장음표시 사용
101쪽
tur, non est necesse, ut voluntas duplici judicio practico ad crepidinem usque volendi, ut sic dicam, adducatur, ut ex actuali illa bilance, in qua inter duo judiacia vacillat, proxime se demittat in actum volendi hoc, aut illud, quod capite su periori reiecimus; sed susticitrini cum judicium : quia, aut duo stitit incompossibilia,
ut aiebat ibi Bellai minus, aut si se compatiuntur , ut alijs placet; tamen contra apertam, ut puto, cXperientiam est , intellectum nostrum , quoties aliquid liberθvolumus, duo sempor iudicia simul formare de utroque eXtremo contrarietatis, aut contradictionis, inter
ruae indisserentes esse dicimur. Nam centenae quoti-ie liberorum actuum myriades, ante vigiles rationis& advertentiae nostra: Oculos volant dc revolant, non comitatae gemina illa attentione intellectit: s, multo minus quaterna, quae nec saria ellet ad utramque simul, contrarietatis , & contradictionis libertatem , ut Cai'. proximo disterebamus. Caeterum indasserentia illa remota voluntatis ad Op-ii' posita, quae pr cedente iudicio intellectus, hoc aut illud appetere potest, non est tam cssentia libertatis, quam quaedam proprietas. Unde maior & laxior, ut sic dicam, indifferentia libertatem creatam & impersectam,
quam divinam & perrectissimam sequitur. Quia enim intellectus creatus , qui dux est creatae libertatis, falli potest, & iudicare aliquid amplectendum, quod secundum rectam rationem non oportet amplecti, hinc creatae voluntati habenae quali rclaxantur, ut ad utrumque coninarietatis , aut contradictionis extremum se flectere possit, etiamsi alterum eorum non nisi male Scimprudenter diligi possit. Dei vero libertas, etsi infinitd perfectior , hanc tantina laxitatem non habet equia Deus nihil male aut imprudenter velle , aut
102쪽
HOMINI E CAP. XLa re, nec etiam imprudenter ab actione cessare , potest.
Hinc S. Anselmus negatiorestatem peccandi esse partim S AR:
tibertatis. Si enim, inquit, potentia peccandi se non ' -- Dicit . di, esset desinitio tibzrtalis arbitri' , nec Dcus, ncc Angeluου, qui de lib. peccare nequeant, tiberum haberent arbitrium , quod nefas sdicere. lino nefas quoque est dicere, quod homo sit liberior , qua ira Dcus, etsi in volendo dc agendo laxior
sit. Nam ubi S. Anselmi, in Dialogo illo, discipulus
errans dc ex vulgari quadam imaginatione dixister, Cur non sit tibertor ilia volunt m , qua ad utrumque i ad bOnum & malum i e halet,non vutio. corri cnS eum SAnselmus: An non vides, ait, quoniam quisic habet quod deceter quod exstedit, ut hoc amittere nequeat, ubι rior est, quamisie, qui sic habet hoc ipsum , ut positi per e , Or ad hoc quod
dedecet, ct non expedit, is eat adduci ρ Vnde mox resbl- veras totam quaestionem Potestin ergo peccandi, inquit, quae addita voluntati minuit 6ω libertiacm , ct , si dividatur, auget, nec liberLD est, nec pars obertatis.
