장음표시 사용
281쪽
Variarum lectionum. . L I RB I Q V ARTI.
c A PUT PRIMUM. . . . De l. qui restituere, T de rei vindi.
Explicantur actiones arbitrariae. Vadam a fionec arbi-
sint,num. a. de diera, ru-3. In arbitrariys arbia trium sententiam praecedit,nu. Id arbitrium admonitis, at
que iussum esst,t, non est sente
tia,nee di nitrua, nec interloquutoria,num . . In arbitrarijsιn certum agitur, sed iudex certam sententiam pro=rre ilibet, mecum. passus nabet 'ersonalem,sive metuseausa aettonem,
dum in litem non eo etit tuitio, em adtio, sed ex past facto
ifertur,metus causa allio, noxa
statim quadi upli ea ,sed si res
per sederi arbitrio potest,si manifestum sit , rem restitui non
dici non paret , sigαipatiudicem. delegatum , mer bum, manu militari Pat ehortem era toriam, fu-dex interdum ponitur. propratore , numero .st. nod 'eciale est in arbιν rijs, Ut 4nte
282쪽
definitivam posissio auferatur tencia debet fieri eadem die,
numero. Io. In l. qui restitue- merbum , comminus , signi re, non probari mulgarem al- ficat aduersatio praesente: iure legationem, quod iudicis sen- Portuastiae fructuum ex a . tentia exequenda est,manu mi pensarum condemnatio in sentitari,numer. I. Iudex dele- tentia declaranda ea, numegatus non potest exequisenten- ro Ic. Di appellatio,rei damtiam se dictam, nisi sit dele- num, di eausiam comprehen- gatus a Principe udem seiu- ἀt, in rei mindicatione ab- re eanonico, etiam in iudice ab surda sa)ae petitio,peto su nEpiscopo dato,qui desinitivam dum Sempronianum mihi
exequi non potest interloquuto- restitui , subere rem restituiriam posse, quod iure ciuili δε- ad Iudicis officium pertinet,nu legatus ab inferioribus,interlo- mero./7. In initum quid sit quutoriam exequi non potest, idest,quod non laxatur, nume- in possessionem mistio non com- ro r8. Iusiurandum taxatio petit delegato 4 Principe , nu- ne debet refrana1j a iudice, tamera I x. Translata posessione in dolo, quam in contumacia, adactorem ructuum,y eau. numero. I p. uiue ex causa lo- se nomine Antaxat condem- eum habet etiam ex post facto, natio sit,numero ZI. Per contu- quod taxatio potest excederematiam rei , Dei adimitur ei duplum meri pratij,numer. ao. possesto, es in litem iuratur, Iusiurandum in litem ob la in arbitrio iudicis est , iusiu- tam culpam non defertur, iderandi m deferre , non in acto. iuris inhaerede eius, qui tutorris ellectione si iusiuran- fuit contra communem , quod dum non deferatur, eum opor tae irrba, neque dolus ,
tuisset deferri, appellari poF neque lata culpa, siqnsi.
