장음표시 사용
51쪽
inclinari a spiritibus in celebro agentibus, uti&hi vita a conari,
id hune illumve motum determinantur.
ια c noxios effectibus omnes esse homines vix quisquam est qui neget sed nos uiri circa illos officium sapientes ambiguum reddidere. Nam stoico riuri fertur opinio suisse, quod virunt sapientem dedeceant, ullo unqua abripi affectu, imb de talem jaciasse , ut nunquam doluerint, nunquam suci censuerint, nunquam laetitiam perceperint, nihil unquam expetierint. Qio
filo loco relinquimus. At quod Cyprianus de ipserum judicavit patientia applicari ad omnem hancPhilosephiam debet in Hanc ectarii l. b. uesprofitentu die tamizic patientia falsa est,int de patient. Taceo affectus ab ψ' Deo hominibus esse insitos, ac froinde nee
malos nec inutiles per se esse poli Unde colligitur abusum nic illorum me ieri vituperium,qui vel circa objectum vel circa modum affectitum accidit; u quum aut Lxtamur re trist dolemus re Leta, amamus odio digna de expetimus mala ; aut quum inter rei bonitatem vel malitiam dc affectus nostros nulla cisti proportio. Sunt itaque risendi affectiis ut servetur mediocritas. Cartesus in trunciavit, bitrium pastiones animi moderandi, vel etiam effugiendi de ante vertendi, quando res objecta commotione mentis est indigna,penes hominem esse. Verba ejus Laec sunt: Hoc autem stare refcrtini contenaeis regere suos
uri baudii an, et in stria mutari Uint motu, ccrebri inani malibi ratione destitutu viarm est, id mecim in rimini Ar sester Hos iis, qui imbeci liores anim- habent, posse acquirere imperia absolutissimum iu omne uin passimo sit industria haberetur ad eos instituendos er diris do. tantam viro invidia constarina ut vel ob istud caput doctrinae Polagiani,
aut semipelagianis sit annumeratus. Atqui selum ex conditione loquitur. Iat. - ia haberetur: quam ubi implere non est humanarum virium, neq; in . perium in passiones ainbium acquirere poterimus si tamen putavit renes nox
in an satis industilae ad dirigendos assectus habeamus nec ne, errasse Philoso Dum lubens fiteor. Nam constit dirigi assectus de temperari haud posse abri . consilio, & subditi motus, a re praeter expectationem nobis oblata plerumque consilium occupant, ut assectu abritiamur prius quam de eo quid facianduor fit, dispiciamus. Neque est in potenate nostia ut subitos liosce de imi truosi,
motiis semper impediamus,quia dum corpus humanum e particulis uiis cor ponitur & in unam machinam coit, per eriissem ac pravis motibus agitaria qui denuo a re in lita & vehementer sive grata sive ingrata facillimὰ excitar itur,neque ossabunt omnino donec coi Fus redeat in disperias particulas ac no vos motus accipiat, quod non sit lege naturae sed eratia legi peccati substituti observatur quoque, viros prudentes qui longo usu excrcitati de corporis temperamento adjuti, suos temperare asscctus non omnino infeliciter didicerunt ,
aiaribus magnis parum aut nihil ad iram,tristiuam, titiam ai cupiditaten
52쪽
soleant, saepe tamen minimis vehemeatisinὸ ages. in. OG lin, quandoq; contra nitente ex quo rem videtur concludi,potius nos esse si uectos assectibus, s in Q his nobis. Interim concedimus, moralis Philes iace beneficium id esse, ut ejus praecepta qui bene novit rediligenter observat. urimum queat proficere in ancctibus regendis: scd pernegamus, human cum elle virium, absque divinae gratiae ope , ut sanctin illos Deoque placent
