Aristotelis Rhetoricorum ad Theodecten libri tres. Georgio Trapezuntio interprete

41쪽

De Accusatione 3c Defensione. NVnc de accusatione ac defension siex quibia et quot ratiocinationes iaciundae fiunt, dicendum uidetur. Tria igitur si tenda sunt.Primum,quot CT qimrum gramria iniuriam instrunt. Deinde quomodo attriti. Tertum, . quales,Cr quomodo se habentes. Si ergo iniurii primum: . definieri nudi de reliquis deinceps explicabimus. Sit ergo iniuriar sponte praeter leges oscere. Legin autem alia

propria,alia continumLProprium dicimus,qua clare scripta utuntur: communem uero,qua nonnulla etiamsi scriapta non fiunt,apud omnes tamen ualere uidentur. Sponi cauicniscimus, quaecunq; scientes er non coactu aciri nmae igitursponte Scimus,non omnia eligimus: quae aura. remeligimus, omnia cognoscimus. Nemo enim ignoratqgae eligit Ea uero quibus officere,ac praua praeter leges committere fatuunt: improbitas sunt ex intemperitia. Si enim uitum habeant unum , aut plura: in quo improbi. sunt in eo etiam iniusti uelati prodigus in pecunijs: intemperatus in uoluptatibus corporis mollis indesidia,timidim. in periculis Deserit enim periculorum socios propter timmorem. Ambitiosius etiam propter honores iniustus est: iracundus propter iram: contentiosius cupiditateriae:acerbus propter ultionem: stultus quoniam circa bo itam er iustu decipituri eodenis modo caeteri unusquis'; insuo subiecto. Verum haec partim ex ijs quae de uirtut

bus diciti fuit perspicua sunt:partim ex ijs quae de albecti

bus dicentur,patebunt On ire reliquum est,ut cuius grauti quomodos se habentes,CT quibus iniuriantur,trictemus Primi ergo diuidentes dicimus quae fiunt quae apri

petimus,ex qualia fiunt quae ut fugiamus, iniuriam Accis re conamu .Perspicuum enim est,confiderandum ese a

42쪽

cusatori quot er quae reo in sint ijs quae omnes appori: tuis qui iniuria caeteros abciunt. De fori autem, quam quot eorum non in uni. igitur agunt,alia omnest propter seipsos agunt,sia non propter seipsos: er istorur alia casu,alia necesitate.Ηorin etiam quaedam rei, quaera damnatura. Quare quaecunque non propter seipsos fin ciunt aut casse,aut natura,aut vi sciunt. QSaecunque nu

tem propter seips)s,quori scilicet ipsi causa sunt: alia' propter confiuetudinem agunt, Aia propter appetitum. Et horum quaedam appetitu rationali, quaedam irratiora nuli Nam uoluntas appetitus est boni cum ratione. Nuru lus enim aliquid uult,nisi cum bonum esse putauerit. Adi petitiones uero irrationabiles ira Cr cupiditas. Quare: quaecunq; homines agu septem eos de causis agere opor. tet fortuna,li natura, con uetudine,ratione,ira, cupidia' tate. Neq; oportet fecundum aetates aut halitus, aut dilia

quaedam ea quae aguntur distinguere. Nam si accidit ub

iracundi aut cupidi iuuenes sint, non tamen propter aetami rem agunt quae agunt sed propter cupiditatem, de sem. diuites ac pauperes propter diuitias er pauperi rem ed accidit ut pauperes propter egestium pecunias cupiunt,diuites uero propter licentiam uoluptates non necessaris . Inq; ij etiam non propter diuitias aut egestiritem agunt,fed propter cupiditatem. Eodemque modo iustier iniusti, caeteris qui secundum habitus agere ritatur, propter haec omnia agent. Nam aut propter ratione, aut propter dilectu. sed quidam moribus er sectibus bonis, quida contra. Accidit aute ut ad hos quide habitus Aia, ad illos uero alia coliequantur. Forsan enim stitim modera puranter modestiam ipsam tam opiniones quam cupidiomes probae circa uoluptates consequuntur. At immod,