se, numero P . Circa prato- eant eulpam eum dolo copularem manus mIlitaris erat ex- tam, numero a I. unurandum
traordinaria, merbum, non litem quotuplex sit , secun- possum, significat nimiam eo dum communem:iusiurandum
dex sententiam suam βρου- ce larium , iudiciale , ea fuere patest, eadem Ho artisicia expiscautum iurandum, ἔν iusti, siue ordinarius , siue dele- iuraudum , idem esse , ius Iatus, condemnatio de fructi- iuraudum assectionis , σχbui, si reseruata sit in sen- meritatis , esse nomina comis
283쪽
mentitia, num. aa. Vbi visurde inἷmnitate , siue meratate
in litem, non iurara, ον quod in nummis, absurdum est deferre iusiurandum, sublestum iusi raudi in litem est, id quod interest,nummus interdum est pro
merce, num a 3. In a titioniuens
triιῖι iurii, an habeat loeum iusiurandum in litem , nempe
ibi eum dolo dissicultas probationis concurrit, mim pastus iurat in litem, ratio eius deeisionis, nu. 2 . haec Verba quati eam rem paret esse, rei aftimationem notant, no id quod interest,i. eum furti-de in lia te iuran .allegatur adhoc, quod in maiori summa ines minor, sed non intelligitur communiter, de periurio cius,qui ex ne-evisitate iuris in litem iuratur, non facile qua ritur, iusiuranis dum in litem laxabatur , his merbo, solidos decem plures ve, iusiurandum in litem in certum esse non potest sin fumti actione, it iusiuradu in lite loeum habeat, furti actione elui liter intentata, id quod interea petitur,idrue duplatur secus in eo , quod interent singulariter, urti actio arbitraria est, num . a 3. Res qua periit posa moram casu fortuito,perit periculo rei: idem iuri, est in Portuailia, de quo diseritur copiose , t opiniones Martini, θ Ioan-
nis de ea re proponuvlur, quod aliud ea mora, aliud eulpa, nam post culpam cosius tortuitus contingens liberat Lbiatorem , post moram non tiberati: opiniones Proculi , ν Casii Disconsultorum, in caseis
fortuito post moram contin gente : hae merba, neque ea
res arbitrio iudicis resti tuetur: traditant habent, , templectuntur tempus post ar- 'bitrium, ν ante arbitrium, si seruus in Iugasit, cautio extis 'gitur, in rei mindicatione an verior sit opinio duartini , in
eo, qui initio bona sideι posse is for fuit: generaliter sine dis
tinctione astionum , eas msertuitum prastat , qui in mora est mora interdum signi=
demnatio sit pretν nomine, eausa , idest , eius quod habiturus est , si tempore accepti iudici, res restituta estet, numero 3oi uitur fructus venient, qui post iudicium acceptum percepti sunt, numero
clusio libelli debet se incerin
obsitatio fidei oris , cum id quod certo loco promis
284쪽
petitur, numer.3 I. nec materna in Ommbus arbitra Hys locum habet, non solum in actionibus in rem, numer . IS. onomnes adtiones sieri arbitrarias post sententiam , numer . Is . Actio ex interdi ιto inde mi arbitraria est , numer.37. uiana est arbitraria.
plani implicatissimum, atque obscurissimum , praemunire animum meum principiis decreui: tum ne difficultate rerum obruar: tum etiam quod ipsa natura videtur postulare, ut ab ijs, quae faciliora cognitu sunt, incipiam: ut Mathematici solent, orius de unitate , & puncto dicere , deinde his numeros &proportione S,& lineas,& figuras in plano,& solidas accumulat: Vt opus quam maxime persectu constet, Sc iuuenum animi magis instituantur, quam oneretur doctrina. Igitur quaedam actiones arbitrariae vocantur, Ut in rem,& quod metus causa,& de dolo , dc aliae, quae referuntur in I. praeterea. insti. de action. ab arbitrio arbitrariae dictς, penderi enim ex arbitrio iudicis ecd. s. praeterea, est nanque
proprium actionum istarum: ut iudex arbitretur rem restitui, antequam sententia de fi .
dem reus, iudicis arbitrio paruerit, absoluatur,sn verbi ercontumaciam non paruerit, id est, rem non restituerit, vel statim condemnetur, vel tu Diurandum in litem actori deferatur: deinde condemnatiosequatur,& omnino conden ne tur. l. si cum exceptione, haec aute actio, ff. de eo quod mei .ca u. hcc enim his actionibus proprie insunt: ut Theophilus scribit in praeterea, insti. de action. nam in bonae. fidei iudici jς,& caeteris actionibus, nullum profertur arbi trium ante sententiam diffinitivam : quod si prolatum sit, sententiς instar obtinebit, iudex bene, seu male iunctus erit officio suo, i iudex postea quam, T de re iud. in qua difficultate, magnopere laborat Ioannes Faber. in d. f. prae
Hoc aute arbitri u admonitio quς da est, ut quida veterudixerui, ut refert glo. ini. si cuexceptione, . hsc aute actio, verbo .dia,ff. de eo quod met.