reddarinis. Caeterum de utilitate assectuum contra Stoicos addimus, in sortiutudine ac justitia distributiva iram posse legitimam esse, dc sinὸ metu non dari prudentiam, &sine cupiditate conatiun os languescere, sine aemulatione pudore vix nos in studio rerum honestarum proiicere, imo sanct nil imvatorem iratum quandoque dc tristem, Scriptura icta sitisse. q. 11. Affectinim I sensibus haec est differentia, quod hi mentem comm Hant ac vehementer assiciant,unde quod motus in coipor id aficetus in mei te est: contra sensu mentem de statu suo non deciubent. Nam in omni as res affectum ciens menti proponitur, quatenus aliquam ad nos rationem ha het, quatenus nobis insolita aut vulgaris, bona aut mala, grata aut ingrata est: in sensibus autem res animo objicitur qualis in se est, ac sine respecti nostri. versim illis commoveri selemus, quae ad nos attinet, non iis quae nullam ad
nos rationem habent.. q. 1 3. Affectio a variis valvi dividuntur,nobis post autorem ea placet distria butio, qui aliqui constituuntur primigenii, alii ad primigenios reseruntur. Et primigenii quidem vel principiata sex sint: admiratio, amor, odium, cupidiutas laetitia de tristitia. Qi' enumeratio nititur diversa ratione rei asseruim e citante, quam ad nos habet. Aut enim ea res in nova Min lita, sicque pari admirationem, aut occurrit ut bona vel mala, sic producit asscitas caeteros. Objemim admirationis in res nova, ius esita& incognita: quippe quae Oi par in nobis vel is. quum res ipsa nobis est nova,uti miramur hominem aut rem alio orbe aliave regione ad nos venientem, quia nunquam vidimus. vel 3.
quum rei causa nobis est ignota. Sic miramur casia rump. Est autem in admiratione i. attentio magna ad rem propositam, nam mens ad eam ita at tendit, ut quasi extra se ita ur, & tota ad illam rapiatur, sui &aliarum rerum incuriosa. a. Iudicium, quo actinianius, eam rem aut rei usam nobis cita incognitam. Porro admirationis magna est utilitas, nam excitat ad investigandam inurabilis iraturam de cautam, hinc ignorantiae quidemsti eruditionis aut ni mater appellari selet. Nam ad comparandam rerum cognitioncm opus est a
tentione, attentio autem vi admiratione est ri na , ut: monuimus. Hoci men animadvertere oportet im nos diligenter attendere,quum nonnis unam rem miramur, quando autem admiremur plures,attendere nos ad nullas. Quae .
53쪽
occumini novariar Ex insolita sunt, Proptereaq; mens illorum eo rationis
suas ab uno ad aliud convenit attonita, neque momentum integrum unius rei
contemplationi impendit, similis homini in Americam aut Africam veniem res obvias, quas nunquam vidit, stupet omno, α ab initio nullam hi ii, Probe cognoscit. Moderatio admirationis sit primo obiecti respectu, uindo miramur id quo reapsa est mirabile: atq; decet neq; omnia mirari,iic enim sateremur,nos omnium rerum cile ru&sta ignaro , ne metiam nihil, sic enim simulo ut no omnia scire, ouorum prius est animi abjecti de pusilli, ac post rius superbi te mere myrassidentis. In rimis cavendum est, ne res peregrinas in patria vel extra patriam facilὸ admuemur; in enim non potast non re ad nostri de ad
triae totius contemtarin vergere. Deinde moderatio admirationis inter ipsam obiectio constituit proportionem, eoq; facit, ut rem mediocriter novam, aut ignotam mediocriter & contra valde novam ignotamq; valde miremur. Nani contra qui solet, pririlit iudicii imbicillitatem,quax saninio obices duce nere nequiti is autem facile temperabit admirationcm, qui ibidet mentem in tra se continere, ne e quacunque re occurrente caua se rapiatur, quique de illi non nisi penitus perspecta judicat Quis enim longius ad rem attendimus,eam. . que adspicimus, cis plenius intelligimus, & conse Ocnter minus admiramur,s.16. Mens rem Occiui tem non solum ut novam & incognitam, sed quoque ut bonam gratamque aut ut malam ingratamque considerat. Et bonum
quidem cst vel pra os vcl absens. Illud vel se pos uendum offert, vel posside
tur aetii. Bonum presens, quod se possidendum o at menti, excitat amorem; quod possidetur actu, totam parit; bonum autem absciri movet curalitatem.
