장음표시 사용
301쪽
iustiurandum extra iudiciale, cuius plures species sunt, aiuramento litis decisi vo motae, vel moueiadae : de quo expOnitur in dicta rubrica eius igitur , tres species esse , volunt a iuni, necessarium, iudiciale , sed species , ut stipra explicauit. idem Aretinus adiecit, quartam speciem iurisiurandi, quod appellatur in litem , id respicere rei aestimationem: de quo in dict. l. in actionibus, de in litem iuran. Et sane in titulo de iureiurando, Ctrach Itur, de iureiurando , quo deciduntur controuersiae, quae in iudicium
deductae sunt, id ita esse apparet, ex l. generaliter , C. Gerebus credi. Sc iureiurand. ex qua etiam patet, non esse voluntarium iusiuranduia , cuius conditio ex partium conuentione extra iudicium desertur: id enim subire non est necesse: ut tradunt glossa,& Aretinus ibi, numer.I. ini. iusiurandum , quod ex conuentione , .F. de iureiurando.
Porro quod in iudicio defertur, vim habet , ut iubeatur, vel certe remittatur , l. manifestae, Ede iureiurand. sed est quidam in istis reconditum,& Ueluti abstrusum in Grς cis: nam ij titulum de iureiurando: ita vςrtunt Graece , id est,
de iureiurando dei ato , , relat/ἰον ii iciali, , de tutamento calon νιrae: quibus aperitur iusiurandum voluntarium vocari a Graecis delatum : & relatum, id est, id quod in iudicio conditione delata ab altero litigatorum admittitur,vcl re inittit ut de hoc in l. i. ss de iureiura, ibi: et ei ex pacti ne ipsorum litteatoris, de glossa ibi verbo,pacitione . exponit de coiicntione extra iudiciali, cum litigatorum appellatio manifesta sit, de actore, reo in iure consistentibus, . foruῆ, de vcrbo signifi. igitur de iureiuraudo voluntario, at ut, i. t. 2.& s.fide iureiuran. Porro iudiciale iusiurandum vocatur, quod
a iudice defertur, alteri litigatoru, a iudice iudiciale appe Ilatu: de quo Costantinus Harmenopulus, libr. i. legum Prochiri. titul . . ita sere disserit.
fusiurandum propter in aptam ρrobationum,4 iudicibus exigitur,
in actionib/s, eiciae meritatem
aliter in certa babit, in dabijs causi, selet iudex iusiurandio exigere, de quo tractatur in l. admonedi, st. de iureiura.&alijs locis eius tituli multis locis. Ius iuranda necessariu , est
302쪽
credit, & iureiuran. coniunxit calumniae iusiurandum, cum iureiurando relato, de
hoc extat titulus de iureiurando propter calumniam dado, C.& praecipitur in l. iusiurandum. s. qui iusiurandum,ss. de iureiurando: dc necessa rium appellatur, nec enim in voluntate litigatorum , nec in arbitrio iudicissitum est, sed in necessitate iuris: ut ne
1. s. sed quia veremur, C. de iureiurando, propter calumni. dan quod a lustiniano inuentum est, pro vetere calumniae actio ite, quae in desuetudinem abierat, F. haec autem, instit. de poena tem e. litigari. nam actor iurat ex animi sui sententia, se ad iudicium venire , dicta l. 1. . quod obseruari reus: quod putans se bona instantia uti, ad contradicendum peruenit , g. ecce, institu de poena temere litiga n. l. i. C. de iureiurando propter calumni. dan. &sane ibi, instantiae verbum , non
significat iudicium, quod adhuc non est institutum, ut vulgo credunt veteres , & Myn singerus in principio institu. de poena temere litigan numer . II. l. S post edictum, versici l. rarium .iucto , ff. de iud te. sed magis rectam animi cons
cientiam , siue se fitentiam: vi auctor est Theophilus indicto ecce, ubi ita scribit: Nisi prius iurauit, quod rutum se
recta conscientιa contradicere ac tori in iudicium πυ nit.