cau. & illi quid c recte putat, modb intelligatur, huic admonitioni iussu inesse, d. l. qui restituere ibi, tu rui: nam Theo-Diuiligod by Coos le
285쪽
hilus in dict. 3 . praeterea, ar itrium , id est, iussum vocat, & sane vulgo dicitur in arbitrarijs actionibus ferri bi.
nas sententia ς, secundum glo. in dict. g. praeterea,Verbo na turam:& colligitur ex scrip tis Cornei in l. in actionibus, num .s,ff. de . in litem iuran.&Ioan .am Plius dicebat, Vtranque esse definitiva, ut ait glo. in l. si cum exceptione, F.n cautem actio,verbo, latam, ff. de eo quod mei .caus Accursus in d. l. qui restituere, ingi. vlt. scribit prima set etia id est, arbitriu, esse definitivi, alterano esse set etia, sed magis executione: Fulgosius ibi, n. 8. putat arbitriu, vel definitiva esse, vel interloquutoria: idque ex voluntate iudicis ς stimandu,
Faberind. s. praererea, num. 2I. si causa cognita iudex arbitratus est, rem reddi, non dubitat, quin arbitrium sit disinitiua : ex dict. l qui restituere.
Atque adeo omnis varietas pugnat vero, sed caute tetandum, si qua id per uestigari possit,& definitiua quidem
controuersiam dirimit,l i. F. de re iudi . ut vix possit admitti arbitrium cile, definitivam:
tituentis, id est, arbitrio iudiciq non parentis, iusiuranduin litem a toti defcrtur, qui
tur condemnatio quanti ea res est, i. a. ff. dein litem iuran.
t qui restituere in princ. T de
rei vendi. cum in eadem causa , instantia duas sentcntias di finitiuas pro nutiari absurdum videatur, l. vltim. C.
sentent. rescin . non posse. At.
sententia, quae post arbitrium
profertur, nihil habet cu ex eis cutione commune mam dicitur condemnatio, l. a Ibitrio, t
tentia, l. si cum exceptione haec aute actio, R de eo quod: metus caus. at executio vis quaedam est, quae cxequitur condem uationem, noli e stigit tur executio: rursus pertentemus arbitri j naturam:& Iane id interloquutoria non videtur, quid ita tandem , quia in arbitrio apparet imago definitiuae , cum per arbitrium reus rem restitu cre iubcatur : dict. l. qui restituere , in princi p. l. & ex diuerso, i. versicul. alioqmn, ff. de rei vindicatio. at per interloquut
riam iudex interloquitur de incidentibus , inter principium finemque litis , secundum glossam in clemen rina unica , de sequestrat. posset T.& fruo . verbo , desinitiva rcuius sententiam probat Panormitanus in rubrica, de re iudicata, numero I. denique
286쪽
Ed uard. Cald variarum te et .
arbitrium perpetuo sito,&proprio nomine appellatur, F. praeterea , instit de action. l. arbitrio, ff. de dolo, l. si cum
exceptione, quatenus, Versiiciat. haesi past cotid mirationem,ss. de eo quod metus c. I s. arbitrium igitur iussum videtur , sententiam antecedens, quod eius virtutem, atque naturam imitatur.
