장음표시 사용
331쪽
33o Bibliothecae Manualis Concionatoriae,
insignia uero ejus eme rotam, era, quod wili stiliu et Othonis tertii Praeeeptor, & Archi piseopus Moguntinus patrem habuerit Rheda. Dum , atque ideo rotam in cubiculo suo piri.
ut russerit , adjuncta hae inseriptione: wiligis, cogita, qui sis, & quis fueris . Trevirensem vero, Archi cancellarium Galliae, ha-hme votum primum in Electione Imperat ciris,pra ferri Coloniens , tum qnia est Gallia Ar. chleancellarius, quae ante Italiae Imperio a ciseessit , & hoe nomine dignior coepit haberi ;tum quia Trevirens Ecclesia natu maior est , utpote ab ipso S. Petro fundata per S. Martialem unum ex septuaginta discipulis. Coloniensem esse Archie ancellarium Italiae , R. gi Romanorum imponere primo diadema , quod Limnaeus ideo ei coneessiim ait , quia urbs regia , & coronationi destinata , intra ipsius Dice. cesim est sta . consistere ad dextrum imperii Ia us. M. a. Electores taeeularas posse habere
suos Viearios; hine Bohemi Viea eius est Pin. cerna de Limpura; Palatini Dapifer de wal. nrg; saxonis Bato de Papenhelm ; Brande naurat ei Comes de Hohenetollern . In specie vero inter Electores saeculares Bohemiae Regemere primum ob regiae dignitatis fastigium , esila Pincernam Imperatoris , in Processionibus immediate sequi Regem , porrigere Imperatori
V num aqua mixtiam, pro ansignibus olim A. quilam nigram in campo rubro , nune leonem fulvum cauda bisurcata in alium electa in cam. po eandido habere in memoriam uirtutis &fortitudinis, quam Uladisi aus Rex in Bellis Italicis pret stitit, in cujus ungue dextrci nune calix aureus est adfectus in senium Archipinceris natus. Ducem Bavariae pestare pomum imp riale aureum ; unde etiam Flidericus M. exeoneessione Caroli V. illud clypeo vacuo in. feruit insignium loco esse Archiasipi serum a
creare nobiles, comitesque; ess e deleniorem .
Ducem Saxoniae esse Archi Maras ehallum I m. perii . praeferre pladium Imperatori. eme Vi carium se. Electorem Brancleriburgi eum esse Archi Camerarium Imperii, deserre seeptrum Imperatoris , in solemni Curia porrigere ais quam manibus imperatoris ; Comitem Palatiis
num Rheni esse Arehithetaurarium, a pecunias spargere in populum ; Ducem Brunsvicensem
esse Archi vexilliserum, cuius cura est, vexilis tum incomitiis portare
III. Quaeritur 3. Quae si origo Electorum,
a quis eorum finis, aut ossicium. c. In Chroni eo quodam saxoni eo legi, Carolum M. quatuor instituisse ab initio Electo res, videlicet Moguntinum , Coloniensem .
Trevirensem , qua reum vero maiorem domus,
sive Comitem Sacri Palatii ad Rhenum; Sed post Ludoviei IV. in quo familia Caroli Magni demi, mortem, quatuor hos Electores convenisse . R ipsos etiam saxones in eonsilium adhibui tia, ut sibi ad obtinendum Imperium ement adsumento , quibus Saxones resiponderint, mirum sibi videri, quod ii soli e. lectionem sibi vindieent . eoque rem adduxis. R ; ut duo Principes e Saxonibus electioni adhiberentur. Alii tamen constanter dueunt, Othonem . HI. eirea annum roos. Septem viratum instituisse, eumque a Pontifice Gregorio V. eonfirmatum esse, eum ea sanctione , ut nulluς, nisi Germanus, eligere, vel elisti ponset Princeps, electus autem satim Caesar, SRex Romanorum diceretur , di ubi a uo
mino Pontifice eo rona donatu . ' approbaritus effeti , etiam Augustus vocaretur. uum quidem constitutio adeo indigne lata est a Populo Romano; ut in capitolio Romano Othoianem obsederit, & uix ope S. Henriei evaserit, & hine Itali Principes ab Imperio avelle re se eae perunt , ae Pontificibus adhaerere . Modo tamen etiam Ducem Bavariae . Comiatem Palatinum Rheni, I Brunsvieensem Eleis
Doribus aec ess in , atque adeo novem numerari . M. a. Caulam institutionis hujus suis Ehonum publicum ; cum enim experientia testa retur , tum ab ipsis Imperatoribus multa in per-nielem imperat decerni , tum in successionibus multa incommoda, tri easque intervenire , pruindenter septemviratus institutus est , cuius sus- fragio, di in electione staretur, ct cujus conis stio imperator etiam in Imperio regendo interetur, ut adeo Monarchia occidentis temperata quadam Aristocratica st. Certe utili tas institutionis huius , uel ex Germania ipsa toties vastata , totiesque restituta satis patet, ut merito quidam dixerint di Electoratum nune Germaniae pro muro esse. M. 3. Horum principum aequalitatem Arithmeticam esse a hoe solum habet Moguntinus, ut ipse caeteroseon vocet, rogetque sententias, ipse a Saxone ro getur. M. 4. Coloniensem Italiae , Trevire iam Galliae, Caneellarium vocari, non quod
de facto iam illam Caneellariam administrent, sed quod titulum ossieti olim habiti, & nunc post Italiam , ct Galliam ab imperio avulissa in retineant . - s. Ex omni b is ordinibus
assumptos eme Electores , videlicet ex Metropolitanis , quales sunt tres saeri Electores; Regibus , qui est Bohemus , Ducibus , qui est Saxo, di Dax Bavariae , ct Brunsvicensis et Comitibus, qui est Palatinus , & unus ex Maria chionibus, qui est Brandem burgensis . Resp. o. Eeelesiasti eos Electoribus Polit eis ad unctos esse. ut tanto felicius administraretur lmperium , si ex dignitate togata, di armata Seonatus Secretus constitueretur.
I. Uaeritur i. Unde Duces suam samant Ethymologiam ; item quot sint senera Dueum. S qui .potiores ρ Resp. r. Dueema ducendo dictum , quod olim solis militiae
Ducibus tribuebatur, qui, quia exercitum duincebant , dicebantur etiam a Germanis Hertis
quia tamen etiam sub nomine Heeν eommunitas quandoque hominum fgnifieatur , ideo Ducis nomen translatum est ad Principes certis regionibus Imperantes οῦ unde Dux in genere loquendo is solus dieendu est , qui de Dueatu a Principe summo est investitus . id est, cui Princeps regionem aliquam , quae Ducatus nomen , ct Characterem habet impressum , coneessit in perpetuum . N. a. Ducum tria esse genera. Primum est eorum . qui
332쪽
Titulus CXXIV. Respublica. et a I
simpliciter Duees vocantur, di horum potiores
sunt Dux Saxoniae, Brunt ulcentis, Lune buringensis , Pomeramae, Mechelhurgicus, Ba uariiscus, wirtenbergicus, Laven burgensis, Sabaudiae, Lotharingius, Holsatiae, Mantuanus , M
uiolanensis , Mega poli amis , Burgundicus , Juliacentis, Bergensis, Cliventis, Meramae, Tyrolis, Sue viae . Secundum est Archi ducum , quem titulum, Limnaeus ait, in solo Imperio receptum esse, Austriacaeque tantum ta-
nullae datum, quod aliqui Frideri eo III. alii autem Maximiliano adscribunt . Tertium est Magnorum Ducum , quorum duo tantum sunt, scilicet Dux Hetruriae, di Dux Moscoviae , quae Epitheta haud dubie ad ipsarum eminen. tiam supra allos Duces ostendendam, atque ad amplitudinem Maiestatis iplis prope Regibus parem indicandam datum est , de quorum origine , successione , & praerogativis suse iterum scribentes Authores videri poniant.
ram suam accipiant, di quotuplices sint. Res p. r. Comites latine a comitando dicto esse, germanice vero a iudicando; nam Grassapud Belgas Iudicem significat . Hodie vero Comes, teste Hymnaeo , ille dieitur, qui ite
comitatu a Princape investitus, aut alio iusto titulo dignitatem comitis , etiam sine terra , vel laudo, nactus est. Res p. a. Comitum v a.