43쪽

ym circa ea doli ipsas contraris. Quapropter huiusmodi diuisionibus upersedendum es Cr considerandaerari quae quos sequiboleant. Nam si albus, aut niger,aut marignus,aut paruus,nihil ex eis consequitur. Sin autem iureo

nu,auisenex,aut iustus,aut iniustus uni inter se disertit:

Cr omnino quaecos accidentium mores hominum dii αβrentes liciunt:ut si quis diuitein se aut inopem pure stlicem aut in licem, id ipsim uero nonnullum frictri rentia. sed de his postea. Nunc de alijs dicamus. Eoa

iuua igitur furit, quaecunque ita sunt, ut cum eorum causa indeterminabilιs sit: nec huius gratia, nec sic inper,nec ut plurimum,nec ordine sunt. Quae omnia fortunae ipsius definitione putent. Natura sunt, quae causam GT ordi nem in sic ipsis habent. Nam aut semper,aut ut plurim msiccueniunt. Nam quae praeternaturali unt, ea uti unusecundum quandam naturam, an alia causasiant , nori oportet inquirere: quanuis etiam 'rtuna causa horum esse se uideatur. Vi autem,quaecunque per cupiditatcin ac re etionem per ipsos agentes sunt. Confluetlidine uero, quamcunq; ideo flciunt, quoniam sepe βce urit. Ratione auri rem,quae cum sint ex bonis iam dictis,conseri uidean tur uel ut sinis, uel ut ad sinem, propter utilitatem agitii

tur. Nam qu*d am in imperantes etiam agunt utilia, i rura non propter utilitat , sed propter uoluptatem. Ira

vero sunt,quibus ulciscimur. Difrut alite poena,Cr xl tio. Nam poena,eius qui patitur gratiast.Vltio uero eius qui Acit,ut expleatur.verum ex quibus irasit,ex iis quae de lectibus dic us patebit. Cupiditate autem aguntur quaecunq; iucunda videntur. Verum Cr consuetudo ea in quibus assuetismus,lacuda fiunt. Nam multa etiam corin quae natura iucunda non sunt,cu voluptate sciunt

44쪽

P R I Μ V s. o qui assueti unt. Qitare ut breuiter dicam,quaecunq; ποπpter seipsos agunt:omnia uel bona sunt,uis bona esse uiridenturior aut iucuda,aut uidentur iucunda.Verim quomitum quae propter se ipsos agunt, haec sponte agunt: non stote dure, quae non propter seipsios omnia quae ' uolentes

agunt,bona erunt,uel apparentia bona: Cr aut iucunda, aut apparentia iucunda. Pontatis autem mulorum etiamnes apparentium malorum reiectionem, aut minoris pro

maiore assumptionem in bonorum numero,cum eligibilia quodammodo ibit.Et similiter doloris uel apparentis domloris reiectionem, aut minoris pro maiore assumptionem iniucundis numeramus. Quare quot Cr qualia utilia sint, aut iucundasumendum est. Sed cum de utilibus,quando de deliberatione trambamus, satis di tum sit, de iumcundis impraesentiarum agamus. Oportet aute definitiorines bas filicientes putares ita se habent,ut de uno quomque neque obscurae sint,nes exactae. Supponatur igitur nobis uoluptatem essee motum animi quenda cra lectionem retini simul Cr sensibiliter in nataram proficiscentem,

detorem uero contrarium. De iucundss.

Vares' hoc uoluptusit:patet id iucundum est',

quod dictam af rctionem sicit triste uero, ac domlaro si vel eius corruptiuum , vel contrariae allectionis 4 ctivum. Ita iucundum necessario di iam quod sic πώ naturam ut plurimum profici itur, ac maxime cum quae natura fiunt,iam naturam suam Cr consuetudinem confieri quuta sunt. Quod enim usitatum est, quasi iam innaturiis

esset gignitur. Nam cum saepe ipsum, si semper propino quum si Cr φλη quidem emper natura sit, ipsius vero sepe consuerudo: naturae consuetudo simili est Et quod uiolm

45쪽

uiolentum non est. Vis enim praeter naturam estistis; insus nece, itas est, rectes dicitur uiolentim omne natura desomnes e. Qigare cur feria, conatus, triistia utit.

