장음표시 사용
11쪽
ratiocinasi confiuidimus autem de ijs quae uidentum utramque po*c pacto feri. Nam de hs quae aliter scri aut fore auise habere non possint,nemo uriit sic existimare, crinnon aliser quam sic confiustari posit. Est autem posibile ratiocinari atq; colligere alia quide ex ijs quae prius sol
logismo collem fuit alia uero ex ijs quae Ostori mo quia idem collecta non fiunt,fγllogisimo autem indiget, eo quod non sint probabilia:quorum nec Furio quaedam huiusino disjunt,ut ea iudex propter prolixitatem Umplex enim esseipponituo non bene consequatur. Quaedam non credibilia,quoniam nec fiunt ex coc is,nec ex probabilibus. Quare necesse est tam enitam a quam exemplum de hs esse,qux ut plurimum aliter quos possuntse habere:exta plura quidem,inductionem,entham . . ue Bilogi nisi, Cr ex paucis, ac saepe paucioribws quant ea sunt ex quiabvi constit primus hilogismss. Namsiquid eorum perasticuum est,id dicendum no est. Ipsie nans auditor id ex seipso afri:ut Lacedaemoniss eo certamine uicit, quo coronam meruit. sufficit dicere Obmpia. Quod autem qui
Obmpia uinci coronetur, non est opum apponere: ci qui id ignore sit nemo.Verum quoniam pauca eo ex
quibus rhetorici constant Hilog mi,necessaria sunt, plurima de quibus iudicia cr deliberationes sunt, aliter quos posint se habere:quae nans agunt, de ijs consuluinis deliberant, quorum nihil ut uno verbo dicunt neri cessarium est: ea uero quae ut plurimum cccidunt, quae
sinibilia uti necesse est ut ex alijs huiu modi per Hilotagitimum comprobentur,necessaria quoque ex nec furijs, quod in Resolatiuis aperte i nobiis explanatum est: patet ea ex quibus ea enseγmemuta sunt,quaedam fore necessari
ri plurima vero huiusmodi , sitfre semper soleant feri
12쪽
p R I V s. Fluunt autem entisinemata exprobabilibus eν signis: quare horum alterum alteri idem esse necesse est. Probabire natis est quod 'restinpersolet fieri uerim no simpli iciter ut quidam definiunt sed quod, cum de ijs sit quae aliter se positat habere, sic se habet ad illud ad quod est
probabile,sicut uniuersale ad particulare. Signorum alistem aliud ita se habet uisingulare quiddam ad uniuers D:aliud ut uniuersale quiddam ad particulare. Horum quoddam necessarium est argumentum: quod autem non
necessarium, id secundum hanc diffretiam innominatum est. Necessaria uero appello, ex quibM Hilogiseus consti
tuitur quocirca Cr argumentum dicitur. Nam cum non
posint soluere quod dictum est, tunc putant argumenα tum esse allatum quasi demonstratum sit atq; conclusium Signum enim er conclusio idem est fiecundum ueterem linguam. signum igitur quod est tant m singulare ad uniuersale,huiuscemodi est,ut si quis signum diceret esse omnes sapientes iustae s esse, quoniam Socrates cum esset sapiens ustus erat. Id igitur signum est, quod oluitur etiam si uerum sit. Non enim potest Hilogi mo collignsin autem dixeris quempiam aegrotare, quoniam 'bricio tet:aut peperisse,quoniam lac habeat:id iam necessarium, Cr solum ex signis argumentum est,cum solum uerum est) in olubile sit. Quod uero quali uniuersale si habet ad particulare, bula modi est ut siquis febricitare hominem dicat, er eius signum esse,qu)d crebro restiret. solubile autem er hoc est, etiamsi uerum sit Posibile nanque est etiam si febre non agitetur,crebro tamen anhelare. Quid igitur probabisse , quid signum, quid argumentum sit, quus intersi diffrant, er nunc dictum est: er in re ora iusiuis de qs,σ quemad nodum alia eorum orogismo colligan