ria esse genera ; nam alii sunt simplices , alii Marchiones, alii Landgravit, alii Palatini, alii Buregravit. Resp. 3. Marchiones Origunaria significatione idem esse, ae Comites limitibus regionis cujuspiam praesectas , Mare enim idem est Germanis , ac limes ἔ alii a
Marcomiro Francorum Duce; alii a Marco mannia equitatu potentibus populis derivant , unde Marchiones equitum magistros interpre- antur . Hodie praecipui Marchiones Imperii sunt Brandenburgensis, Misnensis , Badensis , & Mora viae. M. 4. Comites Palatinos iuxta aliquorum sententiam dici ab Aula, eo quod Judices sint in aula, adeoque dicantur Rrcbter des Rufer oder Κen Iieben HQD, unde sorte etiam germanicum nomen PDιim . Crin fluxit ; nam Psale apud aliquos idem, ac Palalatium significat . Porro Comites Palatini in Imperio clari hodie sunt. Elector Bavarus , Bi pontinus, & Birehenseldensis, nam reliqui extincti sunt : Resp. s. Laridgravios esse Regionum Comites, seu Judiees , unde ab aliquibus Judices Mediterranei appellantur, ho.
rum in imperio quatuor potissimum numerantur , videt. Land gravius Thurinetae qui titulus hodie communis est omo ibus Saxoniae
sis, quos certum est, Principum honore censeri. Resp. o. Burggravios, a Castello limitaneo , Bum , diei, atque idem esse, ae areis praesidiis Praesecto , quorum praecipui in Imperio nune sunt Nierenbergensis qui titulus pertinet ad Electores, A Marchiones Brandem burgenses nomine tantum; nam Fridericu Bure gravius Norimbergensis, Castrum suum Norimbergae, quando a Sigismundo Imperato. re Marchio Brandemburgensis creatus est , civibus vendidit, qui statim illud diruerunt, di in illius locum domum frumentariam extru 1 runt , Magdeburgensis, Stronburrensis, Reinis
necemis. λ. 7. Inter limplices Comites alios esse immediate sub imperio, di Caesare, nempe die Reιebs Grassen; alios sub Imperio qui . dem immediate esse, sed tamen comitatum ab aliquo inferiore Principe in laudum tenere , ut Comites Schwaraburgentes, valdeecra , da Reidberg. Sc. ex priorinus aliqui sunt Geraracteste Grassen, ut Habspurgenses , Tiro lenses , Henebergentes, Arimbergea es, Mompei gar- denses , Ac. III. Quaeritur 3. Unde Barones in communi suam Ethi mologiam sumant Res p. I. Baronem generalissime acceptum
significare pernobilem virum , ct quidem
quandoque generaliter, quomodo omnes Primates Provinciae Barones appellantur; quandoque specialiter , quomodo Barones vocantur illi nobiles , qui de Baronatu investiti sunt, vel qui etiam sine territorio Baronis titulum , & privilegia acceperunt. M. 2. Ethr. mologiam nominis incertam esse, alii enimae πετue , hoc est , a gravitate, quae ipsos decet, derivant, alii a d. ιω , hoc est. mole corporis, mia caeteros superare debeant;
alii ab Hebraeo Bar, quod filium signifieat ;eum enim ab initio Reges multos haberent filios, nee possent omnibus regnum clare, donabant eis ampla Castella cum Jurisdictione , di Imperio, di se Barones, i. e. filios aliis Celsiores Mocabant; alii ab alia radice Hebraea Para, aut Germanica voce Bar, quae idem significat, ac liberum esse , unde sorte etiam germanice vocantur Fruberru , quod olim a
tributis , & legibus soluti, di liberi fuerint ;alii ab Hebraico Bara, quod idem significat,ac elegit, ereavit, ut adeo Baro idem sit,ac electus, creatus; alii a Fr en, ut Bar nes dicantur, quasi Fris ones, hoc est, liberi, ct exempti; alii aliter derivant. R. 3. Ali quos Barones diei semper Dor , quales sunt primarii Bamnes, alios infimos . medios, qui praecipuis Baronibus subsunt, A Barones, qui liberi Landismi vocantur. M. 4. Barones, Illustres, ae generosos appellari, ad significaridum, quod ipsi factis, virtutibusque egregiis nomen, familiamque suam illustrare , & generositatem animi ita probare debeant , ut non frustra altis nobilibus praelati videan
Iv. Qiiaeritur 4. Unde nobiles suam originem , di appellationem habeant
M. I. Nobilis nomen varie a variis derivari; nam aliqui volunt, Nobilis idem signifieare, ac non bilis, eo quod illis maxime conveniat humanitas, & mansuetudo; aliis placet, quod nobilis sit dictus non uilis ; alii idem eu, Nobilis, ac nobis lis; quoniam nobilibus innata sit superbia, di quae hanc plerumque comitatur, contentio, aut forte quo niam iis , utpote magis virtute conspicu 1 per
petua iis sit eum vitiis, unde forte proverbio locus tactus, quod dicitur t Dare mittis , Domm fυο, wea vina m Id, g haeret in des , AdeIs Sebiιd; alii rectrias nobilem a nosceri
do, ut stabilem a Stando, dictum volunt , ut enim ob virtutem suam, vel incta illuria famam sibi, di eminentiam supra alios
333쪽
33x Bibliothecae Manualis Contionatoriae,
comparavit, merito nobilis diei potest, unde
quoque haec vox etiam in malum usurpatur, ut nobilis latro, scurra, i. e. famosus die in tur , sicut Cannas clade Romana nobiles dicimus . Germanica vox EdeImann probabiliter composita est ex voce Adeler , & Manu , ita, ut idem sit, Edelmanu , ae Adlers Manis, quia debent Romanam Aquilam virtute sua , ac fortitudine defendere . N. 1. Duplicem esiis Nobilitatem, Ethicam, seu internam , &Politicam seu externam , illa provenit, diconsistit in sola virtute, unde LS. P. P. saepe dixerunt et sola nobilitas est , clarum esse virtutibus ; nam sine hac vanissima . imo nulla sanguinis est nobilitas , iuxta illud tSi Pater est Adam eunctorum mater , S
Omnes nonne sumus Nobilitate pares Non tamen illam ut causam incientem habet , sed ut conditionem tantum , quia non virtus, sed Beni na Principis voluntaς, & legis , consuetudinisque emeaeia politiee nobilitat . N. a. Nobilitatem in genere probabiliter diei Iuris Gentium, nam omnes sere gentes habent suos nobiles , ita ut ne novus quidem orbis iis destituatur; certas tamen spe
cies nobilitatis per additionem Iuris civilis coepisse. m. 4. Nobilitatem probabiliter sic originem suam sumpsisse. videbant majores nostri, saltem Patriae duobus potissimum mediis conservari ineolumem , se ilicet cultu divino,
ct fortitudine militari; hinc quia utrumque offetum hoc arduum nimis erat , praemio prae stantissimo , scilicet honoris, & dignitatis eminentia animos suorum Clientum excitandos putabant; Franci iam olim duo statuerunt nobilium genera , primum eorum , qui sacris praeessent , quos Druides , i. e. Dominos v cabant , quibus hodie respondent Canonici , ωnd die geadeιere Stifer; alterum eorum , qui contra Patriae hostes certarent, qui equis res , id est Ritter vocabantur, unde forte etiamnum hodie Nobilitas Sue viae, & aliae, v
cantur He Rittrefcbas ; Atque haec nobilixas jam olim erat sulcrum regnorum , uti maxime Gallia , & Persia senserunt , nam Gallia iam prope in Regum Anglicoriim po estatem redacta , ope , ct auxilici Nobilitatis vindicata, di liberata est; fie Perfia, modo
a Tartaris, modo a Saracenis agitata virtute Nobilitatis eonservata est ; imo & Hispania Nobilitatis ope Servitutem Maurorum e X. Cussit. N. s. Nobiles recte ab aliquibus dividi in titulares, id est eos, qui specialem N bilitatis titulum habent, ut Imperator , Rufi , Dux, Marchio, Comes, Baro, Doctor M. Snon Titulares, qui simplex nobilitatis nomen
V. Quaeritur s. Λn & quomodo differant Ε-quites a Nobilibus, &e. & quid aliud de Κ-quitibus notandum . . I. Equites generaliter voeari omnes Nobiles , maxime Laiecis . ratio est , quia anteacio. circiter annos soli fere Nobiles, di quidem equestri agmine militarunt . Specialiter vero loquendo de Equite , gradus hic malorest gradu Nobilis simpliciter dicti maioraque habet privilegia . Licet autem aliqui putent Equites germanice Riser vocari , eo quod n bili equiti seper duo comites sint adsuncti, ut adeo idem sit, ae drister; alii a voce graeca υνδε quod seritatorem significat, derivent ,
rectius tamen ab equitando desumpta die istur, ita tamen, ut a communi equite, qui Reuter vocatur, per mutatam primae Syllabae vocalem distinguantur . N. 2. Equites a
nobilibus in sequentibus fere disterre. I. quod eques non nascatur talis, sed ab alio fiat ;unde, & ipsi Reges, ct Imperatores patiuntur se ab alio Equites creari . a. Quod ex ignobili aliquis nobilis fieri possit, non autem ex ignobili Eques, nam Eques semper gradum Nobilitatis supponit . 3. Quod privilegiis , di uignitate uiderant Equites a Nobilibus , quia equites habent omnia Nobilium Privilegia, at Nobiles non aeque privilegia Equitibus concessii participant. Hinc , & Orianamenta Equorum specialia habent. 4. Quod equites veri sint milites, non item promiscue nobiles etiam milites vocari possint, &fint. m. 3. Equitum varia esse genera, nam aliqui simplex Equitum nomen, ct conditi nem habent, at ii equitis nomen eum adjunocto tenent, quales v. g. sunt Equites aurei velleris , Equites S. Georgii, Equites Mal- thesii , seu S. Ioannis, Equites ordinis Teutonici Sc. N. 4. Equites in Imperio a solo Imperatore fieri, in alus vero Regnis ab eo, qui Regni caput est.