Necessitudine enim ac uisunt,nisi qui sciu assuetisint

Iiorum uero contraria iucunda sunt.Idcirco desidia, i cu quies,accubationes, omnus ii iucundis uitricia nihil eorum ut DL Praeterea cuius cupiditas iness,omne iucun dum. Na cupiditas iucundi appetitio est. Cupidituum. a tem aliaesine ratione fiunt,aliae cum ratione. Irrationales dico quas ex nulla cogitatione cupiret:quesessint quae natura esse dicuntur:ut quae int per corpus,ueluti alimenti

fui Cr es. Est autem in singulis etiam alimetisspecie hus cupidit GCr in gustabilibus atq; uenerijs,er uniuerusaliter in tangibilibuter in ον tu odoris, er in auditu, sis uicti. Rationalis uero, cum quaedam persuasi piut. Nam multa σ'petere,G pofidere cupiunt cum auditavcrint,persensis fuerint. Verum quoniam uoluptatestuitum est,cum aliquo senμ afficimur, imaginatios sensu qui um est debili , er recordantem ac sterantem eius reis quitur imaginatio quam recordatur ac sperat quonian igitur baec ita sint, patet uoluptates inesse recordantibus ualde atq; sterantibus quidem Crfensius. Quare necessarium est iucunda omnia uel in sentimo praesentia es, vel in recolendo praeterita, uel in sperido Atui ac Siquido praesentia sentimus , praeterita maeminimus, futura spera minLQuae igitur meminimus,lucuda fiunt: nec solum: quae

cum ad dii uolapntem a rebant:uerum etiam nonulla

eorum quae doloreius post illa bonum ac laudabile quid haheamu Hinc illud dictum est,iucundu est eruam me - minise periculi. Et illud, latur enim uir post labores, m m ista tulisse, insitas gestor recordetur. cuius caum

46쪽

sa est, quonim mulum etiam non habere, iucundum est. Eorum autem quae in ste fiunt, quaecunque delectitionem aut utilitatem aferre non paruam crisi assuri aut sine do lare iuuare uidenturi et omnino quxcunq; cim assent,d lactationi fiunt ea inquam omnia sterantibus quoque ac recordantibmut plurimi iucunda fiunt. Idcirco irasci quos iucund-.Vnde Homeriu etiam dixit de ira, uὀd defluente melle inulto fit dulcior. Nono enim illlis irascim tu quos ulcisci putat imposibile. I llis etiam qui potetimi lic excedunt, aut non irascuntur, aut minus iras utitur. : Ad haec ingentes quoque cupiditates voluptis quaedam oosequitur. Nam crin se asequutos meminerint, aut stem rent aesequuturos, uesuptate quadam asciuntur et veluti qui 'bricitant,siti oppresi,memoriae habentes quod biis berint,steranitas si bibituros,gaudent. Similiter amanis tes cm alloquantur,aut stribunt,aut quicquam aliud 'ciant ad eum quem absentem amant, gaudent. In omnial bus naris his quasi fientire putant eum quem amant, crim eius recordentur. I ds amoris initium omnibus est,si noni solum cum adest laetantur , sed absentis etiam memoriam tenentes amant. I dcirco etiam cum moesti sunt quoniam non adest, Cr in luctu ac fletu inest quaedam uoluptas.

moeror enim in eo est, quod non adest: uoluptas autem, quod recordentur,ac illum quodammodo videant,et quae

agebat, Cr qualis erat . Vnde illud dictim est, sic Atus, flendi cunctis immisit amorem. Ulcisci etiam iucundus. Num quod si non assequeris,tristes assequeris,id iucunis dum est. E t punire Aelectabile est. id enim adipis i iucunis dura, cuius 'ustratio est tristis. Qui uero irascuntur,m