Quomodo tamen λ Nonne potestas peccandi, libertati addita , au t de dilatat quasi spatia , intra quae severtere Sc gyrare voluntas potest Ita sane videtur, si libertatem, ut hodie multi, imaginemur tanquam indiflerentem quandam laxitatem ad multa; eo fere modo, quo campus dicitur liber, aut liber equus , qui excussi, freno, huc illuc liber solutuseque discurrit. Sed nec Anselmus, nec Augustinus, ausdiscipuli ejus, existimaverunt arbitrium in hac materia
gratiae Dei dc Christiana Philosophia, denominandum esse liberum a simili libertate sed ab ea potius, qua civis aliquis liber dicitur, qui sub nullius tyrannide aut servitute positus, sponte sita, nemine cogente, sub lesiabus suae civitatis vivit. Similis quippe isti est libertas Christiana , cujus frequentissima mentio in Scripturis: . ' M 3 Si vos
103쪽
Ioan. . Si ππι filius liber erit, vere liberi eritis. ctuses me iderabit -- 7- de corpore mortis hujωρ erc. Unde Augustinus, Anselmus,& quotquot Augustinum secuti , phrasim sacrae Scripturae in re ista fidei, merito sunt imitati: eumque loquendi modum , & Augustinum optime intellexerunt Pelagiani. In illa autem Christiana libertate, duo sunt
CXircina , tanquam termini a quo dc ad quem : tyrannis peccati, sive concupiscentiae, a qua per libertatem receditur ; dc operatio justitiae, qua secundum Dei leges vivitur, quae est instar termini ad quem acceditur. Pelagiam volebant hominem lapsum posse liberi arbitrij viribus , se a tyrannide re servitute illa concupis centiae eripere , &ad statum justitiae transser id est, concypistentiam tentantem viribus f iis posse vincere,& bene ac secundum Dei leges operari. Negabant enim hominem liberi arbitrij sere, nili,quemadmodum viribus.liberi arbitrij potest male, ita etiam posset bene operari, de sicut servit quandoque peccato, ita quoque posset justitiae servire. Hinc Princeps eorum Pelagius:
Apud Δυd bene vel agimus, vel loquimur, vel cogitamus , nostrum: e . .E es t /ή omnia vertere etiam im malum posumus . t M. Vbi ex co quod male agere in nostra sit potestate , be- h β ne quoque agere in cadem situm esse colligit. Prorsus Arist. ex sententia ei praeserinata ab Aristotele : In quibus innofrapotestate situm es arere . situm etiam est, non agere. Et
s '' post pauca definit . Quod hon a se turpia alere , o no agere, o proinde ut boni. 9 mab in , stum sit in nostra potesate Hoc quoque alii Philosophi Gentiles magno con-
mta Animose Seneca : Id egit rerum natura , ut ad bene ad Hes. viwndum non magno apparatu opus eget : uo quisque facere
iam, si beatum potest. Et bonus Horatius, Epicuri de grege
104쪽
Det vitam, det opes, ae Iuum mi animum irae parato. Horat.
unde Pelagiani hos Doctores secuti , libertatem , seu i ii
inditarentiam contrarietatis inter bonum & malum, r'φ' sempor validissime urserunt adversus Augustinum, tanquam ne sariam, ut homo liberi arbitrii in rcbus moralibus, dici & csse possit. Si enim, inquiebant, inter extrema illa Christianae libertatis, id est, inter male& bene agere, aequaliter & indifferenter flectere nos& reflectere viribus nostris non pollumus , sed tantum male per nos , bene aliena solum ope agore valemus, peccatum in nostra potestate , virtus extra potestatem nostram erit, nec voluntate nostra, sed aliena tantii mboni crimus, ac proinde nec liberi, naturali arbitrij li
Contra Augustinus, naturalem libertatem cum infirmitate & impotentia ad faciendum bonum , docet bposte consistere: dc proinde Christianam libertatem, seu transitum ab operibus iniquitatis ad opera justitiae per adjutorium gratiae, naturalem libertatem permixtam habere. Nam in ista Christiana libertate, adversus concupiscentiae tyrannidem, naturali arbitri j libertate S gratia pugnatur,& perficiuntur opera justitiae. Nec enim sola gratia operatur in nobis bonum, sed etiam liberum voluntatis arbitrium cooperatur. Vnde non inviti er reluctantes , tanquam ligna se lapides , trahimur ad bonum,ut Augustino obi)ciebant Pelagiani, sed a gratia adjuvamur. Non adjuvasur autem , ait Augustinus, nisi qui ct ipse aliquid agit. Alias, si non esset liberum hominis arbitrium libortate contrarietatis inter in bonum & malum , quomodo diceret Dominus , Aut facile , .eontiail rem bonam ct fructum ejus Ionum aut facite arborem .dver malam ct fructum ejus malum , nisi homo posset, nunc in hoc,' S nune in isiud mutata voluntase eo erit ρ rogat Augusti- .nus. Si tamen ab eo Pctas , quomodo arborem, id est,