VI. Quaeritur 6. Unde Equites Aurei velleris originem suam sumant, & quod eorum sit ossicium, aut privilegia tm I. Iuxta communem opinionem , Institutorem huius ordinis esse Philippum Bonum Burgumliat Ducem , Caroli Audacis Patrem ,
qui ipso die Nuptiarum eum Isabella Regina Portugalliae habitarum Anno I 39. eum instituit; Cur autem vellus aureum elegerit , variae rationes asteruntur ab Auaoribus, aliqui putant ad imitationem Gedeonis id sis. elum s alii arbitrantur , Philippiam hoc vellere solitisse significare, foecunditatem solii sui esse aureum vellus, alterum illud Jas nis longo post se intervallo. relinquens ; alii
denique eertum putant, ab aureo Iasonis A r. igonautae vellere hunc ordinem nuncupatum ,
eoque fine institutum , ut primatio quidem ipsum Dueatum Burgimdicum, vel Praesidem
ordinis; deinde vero etiam coetera membrReiusdent ordinis protegant, atque defendant. Non desunt tamen , qui putent, hunc Ordinem a Ioanne Nivernensi Duce Burgundiae institutum esse, aureique velleris ordinem instituisse in memoriam captivitatis suae, quam
apud Turcam in iis ipsis locis, ubi Iason aureum vellus abstulisse dicitur, subierat . Hodie tamen huius ordinis Praesides lati sunt Reges Hispaniae, eo quod Carolo Burgundiae Ducat demortuo, Maximilianus, a quo His' niae Reges originem sumunt, Burgundiae Dux factus, atque adeo Eques, & Delensor huius ordinis solemniter creatus sit Brugis . m. 3. Pro signis hunc ordinem habere catenam auream , ad cujus extremum agnus Iungitur auratus, cui additur: Pretitim non υι
ιν laborum. Festiva vero lux ordini huic dies S. An
334쪽
S. Andreae sacer olim erat, nune ab Auctore mutata est in diem secundam Maji, numerus ejus ab initio ad as. postea ad 3I. tandem a
Carolo U. ad 3α perlonas extensus est. M. Φ. Conditiones ad Equitem talem requiri sequentes . I. Ut sit de praenobili familia, & iactis
gloriosus. a. Ut nulli alteri Equitum ordini sese addicat . 3. Ut certis diebus catenam , vellus vero aureum quotidie filo serico appensum portet . 4. Ut auret, se , & ipsum Prae. sdem , ct caetera ordinis membra, pro viri. hus defensurum . obedientem suturum, si moneatur, vel puniatur, praesentem futurum die congregationis indicto , vel certe Legatum mirurum . Instituitur autem hic conventus tertio quovis anno , secundo die Mari hoe modo , ut primo quidem die Maii eonve. niant in domo Praesidis , cumque ad Vesperas deducant . Sequenti die eodem ordine ossicio intersint divino, & aureum nummum offerant, a prandio vero violaceo vestitu induti vigiliis pro defunctis Equitibus cantari solitis intersint . Tertio die mane Misse pro iisdem defunctis die endae intersint . Quarto
die quocumque vestitu cantandae de B. V. I 11ste intersint. Quinto die consilium adeant. ubi Caneellarius ab initio ad virtutem eos hortetur, ti,m singuli secedunt, ut in ipso. rum vitam inquiri possit, di delinquentes puniri ; denique si opus sit, novi Equites in oris
dinem recipiantur. M. S. Hunc ordinem p
culiares leges , ct jus habere, cui in causis Equitum horum dijudicandis standum, ut neque ab eo ullatenus appellare liceat , aut ad alium Iudicem citare.
VH. Quaeritur 7. Quomodo ordo Equitum Sancti Georgii, di Periscelidis exottus sit N. Eum esse institutum ab Eduardo III. Angliae Repe , hac occasione r Adetheidae Comitissae Salii erciensis quam summo prosequebatur affectit fascia curalis inter choreas in ter. Tam deciderat, eam itaque Rex cum sublevasset propriis manibus , nobilium corona effuso ea-chinno ridere coepit , unde Rex , Comitissa ingenuo rubore suffusa , ossicio colorem quaerens , exclamavit , dispereat , qui male o. minatur et simulque adjecit e tempus propediem adfuturum , quo contra , qui nunc risissent ad fasciae at pectum , eamdem summa veneratione ement suscepturi . Paulo itaque poli, videlicet Ann. t s s r. hunc ordinem coepit , qui brevi in splendidissimum evasit, &Reges aliquot silmmosque Principes numera. vit . Admittit autem hic ordo 4o. Equites , qui pallio utuntur caeruleo, ct fascia fibulata cruri applicata eum hae inscriptione: Dυρereat qui male ominatur . Catena praeterea aurea utuntur, cujus extremitas effigiem S. Georgii habet , quem pro Patrono elegerunt,
ct in ejus honorem Eo. Aprilis Vindelarii solemnem peragunt sestivitatem , quae solemnitas , uti di pleraeque hujus ordinis leges , ct consuetudines , magnam cum oris
dine Equitum aurei velleris affinitatem habent a
VIII. Qii aeritur 3. Unde Equites S. Ioan.
nis, seu nunc Melitenses, origi m suam irris xerint , quis eorum finis R. Hanc eme ordinis hujus originem. Post quam Anno Iora. Turcae Palestinam occupassent, templum S. Sepulchri intactum reliquerunt , unde Mercatores Malphiani induxerunt Abbatem , & Monachos , qui paulatim exstruinxerunt Hospitale pro peregrinis , di Oratorium in honorem S. Joan. Baptistae , unde Ioannitae dicti; Hos Gotheseidus, ct Balduinus ma gnis proventibus , recuperata Hierosolima , ditatunt , eorumque fidei civitates , ct e stella contra infideles defendenda commiserunt . Anno vero Isos. eum hostibus adimata manu Rhodum , & alias quinque adjacentes insulas eripuiment , ab hae victoria Equites Rhodii sunt dicti ; quoniam vero anno Is 13. Turca eiecti tandem sunt, &in Italiam secedentes propriis sumptibus usque ad annum Is 29. vixerunt, tandem a Carolo V. Imperatore Mattham dono acceperunt unde hodie Matthesii vel Melit enses Equites dicuntur eum his conditionibus ,
ut contra Turcam & Piratas pugnare parati semper 4. naves actuarias haberent instruis ctas: deinde ut Regem Hispaniae , atque utriusque Siciliae protectorem agnoscerent; deinnique ut eidem in vicem gratitudinis , sin-Iulis annis sal eonem mitterent . Habent hi qui tes ad larus in pectore pro insigni et cem albam octangularem , Patronum Sanct.