3 gnopere dolent non ulti1perantes autem gaudet. Vinceae

re quos iucudum est,nec contentio 'sola, sed omnibus

47쪽

rate aut magis etiam quam oporteat cupidi unL Veri quoniam iucundi in uincere ei ludos etiam omnes qui pugnae aut contentionis speciem habet,iucundos esse neces se est sepe nans in ipsis uidi oria inest)ut tesseras,aleam, pilam,tabulam,ludos quos, liberos sit viliter. Nam cor

at . iucundi sunt, si quis assuescit:alij statim iucundi, ut

venatio, Cr omnis bestiarim persequutio. Vbi enim cerantio est,ibi uictoria quos est. Quapropter 'rum disti titioncis assuetis atq; potentibus iucunda. miror etiam atq; gloria iucundisiniorim est. Fit enim unicuis imagis natio talem se esse, ac uirtuosi ini,praefertim cum ij assecrat quos non existimant metiri, quales domestici potius sunt quam alieni , deinde similiares ac noti, Cr ciues potiusquam peregrini:Cr qui sunt,potius quam futurispruden tes potius quam Intui, Cr multi quam pauci. Hos enim ueraciter praedicare uerisinsius est quam oppositos Nur Ia enim cura est,ut ab ijs quos quistiani nimium desticit, ueluti a pueris, aut a bestijs honor aut gloria conquira turino inquam ipsius gloriaesta frsan cuiusdam alterius

nulla. Amicus quos iucundum est:nam Cr amare, iucundum. Nulluε enim uinum ama qui uino no tantur. Amarari etiam iucundum imaginatio enim hic quos sit bonum sibi inesse, quod qui fientiunt,omnes cupiunt. Adimiratisis cni etiam esse,iucundi :quoniam Crhonorari. sentatioranibus quo, aures praebere. Ideo etiam adulator iucundusi.

Nani Cr admirari Cr amare uidetur. Idem etiam sepius agere,iucundum.Consuetudo naris iucunda erat. Varicistis quos ac uicisitudo iucund . In naturam enim mutaratio'. Godcuns autem uno modo semper se habet, corastituti atquefixi habitus sauciate generat . Vnde diei

48쪽

P R I AI S. 4 est, Vici litudinem rerum omniam iucundam esse. Idcirco etiam quae interva o temporis magno uidentur, iucunda' sunt,tam res,quam homines. Mutatio enim praesentiumst. Etsimile etiam est quod magno temporis interuallo interaeposito fit. Discere quoque Cr admirari,iucundum ut plurimum est. I nudmirado enim discendi cupiditas inest. Qua ire adcitrabile desiderabile est. In discendo autem rediim inest in naturam. Beneficium eua tam consere, quam accipere,ex iucundis est. N am qui recipit, quod cupit adipiscitur. Q rei auton consist, habet abundat s ijs quae uterque appetit. Verum quoniam bene mereri iucundum est,idciraeco subuenire quoque propinquiri. CT manca supplere,fiuauue hominibus est. Et quoniam discere, atque admirari, iura

eundum:necesse est ut quie imitatione asscquutilissimus, tuis eunda sint:ut pingendi atque fingendi artes, Er poetica militer,omnes quod imitatione sit,ctiam si iucundum id non sit quod imitantur. Non enim illo latantur , sed quorinium ratiocinatione sciunt,quod hoc illud est,q lare ulta quid discere accidit. Euadere quos a periculis, tanto illα cunctus,quito propius periculo. Admirabilia cnim omnia haec sunt. Et qκoniam quod secundimi naturam est, iucund- est,omnias genere inter se coniunm, secundum nataturam coniunni sunt:idcirco ut plurimis quae similia sunt,

ac genere coniunm,iucunda fiunt:ut homo hoinini, equus equo,adolescens adolescenti Hinc Cr prouerbia celebrata

sunt,qu)d aequalis aequalem delectat, quodq; semper asseiuili simile amatur, Cr quod belua beluam cognoscit, e quod si per merula ad merulam, Cr qu ecunque huiusmodi verum quonii quod simile Cr eiusdem generis est, sebi ipsi iucundum est, idque maxime unusquisque ad se ipsi

