장음표시 사용
121쪽
ri4 ANATOMIAbruta ab instinctu naturae suae coguntur, sed miro se inessabili modo,ut ais: Augustinus,facit ut propria sponte, molliter & suaviter te una determinet. Talis autem
necessitas ex parte Objecti, non mutat connatural cmmodum agendi voluntatis, ut ante explanatum est. Et licet ante consensum voluntatis plerumque excitetur in voluntate actus amoris indeliberatus , qui voluntatem ad consensum illum suaviter inducit, ille tamen ex parte Objecti totam vim suam movendi habet. Nam est gutta roris quaedam Sc suavitas ab objecti dulcedine in volimtatem subitb depluens, Sc voluntatem ad libere cidem dulcedini objectivae cosentiendum inducens. Vnde ex parte potentie, nullus hῖc Stoicus, autLuthera-ς is. Hus impetus coactivus imprimitur,qui voluntatem fatali lib., E necessitate abripiat ; quia auxilium quod homini adconse-i 3. quendam felicitarem diυinitus datur, non es coactivum, inquit alicubi S. Τhomas. Ad cogendum enim , sive ad necessitatem inijciendam ex parte potentiar, necesse
foret, ut antea eX Suario audivimus, ut Deus per viri
P bibi tem sam e carius applicatam , is longὸ alio modo influeret, ιἀ. s. quam ad actiones voluntatis ordinarias, in quibus spontaneo & libero agendi ejus modo virtutem suam
Non male igitur doctissimus Medina : Deus non mo- Meein. vel nostram voluntatem, sicut halitus nasurales, aut sicut ς νς impetin sagittam, nec ut mens nostra membra exteriora , nee '' '' scut modist nos , qui trahit nos invitos ι sed movet nos liber ut nati sumis mowri. Movet, inquam, nos, ac si solin homa est in Mundo, in manu consili sui constitutus. Et hoc es, quod dicit Salomon, quod cum magna reverentia disponit nos. 32 tandem concludens : Itaque, ait, ad hoc quod De π n e stet voluntatem , requiritur, quod velit voluntatem necessatrio agere.
cd nonne Theologi quidam sic loquuntur, inquies,
122쪽
HOMINIS CAP. XL runt negent voluntatem habere actum strum in potestate. etia quando sola necessitas ex parte objecti, ' urget Non diffiteor quosdam sic loqui, quia sufficit ipsis
quaevis necessitas, undecumque illa veniat, mod, aequilibrij sui indisserentiam tollat. Sed non ita vetereti quibus Augustini, iis, Aristotelis bene intellecti doctrina placuit. Necessitas enim illa ex parte objecti,non
immutat connaturalem & ordinarium modum agendi voluntatis; unde non tam est necessitas, quM amata tena ritas,ut S.Anselmus antea nos docuit.Nam ex contemplatione objecti tam amabilis tenacissime 3c una liberrime voluntas se resolvit,nec tam necessitatur ad ama-dum, quam ab intellectu duce convincitur ut amet. Nam anima nostra tantam amabilitatem per intellectum, plena advertentia rationis , apprehendens , non continet se quidem, quin per voluntatem in amorem se efiundat 1 tamen quantum est ex modo
se effundendi, continere se posset: & facto ipse potestatem, qua hunc actum adhuc regit & ei dominatur. ostenderet. , si forth aliquid amabilius intellectus ei