vannem Baptistam , vivunt sub regula Sanaii Augustini , iurant paupertatem , & castitatem, S obstris i sunt, singulis diebas aso
IX. Quaeritur ν. Unde Equites ordinis Teutonici originem lampserint M. Eius Auctorem Germanum quemdam λ- tis locupletem fui me, qui, cum videret, Hi rosolymae , ubi ipse habitabat , sat multos quotidie Germanos appellere, qui linguae ignari a nemine excipiebantur Hospitio , domum suam in Xenodochium convertit, A B. Vis templum extruxit, cujus a nomine postea dicta est Fraternitas ordinis Teutonici Hospitaliorum S. Mariae Ην aerosolymitanae. Post haec ordinis Magister lectus, atque earacter Equitibus datus, nimirum, ut crucem nigram gestent, pallio albo inhaerentem . Nullus in hunc ordinem admittitur, nisi Germanus nobilis , qui promittere debet , se , si opus fuerit, contra infideles certaturum , & vitam etiam pro Religione profusurum ; Regulam habent S. Augustini, caelibem ducum vitam , promimois
res gerunt barbas, exceptis saeerdotibus, quoad caetera fere cum Joannitis conveniunt . Post aliquot annos Xenodochium hoc Ptolemaidem translatum est, qua expugnata a Sa racenis anno Iaa . bona horum Equitum par in Germaniam reversa contra Boruffoc seliciter pugnavit, & post s3. annos Borumam sui fecit ruris, unde Magister huius ordinis Mariaeburgi in Borruma residebat. Tandem ubi Albertus Malchici Brandeburg relicto Ordinearino Is 1 s. a Sirisma nilo Polonorum Rege Dux Borumae creatus est, residuntia Met ge-theimium translata est. X. Quae
335쪽
334 Bibliotsecae Manualis Concionatorsae,
X. Quaeritur Io. Quid de Nobilibus imme
statis, seu dem Feroen Retras Ades, oder vovd:r Froen Rit rejebasst, notandum M. I. Eos ratione Territorii in tres Classes
dividi, scilicet in Franconicos , Sue vicos , Rhenanos ; quibus aliqui Allaticos addunt . Ex quibus Franconica Nobilitas facta est libera , quia, licet habuerit Duces proprios , eorum tamen Ius post Imperio accrevit, ut adeo ex mediatis facti sint immediati; dividitur in ff. ordine , videlicet in Ori-videt, Stele alaet . Ge re et , AII eum it , Bauuatb , R,Mr, kud II euerre, Suevi ea Nobilitas eodem fere modo, post obitum Conradi m Ultimi Sue-vie Dueis , Imperio subjecta est , dividitu que in s. loca, scilicet in Hiasan, Boaeemee ,
o er Goeben . 4. An sis misiala. s. ImCων au. Rhenana Nobilitas eodem modo Imperio subdita est , quo Sue vica , cum nullum habuerit certum dominum praeter Sue- viae Ducem. yc. 1. Privilegia Nobilium immediatorum fere sequentia esse , quod habeant Iurisdictionem territorialem, quod habeant regalia , quod Archivii Jus habeant, quod conventus indicere possint sine speciali facultate Imperatoris , quod inter personas egregias referamu1 . Specialia vero privilegia etiam cuique seorsim conveniunt . v. g. Ε-xemptio a Telonio, stabilitas jurium , Si similia.
XI. Quaeritur ra. Quid de Nobilibus me.
c. t. Nobiles hos varie dividi , nam ali. qui sunt Feudatarii , alii Laniis assi, illi in
seu dati tantum causa coram Domino compa
rent , isti etiam in aliis: est enim Lands assi s. nihil aliud quam homo Iurisdictionalis, cui in omnibus mandari , ac praecipi potest , tales fiant in Franconia, Bavaria , Austria &c. M. a. Nobilium horum quadruplicis generis privilegia ab Auctoribus assignari I. est eorum ,
quae in praesumptione consistunt, nam Nobiles praesumuntur virtute magis exculti, quam plebeii; praesumuntur prae caeteris , memores
aeternae salutis, item prudentiores, di exercitatiores , Politici , & Rerum arcanarum . Imperii gnari , eo quod frequenter in curia versentur testi nobili , imo nobilibus generaliter magis creditur , quam ignobilibus a.deo ut eorum promissa pro factis habeantur ;Nobiles praesumuntur fideliores , item non prodere Principem , non mentiri , nec fidem fallere, praesumuntur esse liberales, quod natura Nobilium sit donare. a. genus est eorum privilesiorum , quae in honore , ct revetentia ,
di inde dependentibus consistunt, hine nobiles prae plebeiis ad ossicia secularia sunt assumen. di ; in paritate sustragiorum ignobilibus sunt praeferendi in beneficiis , ac dignitatibus Ecclesiasticis , majoribus beneficiis , S praebendis sunt honorandi , di in obeundis legationibus sunt praserendi ; Camera Imperiali dantur asse Gres , reverenter sunt salutandi , in votando primum habent votum ; in Iudicio comparentes ad sedendum a Judice im itandi , ad iudicium non verbo , sed scripto citandi sunt , longior terminus ad judi-eia illis praefigendus est , ad testimonium no .
bilis evocatus non tenetur ire pede, sed equo, ct vehiculo ut i potest sumptibus produeentis , li stat in domo, A verecundatur , uia male est vestitus , restituitur ad vel susapsum temporis ; illi injuria fit , si modi eo
sumptu sepeliatur I in criminibus satisdatione non onerantur , sed iuramentoria ab iis exigitur cautio ; alapa Nobili illata reputatur gravior omnia , quam vulnus : ob nobilitatem mariti maior dos a parentib v nupreeonstituenda ; alimenta nobili debita, ampliora , delicatioraque suppeditanda ; hinc
non tenentur nobiles , comedere alium , cepas , panem atrum , ta eum S e. imo in Hinpania cautum est Equitibus delia Banda , ne tales et bos comedant ἔ alioquin octi duo in poenam aliorum consortio carere debent . 3. genus est eorum privilegiorum, quae immunitates c ycermini, nam nobiles ratione bonorum
se alium ad collectas , ct munera publica
non tenentur , sunt immunes a vectigalis praestatione, non quidem authoritate iuris , sed consuetudine antiqua Germaniae , quae tamen pluribus in locis sublata est , non coguntur subire tutelam pupillorum ignobilium . 4. ge nus est eorum, quae in poenarum temperam Ento consistunt , nam nobilis regulariter mitius puniendus est , quam ignobilis, cruciatibus , A torturis regulariter non est sub γ ieiendus , non habens in aere, non protinus debet puniri in corpores propter debitum civile , vel ex causa aeris alieni non debet realiter citari , vel in carcerem duci a non conveniuntur
in solidum , sed in quantum sacere pomini ἔhabita ratione nobilitatis , Ius praetorium in bonis nobilium laudatibus non constituitur . ita ut vendere cogantur castra, & Lati sun dia sua ; non facile constringendi sunt arresto, in vinculis subterraneis propter delicta, ex quibus capi possunt , non sunt detinendi, sed in civitatis certa domo sub militum custodia asinservandi , non sunt condemnandi ait triremes ,
nisi delictum sit tale , quod Nobilitatis honorem foedaverit . propter furtum , vel aliud crimen laqueo dignum non sunt suspendendi , flagellis , vel sustibus non sunt eaedendi , si nobilis plebejo injuriam dixerit, ad Palin uiam cogi haud debet. XH. Quaeritur ra. quae sit distinctio eivitatum Germanicae 3 Resp. I. Civitatum Germ niae amplissimum