habet: necesse est omnes, alios plus, esios minus seipsos

49쪽

σο LIBER mare. Fiam omnia illa unicuique ad se Aru mx- sunt ins)d si omnes se ipsos uniunt, sua quoqse unicuis

iucunda esse nec beta:ut operaborationes. Quare senatatorum ut plurimum atque amatorum amici sistit. Ambi tiosi quoque,ac liberorum amore uicti. Nam liberi, opeaera sua sunt. Maiica quoque supplere, iucundum: q*oniam opum iam sumst. Et quoniam principari iucundi is est, idco sapientem esse iucundis uidetur. Num sapere, principantis est. Sapictis autem multarum de mirabilium rerum scientia est. Fraeterea quoniam ut plurimum anili tio, sunt, nec be est increpare quoque alios, iucundinesse. Item in quo unusquisque sibi optimus esse uidetur, in eo uersari: ut Euripides ait, In id adducitur, magnum dici partou es attribuens ut ipse se ipso fuatur, citra sit opti

missis. Insiuper cum ludios ac iocus ex iucundia sint: otium quoque omne,ac rictus,er ridicula,tumda necesurio sunt, Cr b onmines, uerba,et opera sed de ridiculi iii ijs quae de arte poetica dim fiunt,deteri nutum est. Verum de iu eundis haec dicti sint. Dolorem autem instrcntis,ex comu ijs horum patent. Quorum igitur gratia iniuriantici haec fiunt. Quomodo se habentes εο quibus

iniuriantur.

NVnc autem qVomodo sic habentes, m quibus,expo namus. Ipsi ergo tum rem geri posibilem arbitran iurier sibi posibilem,siue celare sterent, siue deprehenissos non daturos poenas: t daturos quidem, sed minus fi bi uel suis futurum supplicium quan o nien v. Ve riui quae posibilia,qμαι imposibilia uidiam posterius explanabitur. Comnia enim siunt omnibus rhetoricae partibus ipsi uutem postst se absque domno iniuriari arbitrantur, i

50쪽

Ρ R I n V g. ἐκ si orationis copiam habeants activi sint:Rnn iliis ium inibus exporti: si amicis abundant: si diuites fuit, aut ipsi maxime,aut fulses huiust odisibi amici aut ministri aut De sint. Ni haec propter Cr celare, π acere, non dure poenas post LPraeterea si amici fuit ijs qui

instriam perpetiuntur, aut iudicibus. Nam eT amici nee obsci uant iniuriantes a cos, Cr reconciliari malunt, quam accusare: Cr iudices ijs vatiscantum quos amant, o aut omnino absoluunt, aut parui condemnant. Celare

autem facilius posuit partim qui ad ipsa crimina incomta modi sunt:ut si imbecissus pulsasse hominem accusetur,aut

inops aut deformis adulterij. Et quae in aperto Cr ante oculos positas L Nam quae nemo puta nemo struat: σquae tot Cr tanta fuit, ut ea nullus. Nam Cr haec minime ob antur. Omnes enim homines quibus intutifimae inis iuriae uia ab eis cauent: ueluti etiam a morbis qui solane inuadere. Quo autem non aliquis laboraui ab eo ne uino caue Partim ij quibus inimicus nullus est,aut plurimi

viij enim celaturos sie putant, quod non obstruentur: alij quod non uideantur aggresstri fuge, cini ob struentur. Habent, destnsionem hanc,qu)d non fusent aggressuri Partim quos uel mores uel a sectio uel locus commode ceta lausPartim ij qui si celare no potuerint,propestore omniatio iudicivin polliunt,aut in langim prorogare,aut iudices corra pere. partim η qui si pecunia amnabuntur,uel fictailationi supersedere possunt, aut in longius producere,uel ob inopiam nihil habeant quod perdant. Partim quibus

emolumenta quidem aperte adueniunt, vel magna, uel de propinquo:damnavero econtra,vel occuli vesparus,vel

de Isse. Partim quibus maior est utilitas, quam ut parsupplicia excogim queat: quod orannis cosequuta uidetur. d α Partim