id est, id quod interest, s. prς-terea ibi: Permittitur micr ex
aquo, instit. de action. l. centum capuae, in principio, is de co quod certo loco, idem & Hotomanus ait,
in dicto 3 praeterea, in scholio permittitur , nam de eo,
quoa interest, univcrsaliter agi potest , id est , incerte secunὸum glossam, in j. curare
instit. de actio. verbo, de inter-ta: id que receptum est, secundum Rebustum in l. vnica, C. de sentent. quae pro eo,
men curare debet iudex in arbitrarijs actionibus: ut quantum possibile ei sit, certae pecuniae, vel rei sententiam ferat, S. curare, instit. de action. qui g. est versiculus: di et . . praeterea , ut constat ex Tho
philo ibi, haeret igitur in arbitrarijs iudiciis, id est, definitur in arbitrari js, Heles ater scribit Hotomanus in dici , pretterea, in scholio, curare. Huic sententiae conuenies
est , quod Paulus scribit in l. arbitrio , ff. de dolo, his verbis : Mibitrio iudicis in hac quo que actione, restitutio comprehenditur,' nisi restitutio fiat, equitur condemnatio quanti ea res est,idro autem hic in metu, causa actione certa quantitas non ad-jcitur , mi possit per contumacia suam, tanti reus eondemnari, fuλti actor in litem iurauerit.
Idque cuiusmodi sit cons-ddrandum est,& metus quidem causa actio , arbitraria est , 3. praeterea , instit. de action. in qua ait certam quantitatem non ad ij ci,ci'm in ea
quadrupli condemnatio fiat. l. si cum exceptione , g. haec autem actio, st. de eo quod metus causa, at quadruplum certum est, in quo &s ni pluminest, haeret igitur res,& glossa ibi verbo, cetia ' an mas. scribit ei qui vim metum vepassus est, quas vias patere : Unam ad quadruplum consequedu, altera ad id quod interest pete du, quae dicitur utilis in r8,per iusiuradu in lite, &aedepol videtur voluisse citare, i. si mulier , . vltim. de eo quod met. caul. igitur existi
287쪽
imat in d. l. arbitrio i actu utili. in re, ad idquod interest: idem& Barto. placet ind. l. arbitrio Et praetor qui de metu passo, actione in person apollicetur
idcst .m et .caus actione, s. iteacto,inst. de ach.& rescisoria actione, id est, antiqua aditici- .ne,siue ea in re, siue in persoric5petebat , quae usue apta: aut accepto lata est per metua .metu, .voleti,si de eo quod -met. cau. quς actio utilis est.
l. si mulier sevit. V. de eo quod
mei .cau. ut prς dictu es , lib. s. c. l. nu. II. no igiturutilis actio
datur, in id quod interest e navi elegater ait Petrus de Bel .la pertica , rescisoria actio no-eit propria species actionis, sed vetus actio utilis: vi refert Ioan. Faber,in s. rursus ex diuerso, nu. 7i insti. de action. 3. Illud vero quantu est: quoqiusiurandum in litem non esipetit initio, ut actio : ut videritur putare glo. defertur enim
ex post facto, ob contumacia, vel dolum, i arbitrio s. de dodo, i qui restituere, Verseul. si
vero non pπs, ff. de rei vindicat . idque est in iudicis arbi itri O,l. . s. deferre,ff. de in litem iuran. nec omnino est in . rerum natura, antequam de
. ferente iudice iuratum sit, . nam in actu consistit aeg. i. E. - de OPer. seruo. actio verq in albo, siue edicto Praetoris Proponitur, l. t s. edere, ff. de eindendo, & nullo postulante,
cui competit desertur,l. . sed ςtsi nemo, ff. de bonor. post . , . Quid metus causa ac tio
.s res non restituatur,t. si cum exceptione, i. in hac action risi. de eo quod mehus Caus :Sed notabile est, quod sen-itit glo indict. solutione,quod utili actione, siue rescisoria agi potest , antequam res ini integrum restituatur, perni eius cau sa actionem , quae v catur a Doctoribus officium rescindens:vt Panormit a. ait in cap. cum ex literis, num ex. is dein integrum rriti t. quae . sententia vera est: ut docuit,
d. cap. I. lib. 3. num. II. denique
Vlpianus in l. in causae i. g. in terdum, sy. de minori. Inter dum ait restitutionem , & in rem dari minori, id est, aduersus rei eius possessorem , & si
cum eo non si contractum,ine rem suam perdant, s is cum quo contraxit soluendono sit,uel re sua careat, si eius intersit corpora ipsa haberethoe . vel cognitione praetOria , praetoris. auxilio pro tribunali eosdente implorato , & accommodato , vel est ita alienatione dato in rem iudicio , id est, actione
288쪽
rescisoria, per quam res vindicatur, quasi alienata non fuisset, atque in ea lite de tota causa restitutionis tractatur cap. cum ex literis itan. 3tem rarasententia non ob tante,de in integr.resti.