13쪽
LIBER colligantur,alia non,explana demonsibat ei Z Exae
plum autem quid sit, cr quid inductio sit, er in quis
bus uersetur inducitis, dimini est. Est enim neque ut pars. ad toti ,nes ut totum ad partem,nes ut totum ad tori tumsed ut pars ad parton imile ad simile,quando utramque sub eodem genere funised alterum altero magis perrahicuum,hoc pacto: Per in idis Dionsim ad orauidem prae idem petit. Nam ex Pil iratus ad tγrannidem per insidias petqt praesidium:quod cum impetrasset,orannim de ciuitatem opprosiL Et Thogenes in Megaris. Alyetiam quos id fecissesciunt, omnes exemplum Dion fiunt, quem nondum sciunt idcirco petere. Quae omnia sub eodem sunt uniuersaliQui praesidium petit, insidioisse orannidem allectat. Ex quibus ergo sint quae Dinono Irativam idemscere uideantur, dictum estanter enthγα memata uero non mediocris illa est differentia, maxime omlgibus pene ignota,quae est etiam in dialecticas, gi
moram via e ratione. Nam quaedam eorum secundum
rhetoricam sunt,ut et Hllogismorum secundum di lectitacum uiam ac rationem,quaedam fecundum alias artes atq; ficultate quarum aliae sunt, aequae notidum comprehenso fuit quapropter audimres quos laten magisque possiuntaeiquo modo tangentes commodius elabLVerum quod Aricimus,apertius erit si pIuribus explanabitur. Voco igitur dialecticos er rhetoricos Hilogisimos, eos quorum locos
dicimus.Hi autem fiunt qui communiter de iusus, ybdis eu, ciuilibus, er de multis 1 ecie differemtibus sunt,ueta
Iuti maioris er minoris locus. Non enim ex hoc magis raditiocinari uel entham a inferre poterimus de iustis aut
phdissicii , quam δε q uocunq; alio, quamuis haec speci id L Propria vero, quaecunq; ex ijs sunt quae circa
14쪽
, P R I M v s. imam Iudiis sterieni ac genus propositioin fiunt. sutit enim propositioes de pissicis, ex quibus nec enthγmema nec Ollogismus de moresibiu est Et de his aliae, ex quibus mouerit sol logissem de phγficis: eodenis modo de caeteriris.Et illa quidem nullo in genere frient prudentem,cim non sint circa subiectum ullum. Ex ijs uero si diligentius quisquam propositiones doligat , sciet ignorans aliant quam dialecticam ac rhetoricam scientium. Nam si prino cipiasi te habebi non amplius rhetorica uel dialectica, sed illa erit cuius principia posidebit. Enibam alu dura
templura ex his generibus emanant, quae particularu sunt atque propriorum, ex communibim uero pauciora. Quemadmodum ergo in Topici sic etiam hic enth*meis
matrem species ac loci ex quibus si cudum es distribueridi fiunt.Voco autem si ecies, propria3 uniuscuiusq; gen
ris propositiones: locos uero, qui similiter omnium me aequo communes sunt. Primum igitur dest eciebus dicetamus,si prius genera rhetoricae cognoueri mim: ut cum diastribuerimus quot sint, eorum elainenti propositiones, scorsum inuestigemus. tDe Tribus generibus causarum,Sc 3 finibus ipserum.