Nunc dein litem iurando videamus , & iurandum hic ut opinor in significat iusiurandum: nam in l. vi iurisiurandi, T de ope r. liber t. in princip in pandectis Flore n.
tinis extat locus, an obligetur iurando , & in l. vltim. E. delibera. caus. scriptum est: an libertis iurἀd' patrono o,hgar turi itaque Graeci titulum dein litem iurando, Graece Verrunt, id est, de iureiurando in litem , quod ab Harmenopu .lo vocatur . id est , iusiurandum in litem , cum autem, hoc iusiurandum a iudice deferatur in arbitrarijs actionibus, atque in bonae fidei iudi-c ijs, ob dolum, vel contumaciam non restituentis, videtur iurisiurandi iudicialis species esse: ut videtur sentire Fulgosius in rubrica , si de in litem iuran. ex his patet iusiurandum affectionis,& veritatis esse nomina commentitia,
a Doctoribus ficta, & inueta. Cum igitur de quaestionibus, quae a ratione decidendi ducebantur , & nimium dictum videatur . reliquum est, Diuili do by Cooste
303쪽
est, ut de contrarijs paucis dis depositi dari , in quo iudicio
seramus. merito in lite non iurari non
Et primo obstat, i. numis, enim de fide rupta agi, sed de
T de in lit. iuran. ubi Vlpia- indemnitate eius qui deposi nus scripsit , num is depositis, tum suscepit, quo argumento per dolum non redditis, non concluditur, in dicissi numis, debere iuditem deferre ius- ver sic. nisi orte, non agi de in- rurandum in litem, cum depo demnitate, siue de iuramensiti actione regulariter in li- to veritatis, cum eo casu matem iuretur, l. ei apud quem, gis locum habeat iusiurandiiff. de positi.& glos. ibi verbo, in litem, quod no ab assectio aestimatio, scribit iusiurandum ne animi proficiscitur . sed a in litem oriri ab assectione. contumacia, vel dolo dicta l.
Porro corpora num orum in ei apud quem A. r. g. de inli, affectionem non caderemam tem iurand. l. 2 ff. eodem titu, in genere suo functionem re- l .arbitrio, V. de dolo maloies Cipere,i. a.s .mutui, V. si certu tamen in arbitratu iudicis ius pet.&generaliter veteris di- iurandum deferre: ut saepe di xerum iusiurandum affectio- ximus,l. . . deferre, V. de ii nis in litem deferri non pos- lit. iuran. dicta l. arbitrio in fi se, ubi non habet locum assec ne, quod in numis absurdumtio: ut Corn. scribitin d. l. nu- est, quia eorum certa est aestimis,nu. 2.& Fulgo. in prin. & matio, dicta l. laum is,est enim Aretin. ibi quod si mea inter- numus omnium rerum men
fuit, num os depositos sua die sura, quae in aestimationem caredditos non esse, quod forte dunt:ut Aristoteles ait, lib. s. sub poena pecunia debui,quae ad Nicomachum , cap. s. Aticommissa est,aut pignus di L cum iurisiuradi in litem subtractum est, propter damnu, tectum esse videatur, id quod quod extrinsecus accidit, at ut interest: ex dicta l. arbitrio, si
iusiurandum veritatis posse eius pecuniam deposuit,&in, deferri, d l. numis: ego noto, tersuisse probetur, cam sua ivbi de indemnitate agitur, die redditam non esse, iusiu-, seu de veritate in litem no tu randum recte dabitur, in quo, rari: nam Ulpianus in l. apud no id cotinebitur, quod in vequem, ff. depositi, scribit ei a- ritate est, crescit enim codem pud quem depositum esse di- natio ultra rei pretiu,proptercetur, contrarium iudicitum dolum rei, l. i. ff. de in litem
304쪽
1uran. l. penulti. s. i. g. ne quis eum qui in ius vocab. vi eximat, sed si nummi pro speciebus fungutur,ut puta, si sunt
instar mercium, recipient aestimationem,& iusiurandum in litem, in ijs quoque procedet: ut eleganter ait Corneus indicta l. numis in umer. I. si militer,& Aretinus ibi num. i. scripsit dicere Antonium de
Butrio , num os minores maioribus aestimari posth, quod& verum est, si numi minores pro mercibus habentur, quo ea su ne minores quidem, aut maiores rectὶ dicentur, sed mers,&pretium, minus enim respectu maioris nuncupatur& contra: ut est in Dialecticis ex his colligitur male dicere Bariolum,& Aretinum in d.
l. numis,num Os maiores, per minores aestimationem recipere.