Amor est motus voluntatis, quo mens se conjungit cum bono, quod se pol scindum offert. Itaque objectum amoris est bonum, quod se nobis possidet, dum offert, de proponitur vel per sensus es in externos, clan inte os, vel per intellechim: num judicamus, quicquid ad naturam nostram conservan dam, perficiendam de exornandam tribuere putamus. Bonum quod osten im relleetiri cst Deus, virtus, d . quod sensus externi monstrant,est pulcrumsua ve, salubre, de . quod deniq; bonum interni sus proponunt, est on uae bonum olim perceptum, quod nunc Gupraesens sititur. Actus autem in iis circa tale bonum est a. masna ad illud attentio, diligensque ejus consideratio
Motus voluntatis,quo se cum eo jungit, id amplectitur,& quandam sui pa rem habet, sinὸ qua perfecta non sit.
Utilitas amoris varia est, excitat enim nos ad benefaciendum ei quem am mus, ad ei non nocendum, ad illius gratiam ornui modo demerendam nectus . erit noster amor, ii i. obiectum si amabile, dc a. modus amoris re amabili dia vi. Ut vero nihil nis an abile amemus, probe oportet discernae bonun verum ab eu,quod boni tantum speciem mentitur, res adparent
54쪽
nae ic inlabiles, vae reapse nisae susu odioq; digrue: unde hominum plero,
Himque oritur miseria, quod boni adparentisipecie decipiantur, de amoremi illi tuum consecrent. Qiine ut sciamus adparens bonum a vero dis cmere, te bemus id considerare attentE ac diu meditari, suadebitque prudenti λα stipes ictum habeamus omne id, quod naturae corruptae inclinationes adulatur, quod alios boni specie deceptos in exitium pertraxit, ec quod honestate se non cor .
Modui amoris legitimus es quum bonum diligimus tantumquantum in retur, neque excessu, neq; desectu peccantes. Et quia bonum csi x et summum vel non summum;vel per se ad suam naturan vel tantum per aliud,nempe pex summi boni voluntatem: ideo seminum bonum est amandum super omnia,
mediocre mediocriter: & quod per se bonum est, sicut Deus, summum illud bonum, amare oportet propter te: quodque bonum est per aliud, nempe per Dei voluntatem, diligi debet propter Deum, per quem bonum est ue ni sit a Deo vetitum licet amare, nihil enim Deo ingratum potin elle bonum, cui Cicerone teste nihil est utile, nihil honestum. Odium est motus voluntatis, quo se mens avertit a malo, quod se ipsi lx
communicare: ut objectiuii ejus ut malum se nobis commvincire volens. Ex mentis circa illud actus cum perceptio tum separatio est. Nam es io motu fertur mens ad rem pro politam e e se cum illa conjungit: alio s. . ab illa avertit, lius communionem trusit. Utilitas hujus ane bis in praeservatio animi dc corporua rcbus noxiis, sive corpus sive animum corrumpentibus, ut avitiis, cibis ins
lubribus, &c. Ut vero in amore, sic quoq; in odio objectiun ει modum spectare decet. Et objectum quidemst reapse malum, modusque m. agninidini rei spondeat. Piuduntia monet, pro malo id non esse habendam, quod vitiolae naturae inci nationibus adversatur, quod borum esse probavit eventus, etsi malum ab in xio apparuerit. Quo autem majus est malum, & vehementius se nobis conis municare vult, eo oc majori odio est prosequeκdum. i. 1 7. Quartus affectus in boni absentis cupiditas, iue dclinitur commotio voluntatis orta in mente occasione spirituum an in lium quae sertur in boni i