105쪽
s3 ANATO MI A voluntatem bonam homo facere possit,respondebit illud
lentae suum, Si volunt , praeparatur a Domino, & gratia faciat, ut homo velit & faciat. IV. Itaque gratia supponit liberum arbitrium, & naturali modo agendi elus tanquam instrumento utitur, cum clevat voluntatem in boni amorem - velut etiam eodem agendi naturali modo concupiscentia quodammodo utitur , Cum deprimit voluntatem ad malum. Humano enim acta Sc libero voluntas utrimque, tam Clevantem, quam deprimentem sequitur. Vnde non
est proprie perdita , sed citos naturalis arbitrj liserias ad bo m .sne justitia lid est grati ij aciquit Anselmus: Coi E. Qui facta suae assectionis quae ad commodum es, quis remotagrat. & justitia , nihil pote vesie, nisi quod isti l affectio proprial
' h- vult. Ad hominem enim ipsum tanquam ad centrum sui amoris eonvortitur, ibique quiescit, nisi gratia sursum in Deum relevet, sine cuius ruspeetia & ad eum relatione, nihil vere boni fieri potest , ut Praeceptori Augustino consentit Anselmus. Modia' utem agendi liberi arbitrij peculiarem , in quo consitit esentia naturalis libertatis, non est facile explicare, Nam non est idem, quod spontaneum in genere, cum non solum Deus, & creaturae rationales, sed etiam bruta agant sponte. Deinde motus nostri primo primi, spontanei sunt, nec Limen liberi, Liberum itaque est species spontanei, eaque persectissima. Differentiam vero,qua a spontaneo brutorum s. Tlis distinguitur, indicat S. Thomas alicubi, cum ait: Facul' ' tas ouae est per remotionem coactionis .addit determinatam naturam porentiae : quod tamen perisnet M inam natur tim potentiae, sicut disserentia quae superadditur generi, pertines ad naturum speciei. Vnde hanc potenti ae formaliter liberae definitionem nobis suggerit Potentia qua in actu suo coη inras cogi nρσ
106쪽
potes. Talis autem est sola voluntas,quia sela est appetitus rationalis , qui praevia ratione , i & in objectis voluntatis varias bonitates aut malitias ostendente, movet
seipsum perfecta quadam sponte in suum objectum,
actumque suum ex se exprimit, non autem ab altero injecta quadam naturali necestitate cogitur. Sicut enim ratio quae dux est voluntatis , longe altiorem, ampliorem dc nobiliorem modum agendi habet, quam phantasia ita voluntas , quae tali praecursore utitur, merito excellentiorem modum agendi participat, quam appetitus sensitivus; ut nempe actus inos, tanquam domina, ipsa sibi det, Sc ad imperium suum exire faciat. Quae res intellectu dissicilis,quia in tenui quodam,subtili, Sc simplici modo agendi consistit, qui partes non habet in quas resolvi Sc per quas explicari valeat. Et
hanc credo causam esse, cur Augustinus dixerit, paucos s Aug. intesiectu penetrare gratiar Sc liberi arbitrii concordiam. uomodo enim attrahit Deus pater ad litiam,inquitis imittit, petit. ut .Iuis quod voluerit,eligat'Et tamen utrum rue verum est, sed intcsiectu hoc penetrare pauci valent. Q Od, quam vere ab eo dictum, clari 1limorum ingeniorum in re ista caligo fidem facit. Ex comparatione tamen modi agendi br torum, utcumque porcipi res valet. Nam quae sbat carentia ratione anim ilia , inquit Bernar- S.Bee diis , nihil morentur , quia sicut deisbeatione , ita se libertate carent. Sensu aeuutur , feruntur impetu , ra iuσtur a petitu. Han vim a nasura solu homo nos patitur , ct ideo solus inter animantia liber. Eι tamen interveniente peccato, patitur quandam vim or i e ; sed a voluntate, non a natura, ut ne sic quidem ingenita liberisse pri tur. diuod enim voluntarium , seliberum. Voluntarium nempe perfectum, quale in bru'tis non est , liberum est. Bryta igitur , juxta Bernardi, Augustini, Anselmi, aliorumque Sanctorum Philo Phiam, in appetendo, vim quandam dc coactionem 1N natura
107쪽
ieo ANATO MI A. natura patiuntur, quam voluntas hominis, in actu suo con naturali & deliberato, non potcst naturaliter pati. Dico, in actu eonnaturati re deliberato, quia in actibus indeliberatis,qui non sponte nostra cxiliunt, similem ferε
vim & coactionem a natura patimur ; unde nec tales inter actus humanos numerantur,nec COS sentire,peccantum est, nisi deliberata voluntate consentiamus.