Secundo supra seriptis obstat, quod Martianus ait, in l. in actionibus, versie .plane, Κ dein litem iuran. & in caeteris actionibus stricti iuris, interdum in litem iurari, velutis promissor, stichi moram fecit,& stichus decessit, quia iudex aestimare , sine delatione
iuris iurandi non potest, rem quae non extat, qua specie iusiurandum in litem continere videtur , id quod in veritate
est . quod iuramentum verita o. tis vocatur, secudum glossani ibi verbo plane, versicul. ed ima it enim speciale esse eo casu, ut in stricii iuris iudici j in litem iuretur , de veritate videlicet concurrentibus dolo rei,de difficultate probationis: exl. si quando C. unde vi. l. cum furti, si de in litem tu
ran quae interpretatio com muniter approbatur. secunda Corneum , in dict. l. in actio nibus, nu. H. & Aretinum ibi
Sed iurament univeritati s nomen esse fictilium , supra dictum est, de re ipsa videnduest, nec dubium est,in d. vers. plane, tractari, de delatione iusiurandi in litem , in quo non continetur id quod in verita. te est, id enim naturae repug nat iurisiurandi in litem, d. l. ei apud quem, fi de positi. At aperte quidam veterum nega bant in dict. versi .plane agi de
iuramento veritatis tui Corneus scribit in dict. l. in actionibus, num . i. itaque s culpa serutis promistus , praestitus non si, nec dolus promusoris arguatur, duntaxat aestimatio debebitur, nec delationi ita risiurandi in litem locus erit, i. cum res,versi. itaque, dele g. r. iuncta l. alias si ex stipulatu,s de in litem iurando. Praete
305쪽
rea eum dolo debet concurrere difficultas probationis, Ut eo casu in litem iuretur: nam pretium hominis mortui difficilius probatur: cum tamen in arbitrarijs a stionibus , atque bonae fidei iudieijs ,& si
res extet in litem iuretur, d. l. qui restituere in princ. l. arbitrio, ff. de dolo malo,& Doctores disserentiam constitutinter arbitrarias actiones, &bonae fidei iudicia, & recte dicunt , ad ij ciunt tamen hune casum, quo in caeteris etiam stricti iuris iudici js in litem iuratur, in quo Duarenus hallucinatus est in doctissimis commentari s dein litem iurando, num. D. ibi enim hane sententiam refellit, argumento sumpto de l. semper , g. inhoe interdicto,ss. quod vi aut clam : quae ait in interdicto, quod vi aut clam rid quod interest, declarari per iusiurandum in litem, cum tamen ea actio non sit bonae fidei,s. actionum, institu. de action. at aruit raria est, dicta l. qui restituere,versiculo ultimo, ibi, interdicia, apparere igitur debet bat, in ea recte in litem iura
Porro cum hac sententia nihil comune habet, i. si quando, C. unde vi: quam citari ad idem confirmandum supra
ex Aretino, in dicta l.in actio . nibus, numer . t s. nam indicto versiculo,plane ; iusiurandu mdefertur,ob dolum, atque dis ficultatem probationis, ubi eonstat rem certam deberi,&fraude promissoris amissam esse at in dicta l. si quando, amplius constitutum est, in eo qui vim passus est : ut eius
iureiurando , &iudicis taxatione, probatio earum rerum
eonstet, 'ut perijsse dicuntur, com vis iacta est, quarum species incertae sunt: ut Duare- .nus recte ait supra num. IO.