sciam; ut proinde ejus objectum sit bonum absens, seu nondum possessum. Nam cultiuitas boni conservandi quod possidetur, est revera desiderium boni
absentis, quia conservatio in bonum ainerum futurum respicit. sens bonum ab sens primo attentione percipit, Sc dein motu voluntatis in perccptum hoc bonum tur. Ceterum qu a mali absentia est verum bonum, non datur diaversas e cupiditate a sectiis, quo malum fugimus,sed eadem animi commoti nece bonum prosequimur, tu i ilum vitamus: quanquam cupiditas qua t
dimus adbonum, possit appellari , ea vero qua malum fligimus,
55쪽
ctilitas rapiditatis est, quod urget nos & excitat ad usum i iel im, quiabus bonum expetitum impetrari potest, quam utilitatem ut percipiamus, no stramque cupiditatem bonam cssiciamus, iterum ad objectum de modum qui attendere nos oportet.Et nihil quidem ut bonum cst cupiendum,nisi quod tale esse diligenti attentione clarὸ de distincte percipimus. Bonum vero sumum ac per se trie est summopere ac propter sὶ expetundum: bonum mediocre, x per liud tale mediocriter & propter aliud,per quod bonum est,mpetere convenit, Latitia est commotio mentis, qua suaviter acquiescit in bono, quod tanquam suum cons&rat. Qine ejus objectum est bonum possessum, vel quod ceu nostrum consideremus. LicEtenim omnia bona sint extra memen tamen cum ea per intellestiun de voluntatem conjunguntur. Bonum praesera,
excitat in mente, quae id percipit aut Pollida, suavem acquiescentiam de tra quillitatem, quae quid sit non tam verbis declarari quam sensu sciri potest. Hoe. vero objectum repraesentatur menti ut bonum ipsius, ope certi spirituum animalium in cerebro motus: quo differt a laetitia pure intellectuali, orta earerceptione boni praesentis ab ipsa mente stia ullo medio repraesentati, qualis est laetitia pi Ederunctorum incisio, item Angelorum. Letitiae opponitur maeror vel tristitia , inurivis quidem animi umor de inquies, orta ex perceptione mali, quod spiritus animales menti ut suum re,rtae sentant. Itaque objectum tristitiae est malum praesens, vel menti repraesestatum tanquam suum: quanqiram laetamur interdum de moereamus rebo praeteritis vel suturis: sta tum eas mens ceu praesentes intuetur, caeterum uia
datur laetitia intellectualis, sic de tristitia, cujus objectum mentisita ullo si iacituum in cerebromotu proponitur.
Laetitia dc ad corporis sanitatem de ad animi ficit beatitudinem, quae nihil est nisi laeta ejus tranquillitas. Unde omnes natura ferimur in gaudium,ininis ei tristitiae: nam in lancholici qui amant moerori indulgere, eum non sectan tur ut tristem, sed ut rem sibi gratam, natur eque convenientem, id est, tristi. tiam pro laetitia haliant.
Ut te sit laetitia, .l bet oriri E bono vero dc nostro: bonum enim adpo reno nequit nisi verum de falsam excitare gaudium, qualis imum , est caus tale cst cmostum: bonum aut quod nostrum csse putamus, neque est,parit L titiae speciem, mox in initorem convertendam. Hinc sinuitur laetari debereno nisiDeo ac virtutibus,quaesola sunt vera e nostra bona:& qui laetanir bonis fortuit nisi gaudeat iis quatenusad nostram cum o sumo bono conjuncti Mem facere soli int, laetatur abs re, alias enim neq; vera bona neq; miltia sunt.