esse numerum , inter quas quaedam sunt muniet pales , quae suis dominis parent, quales sunt ; quae Principum , Ducum , Marchionum , Comitum ; aliorumque Procerum ditioni sunt subjectae ; quaedam liberae , quales sunt illae , quae solius Imperatoris Iurisdicti
ni sunt subiectae . M. Ex civitatibus liberis alias suis uti legibus ad morem Rerum publicarum , cujusmodi sunt pleraeque ei vitates Helveticae & Saxonicae in extremis illis partibus ad Oceanum usque ; aliae sunt imperatoriae , quae scilicet sunt quoddam patrimonium Caesaris , & Imperii , statimque creati Imperatoris ditioni subjectae esse coguntur , quarum numerus hoc , & prrori saeculo non parum est imminutus , dum videlicet
336쪽
eet non paucae vel a citaribus sunt oppignoratae , vel bello a ditione Imperii alienatae , ex quarum numero sunt praecipue Meiis, Ue. sontio , Constantia, verodonum , Dullum , Canu raeum, Bodobriga , Novio magum, Ve- salia, Daventria, Suolla, Brisaeum, Re insul-dum , Mosbachium , Opphemum , Inalhemium , Osaris latharia, Lavingia , Coeli in- a , ct nonnullae aliae . A. 3. Eas urbes , quae in Caesaris adhuc sunt potestate, & in Impeperio sessionem habent, vulgo in duo scamna dividi ; nam ex his 3 o. sunt Rhenanae , nempe Colonia Agrippina , Aquilaranum , Argentoratum , Hormamia, Spira , ct aliae. Aliae sunt Sue vicae, nempe Ratisbona, Augusta Uin deli eorum, Nor imberga, Ulma, Norlinga , Eslinga, Hala Suevortim , & aliae M. 4. Excivitatibus liberis iterum alias esse liberas , di Imperiales, Frue Relebr-Staedre , quales sunt,
quae in insigni is nihil ex Aquila habent, scd olim sub jugo Episcoporum , vel aliorum fuerunt, postea liberae factae sunt. Aliae specialiter Imperiales, quae vel integram Aquilam , vel partem illius , habent . XIII. Quaeritur Ia. Qui sint Status Imperii,
di quae eorum onerat M. I. Illos omnes imperii subditos statum
Imperii appellari, qui Caesaris, ct communi
consensu Procerum Imperii in album , seii matriculam Imperii, qua status caeteri descripti
Est autem Matricula nihil aliud , quam catalogus in quem statum Imperii nomina solemniter relata sunt, & in quo, quantum cuique horum in necessitatibus contribuere conveniens sit, expressum legitur , tandem Comites , di Barones, di lubet a civitates. m. a. onera eorum potissimum teqnentia esse, quod cogantur comparere in Comitiis propriis lumptibus , obligentur negotia Rex ni serio expen dere, contribuere Imperio ex proprio aerario , ad iter Romanum prasto adesse, ad Turcicam expeditionem juvare contributionibus, & exintraordinario auxilio in belli necessitatibus subvenire. N. 4. Privilegia , ct Jura statuum Imperii sere sequentia esse. r. Maxima libertas,
ita ut jam olim Landgravius Hamae dixerit ;Teu me Nation ut em θεν Reie, , una biι- tie, das fre=ese ausi der IVeti, cui assensus est Maximilianus I. dicere solitus , Regem
Hispaniae esse Regem hominum , Erilarinum eme Regem diabolorum , se vero esse Regem Regum . Idem censuit Carolus V. qui de a.
liis sibi subditis regnis palam fassus est , in illis mancipiis, & tervis, M in Germania liberis, & Regibus, se imperare . Unde etiam S. Gregorius Magnus alicubi ad Phocam Imperatorem scribit , hoe interesse inter Reges gentium , ct Rerum publicarum Imperatores , quod illi sint servorum Domini, Caesares ii herorum. a. Quod votum , di sessionem , habeant in Comitiis, iisque tamquam Principales intersint. 3. Quod Principex Imperii exteris Regibus suam edicere pomunt operam . od non teneamur in locis extra Imperii limites comparere in Iudicio. s. Quod possint
subditis suis arma concedere , eos, exercere νarmamentarium habere , munire arces, & sor
talitia exstruere. o. Quod possint concedere
leges Provinciales, certa constituere pondera, mensuras, ulnas. 7. Quod possit fana restituere , Gymnasia instituere. 8. Quod approbare queant Collegia Artificum, atque eorum Sta- ut a sor mare , ac retor mare . o. Quod ipsorumst nundinas particulares instituere. XIV. Hactenus fere de ortu Reipublicae actum, sed quia parum plerumque prodest erectio tuo usdam aedificii , nisi etiam conservati accedat, ideo paucae etiam doctrinae de ea. dem Republica eonservanda adiiciendae videntur , paucae, inquam , quia fusior hae de materia differtatio passim in libris politicis reperitur. Quia vero duplicis plerumque generis Personae ad gubernandam, S conservandam Rempublicam adhibentur, Illus res genere 1 ct Litterati, ideo de utrisque breviter, quantum ad propositum discurrendi finem conduci. bile videbitur, breviter hoc loco agetur.
PARS ILI. I. DE RE PUBLICA CONSERVANDA .
I. DRObl. I. An expediat magis Rempubl. V institutam esse, quam quemlibet hominem seorsim proprio arbitrio viveret Resp. Affirmative , idque ob quinque commoda . I.
Est jucunda cohabitatio; ut enim nullius -- ni sine socio iucunda est possessio , Iuxta commune Ethicorum adagium, ita ex mutua c . habitatione, colloquiis, conventibus, maxima exurgat jucunditas, necem est. a. est , mutua obsequia in vitae necessariis ; hinc enim dona, mutuatio, emptio, miseratio, pro tectio, favor, custodia Sc. oriuntur, sine qui bus non posset homo quivis commode vitam transigere . 3. est mutuum auxilium contra
hostes; si enim quilibet seorsim viveret, non
posset se satis aut contra homines , aut contra bestiarum ferociam defendere. 4. est neis
e emtas contractuum aut commutationum , quae
est de dure Gentium , cum paucissimi reperiantur , qui omnia necessaria vitae habeant, nisi per commutationes tribuant alteri ἔ quod habent , di recipiant vi et mim, quod non habent. h. est celebritat eonnubiorum ἰ nam h mines simul viventes indigent bona, & firmaam ieitia ; haec autem vel maxime firmatur per eonnubia , ut experientia docet. II. Probl. 2. An vera Reipublica reperiatur extra Christianam Rei pondetur negati ve, quia vera Reipublica definitur communitas hominum simul, re in eodem loco habitantium , propter bene , Se virtuose vivere , dc propter persectam sufficientiam corporalis vi tae humanae ideo enim instituta est, ut ε.cilius Per mutuum auxilium supremam felicitatem , quae sine virtuosa vita obtineri non potest, consequantur ) talis autem Respublica nullibi, quam apud Christianos , reperitur , cum hi solum habeant veram cogniti nem s& eultum tam intrinsecum quam extrinlecum veri Dei. ex cuius desectu nulla apud Eth cos aut Haereticos vera virtus, sed ipecies lan tum virtutis, habetur.