Tertio obstat, quod Iabo- .lenus ait,in l. cum furti, T dein litem iuran. cum furti agitur, iurari ita oportere, tantirem fuisse cum furtum factu est: haec autem verba, ruanti εῶ rem paret esse. rei aestimatione notant, non id quod interest, L haec verba, ff. de verborum significat. Γώm furti Nitur, in
quit, iurarι sta oportet, tanti rem
fuisse eam furtum factum sit, non
ad est eo plurisue, Pius ares plari, est,itique tamι est: de veteres putauerunt rationem duia
bi andi fuisse , quod is qui in
litem iurabat, iusiurandum in incertum concipere vole batta empe tanti rem esse eo plorisve, responderi adiectione, eo pluruue, superuacuam esse,
306쪽
quia in maiori summa inest minor,i i .s. si stipulanti, st. de verborum obligatio. quae sententia communis est , secundum Corneum, in dict. l. cum
furti in princi p. eam &Fulgosus, num. 3.& Aretinus num. a. Probant: idem Corneus nu.
a. scribit vulgo allegari, dich. l. cum furti, ad probanda, quod in maiori quantitate minor
Mihi in primis considerandum videtur, quod de periurio eius facile quaeri non solet, qui ex nece Isitate iuris in litem iurauit,l. vltim. s. de in litem iuran. igitur qui iurauit rem minoris esse, non debet eam inquisitionem pertime Dcere . cuni etiam de re sua liberalis esse possit: na vulgo prς- sumitur, non alium posse in litem iurare , quam litis domi. . num,l. vulgo praesumitur, ff. de in litem iuran.& iusiurandum in litem a iudicibus, his
verbis laxabatulasolidos decem
.plurisne, i. haec adiectio , ff. de verborum significat . quem loeum libri nostri de prauatissimum habent, hoc modo. Hae adiectio pluris ue,non ι nitam pecuniam contιnet,sed moseam dis- taxat: assiectis haec solidorum Lee purisve, admιnusculam βιmmam
tum habent,& illustrum codices Florenti fili Incitasectist
pluribue,non infinitam pecuniam continet, ned modicam, Ut laxatia
hae selidos decem plurisue , admianusculam summam referatui: ibi Ru tardus notat eum locum decerptum , ex titulo de iam, tis, igitur in dicta l. cum furti, tractatum est , an ijsdem ver bis , concipi posset iusiuram, dum, quibus concipitur taxastio nempe his luruue , id Iabolenus fieri posse negat, quia iudex in taxatione permittit ei, ut minusculam summam addat, non ut in infinitum, at que incertum iuret , quod enim pluris est, utique tanti est, idest, habet certam quan titatem, atque definitam. Item quaesitum est, cur in furti actione in litem iure rur,
cum ca actio , neque arbitraria sit, neque bonae fidei. . pretterea quasdam, s. actionum, de action. instit. & glossa prima, in diei. l. cum furti, ait ibi.
ius singulare esse, nempe CX-ceptum,in l. in actionibus,versic.ρlane. F.d e in litem iuran. nam in dicta l. cum furti, hominem fuisse surto subtractu.& apud furem mortalit: te costi mptum, sed Iaboleni sente-tia generalis, neque interpretatione e qangustanda est: tu
addit glossa ibi agi de iurameto veritatis , idque cum furti agitur, Di siligod by Corale
307쪽
agitur, a iudice posse deferri, quam expositionem, & Corneus probat, in d. l. cum furti,
numer . . hqc namque Verba, fuantι rem eamparet esse, non ad
id quod interest pertinent , sed ad rei aestimationem , l.
haec verba. 14 .ff. de verborusignificat. 5: cum furti agitur, non videtur agi, de eo quod interest : surti enim actio duplum, vel quadruplum persequitur , Ut certam quantitate continere videatur, M. conceptum, de obligat. quae ex delic. nascun.