Sed nonne Philosophi dicunt, coactionem seu vi lentiam tant i in inferri posse ab agente extrinseco, nutillam vim conferente pasto Quomodo ergo brut stum appetitus , & voluntas nostra in actibus indeliberatis derepentinis cogi posse dicitur λV. Fatendum est , SS. Patres non in eo rigore stimunt coactionem , quo Aristotcles & Philosophi, sed cogictiam potentiam dicunt, quae licet actioni suae cooperetur, aliqua tamen necessitate naturali in actionem praecipitatur. Si enim I CC. coactam voluntatem appellant, quae metu extorquetur, etsi plurimum adhuc libem n et r. latiS retineat : Sι enim metu coactus, ait Paulus I C. Hy--2' hereditatem, puto me heredem effri, quia quam us liberum Gi, noluisem , tamen coactus volui; multo magis dici potest cogi appetitus, qui nc quidem tantillum libertatis retinet, sed ad primam & perfunctoriam objecti propositionem , naturali impetu exilit, sicut ignis sursum,
S. Tho. aut terra deorsum , ut docet S. Thomas.
Vnde sicut lcvia de gravia dicuntur ab Aristotele M ' 'A - Philosophis , non a se moveri, sed a generaute, quod virtutem motricem ijs impressit; ita bruta, cum appetunt , non agunt seipsa, sed aguntur instinctii quodamRom 8. naturali, & impetu cffreni. De brutis enim dicimus, ait idem Sanctus, quod non agunt , sd aruntur : quia a natura iahes moventur, se non ex proprio motu , adsum actiones agendas. a. i. 3. s Et alibi : C.ufa o erationis brutorum est infnctus quidam 'si' quo moventur motu natWali ι . non enim habeni δε niam sui
108쪽
HOMINIS CAP. XI. I Iactas. Et pius ac eruditus Blosius : Bruta naturam nequa- Lud quam ducunt, sed a natura ducuntur, non voluntate eligente, vi Q sed natura cogente, appetitum concupiscentiam ue suam fe- '
Coguntur igitur bruta a natura, quomodo non coguntur homines,quia suorum alium domini sunt,eossque in potestate sua habent s quod ausem quadam necessare ab alio agitur ad operandum, semituti bubiectum est, ait iterum S. Thomas. Unde quando Deus cum Voluntate creata concurrit, concursum suum accommodat naturali conditioni eius, nec eripit ei actum impctu quodam naturae , ut in motibus primo primis accidit; sed eum ita molliter , ut sic dicam, educit, ut simul exeat sub dominio & potestate voluntatis. Cius enim prima, inquit idem, causat operationem cause sic da, secundum mo- Gentidum ipsius o erro causat in nobis opera nostra secundum modum nostrum, qui est, ut voluntarie se non coacte agat u. Non igitur diυino auxilio aliquis cogitur ad recte agendum. An autem Deus , vigilante intellectu, & cum plena VI advertentia rationis , possit creatae voluntati necessitatem coactivam inferre, scio doctissimos Thomistas, qui putant contradictioneya implicare. HenriqueZ tamen, & alij credunt esse possibile. Nam Deu , ait Smi- .hbis
striRas habetsupremum in omnem causa fecundam imperium, Titeod. Ionge enicacius, quam habeat potentia superior in infriorem,or potentia in habitum suum. Vnde sicut voluntas potentiam d .q . progressivam imperio suo,ex parte potentiae necessitat, R. . ita Deus voluntatem , etiam deliberatam , necessitare poterit. Quod etiam docet Franc. Suare additque si- Suar. mul, actionem istam, qua Deus voluntatem sic necessita- ret, fore disin tam si isti, qua voluvii libere agere sinitur.