337쪽
gas Bibliothecae Manualis Conrionatoriae ,
III. Probl. 3. An Respubliea suffieienter eon. siliis, & admonitionibus facile eavebunt, ne stituatur per quatuor has partes: Principem, Rex a suo fine deflectat, & eommune bonum
1 eu Rectorem, Iudicium sive Praetorium, Con- particulari postponat. stium, Populum Respondetur affirmative. V. Probi. s. An magis expediat, Rege Nam Respublica regenda est bonis, ct iustis tem per electionem , quam per Iuccessionem, legibus, statutis , S decretis; Ad hoe requi. & haereditatem , creari. Respondetur, priorem ritur I. Consilium , ut scilicet exiliant aliqui, quidem modum magis aliquibus probari; r. qui prudentia, ct sapientia, & longa expe- uuia, ut recte notat Plinius, imperaturus mirentia , ae vitae probitate sciant matura in- mnibus eligi debet ex omnibus, ut norit mi quisitione, & consultatione invenire, quae per serias subjectorum , ct compati sciat. a. Quod modum legis, aut decreti statuenda sunt, ac plerumque optimum quemque electio invenit, populo proponenda. a. Requiritur Princeps , Tacito teste ; nam nasei, & venerari a Reis seu Rector, qui per potentiam, & authorita- gentibus fortuitum, nec ultra aestimatur; eootem manuteneat legem , eiusque observationem prandi. Judicium integrum , & , si eligere ve- urgeat, uti in antiquo ter tamento maxime se- lis, consensu monstratur. Certe primogenitos
cerunt Moyses, Phinees , Iosue , Gedeon , non semper esse meliores posterioribus filiis, Samuel, Iosaphat, Mechias, Mathatias , Ju- abunde patet in Esau, Ammon , & aliis. 3.das, & Fratres ejus. 3. Requiritur Iudicium, usia minus servilis est hic modus; nam, ut per quod secundum dispositionem legum eau. iterum bene Tacitus advertit, loco libertatissae civium tractentur, & terminentur, sicut erit, si eligi incipimus. 4. Quia experientia Iosaphat libr. 3. Reg. Iudiees constituit in docet, nulla prope meliora, & feliciora esse cunctis civitatibus Iuda, ct praecepit eis di- regimina, quam apud Ecclesiam eos, & Relicensi Videte, quid laetatis, non enim homi- iosos; Hoc autem per electionem eaput prae nis exercetis Iudicium, sed Dei stilicet Le- ficitur. Imo & in prosanis non desunt exem- is latoris universi 4. Requiritur populus , pla, quae eamdem sementiam non parum coriis qui aeceptet, & observet leges , aut ea , quae firment, uti videre est in Republica Veneta , per Iudices sunt determinata , cui dicitur a S Imperialibus CiWitatibus Germaniae . Aliis Domino, quod olim Israelitis per Moysen di- tamen posterior modus magis arridet. r. duia xiit Si, postqi iam audieris haec iudicia , ct minori discrimine, ut vult Tacitus, sumitur custodieris , di feceris ea , custodiet , ct Do- Regens, quam quaeritur, alioqui enim facile minus pactum tibi. & misericordiam, quam inscitescit, ut pauper ex paupere dives factus.
iuravit Patribus tuis . a. iuria pacatior hic modus, cum magnis, &IV. Probl. 4. An magis expediat Rempu- novis conatibus opportuni sint transitus rerum, blicam per unum, quam per plures regi Re. teste Tacito. Et faeile lites in electione o - pondetur affirmative, idque r. eolligitur ex riantur, quando in diversa studia eligentium aestimonio Dei, qui super Israelem constituit mentes rapiuntur. 3. Quia securior, nam ut unum supremum Principem , Moysem se ilieet, idem Tacitus prudenter dixit, pravae aliorum di post hunc semper unum, sive eum Iudices, spes cohibentur, si successor non in incerto five dum Reges, Israeli dabat. a. Quia ma. sit; sed di ipse Regens per hane viam secu-Lis conducit ad pacem servandam , nam si pluis rior est, quia liberis suis velut pluribus mu- ΝΥes regnent, non poterit esse pax. nisi in uis nimentis insistit: oraculum enim est, non ela Gmam conveniant sententiam & quasi fiant aequi . ses, neque legiones perinde firma esse Impe-
Valenter unus Princep , ergo multo magis si rii munimenta, quam numerum filiorum. 4.Fealiter fit unus Princeps, eadem pax expectan. Quia diuturnius constituit imperium, quia seda erit. Certe si duo Soles essent, perieulum Regens non sibi tantum, sed posteris etiam esset, ne incendio omnia perdarentur, &, ut regnum stabiliet, di augebit, eum de electo Tacitus ait , arduum est, eodem loeo di po- timendum sit, ne cum Ezechia de posteritatentiam , ct concordiam esse. Hine, eodem tis spe dejecto dicat: Bonus sermo Domini, teste , srpe discordamis patriae non aliud suit quem locutus est mortem mihi minitando remedium, quam si ab uno regeretur. 3. Quia sit tantum pax & veritas in diebus meis. s. virtus in uno unita sortior est plerumque, quia . ita ipse Deus hune modum praetulisse vide- aequaliter applicatur; Hine iam olim Plato tur, uti in eontinua prope successione Redicebat: Rex, Deus quispiam humanus est, gum Israel patet. 6. Quia libertas magis re.
quia scilicet ad Dei imitationem solus omnia tinetur, cum eligendi per eligentium favorem potenter regit . 4. Quod in omnibu fere reis magis devincti videantur . Mihi utraque sennus appareat huJus regiminis species, in eor. tentia probabilis videtur , prior tamen serepore humano, in elementiet, in brutis, in magis placeret, maxime fi Imperium non sit caelis &c. imo , di olim inter ipsos homines . pure Monarchi eum , sed ex Aristocratico mix-Hine Cicero testatur , omnes antiquas gentes tum; sic enim incommoda, quae ex electione Regibus primum paruisse ; idque in terris no- timentur, satis cavebuntur, uti patet in Ec-men Imperii primum fuit, si Salustio credi- clesiastico Regimine. mus. Neque obstat, quod plures Principes, VI. Probl. 6. An in successione expediat Amquam plures oculi plus videant, minus Majoratu potius, quam parentum, aut amiret edant ab intentione boni communis eum . eorum voluntas determinans Respondetur as- etiam ipsarum bonum fit commune & tan- firmative , quia si bona aequaliter dividamur, dem non tam Deile pervertamur: Nam Resp. scindentur Repna, ut patet in Imperio oeci.
Plurium oculorum loeo Principi bonos Consi- dentali inter Filios Caroli Magni, & postea tiarios, ct Ministros esse, qui etiam mix con- Lotharii diviso, si vero minor praeseratur mam
338쪽
Tistitis CXXIV. Respublica. 337
jori , ne ite gravissima odia , ' invidia exurgent, cum quibus pax consistere non pota
est . Deinde quia primosteniti sunt Patribus magis dilecti , utpote primi fructus , di ob
ipsam etiam aetatem honorabiliores 3 ergo hos decet praeserti . Tandem eonfirmatur longa erperientia , ct recepta apud plerasque gentes consuetudine , Optimum este , si Prinei patus in primogenitum transferantur . Certo gravissima incommoda ex neglectu huisius Reeessionis exorta esse passim scribunt A A. VII. Problem. . An recte dixerit Taei tus , Imperium iis artibus facillime retineri , quibus partum est Respondetur ais malive , si quidem bona suerint. r. Quia haecum senium ferant , & experientia probatae
sint , eertiores sunt, eum ea terarum ob no. vitatem incertus sit uigor, R exitus. a. Quia conservatio est qumdam quasi continuata productio, ergo eaedem ad utrumque artes recte adhibentur . 3. Quia antiquis mediis maJorem sibi Princeps reverentiam , Ee auctoritatem eoneiliat apud subditos , aequum enim est , ut subsectus populus illum revereatur , quia maiorum suorum vestigiis tam reverenter insistit.