- Ego existimo de iureiurando in litem constitui, in dict. l. cum furti, in quo non agi deindemnitate supra inculcatuest id comprobatur, his quae supra de taxatione iudicis dispunxi, quam Iabolenus ostendit illis verbis, τ' plurasse, nam in furti actione duplum , vel quadruplum in certum est, ut simplum , ut in simili scribit glossa in l. arbitrio,verbo, cer-ιa fuantitas de dolo malo, cum enim furti agitur ciuiliter, id quod interest petitur,& per eam actionem dupla tur,l. qui tabulas, i. si is cui, .s de stirtis me e obstat , l. in surti, is. de furtis : nam ibi loquitur de eo quod interest, singulariter, id enim non du platur, secundiam glo iam ibi, ut puta si res furtiua tempore necessitatis pluris sit , hoc quod interest , non duplatur, quia non inest rei licet per coditionem furtiuam peti pose
sit: ut eleganter aiunt Graeci Doctores, in libr. 6o. titul. II. verbo, quod interest, & verbo. sed verum rei pretium, nec obsetat huic sententiae, i. ancillae, C. de furtis, actione furti, id quod interest, postulari,& codictione furtiua , & etiam in rem actione partum a posses. scire vindicari posse, rei vindicatione tamen, aut condictione, non tolli furti actionem: nam eam, de id quod interest,& poenam persequi, idem 5 Corneus sentit in dict. l. in actionibus, num . tr. is de in lite
iuran. haec autem V e Iba, tantirem se , dissimilia sunt certa: enim continent qualitatem ex dicta l. cum furti, illa vero:
rei aestimationem demonstrant : ex dicta. l. haec verba,
eum furti, ibi actum condi Elione, furtiua, & constitutum in odium furum , ut iusiuranduassectionis in litem actori deseratur, licet condictio furti. ua,no sit actio arbitraria, nec
bonae fidei. nec Bariolus dubitauit ibi dicere , si res surtiua
308쪽
extet, nec restituatur, iusiuradum affrchionis in litem dari Oportere, id est, iusiurandum in litem: idem probant Fulgosius ibi mim. 4.& Corneus in fine: quod tamen in surti actionc repudiant, non enim animaduertum, id quod interest, per eam quoque actione
s eri posse,i si quid fur. qui
ancem, V. de furtis. Ego pro certo habeo loqui Iaboleni in de actione furti, ait enim: Itaque Corneus ibi in fine notat
repugnare liter ς,5 si furti actum sit,& res furtiua non exhibeatur aequum est , deferri iusiurandum in litem: ex d. l. cum surti nam ibi furti agere est furti actionem intendere: ut Graeci verterunt titu. de in litem iurando. eum ipsum locum, id est,in furti actione: ite& Harmenopulus lib. I. tit. s. ita fere ait. Ius iurandum in litem tale est, cum fuis con ictus est , per bona rapuisse, aut in domum alienam irruisse, aut furtumfecisse,aus damnum iniuria dedisse : tum iurat aduersarius damnum tanti e be, quodposus sum per rurestionem, aut mim,aut furtum,aut dunum iniuria datum, di in impsi.
ab aduersiario rem recipit, non tammen quantam is,in infinitum iurauerit recipiet, sied tum taxationetae minat enim iudex ,-de ian It, Incerti tridimn, actoris, , locum in quo damnum conti it , secundum haec taxat quantitatem.
s tunc eum inuitat adiurandiad Imnum , quod posius est minorisse His auctoritatibus patefactum est in furti actione in litem iurari , ut videndum sit, an ea quoque arbitraria sit,&quidem in rem actio,& ad exhibendum arbitraris sunt, at mque earum similes actiones, s praeterea inst. de action. sunt i vero actio similis est ad exhibendum actionis, na & surti non exhibiti actio competebat praetoris edicto, con ceptum. insti. de obligat. quae ex deli et nascun. pro hac sententia fortissimum argumentum est, quod rerum ammotarum iudicium successit in locum surti actionis, i. i. ff. dea et rerum ammota. at in reruam motarum iudicio, iubet iudex re restitui, qu bd si ea restituta non sit defert iusiurandum in litem,l .s cum dos, g.
vltim. ff. de ach. rerum ammota. ibi enim ita scriptum est. Sabιnus ait,simulier res suas amouit non reddat aestimari debere, quanti in litem mite iurasci, ubi glossa verbo , quanti ad litem, scribit eam actionem sortiri
309쪽
naturam arbitrariarum, quan in furto, quae sententia Inno uis inter eas actiones non nu- centi j Bariolo placet in dich. meretur, in dictos. praeterea, l. in actionibus. S: Corneo ibi nam fugit eam , Iustinianum numer . D. idem & Fulgosius
ibi, similes actiones quoque scribit in I. cum furti, num . . complecti , id c sim Bariolus E de in litem iurand. Duare. parum ponderasset, scripsit in nus in furto contra Putat, in dict. l. in actionibus, is dein li commentar. dein litem iu-tem iuran. omnem actionem ran. num. O. ebo Innocentiparbitrariam fieri si praecepto, & veteribus allentior mam Scaut arbitrio iudicis non parea huic sententi auctoritas Hartur,& debere deferri iusiura- men opuli ad stipulatur, lib. t. dum affectionis in litem, qua titui. o. quem locum supra at- sententiam probant commu- tuli,& quoniam in hanc par
niter Doctores secundu Cor tem nimium multa congessi-neum ibi, num.'. idem Cor- mus , iam ad ea, quae rellant neus scribit , de actionem re- transeamus. rum ammotarum verti in ar- 16 Sequitur igitur versiculus,
bitrariam , dict. l. si cum dos, si vero, ibi ait Vlpianus.