Quia tamen Deus clarE visus, omnium possibilium objectorum amabilissimum est, quispiam existimet, amorem beatificum hoc habere speciale, quod omnino necessarius & extra voluntatis potestatein Sc dominium ereptus sit. Quod non longe fortasse reijciam; nisi hoc etiam mihi simul in mentem veniret: quod sicuti visio beatifica in infinitum augeri & perfici potest, quo plures dc plures creaturae possibiles in divina essentia videri possitnt ι ita alius aliusque amor beatificus, sine fine perfectior visiones illas perfectiores comitari forte possit. Nam veluti visio qua plures in Deo Creaturae .videntur, si non specie proprie dicta, saltem entitate de plusquam solo numero distat a visione, qua viden- P turpau-
123쪽
os A N A T O M I Atur pauciores; ita non pauci opinabuntur, amorem illum beatificum entitate perfectiorem esse , quo diliogitur Deus sub respectu ad plures creaturas. Sic enim objectum istud, sicut est admirabilius: ita alio & altiori
Ostendantur ergo intellectui animae beatae plures creaturae in Deo , a priori fortassis amore desinere poterit , & alium perfectiorem elicere , qui in Deum tam aliter, sub ratione objecti admirabilioris & amabilioris se effundat. Denique tamen etiam necessitas illa amoris beatifici objectiva, esset summa , nihilominus manet semper objectiva tantum, nec fatalem raptum voluutati iniicit, licet extrinsece infallibiliter,& vehementissime alliciat. Vocemus ergo necessitatem ex parte objecti, necessitarem insessibilitatu, necessitatem vero ex parte potentiae,quae proprie illam necessitat, & actum e potestate dominioq; ejus eripit, nec itatem natura, aut, satalitatis.
UT igitur omnia jam sparsa breviter colligamus.
Libertas arbitrij, ut ad divinam, Angelicam, humanam est communis se in modo quodam operandi voluntatis consistit, quo perfecte spontane ex plena advertentia rationis seipsam ad amplectendum, aut non amplectendum aliquod objectum, resolvit. In quo modo se resbiscndi est quaedam, veluti indimerentia contradictionis , ut diximus , eo ipso quo, quantum est ex parte potentiar, propria sponte non naturali, aut fatali impulsu in actum tuum dese
. t ' Vnde liberum arbitria, est rei aris ponti μου Vpetitu
e I ait, esentialiter illud definiens, S. Prosper. Siquidem
124쪽
mota tur, non extorquetur, consensus ejus: es quippe molunt altis , non necessivis, addit S. Bernardus. Vbi ergo, consensus, ibi voluntas: reo ubi voluntas, ibi liberiM. Et bor . Vest, quod iaci puto uberum arbitrium arbit. Et haec est libertas ctentialis, quae in omni actu Uoluntatis reperitur, eXceptis motibus primo primis, re fatali raptu, quo Deus voluntatem necessitaret, si omnipotentiam suam sic ad eam movendam applicaret , quomodo delirant Stoici, & haeretici fatalis necessitatis asertores. Praeter hanc libertatem essentialem, est altera accidentalis, quae in indisserentia quadam velut aequilibet
consistit ad volendum bonum Sc malum , aut aci Volendum alterutrum & ad cessandum a volitione ejus.