V num igitur tria sunt auditorum gcnera: tridquos numero Rhetoricae genera fiunt. N am cum ex tribus oratio constituatur, ex eo qui dicit, de quo diiscit, ad quon,id di auditor , penes quem etiam finis est:quem necesse est aut spectatore esse,aut iudicem: e iudicem aut praeteritorum aut futurorum: qui de 'turis dicat,stitatoriqui de praeteritis ,iudex:qui uero de scutit tecte lator est. Q re necessario tria fiunt dice ligenota a:dcliberativum iudicii te,demon Patisiu. Est autem deri
15쪽
LIBER liberativae oratisius, aliud suasio, cliud dissuasio. Nam semper er qui priuauim consulunt, er qui publice com
clanantur,horum alterum aggrediuntur. Iudicialis,aliud accusatio, aliud defessio: horam enim alterutrum occuα pant litigantes. Demonstrativae,aliud laus, aliud uituperi
ratio.Horum autem unicuis tempus accommodatur. Con
sulenti uturum. De futuris enim consuli aut suadens,aut dissuadens Litiganti,praeteritum. Nam de praeteritissemper alius accusat,alius defindit. Demonstranti aute procipue tempu3 praesens. Nam omnes siecudum ea quae prae αsentia sun laudant,aut uituperantsed utuntur etiam ad haec phratis praeteritis,in memoriam illa reducentes uritura quos de eis con cientes. Vnimis etiam horum βαnis aliud est cures tres sint nes etiam tres funt. Con uolanti utile,aut cotra. Nam qui suadet,quasi ad melius horretur. Qui autem dissiuadet,quasi a priore dehortatur. Caetera uero aut iustum,aut iniustum, aut honestum uel turispe,ad haec assumunt. Litiganti iusti er iniustum. Caereaera uero etiam hi ad haec assumunt .Laudanti Cr uituper i honestum Criume. sed hi quos ad haec caetera restrat.
Quod uero dictus unicuis finis est ,signo illud est, quod
de caeteris interdum quidam non ambigunt: ut puri qui
causam dici quὁdsistum nonsit,autqu)d non obluerit,
quandos nullam acit quaestionem. Quod uero iniuriatus i uerit,nunquam cositebitur. Non enim est opus lite. fAmi liter etiam qui consulun caetera sepe concedunt:quod vero ad inutilia hortentur, aut ab utilibus dehortentur, nunquam concedent. sed utrum non iniustum sit, finitiis mos,ac eos qui non iniurientur, seruitute premere, saepe non curant.Eodem modo et qui laudant,aut uituperant,
non animaduertunt uini utilia gesit,an atras saepius
16쪽
elim laudi dant,quoniam ut praeclare gerere parui prora prum duxit utilitate. Laudat enim Achillem quod Patrata eli sedulis ultionem susceperit:cum sciret parum se hac de edusa uicturin: i mors huiuscemodi pulchrior,uita uero utilis fuit. Ex dictis ergo paret nec artis esse de ijs primpropositiones habere. Argumenta nanque Cr probabilia, O similiter signa,rhetoricae propositiones fiunt. Nam Hllo fimum uniuersaliter rac propositionibus est:ent mema uero Hilogi mus ex dictu cons&ns propositionibus. Veri
ris quonii imposibile est ut quae imp-ibilia Actii fiunt,
ac item quae non uerunt,cuis tura non sunt,educi factnim,uel aciunda sint,necesse est tam consulenti quam litiis ganti Cr demonstranti habere propositiones de posibilier imposibili,er utrum actum sit an non, si erit uel
non. Praeterea cum omnes siue laudent aut vituperent,
sue suadeant aut difluadeant,sive accusent aut destndunt, non solum quae diximus,uer etiam quod conferens aut nocens fit,quod honesto uci turpe, quod iustum uel iniustum,Et haec omnia magna uel parua sint,aut per scipsa, aut adinvicem comparata, ostendere conentur: perstiticuum est quod opus sit de magnitudine quoque ac parui tale,ta' de maiore minore, tam de uniuersali quales de unoquoque propositiones habere: usum quid maius aut minus bonium,eT quae maior aut minor iniuria, Cr iurefctssim:eodem que modo de caeteris. De quibus igitur pro apositiones accipiendae fiunt diximus. Nunc uero scors de unoquoque istortim distribuendum est. Et primum de quibus deliberatio est,deinde de quibus demonstrationes,
tertio de quibus iudicia. De quibus deliberatio esse soleat.
