambiguum in proposition:

N assumptione lateat, id in conclusione, interrogatione adiuncta, corrigendum erit. Licet igitur silet tia dicere. non , sed nunc silentia. De iis etiam, iasuarum propositione de aisumptione ambiguum incit, iudicandum est eodem modo. Non igitur seiune

quod sciuut immo vero sciunt, s d non hoc inod. .

747쪽

Aliud est enim nihil sciri posse, aliud eos qui hoc

vel illo modo sciunt , non posse. Omninoque Pugnandum nobis, ctiam si plane argumentum concluserit, eum non eam rem, quam concesserimus, scd verbum solum resellisse. ex quo essicietur, ut illa nurula sit reprehensio. Perspicuum etiam est, quemadmodum diluendae sint eae, quae ex distinctione & coniunctione existunt rcprehensiones. Etenim si distincta& coniuncta verbis aliud declaret, quae cCncludatur argumentatio , contrarium dicendum erit. Sunt autem hae argumcntationes ex coniunctione Sedistinctione. An quo uidisti tu hunc verberari, eo ipse verberatus est quo verberatus est , ebne eum

verberari vidisti Habent illae quidem sim ite aliquid

ambiguarum interrogationum et attamen eX comunctione simuntur . Neque enim ambiguum est id , quod existit ex distinctione, cum praesertim coniuncta dc distincta non eadem sit oratio. Siquidem nec hora & ora, codem accentu pronunciata aliud eff-ciunt. Sed quemadmodum in scripto idem est verbum, si ijdem literis scriptum sit, sic etiam illie eruciunt notae. In uoce autem non simi eadem nomina .Quypropter reprehensio ea, quae ex distinctione est , non ad ambiguitatis reprehensionem rcfertur. AG ue etiam illud perspicuum est, non omnes, ut qui-am dicunt, reprehensiones ex ambiguo existere. Distinguere ergo & secernere verba a verbis debebit is, qui respondendi parecs tenebit. Neque enim idem ossicit, oculis videre verberari aliquem, quod oculis verberari aliquem videre. Et Euthydemi illa oratio, Vidistine triremes nuue, quae sunt in Piraeo ex Sicilia λ eodem modo diluenda erit. Itemque illa: Fierine potest, ut sutor peritus sit malus λ potest at tem fieri, ut aliquis peritus sutor sit malus malus igitur sutor. Et illa, An bonarum artium bonae sint 'notitiae λ mali autem bona est notitia: malum igitur est bona notitia. atqui malum & notitia est malum: malum igitur, notitia mala est.Item illa: An v

748쪽

rvm est,nunc te natum esse nunc igitur natus es. Nisi sorte aliud declarat,cum nunc distinctum est. Nunc.n. Verum est,te natum esse,sed te nunc natum esse, haud Verum est. An ut potes,& quae potes,sic & ea facies in autem non canis fidibus,canere fidibus potes: tunc igiatur cum non canis fidibus,sidibus canes. nisi sorte non eam vim habet, ut tum cum non canit fidibus, canat:

sed ut faciat,cum ut non facit. Hoc autem quidam aliter diluunt. Dicunt enim, non si quis dederit alterum facere ut potest, iccirco eisci, ut is, qui non canit fidibus , fidibus canat. Neq; enim datum esse omnino vi possit,eum csse facturum,nec ide valere, ut potest Omnino quod ut potest facere. Sed eos non recte dissoluere hinc apparct,quod cum omnium rationum & argumentationum,in quibus est idcin vitium,eadem sit cxplicatio, haec ipsa non ad omnes, neq; ad eas,quae Omnino proponentur accomodabitur: sed ad eum qui r gat modo,non ad argumentationem. Ex accentu aut εnullae extant orationes, neq; in seripto, neq; in voce ,

nisi perpaucae. Eiusmodi est haec: An qnod habitas,est

domus λ est ergo quod habitas,negatio illius,habitas: dixisti autem quod habitas domum esse, domu* igitur negatio est. Perspicuum est quomodo id explicari debeat.non enim idem significat graui tono prolatu aliquid,& circunflexo. Perspicuum etiam est illud,quemadmodum occurrendum est eis reprehensionibus, quae ex eo nascuntur,quod que non sunt eadem eadem esse dicunt: quandoquidem categoriarum genvra tenemus. Nam alter interrogatus, respondendo concesserit non inesse aliquid eorum, quae naturam rei deci xant : alter autem docuerit aliq id conuenire eorum, quae cum aliquo conseruntur, aut quae quanta sunt, clipropter dicendi genus rei naturam significare videantur.ut in hac oratione, fit rine possit, ut aliquid simul