At glo. in dict.F. interdum verbo eratoria,in quarta solutione verius putat, non posse agi rescisoria, siue utili in re, prius quam per officium iudicis, id est,officium rescindelis alienatio rescindatur restitutione petita : idque Bariolo placet in l. vltim.C. quibus ex
Cau. malo. Panormitano in dich. cap. cum ex literis,nume
Sane Innocentius ibi propius ad veritatem accedebar, nam aiebat officium rescindens,&actionem rescisoriam in eodem libello recth accumulari, quae sententia communis est, secundum Panoriamitanum ibi, num. Is . Sed iam transeamus ad secundam solutionem glos. indicta l. arbitrio, verbo, certa quantitas,ubi ait, in metus causa actione in quadruplum agi, idque incertum essemam umplum respicere, quod tamen nabet incertitudine, quae sententia Fulgosio placet ibi, nu.
statim quadrupli est actio, sed
'si res non restituatur,t. si cum exceptione ,. . in hac actione, ff. de eo quod metus caus. &certὶ eum locum explicare magna res,magnum negotiuvidetur. lEgo arbitror sententiam
Iuli j Pauli ibi generalem esse, de oppido pertinere ad ormnes arbitrarias actiones Inqvibus in certum petitur: vis
'pra dictum est,id est , id quod
interest,idque satis colligi videtur, ex principio,dict.l. ar
Caeteroquin in arbitrarijs, arbitrio supersederi potest, si manifestum sit restitui no posse , veluti s seruus dolo malo traditus,defunctus sit,i. arbi-ario, ff. de dolo malo,cu enim appareat restitui non posse, hro imperato habendum est, de quo infra copiosius die e-tur,sed iam de ipsa l. qui restituere,tractandum est.
L.qui restituere, diuiditur in quatuor partes. prima incipit ibi,qui re tituere,in qua prςseribitur de contumacia nota restituentis. Secunda incipit ibi,si mero non potest,ubi recensetur de dolo eius, per quem factum est, quominus possit festituere. Tertia incipit ibi,
p. ero nee potest, de agis de mora rei, & quatenus teneatur. - arta incipit ibi, hae sinuntia, Di0jligod by Goosl
289쪽
ria, in qua continetur clausu- Igitur in arbitrarijs actiola superiorum dictorum, de nibus secundit Vlpiani praeia singulis igitur sigillatim dice criptum ,& sententiam hoc inus. loco siquis arbitrio iudicis Vlpianasti, o secundo ad edic- non paruerit, si rem habet,ab
tum. eo possessio transfertur , &- restituere iusius iudiei non fructuum omnisque causi; noparet, eontendens non posse reliι- mine condemnatio sit.