17쪽
L I B E RRimum igitui tenendum est non de omnisus bonis aut nialis consiliariton consulere, sed de iis quae posis sunt ieri, non fieri de iis autem quae necessario sunt,
aut erunt,aut quae impossibile est 4sic uel feri, nulla deli iberatio est. Sed neque de citctis contingentibus. Sunt enim quaedam a natura,quaedam a fortuna bona quae quamuis
contingentia sint,pofinis feri Cr non feri, nihil dimen d ea constri deliberatio. Hinc patet de iis esse con ulta l.
tioncm,quaec res rori ri ad nos narisimi, quorumque oriri go er causa in nobis est. Nam ad hoc usque deliberamus, quousque,posimus ne an non posimus agere, inuener mus. Verton certius singula en ierare,ac in species ea o imnia redigero, ocundu mi uelitatem in quantum posibis Dest determinare, de quibus consilia feri consueuerunt, non est praefientis temporis, non est enim artis rhetoricae sed altioris ac uerioris. Sed tamen multo plura nunc ipsi propria theoremata cocedantior. Nam quod iam diximus, uerrum est,rhetoricam scilicet ex re latiua scientia, er ea
ciuili que de moribus est copositam esse, senilemq; esse partim dialecticae partim orationis sophicticae. Si quis autem aut hanc,aut dialecticum non ut facultates, sed ut scytiuinstruet e ac docere conatur,is naturam earum hoc transitatu interimere uidetur, cum non solum in orationis, sed in . quarundum biemrum rerum cientias redigus. Athmeu quaecunque distribuere ope pretium est,er ciuili solanistic consueratione ri linquunt etiam nunc dicamus. Num maxima de quibus omnes consultant, quae deliberantcs .
aggrediuntur, quinque fre numero sunt de opibus, de bello,ac pace,de regionis locorum custodia e ijs quae inisseruntur uel Muntur, de legum latione. Qi i ergo de opibus considere constituit, eum oportet ciuitatis redim
18쪽
iu picti it cr quot sint,percepisse, ut si quis neglectus
sit,restituatur:Et si quis tenuior si amplificetur. Praeterae ea expensus claritis omnes:lit quae inutilis sit, matumσquae pro sis cogatur ad modici . Non enim solum retarum acce, iones, uer etiam expensarum attenuationes
reddunt ditiores. Quae non Uu solo ,quem de noni is brabemus rebus,conspicere pol ita , sed necessarium est ad dicendum de ijs sententiam,eorim etiam quae ali adinueranem binoriam retinere. De bello autem Cr pace qui diaci lis ciuitatis copiis non ignorabit, quantae in praesentia sunt, quam magnae fore possunt,et ad haec questa queridam fiunt quas modo habemus,cr quales quas habitari fuisinu Praeterea quomodo,Cr quae bella ciuitas ge fis Ilvi igitur scire oporte nec solum suae ciuitatis,sed finitivi rura etiam,ac eorum maxime aduersus quos bellum fusi iis piendam opinaris:ut pax cam melioribus habeatur, π ini ipsis sit eum minoribus bel iterare es copias etiam, similes,n an disimiles lat. Nam hac quoq; parte meliores quiridam aut imbecilliores esse possunt. Sed maxime ad haec pertinet bellorim euentus,non modo ciuitatis su uer αetiil aliarum,quomodo exierint perstexisse. Similia enima similibus feri cons suci unt.Praeterea non oportet ignorare quo pacto regio custodiatiir, sed tam mestituitum custodum,quam qualinus non esse nescit , locorum quoq;
ubi sint praesidia collocanda:quod imposibile est, nil reis
gionem optime noueri rut si minora fini praesidia,augeau tur ii uero superurcur,omnino tollantur, Cr loca opportuna magis custodiantur. Ad haec quam magna impens sciuisiti ad uictum sufficiat, quae a proprijs agris collis gatur,eT quae a jrratur aliunde. Ite quas res e rre, quas