Loquor autem serim de libertate circa bonum dematu, quia in materia morali, in qua ve1 samur, sola illa libertas aestimari selet. Deinde in sententia SS. Augustini & Thomae, omnis actus voluntatis deliberatus est saltem in individuo, bonus aut malus, nullus indisse
Deus autem hac libertate indisserenti; ad bonum &malum caret,quia essentialis rectitudo divinet voluntatis non patitur, ut in malum ferri possit. Caret quoque Christus homo , carent beati in caelis. Deus quosve, ubi semel aliquod bonum voluit, immobilis in rua resolutione manet,nec cessarc ab actu interno sitae voluntatis potest, quia est immutabilis. Ab initio etiam, ut sic dicam, aeternitatis, non aliter se habere voluntas ejus potuit, quam infinita sapienti dux voluntatis, ei praescripsit. Si autem Sanctos audimus , praescripsit id quod maxime expediens fuit, nec
aliter potuit. Nam omnia, 'ocul dubio, ait Damascenus, Daman quae Dei providentia fiunt rena ratione, pulcherrime ac divi- Ruri
125쪽
ris A NATO MI A. Et Anselmus: In Deo, quantumlibet parumn inconus lib. . menssequitur imp ibilitas. Vnde si aeterna sapientia ju-
cap. ro. dicavit inconveniens, non velle creare Mundum, divio.., na voluntas non potuit non velle creare, quia contra
sapientiae suae dictamen feci flet. Ad hunc tamen , aut istum Mu ndum solo numero diversum, creandum, ut videtur, indificrens fuit; numerica enim distinctio in actionibus tam honestis, quam inhonestis, materialis de impertinens essesblet. In omnibus nihilominus acti nibus, & voluntatibus Dei ad creaturas terminatis, cst libertas illa prior & essentialis. Notanda quoque diversitas inter objecta,ad quae divina voluntas negatur esse indifferens. Quaedam enim sunt omnino & intrinsece mala, ad quae proinde re- ctissima illa voluntas nullo modo se exercre potest. Alia non sunt secundum se mala, ac proinde ad ea se extendere posset, nisi puritas de eminentia operantis, de infinita sapientia quae voluntatem illam dirigit, intercederet, ne id faciat.Vnde solum dicitur hoc non posse, ruatenus potentia sub directione tam recti & exacti ucis incedit. In hominibus autem viatoribus est etiam accidentalis libertas indifferentiae ad bonum & malum , nisi Deus speciali privilegio quempiam in bono confirmet. Non enim tanta indifferentiae laxitas necessaria est ad meritum , aut per se ad meriti incrementum consert. Vnde cum sapiens beatum dicit, diui potuit transgredi,ors ih. ' 'sin es tra/ν gress- , ficere mala se non fescit; non vult di-2 1 .a.ν ccre, quo to se peccarefacias ad meritum, ait S. Thomas;: verit sed ad meriti manifessationem , in quantum ostendit opus bonum Use voluntarium. Et ideo inter laudes viri justi ponitur, quia laus es virtutis mam alio. Illa quippe ad bonum& malum indisterentia , signum est liberi arbitrij humani, tam in amplectendis bonis, quam malis. Potentia enim quae istam accidentalem indifierentiae libertatem
126쪽
H Ο M I N I s C A P. XI. i rem habet, voluntarie & libere libertate essentiali et-jam ad opus bonum se determinat. Non tamen eo modo, quo ad malum. Nam tiberum arbitrium , ait Augustinus, ad mauum sus est, ad bonum autem nihil est, nisi a umetur ab omnipotenti bono. Vnde Magister Lombardus, eoi ephad hanc doctrinam aspiciens, Liberum arbitrium , definit facultatem rationis is violuntaris, qua bonum eligitur piata 'a risente, imais eadem desistente. Quς est definitio creati M. liberi arbitrij, libertate illa indifferentiae accidentalis. Nec tamen tantum liber est homo, quando quafi in bivio positus, utram viam ingrediatur, suspensus deli- herat , sed etiam quando alteram jam ingressita, progreditur nihil amplius de via quam reliquit, cogitans. '
Liber, inquam, est tam contrarietatis, quam contradictionis libertate. Nam si faciat bonum , sic facit, ut dicatur etiam posse facere malum, & posse cessare i faciendo bonum. Nam licet nulla in ipso sit jam cogitatio de faciendo malum , aut de cessando a bono I de