Modus laetitiae is esse debet, ut bonum summuni, A per se tale excitet laetitiam sum. . inam: quare dc opera danda est, ut illud maxime nostium fiat. Bona autem quae no et se sed per aliud. puta summum bonum talia sunt, non persequoque, sed per aliud. puta pet id summum bonum ea hilarare nos debent, ut turpiissime Lillantur, quorum .audium in rebus creatis subiistit.
56쪽
ao, em luet itur:& quia bouum ab intellectu menti repraesentaturi At si um,lono
est nobili ut eo, quod spiritus animales in cerebro proponunt. laetitia putὰ intellectuarii, Dei potessione orta major sit mixta necesse est. De biice tamen nemo tectEjudicate potest. nisi qui u: tumque gaudii penus sensi ipse. utilitas n. rotis in eo consistit, 'uod iacit miserae vos vitae praesentis taedere, α ni riore in eupere, ubi gaudium est sine tristitia: qucd incitat ad spernendas mundi anitates , ad D.um constanter quaerendum, ac ceu unicum laetitiae auctorem omni anis mi impotu amplectendum. At oriri moeiot non debet nisi ex malo vero ec nostro, ideoq; quia lege gratῖx morbialix q. calamitates & miseriae non sunt veta mala, sed mediu quo Deus nos emendit, Gdem ae spem nos viam probat, in rere iis non decet. Contra, quoniam opes, honores de caetera fortunae bona non sunt uolua,nisi quatenus iis utimur, jactura illotum ceu b ui nostri dolenda non est. Crimina aurem oc vere mala re verἡ no sua sunt, quare de iis vehementissimi moerere convenit, aesi summum datur malum, ipse utique sunt imo nisi peccatum in olbem veniere, nec tristitia in rectora nostra intrasset. Postquam haec de nati adcrmimine affectuum primitivotii inouuimui sucein et lubet jam subjungere praecepta quaedam generalia iis servanda, qui pallionibus animi imperate,non servite amant. Et primo auidem vir sipiens,itanquillitatis ae selieitatis suae studiosus dabit operam, ut vacuus ut ailectibus,quando iis opus non est, aut ne ab iis qua udo ipsum in Vasere, occupetur totus ac superetur, nam scipsum ὀcasse eius suos vincere, pulcnerrima est victoria.Quo sane multum iacit diligens rerum consideratio, etiam quando procul adhuc a nobis absunt. Etenim quia pleiumque aisecius inde oriuntur, quod res aliter atqi sunt percipiamus, si ad eas sedulo atteadem iis, eoq; recteio telligemus tam sicilE, iq; aliis talent, biipere nos excitatis passionibus haud pote-iunt. Ita qui cogitat picturam sol cin olim itandam prius quam videt, non esse valderatam ae pretioram, quandocunq; ei occurret, non nimis eam mirabitur: dc qui rem ratum isse bonam norit, nec amabit eam nec cupiet vel menter, nec impetrata immodi de laetabitur: eontia si non malam valde ea scit, eam non tanto odio ita , tantariosequetur, nee tantam ind tristiti m pς cipiet, quantus ori et ut affectus ex non eo
pulta. Res autem percipimus optim , qua n. o adhuc libella passionibus illas tranquillo nobiscum animo reputamus: unde laudandi sunt qui de rebus cogitaui an :ὸ quam e euiunt, hostis enim culus adventum praevidimus, laid victo tabit. Aliomata quae hue pertinent,de subinde sunt in anima revocanda sunt ses Esequentia: r. In mi nil umbilim esse spe. inmuni retunire ia
tamur: quum ira, odio, ac inimicitia piosequimur id quod Deo est advellum. Quia