Nam, quamυου, ait, ad utramque a 3Ionem concurrast tantum
voluntas ct Deus , tamen Deis influit longe diverso modo, ct ter virtutem suam es cacius applicatam ι quia satis es, ad N a Milonis
109쪽
iO2 ANATOMIA Mylonis diversitatem. Cum enim Deuου eminentissimam virtu-rim alendi habeat, potest ad eundem sporum in termino pr ducendum , maris , veI minus influere pro stra libertate. Nec idcirco, inquit, necessarium est, ut actiones specie differant , sed fatis est, quod in ipsa actione sit aliqua diversitas,
Sollib qualistumaue lya st. Et ante cum SOritS : Nec ituri moluntatem a Deo , qui Auctor est naturae, nihil vetas. Sed tune ιι i. at fret isii liberariem in tali actione , movendo iEam, ceu ι tam tecudem. Et haec neccilitas est, quam Augustinus, Anselmus,Berna us,al que coactionem vocant:quam pecudes in omni suo appetitu patiuntur, hominis vero voluntas, stante advertentia rationis, & ubi sinitur agere naturali suo motu, eam non potest pati. Riebar. Vnde profunde Richardus de S. Victore . uomodo arbitrium hominis vere, imὸ summe liberum non est, quod sua ita, i. libertate nusia vi, nulti potesttate privari potes ρ Num hoc nec
ς creatura valet, nec Creatorem decet. Sed quomodo vel Creator: ἡ Αι'' hoc potest, qui nihil quod non decet, furere potes 3 Si igiturnusia violentia arbitrium potest sua privare libertate , constati ud summam libertatim habere. Vbi admittit quidem in Deo potentiam ad coactionem & violentiam illam inferendam humanae voluntat, negat tamen illam Deil Otentiam posse exire in actum, impeditam a divina apientia, quae nihil, nisi quod decet, facere potest. Vnde in re ista, Pythagorici, Stoici, & inter Iudaeos
Pharisaei olim erraverunt, dum fatali nccessitate voluntates humanas rapi, nec alia ratione providentiam Dei defendi posse, crediderunt. Irrevocabilis enim huma-sehee.c. napariter ac divina cursus vehit, ait Romanus Stoicus , ses. te grande solatium est, cum universo rapi. Lutherus quoquer 'iin & Calvinus simili raptu voluntates humanas agi existimant, dicuntque aperte libertatem humanam esse titulum sine re, eamque fitali illo raptu,in omnibυS Omnino actibus, bonis, malis, indifferentibus, funditus
110쪽
everti. Imo in principio haereseos,Lutherias Melanch- rhon , & asiectae , tam bona quam mala, ut narrat Sotus, Sol lib. s ub mi Deum in nobis, sine arbitrio nostro operari vhIl no-- sentibus , sed mere patientibus. Ouod Molina etiam & grae. confitetur. Nam Lutherus , inquit , sumpta inde occasiones ex sententia quorundam Nominalium , quod Deus, i r . t cessantibus causis secundis, omnia solus opereturi auste- a. i 3I-9rere est aufus , voluntatem ad crus suos internos solὰm concurrere passiυ e,proficiensi in peius, negare omnino libertatem
arbitrν non formidavit, asseruiti flagitios nostra opera, non nus esse a Deo, quam alia pia hominum opera. Quod etiam aperte indicat Trid. Sessi VI. can. IV. V. VI. Postea tamen eυidenti simis testimonise fictas convicti, coeperunt severos Catholicam veritatem paulo propius explicare, ait ibidem Sorus. Et nos etiam in dies videmus eos magis magisque in ista materia, ad S. Augustinum dc Ecclesiam accedere.
Vtcrgo tandem rem istam finiamus , notanda est di- VII. visio causae per se, apud Aristotelem , in eam quae agit . secundum propositum, sive per intelleinim , ut statim ph,L. se explicat, & in eam quae agit non secundum propositum, seu per modum naturae, Qui sitiat duo modi agendi planc oppossiti. Nam agens naturale, seu per
modum naturae, naturali quadam necessitate ex partEpotentiae, in actionem suam propellitur: unde talia potius aguntur & quasi instigantur ab alio , quam agant, ut ante ex S. Thoma dictum est. Hinc enim naturae insincIus nomen accepit, quasi sit aliquid in causa naturali latens, quod occulte instimi & impellat in actionem , nec sinat cam quasi in frenis & potestate suae causae haberi. Unde causa talis dicitur a naturae instinctu cogi ad agendum : non quasi tota actio ab extrin--seco veniat, sed quia causa, ex modo suo agendi, non censetur eam ex se depromere , cum non habeat eam