nulla cogitatione praecurrente voluntas libere amplecti malum , aut libere cessare a bono non possit, quia non fertur in incognitum, nec potest libere cessare ab actu , nisi suae cessationis aliquam rationem reddere possit; tamen potentiam ad utrumque suffcientemnaberet dicitur,quia cognitio quae deest,tantu est applicatio objecti, non pars potentiae, cstq; quodamodo ideamis cum actu voluntatis, quem illa cognitio quodammodo inchoat. Vnde sicut ignis dicitur habere potentiam calefaciendi aquam, ctiamsi applicatio adhuc ei desit; ita voluntas habere potentiam ad malum faciendum, aut cessandum a bono , licet neutrum objectum adhuc ei per tute licetiim applicatum sit. Et sic intelligi debent Aristoteles & Aucto' res antiqui, dum dicunt voluntatem talem liberam cse libertate contrarietatis & contradictionis; non quo-
127쪽
A N A T O M I Amodo nova Philosophia finxit: quasi ad singulos actus
tiberos, oporteat adesse duplex actuale judicium practicum de utroque extremo contrarietatis aut contradictionis, quibus voluntas actu inter illa, quasi in aeuui- Iabrio suspendatur, ut se in hoc, aut in istud inclinare postit. Interim tamen, dum voluntas unico judicio Praeeunte, in via boni, aut mali progreditur, indifferen-xia illa remota contrarietatis, aut contradictionis nulla actualem indisterentiam in actus liberos voluntatis in- fuit, quia voluntas non est per duplex judicium proxime in aequilibrio constituta; sed tota libertas illorum actuum venit 1 libertate essentiali voluntatis, quae modo sibi connaturali actus illos libere elicit, non aut, μῖ da strii neces H, ut Iulianus Augustino ob
eonfia Haec videtur mihi Philosophia vetusta &' vera, iuxtat . cuJus regulas longe facilius liberi arbitrii de divinae M , d. gratiae concordiam cumJAugustino & discipulis eius i defendimus ι nisi Sedi Apostolicae aliter vitum, cui nos & omnia nostra libet ter & merito subijcimus.
CAPUT Xl An ignorantia invincibilis juris naturae , quae ςst poena peccati originalis, ' '
. excuset a peccato. I Raeter concupiscentiam, aliud peccati originalis est ignorantia : per quam quasi lausis
. Oculis peccata Committuntur, quae per concunis
128쪽
HOMINIS C A P. XIs. Primo, sicuti bruta in nullis appetitus sensitivi mo- tibus pec rant, quia nulla in sis est ratio qiue regat appetitum: ita infantes de amentes nullius peccati capaces sunt , quia natio in ipsis sopita, & quantum adurum, nulla est: unde nec caro ibi adversus spiritum concupiscit, quia spiritus nondum valet concupiscere adversius carnem, in qua sepultus, de quodammodo. mortuus jacet. Solo autem spiritu rationali hominis
expedito A vigilante peccata committi possitiat. Illi quippe soli leges impositae sunt, qui earum obligationem intelligere potest. Vnde cum parvuli in baptis imo, vocibus quibus possunt s. Afr.
se motibus relisantur, non js imputatur, ait Augustinus, atque omnis renisius eremm nihili penditur, quia in totum
nesiunt quid faciant, ut nec facere judi eutur. Aguntur enim a natura, non seipsos agunt. χuod tamen js, inquit ' L. alibi, ad magnum impietatis peccatum impuraretur, piam grat. α
-kbero uterentur arbitrio. lib. atb.
Deinde, nec quae in somno& Qmnijs, sepita ratione.
ab imaginatione de appetitu irrationali turpitcr dcsse .mΠtur, peccata sunt, ideoque nec ludibria illa in culpam ab altissimo imputantur. Cum sopiros deludunt omnia id in densus, inquit iterum Augustinus, nescio quomodo etiam lib. . cu Ha anima in turpes luuntur assens- : qua se imputaretatissimus , quis vi eret castuo IuLSimiliter neque motus appetitus sensitivi, rationi vigilanti inobedientes,m peccatis deputantur, si voluntas repugnet, ut adverrus haereticos cum Augustino -
docer Ianientus Breviter enim S. Prosper: Non concupis entiam in visis de vita fouendo, sed ei consentiendo peccamus. Alias peccasset Paulus quando stimulo carnis suae,& ab Angelo Satang STtig colaphizatuS, exclamat, Infelix ego homo, quis ne liberabiti; i'ri corpore mortis hujus 3 Et Augustinus sortiter & egre- Σμ' ga, ut
129쪽
qua adhuc in membris moribundis habitu, praeter nostrae voluntatis legem , quasi segesia movetur, qua to magis ab Meul a es in corpore non consentientis,si is que culpa es in compore dormientis.