VIII. Problem. s. An Reipubliem sortior
murus si Relipi quam qui ex lateribus , A saxis sunt exstructi Φ Pro responsione nota, veram Religionem duabus partibus conssare , recto scilieet sensu de Deo, 3e recto eultu in Deum ; nam de Deo optime existimare, pietatis est exordium , teste Au ustino . E contrario vero , ut Silius canit , primae
scelerum cauta mortalibus astris naturam nescire Deum . Porro cultus Dei nihil aliud est , quam cogniti Numinis veneratio , eerotis iugibus , ea remoniisque definita : dividitur in internum , At externum . Ille est , qui in animo, & ex animo Deo vero preces
concipit , laudes , 8t prates i Iste, qui haec
eadem per ritus, A gestos expromit . Caeterum optimus animus, teste Seneca, pulcherrimus Dei e ultus est . Et Lactantius , Christianorum, ait, omnis reli pio est, sine scelere , 8t sine maeula vivere. Hoc notato . M. Religionem fortissimum esse Reipubl. murum. Probatur primo , testimonio Omnium natio. num , quae semper pro potissimo medio conis servandi R mpubl. habuerunt Reli pinnem . Hinc Plutarchus ait : Faeilius urbem sine solo condi puta , quam opinione de diis penitus sublata ei vitatem accire aut eonstare . Certe Peruani Reges , Ingae vocati , quando Regionem aliquam armis subegem mi , nox primam partem vecti palium cultui de rum dedicabant . a. Ex Politicorum testi. monici; eerie Machia vellus vult ; Numam plus de Republiea Romana meruisse Religionem fundando , quam Romulum muroseri uendo . Hi ne illa Maehi a Qelli mala principia : Principi ante omnia optandum est, ut
pius videatur , etsi non si . Prineeps , si quid in reli pione falsi est i id ecinfirmare de-het , dum id serendae reli pioni prosit. Sed RAthei, teste Dodino, nihil majoris momenti esse ad Rei p. bl conservationem , quam Ru-Lιθοὸν λιι ιtb. TOre. V. Ite cinem , putant. Unde merito Papinianus . Summa ratio est , quae pro Religione facit . 3. Philosophorum testimonio. Aristoteles ait, an omni Republ. primum est euratio rerum divinarum i quia se populi de Principe bene existimant. de injuriis sibi non timent, ejus vitae non insidiantur , quod , eum pius sit, de Dei amicus, Deum habeat defensorem. Plato ait, quod se ut bestiae , quae se defendere satis non possunt , indigent providentia ,& directione hominis , ita homines ob eam. dem eati iam indigeant providentia Dei. Hinc Lactantius: Religita, de timor Dei solus est , qui custodit hominum inter se societatem . 4. Auctoritate Sacra seripturae t Nisi Dominus custodierat civitatem , frustra vigilant, qdi
custodiunt eam . s. Quia experientia docet , neglecta religione , qtavissima mala Reipublicae esse illata . Hi ne Poeta et Dii multa
neglecti dederunt Hespetiae mala luctuotat Et
Symmacus Valentiniano conquestus , sacrilegio , inquit , hie annus exaruit di nec e nuenim erat Omnibus perire , quod Religionibus negabatur . Documento sint domus Ieroboam , Ata ; Vitia a Rex Hispani oculis ,
de vita orbatust Carolus audax Dux Burpundia victus ab Helvetiis , de ad Nanceium miserrime trucidatus ; Joannes Friderieus Dux Saxoniae ob mutatam Lutheri suasu ue ligionem captus , A Electoris potestate, is minatuque privatur . o. Quia eadem experientia doeet , Deum Regentibus Relieici. nem colentibus summe savere ; Hinc Arist teles ait , deos proniores e se in eos , qui ipsos maxime colunt . Documento snt Con.
stantinui Magnus , Theodosus, ct filii ejus
Areadius, 3t Honorius: Hugo Caputus , ob honorem ocibus D. D. wileriet , de Riche.rii impensum . seeptrum Galliae adeptus ;Robertus ejus Filiu , qui eadem pietate Regnum oeo. annis stabilivit , ct apud posteros retinuit ; Rudolphus Habspurgicus ad Imperia evectus ; Stephanus Bariolius in Principe a Transylvaniae primum , tum in Reis gem solomae , electus . Recte ergo Ferdinandus it. eum Proceres suaderent , ut temis plum B. Virginis prope muros Viennenses dirui iuberet , ne defensioni obstaret , vetuit dirui , dicens i si Deus , A B. virgo
I. II. DE REGENTE REM PUBLICAM.
I. T Robl. r. An Reeenet sibi magis prosit ,
A bonum commune procurando , quam si proprium bonum attendat , di curei 3 α. AD firmative , idque tres ob causas, i. quia iri ius bonum privatum in tribus eonsistit , scit .eet in favore Dei, benevolentia populi , si quieta , ae bona conscientia; Hae autem tria Obtinet , melius bonum commune prxsereri do . Nam I. Deus magis faventem sibi habet , quia, tesse , s. Chrisostomo, nulla res De gratior est, quam ut universa ad comm ne commodum conseras. Haec enim perci e Christianae Religionis regula est, hie ceri titimus Y te
339쪽
Bibliiothecae Manualis ConcionatorIae,3 38
terminus, hoe summum cacumen, quaerere squae communem omnium comprehendant uti litatem . a. Benevolum facit populum , nam ,
teste Seneca, illius Regentis magnitudo stabilis , fundataque est , quem omnes tam supra se esse , quam pro se, sciunt . 3. Coninscientia bona fruitur , quia ut servus fidelis conseius est talenti bene collocati, hinc summa voluptas etenim recte Isidorus: Vix num-uam tristis esse, bene vive; di Sanct. Augu-mus, tranquillitate conscientiae nihil excogitari posse , censet . Meminerit ergo Re gens, civium non servitutem sibi traditam ,
sed tutelam ; nee Rempublicam suam esse , sed se Reipublieae. II. Problem. a. Quod sit in specie omelum boni Rectoris r Respond. Id triplex esse , I est , ut provideat media , quibus subditi possint civilem finem c qui est bene vivere obtinere; huiusmodi autem media sunt tria, nempe scientia , habitus morales boni , bona exteriora , qualia lant divitiae , victus , vestitus &c. a. est, removere, quae impediunt aealis finis conseeutione ; qualia maxime sunt, indebita Reeemo haereditatum , intrinseca perturbatio civium , ac violentia , insurrectio hostium externo ium, a. est, actualis directio subditorum in civilem finem , ad quam directionem necessiaria sumi haec tria, bonum c re. Illim , observantia legum , remuneratio bene
III. Problem. λ. Qitae dotes faciant absolutum Rectorem ; Respond. Duas, virtutem , Ne
prudentiam . Hec enim utraque summe necessaria est Rector, . Et virtus quidem mul-t M ob causas : Quia decorum est , ut Probitate emineat, qui dignitate. Hinc Cyrus non censebat convenire cuiquam imperium , qui non melior esset iis , quibus imperet . Etiam olim Poeta . qui recte faciet , non qui dominatur , erit Rex , T. Quia fama eius se postulat Nam omnia facta , dictaque Rectoris rumor excipit , teste Seneea , nee v magis, quam soli latere contingit. Hinc linre cavere debet, qualem famam habeat, qui, qualemcumque meruerit, magnam habituru vest ; Nam ut Tacitus prudenter advertit, in visum semel Principem seu bene , seu malaesae a premunt . 3. Quia regni firmitast sic poscit , quia ut Seneca ait, tibi non est pudor, nec tura juris , sancti tax , pietas, fi-oes instabile Regnum est . Quix quales in Republ. Principeς sunt , tales reliqui solent esse cives di nam componitur orbis Regis ad exemplum Et hxe est conditici Rectorum ,
ut quidquid faciant , praecipere videantur . Hinc retae Seneca r Rex velit honesta , ne non eadem volet . Prudentia vero Rectori summopere etiam necessaria est a ria
quia; teste Aristotele, fieri non potest , ut
quisquam vere probus fine i rudentia au.
aiat . Cum enim prudentia iuxta Lipsium fit , intellectione di delectu rerum , quae publice privatimque fugiendae , aut appetendae sunt e tam parum virtus sine prudentia, quam Architecti opus sine libella , & linea proc det. Hinc recte Cicero dixit, artem vivendi esse prudentiam , ut medicinam valetudinis . a. Quia juxta Menandrum famulatur omne , quidquid est, prudentiae , etiam ipsa sortuna, nam sapiens ipse fingit sortunam sibi: recte igitur, iuxta Sophoclem, longe prudentia selicitatis primas tenet. l V. Problem. 4. An aeque laborare debeat Regens , ut subditi , quam ut ipse sit virtuosus Resp. Amrmative t. I. quia , quod de oppido Plautus , hoc de omni statu recte dixeris i Si incolae bene morati sunt , pulchre munitum arbitror , vi aliter, centuplex murus rebus servandis parum est . Hi ne recte
Polybus , ille , inquit , reipubl. status optabilis, di firmus est , quo , & privatim sancte , innoxieque vivitur, di publice justitia .ae clementia vigent . a. Quia saei le Imperium in bonos, teste Plauto , e contrario vero ut
bene Salustius advertit, pessimus quisque asperrime Rectorem patitur. Jure igitur Princeps dat operam, cum ipse bonus, atque strenuus sit, ut quam optimis imperet. V. Problem. s. An primas in Regente jure teneat Religionis studium t Respond. A firmative, t. quia decet, quod optimum est, ab optimo coli , & quod imperat, ab imperante . a. Quia nihil est , quod ita nequeat occasui subjacere , quam vera religio; nihil est, quod lumine clariore fulgeat, quam vera fides in Regente . 3. Quia sic expedit ad tutelam propriam , nam , ut prudenter Cyrus, si familiares eadem subditorum est ratio a Dei metuentes essent , minus aut inter se aliquid illicitum patrarent , aut in ipsum.