quis & faciat & secerit λ At qui fieri potest, ut aliquis quid simul & videat,& eadem etiam ex parte viderit. Rursus an pati aliquid, sit alictuid sacere Ergo see

tur,utitur,sc utitur,eadem ratione dicuntur: eaq; om-

749쪽

nia quid pati declarant. in id,dioere,currere, videre, eodentiae modo intrr se affecta esse dicuntur3 Atq- Vi 'dere sentire quid est, ita simul & quid patitur & facit. Quod si quis in stiperiore oratione det fieri non posse,

muls yy ct fecerat, ut autem videat, atque viderat seri polle,is nondum reprehensio erit,dum modum videre, non facere quid,sed pati dicat,ea enim dem'. in x g ti , sed ab audientibus existimatur dedi sie,tum cum secare facere quid,& cum secuisseta ζζβ ,οtram V olii tua, quae eandem analogiam habent Nam quod reliquum est, auditor praeponit,quasi candem habeat rationem, cum non habeat, scd propter genus dicendi habere videatur. Idemq: hic usu venit, quod in ambaguis. Illic enim is , qui vim verborum 1Snorat, rem putat negatam este,non verbum: caquaestio ctram illa reliqua sit, an ambiguum una ex parte, quam antelligat, concedat. Si enim hoc modo det, coarguetur. Similes sunt his quae sequuntur. Si quod quis habebat, post non habeat,id ne amisit λ Isto enim pacto qui unum modo calculum amisserit. dccem calculos non habebit. Aut quod quis non habet. prius autem habuit,id ne amisit λ Neque enim ne se est, quantum vel quot non habuerit quis,eum tot amiθηt- ό gQ nat uxae quaestionem ad quantitatis tran- nulli,decem enim multa sunt. Quod si initio ita inerrogasset. Quot non habet quis,cum prius haberet. an tot amisit λ nemo dedis et,sed vel tot vel aliquid eorum. Et dare quis potest, quod non habet: non enim tantummodo unum calculum habuit, nisi sorte non 'quod non habuit, sed qu/tcnus, ut unum non habuit. dedit . tantummodo enim nec quid significat, nec tale,vel tantum quid,sed cum alio consertur, ut signis aret non eum alio. ut emo si quaesiuisset, num quis daequod non habeat, nec ille dedi stet, rursusq; in terr

DP at , tum Perspicuum sui siet, nullam esse conclusi

minoi m in cito dare nou est aliquid dare, sed dare hoc

750쪽

L I O R IECUMDvs. 3s8 Ihoc modo. Et aliquo modo dare aliquid quis potest, quo modo non habeat, ut libenter habeat, & det inuitus.. Sic de illa causa iudicandum est. Eiusdem generis hae omnes sunt: An ea manu, quam quis non habeat, verberet Aut eo ne oculo quis videat,quem non habet 1. Non enim unu in modo habet. Ac nonnulli quidem has captiones ita discutiunt, ut dicant, eum qui plures habeat, unum modo ctiam oculum, & quiduis aliud habere. Alij quomodo quis quid habeat, eo

etiam accepisse. Dedi sic enim aliquem unum tantummodo caIculum,& alterum ab illo unum solum accepisse: calculum. Sunt etiam qui initio disputationis

interrogationem ita refellant, ut quod quispiam non acceperit, id cum habere posse fateantur, veliri eum qui vitarim dulce accepcrit, co corrupto in acceptione acetum habere. Sed hi omnes, ut supra diximus,non ad argumentationem,sed ad hominem explicationem reserunt, & accommodant,praesertim cum, si haec vera esse explicatio,is qui contrarium daret, non posset dissoluere. Id quod in alijs fit. ut si unum verum est,alterum falsum, S plane eodemque modo quis utrunq; dici concedat , explicatio non concludet , si explicatio non concludet, nulla erit explicatio. Quapropter in ijs captionibus, quae expositae sunt, etiam si dentur

concedanturq; omnia , non tamen ratiocinationem

conclusioncmq; cisci dicimus. Atque hae etiam orationes sunt eiusdem generis. Id ne quod scriptum est, aliquis scripserit scriptum autem est nunc sede re te, quae salsi est oratio: vera aute iri erat, cum scriberetur: simul igitur scribebatur vera, salsaq; oratio. Nam veram, falsamue orationem dicere. vel opinionem esse, non rem , sed rei qualitatem modum 3; declarat. Eadem enim etiam in opinione manet Oratio Et,an quod discit quispiam, id est quid discit 3diseit autem quis celeriter id, luod tarde percipitur, Non enim qui id dederit, aliquid eum , sed quodammodo discere concesserit. Et illa, Id ne, quod aliquis ambulat, calcat Zambulat autem totum diem. Sed