Deinde motus repentini, quos primd primos appellamus , qui ad primum de indeliberatum objecti occursum evolant extra potestatem voluntatis, culpa carent, quia humani & liberi non sunt. Si tamen semi-dcliberati, & non omnino potestatem voluntatis emi gerint, venialem culpam habere possimi. De quibus,, Augustinus : rupe in levis imis, or aliquando incolis obronat. A pis peccatum , ct justifuerunt, se sine peccato non fuerunc Sy . Denique ignorantia invincibilis legis positivae,etiam divinae, dc invincibilis ignorantia flani, une controversia , ex Augustini , Iani enij, & omnium doctrina, e cusat a peccato. Tota igitur controversia circia ignorantiam legis naturalis versatur. Videtur autem multis nimis admirabile & durum, quod homines in aliquo actu peccent in quo se peccare, invincibiliter nesciunt. Sed si res vivis oculis , & fons unde doctrina ista manat,inspici De. tur, non hoc magis mirum fortasse videbitur, quam peccata concupiscentiae nobis imputari, quando ape tis oculis, a concupiscentia abstructi se illicti, ex infirmitate pecramus,dolentesque Poetae illud ingemiscimus, rideo meliora roborue,deteriora sequor.Nam veluti a nobis ipsis impotentes lumus ad discutiendam ignorantiae invincibilis caliginem, ita ad superandam concupiscentiet deprimentem inclinationem. Vtrumque tamen pergratiam ejus possiimus, qui istaminat caecos, o sanat im
Hoc tantum discrimen est, quod peccata invincibilisis rorantiae, sine scrupulo renisu conscientiae perpe- a C trentur
130쪽
trentur, quia peccata esse non existimantur 1 peccata vero infirmitatis,in ijs qui non omnino sunt mali, cum
aliquo conscientiae remorsu interdum committantur.
Vident enim meliora, sed suavi concupiscentiae Urannide victi, deteriona sequuntur: ut ille amasius qui o si. olim Galeno dicebat, Vestem dc ere,sed non possum. Et li- lib. decet interdum concupiscentiae unius laqueo se viribus suis expediant, in laqueum tamen alterius se induunt, dc ut dicit S. Prosper,
In vulnera vulnere furgunt. sNam quamvis libertim arbitrium cum concupiscentia Caim
luctans, huc illuc sine divina gratia se flectere & vol- de ing. vere possit, certissimum tamen ex doctrina sui Magistri c didit S. Prosper,
Inque novos labis semper , nitendo revomi :Id est, perfectam victoriam obtineri non posse , ita ut non peccatum peccato, sed vera virtute vincatur, sine gratia Christi. Nam quo se volvat, ut omnes laqueos evadat miserum arbitrium ρ Nullus en in est actus in individuo indifferens apud S. Augustinum & S. Thomam; εc actus qui dicuntur moraliter boni, sunt tantum ossicia Virtutum, qui, ut minimum , maculam illam sibi assidentem habent, quod non referantur ad finem quo deberent, ut cap. IX. satis multis argumentis a nobis est assertum. Quid igitur restat λ Hoc uniciam : ut passione una reiiciat te in alteram , avaritia refrenet intemperantiam , vana gloria adultei ij nagitium; & breviter, ut peccato vincatur peccatum.
Sed nunquid injustus est Deus , qui ab homine cri-gix ut vitet quod malum esse nescit' Sed contra eriam interrogo: Nunquid injustus Deus, qui ab eodem homine exigit, ut vitet quod malum esse scit, sed tamen viribus sius evitare non potest ρ Nonne ab homine