4. Quia sic expedit ad augmentum Impetit . Hi ne Cicero gloriari ausus t Romanos non calliditate , aut robore , sed pietate, ac reli-pione omnes gentes , nationesque superasse. s. Quia sic Dei favorem magis conciliabit. Nam .
teste Iustino, Iure ille a diis proximus habetur, per quem deorum Maiestas vindicatur. VI. Problem. 6. An Prudenter puniat Regens omnes , qui in religione dissentium νResp. r. cum Lipsio , si publice dissentiant , ct alios seeum trahant, rectius puniri, expedit enim, ut membrorum potiuL aliquid , quam totum corpus intereat; nam quod in rutipi nem divinam committitur, in omnium fertur iniuriam , teste Iustiniano . Respond. a. Si lubita coercitio plus damni in rempubl. inserat , rectius videri Lipsio punitionem omitti . saltem ad tempuL; nam in morbis nihil est
magis periculosum , quam immatura medicina , teste Seneca. Et recte notat Livius, medicos plus interdum quiete, quam movendo atque agendo proficere - Respond. 3. Si privaxim dissetvtant, nore pumendos videri; neque enim Rex perinde animis imperare potest,. ac linguis. Nam mentium Rex Deus est , teste August. Et certe terrore id forum emcitur , ut vult, qui maxime servit, assentiatur, numquam corde ; nihil enim tam voluntarium ,
quam Religio e ut bene Lactistius advertit
in qua li animus adversus est, iam sublata , jam nulla est. Fictiones potius hic in terram indueit , di Princeps purpurae suae cultores aIiquot essiciet, non Dei.
340쪽
VII. Problem. 7. An justitiae proximus post
Religionem locus merito concedatur Resp. Affirmative , a. quia , teste Plutarcho , nihil tam egregium, nihil tam proprium Regis e Gse videtur, quam justitiae opus . Nam hoe uno Reges olim sunt fine ereati; dicere ius populis, iniustaque tollere facta, ut Hesiodus
cecin: t. a. Quia tanta hujus virtutis vis est ,
teste Cicerone , ut nec ii quidem qui scelere, ae maleficio pascuntur , possint sine ulla par. ticula justitiae vivere . 3. Quia ius , ct aequi. ta et sunt vincula civitatum , eodem teste. Hinc
recte Sa l . Augustinus e Remota justitia ,
quid sunt regna ; nisi magna latrocinia . 4. Quia se expedit ad firmamentum Regni . Nam teste Salomone Prov. as. Rex iustus erigit terram , Rex qui rudicat in veritate Pauperes. thronus elus in aeternum firmabitur. s. Qua iuxta Ciceronem , fundamentum perpetuae commendationis, ct tamae iustitia est ,
sine qua nihil potest esse laudabile . Hi ne reis cte sensit Augustus; Pietate, & justitia Principes dii sunt . Nec minus eleganter vereque Xenophon dixit : Ego nullas opes viro, ac praesertim Principi, pulchriores honestioresque censeo, quam virtutem , & jultitiam. Prudenter hae observavit Trajanus , dum Praetori Romano gladium, potestatis Insigne, tradens dixit: Aeeipe hunc ensem , ct si quidem recte, & e Republica imperavero, pro me; sim secus , in me utere . Nec ablusit Philippus Pulcher Rex Galliae , juramentum exigens a suis. quo promittant , se mandatis eius, si
Cum aequitate Pugnarent, morem non esse ge
sturos. Porro ad hanc iustitiam exercendam sequentia servet Princeps; r. Nihil in poenatibus ςjus venale sit, aut ambitioni pervium. a. Causas , reosque audiat , quia inauditi , atque indefensi tanquam innocentes Pereunt , Tacito teste . 3. Leges ne violet ; nam , juxta Aristotelem, in Legibus salus civitatis sita . 4. Interdum temperet rigorcm ; nam , si Columella credimus , Iam olim summum Ius antiqvi summam injuriam putarunt. s. Nova
Leges parce serat . nam ' illud Taciti verum enatum : Corruptissima respublica plurimae leges t certe si hoc aevum aspietas , sateare , ut antea flagitii, sic nunc legibus, laborari . o. Leges ipse observet, turpeque credat il- . iudi Licet, si libet. Potius cum Seneca dicat. Minimum dee et libere, cui nimium licet i aut cum Rege quodam: Cum omnia possimus , sola credimus licere nobis laudanda. VIII. Probi. 8. Quie causa sit, Cur Regen- es plerumque ad vindictam.proniores sint , quam ad 'gratiam ἔ Resp. cum Tacito, hoe
ideo fieri, quia gratia oneri , ultio quaestui
habetur. Nam ossiciorum remuneratio ex eo
fere nascitur , quod Regens debitorem se recognoscit , quae res illi, ut plerisque aliis , gravis, S molesta est, cum quisque malit alios cibstrictos habere. Vindicta vero in eo debito fundatur, quo reus devinctus tenetur; Unde facilius inclinatur ad exigendum hoc debitum , quam alterum illud reddendum. IX. Probi. o. An Nobilibus potius, quam ignobilibus honores , praemiaque distribui con.
veni t Resp. r. Universiun a Regente illud
Annibalis obseruari debere i Qui hostem se. riet , ille mihi Carthaginensis erit . Ita eris eo , & Regens: Merenti dabitur hie honor .
Is autem est, virtuti qui studet. Haee enim unica ad veros honores janua est; ut iam olim eleganter Romani indicarunt per gemina templa , virtuti, & Honori, ita exstructa ut nulli ad templum Honoris pateret aditus , qui per Virtutis templum non trami isset . Fixum itaque sit in mente Regentis Hieronymianum illud e statum: nescit Religio nostra personas accipere , nec conditiones , sed animos respicit singulorum ; servum & nobilem de moribus pronunciat . Sola apud Deum libertaseli, non servire peccatis; Summa apud Deum
Nobilitas, clarum esse virtutibus. Rationem eleganter dat Senecar Nemo in gloriam n stram vixit, nec quod an tu nos fuit, nostrum
est . Animus iacit nobilem , cui ex qua- eumque conditione supra sortunam licet surere . Resp. a. Si Nobiles aeque virtutis sint udiosi , rectius hos prae alias ad honores a Regente evehi . Sic enim ad quietem salutemque Imperii expedit . Certe Ludovicus XI. Galliae Rec & Nobilitatem avertit, eh in periculum se amittendi Imperii conJecit, quod Sutori Fecialιs , Tonsori Legati , Medico Cancellarii munus obtulerit . Nec minores calamitates passiis est Philippus pulcher alter Rex Galliae, quod Cognatum , & Marini anum
nimis evexerit; eidemque causae turbas sub Henrico IV. Angliae Rege exortas adscribunt nonnulli . Recte proin Divinus Spiritus Ecclesiast. cap. IO. est malum , inquit , uod vidi sub sole , quali per errorem egre. iens a facie Principis r positum sultum indignitate sublimi , & divites sedere deor
divitias proprias augendas , si tributa modica exigat a subditis, quam si multa imponat , h accipiat . Respond. Assirmative, tha. probatur testimoniis sapientium ; ita enim
Amusto Imperatori eius Macenas si x et opes
amplae melius colliguntur paucis expendenis
dis , quam multis accipiendis; nee male Cicero Optimum vectigal parsimoniam dixit; δt Tacitus , pecuniis acerbe conquirendis plus invidiae sibi , quam virium addere putavit . a. Quia subditi, sunt ovibus, sontibus, her. bis similes , ergo malle debent cum Tiberio tondere pecus , non deglubete; & eum Al xandro dieere i odi hortulanum , qui ab radice olera exscindit . 3. Quia si populus dives sit, semper ab eo accipere potetit; cum enim puteus plenus est, facile hauritur aqua. Recte ergo Aristoteles t Optimus Regis thesaurus , di qui tardidissime perditur, est populus , cum diligenter custoditur . 4. Quia per exactiones nimias nihil nisi odium, & diras populi conciliat, quas Iure Henricus III. Galliae Rex magis se timere dicebat , quam
hostium arma . Itaque exacturus tributa Re-
ens , haec quinque Lipsit monita observet t1. Det Operam, ut omnes intelligant, si salvi esse velint, necessitati eme parendum I ita enim recte Tacitus e Nec quies gentium sine armis, nec arma sine stipendiis, nec stipendia