Porro speciale est in actio. fit,non pluris qualitι resne furti, ut fur omnimodo in idest, quantι aduersiari interfuit duplum, vel quadruplum c5- condemnandus s. Et hic deue-demnetur,licet arbitrio iudi- dit ad eum casum, quo ne et pocis paruerit, & rem reddide- test restituere, nec dolo fecit,rit. item actio , inst. de ac- quo minus possit, post moration. quod odio furum consti tamen eius res perempta est, tutum videtur, . sic itaque dis & ait condemnanduin quan- cretis inst de action. ti res est , qua dictione sit hie-His consequens est dicere, cit significari, id quod intes cista im,vel sacculum signa- rest non veram rei aestimatio tum, apud te deposuero,& tu ne In . eum mihi resignatum reddi-x7 Mouebat, quod reus qui deris, deferri mihi oportere tempore accepti iudici j non iusiurandum in litem ,& lo- restituit,dolo fecisse videba- cum habere constitutionem, tur: nam frustrator debitor I. si quando, C.vnde vi, eti/m constitutus est, i. penultima, Dissiligod by Cooste
310쪽
g de vi, & vi arma. sed cum a contumacia oriatur delatio iurisiurandi iii litem , l. arbitrio, st. de dolo malo, prsterea a dolo , dicta l. qui restituere, versiculo,si vero non potest: &dicto casu, neque dolus arguatur, neque contumacia, reliquum est, ut teneatur quanti ea res est, id est, quanti aduersari j interfuit : descendit igi. tur Vlpianus indicta l. qui restituere a contumacia, ad culpam gradatim, e contrario Iulius Paulus in l. secunda, ff. dein litem iurand ascedit a culpa ad dolum , deinde a dolo
ad contumaciam , quod contumacia origo est iurisiurandi in litem, postea dolus , qui
pro contumacia habetur, ted propter mora rei, in id quod interest condemnatur. In mora autem esse videris
' si iusta causa est propter qua
intelligere debes te dare oportere,vel re restituere , l. quod te mihi, T si certum petatur. 19 Iti&s res, quae per ijt post moram sine dolo malo &culpa tua, eodem modo apud me
interitura esset,lcondemnandus es,dicta l. quod te mihi, l. chim res, g. vltimo, Ttis primo, l. prima, C. de his ouae vi ,l subtracto, C. de furiatis, i. prima, I. ubi enim, E. de vi & vi armata , t penultima in fine, fi eodem titulo, l. veri ditor ex haereditate , versicu lo, enim, ff. de hqre. vel act. vendi. idem & iure Pomi galliae valet: vi lib. 3. ordinat. tit. 6 s. s. i. sed hic casus in difficili est, secundum Corneum ind. l. quod te mihi, num . g. ide& Aretinus scripsi tibi, nume
Sane quaestionem per se difficilem, magis implicasse vi.
dent ur, Ioannes,&Martinus, Doctores antiqui: nam Ioannes, quod supra dictu est, simpliciter probabat, Martinu scontra cicebat, considerandum esse, an res sua natura fuisset petitura,&si ea actori creditori ue restituta esset, uo casu putabat absolui reuebere, licet post moram eius proponatur res perempta; ut
refert glossa in dict. l. quod tu
mihi, verbo, detrimentum: Ioannis sententiam confirmat, i. si ex legati causa. T de verborum obliga. l. si in Asa, . vltim. T depositi, quam ponderat Aretinus in dict. l. quod te mihi, num . p. l. cum filius familias L vltimo, T de verborum obligat. l. si pecuniam, I. sed ubi accepit, fide condict cau. da. de quo loco gloriatur