ruere, i quidem habet rem manu , Mouebat, quod ante defi- mitiuari,ab eo possessio tranfertur, nitiua nemo possessione spo- σν fructuum duntaxat,omnisque liandus est, l. 4 f. in I. con-
eausia nomine,condemnatio sit. demnatum, g. de re iudicata, Et tractat generaliter de ar sed cum arbitrariarum actio-bitrarijs,ut ait inversiti hae seu num vis,& natura , omnis inhie quidem dum ait, arbitrio iuditis cons stat, in iudicinan paret, iudicem datu his acerrime punitur contu signiscat,sive arbitrium aprς macia rei, ut etiam deturbet ore datum,l. si cum exceptio tur possessione. Me. s. haec autem actio, & g. io Ex hiς fit, quod vulgaris alquatenus,versi. hae lis os/,ff. de legatio huius , l. qui restitue eo quod metus causibi,manu re, latius patet quam sensus militari,cohortem praetoriam patitur huius, i. citatur enim demonstrat,nuae circa prato- ad probandum,quod sentenetem erat,i. h. ibi, visibus pratu- tia iudicis exequenda est ma-νa,Ede iudici. per quam inter nu militari, secundum Pano dum decreta sua exequeban- mita. in cap .literas, in fine,detur,l.3. in princi p. ff. ne vis fiat restitui. spoliato tu, hic enim ei,sane iudiciis,verbum adprς- de arbitrarijs tantum cauet,
torem plerunque pertinet, i. ad illud verius allegatur , l. 3. Aquilius Regulus, in fine sZ in princ, si nevis fiat ei. de donat .l. a Diuo Pio, F. in II Item efficitur, quod execuvenditione, sF. de re iudicata tio sententiae delegati, perti causae autem appellatione co net ad magistratum qui eum tinetur, quod habiturus esset dedit,l. a Diuo Pio, ff. de re iu
290쪽
men opulus confirmat, libr. r. titul . . . idem & glossae placet in l. a Diuo Pio,verbo, se , ff. de re iudica. & ibi Cumanus num. i. scribit, de hoc esse comunem allegationem, dich. l. a Diuo Pio, atque adeo arbitrium iudicis. quod in arbitrarijs actionibus ante sententia dicitur, magistratus exequitur qui eum dedit: ex dict. l. qui restituere, in prin. Sed dubitatum est, an idem iuris sit, in iudice dato a Principe,& glossa in dict. l. a Diuo Pio, scribit se non inuenire locum, in quo specialiter constituatur , ut iudex delegatus a Principe sententiam a se dictam excqui possit, ubi Cumantis, num. scripsit hanc qυς stionem iure civili dubiam e Lia: idem & Panormitan ait in cap siquis contra clericum ,
Ego arbitror in iudice delegato a Principe, expressum esse locum in l. vltim. C. de iudici js: visententiam suam exequatur, nam ibi Iustinianus in principio promiscue loquutus, de iudicibus datis a principe, atque a magistratibus . in ultima parte dixit ab executoribus certis,& ordinarijs negotiorum , sentcntias eorum exequendas esse, i. sancimus,
C. de iudici js,quet interpretatio est communis secundum Iasonem in dich l, a Diuo Pionum e. o. Aretinus contra indicta l. vlti. C. de iudici js, nu. . executionem fieri non posse per delegatum , & in noc
Idem probandum iure Potiscio in iudice dato a sum mo Pontifice, is enim sententias a se latas executioni mandare potest, secundum in glossam in dict. l. a Diuo Pio, id ed Panormitanus existimat,in dict. cap. si qtiis contra cleri. cum, ni m. 6. ex cap. in literis
cap. ex literis cap. significasti, de officio delega. Idem Panormit a. ibi, num. 3 . scribit, idem iuris obtinere in iudicibus datis ab Episcopo, aut a iudicibus ordina
xijs, quod & Bernardus putat ibi, in glo. penult si magistraetus absit qui iudicem dedit.
ne prodatur executio sententiae, contra utilitatem priu
Ego idem iuris esse arbitror, iure canonico in iudiciabus delegatis ab Episcopo, ILDe ordinarijs: nam sententia. rum executiones ut & iure ciuili spectare opinor ad magistratus, qui eos iudices dederunt: ex dicto cap. si quis co