Veiis assectus animi, ut medicorum a te regula, sequuntur telii peramentum corporis, ex arte medica sunt quo ue petenda contra illos remedia. in admiratione enim nimis celer est spirituum animalium vel sus cerebrum motus, qui sili de corrigi potest eogitatioue de rebus aliis, se enim spiritus ali5 amari dant uti in amote Oimius est sanguinis calor moisisque versus cor, lienem, quare oportet evitare ejio eatissam . nimium victum de similia amoris iuri tamenta. in odio spirituum motus a te cena re mala excitatus est inversus, ut obstructisomai toti se iis prohibeatur editi eum sanguine mixtio. atque nonnulli spiritus per nervos lienis de inuniae palli, jecoli
ouod bilis in tueri cui Asi unguine correoenia unde hujus olor fit inaeq lis
57쪽
rgitur qu: ninni seri potest, cogitate decet de rebus statis. A: ingratat accipere suta
auribus: i aevini impedimus. ne sanguinis spirituitq; motus imo ersum agatur. Cae-teiu ad negligenda tostata in at recordati praeceptum Epicteti, aliena non est e nostra, io dedi considurare, quod nos quoq; intrat aliis aut dixerimus, aut praestiteri inus, in cupiditate, pariter ac in amore. nimia cu sanruinis agilitas, ac plutes cerebio spiritus suppeditant ut a corde Vehementius moto: i qua nimia sanguinis commotione nobis cavemus. eum fugimus cogitare de rebus menti nostrae inustatis, α quaru magnam e
cellensemq; , abcinio ideam. iu laetitia esst sau uinis nimia subtilitas & spirituum abu-dancia,quae temperatur, ubi ad tractandas res ierias de praves nos applicamus. id eui ima tendo bonam sprituum portionem consumimus. ii iii stiria esst sanguis crassior ac munus agilis, orificia cordis per Dei ulum,quo circumdantur,cuitans Ad contrahens,unde uod satis sanguinis in coi intrat. neq; ex eo egreditur. Quare moestis prodest corporis motus, rerum objectarum varietas,gravium laborum intermissio,jueundoru tractatio.
Hisce lubet subjungere verissima juxta de prudentissimam dari dea ibus nou.
Tene mina est in bomine vita consideranda, ut ejus cum statum tum actiones pro- bE dis nam ui α empori, i moti inmis. Nam antequam mens cum corpore jum pitur, Vivit istud vitam tuam , quae contistit in motu oti inium illius m exibiorem a puriore& tenuiore sanguinis portione excirato & conservato, ad faciendas oretatio. , nes cum ipsius natura conveolente . Quare coi pus quod vivere dicitur primum debet esse constructum E arii diveis, membris sum internis tiam ternis. quae alte sum. ina & modo admirando compacta constituant unum totum. Deinde oportet, ut ipsa haec membra moveantuta liuida quadam substantia, integrum corpus permeante. Te tio iste membrorum motus atq; calor inservire debet peragendis sunctionibui illis, quas vitales appellant, uti itant nurtitio, inclementum,ῆeneratio, atq in animantibus rix ter eas trotus di iensius. Est itaq; eo oris vita aspiritibus vitalibus, ut vocant, seu tenuiore sanguiue otia. Cic. l. a. . e nat. Deor. λιαιο-rteria mirare nνα Et muni, am eno mecM, Ui or AEn amis abcu M ubum, ita mori. is r palpita et, ut imitη tur is am celemi tro'. ora ne igitur uia vivit m animal si terris edit i is x et rinc istim in eo calorum. Et quod o uictu ui tenuior sanguis in animali, id pro stat in plantis circumiens per eas succus nutritius eradice inter fibras . at eodens, de e soliis ad radicem descendeus; atq; in radicem quidem Eteira fuit succus serit,enti vices pi stan . vita mentis in cogitauἡoco sistit, eoq; allelius longὰ naturae aest quam vita corpori .de quo tame in surratoribus e imus. Deviqi vita;omis: is posita . est in opilationibus, ad qua, ct corpori, motus,& cogitatio mentis concurrit.Vita cor . . poris scitur quac Ho frixescit a suis, atque tum mςns hospitium suum deserere copia tur. quia viva, non mortua machina, potest ut .vita mentis est immortalis, vita homi- .