inferre opus Lut ad huiu nodi homines foedera sint atq;
19쪽
conmeim. Ad duo enim genera bcminullae cris ne eo eris luanda ciuitas est: ad meliores, ad eos qui ad praedim
conducunt. Sed cum horum omnium cognitio multum ad ciuitatem tutandam pertineat, tum uero non minimum est
Iegumlationis esses agacem. Num salus ciuitatis in legibus sita est. mare necessarium est scire quot rerum publicari rum genera fiunt, quies linimis constrant, Cr quibus
extingui solent tam contrarijs,quam secundG. Dico autem secundis extingui, quoniam praeter optimam rempublica aeterae omnes-intentione et remisione corrumpuntur: ut popularis stilus non modo cum remittitur, imbecillior ita redditur, ut tandem ad potentiam paucorum deueniat: sed etiam cum uehementer intenditur, ueluti aquilinu uel simum non solum ad mediocritatem perueniunt cum remi iuretur, sed ualde huiusmodi s a aut aquilinasio
nasum asciunt, ut ne nasus quidem esse uideatur. Verum ad legum lationem utile maxime est tum ex praeteritis, qui Reip. stitus conducat perlicerotum aliorum quoque scis re conditionem,C T quae quibus conueniant,non ignorare. Ita patet,adferendas quid leges,peregrinationes, quiαbus inritara gentium leges cognos aere poteris esse perutriles:ad publica uero con lis,diligenter perscriptam reri gestir historiam. Quae omnia ciuilis scienti non rheta oricae oscia fiunt.De hs igitur quae oporteat eum haberire qui de rebus maximis dicturus sententiam est, tot dicti sint. Verum ex quibus tam de hs quam de Aijs uadere aut sesuadere conuenia rursum dicamus.
Desilicitate ac fine deliberantium. FEre ratem er unicuis priuatim,er publice omnibu sfinis quidam est,quem coqcientes,alia persequuntur, alia
20쪽
allaiugiuntas uero est ut uno uerbo auteiss pars alipi quare ex pli gratia exponamus quid sits ut simpliciter dicam flicitas,Cr quae sint eius puristiculae. De hac enim,Cr de sis quae ad hanc constrant, de eius quoque contra's uaflones Albiasionesq; ab omniabus fiscipiuntur. N am quae aut isium, aut particularum eius quampiam es iciunt, aut maiorem reddunt, Aciunda: quae uero interimunt uel impediunt,uel contraria aciunt, ea minime faciunda fiunLSit ergo flicitus, yrtuna secut da cum uirtute,uel per se siclicietia uitae, uel uiri tuta, Criucundisinia,uci posse ionum ficultus,eT corporis vires, cum Iactiva,conseruatiua,amplificativa horum virtute. Omnes enim 'e unum quiddam istorum, aut plura,'licitatem ei bestientur. Quod si huiusinodi quid stlicitas fit,necesse ni parres ipsius esse nobilitatem,tiatorum atque bonorum gratiam,diustius,bonorum liberorum er multoruproσeatior iem, comodam senectutem, praeterea corporis commoda,ueluti sinitatem ,frmam, vires, proceritatem, robur ad certandum, gloriam, honorem, prosteritatem, uirtutem,ac partes eius,prudentium nitudinem,iustitia,
temperantiam sic enim fuscietiyimus quisti iiii erit, sisbi inint quaeque in ipso,ta quae extra fiunt bona, cum
praeter haec alia no sint. Sunt autem in ipso,quae in anima, Cr quae in corpore sim Extra uero nobissitus, amici, pera cuni honores. Ad haec oportere arbitramur potentiam Cr βrtunam non deesse.Ηoc nanque pacto uita erit tutisse filia. Sed dicamus similiter quid sitforum unumquodque Nobilitas igitur gentis ac ciuitatis est,indigenus aut uera iustifimos O,er primos duces il lunres, inutios quoque ea ex gente in rebus quae expetuntur,praeclaros extitillici Privata uero nobilitas , aut a uiris, aut a mulieribus