장음표시 사용
121쪽
evanestat. Dicitur susum , quum sub serma humoris, liquida nempe , sese perhibeat. Dicitur concretum, quum in substantiam solidam concrestat. Salia tum fixa,
tum volatilia , tum susa, tum concreta, tum artificialia , tum naturalia , tum essentialia, tum cinericia ,
acida quandoque nuncupari ilent, quandoque at alus, quandoque acrisi , quae ut plurimum at alica , item et acria sunt. Dicuntur acida , si particulis Congregentur oblongis, acutis , non Diabilibus, &quodammodo stindentibus . Dicuntur at halica, quae setabilia sunt, ob meatus minimos innumeros, sive ob minima spiracula insensibilia , quibus perviae , atque adapertae undequaque , sese perhibent moleculae eo'rum componen tes, particulis acidis imbibendis , destruendisque idoneae Athali enim nihil aliud senat , penes saltem Lexicographos nonnullos, quam acida illi-micum . Acria tandem dicuntur , si praeter insensibiles meatus seperficiem habeant asperam , rudem, atque, ut ita dicam, ob uarias, quae extuberant, particulas angu lares , plurimum inaequalem ; quae iccirco seindii , lacerat, absumit, exedit, & quodammodo adurit, linguam praesertim, & fauces,quibus saliaPraefata acria apponuntur . Hinc perperam uulgo salia acria cum acidis interdum oonsanduntur. Salia acida quippe restigerare, acria contra incendere posius valent, uti deinceps., ubi de Elementis Iueuienti , dicendum erit L
De Vita , Marse H-isia . a iii corporis organa in homine vite sint cou- Quid sit in I,
stituta, ac per vasa sangui uera quandiu apponic tioiialit.
sanguis in g, ummo veatur, ac reliqui per ductu S
122쪽
96 LIBER L CAP. XXV.ctus suos peculiares rite fluant humores , tandiu & τλvere, &sanus , ac prospere vivere dicitur homo, ratione corporis organici. Uita tamen ejusinodi est hominis plane corpores, materiatis, atque , ut ita dicam, mechanica, quam cum brulis communem habet. Uerum enim vero , quum animal ratione prieditum homo sit, vitam habeat item necesse est rationalem, cujus ope cogitet, percipiat, judicet, ratiocinetur. Hinc inferre debemus vitam humanam , non tantum emersi me ex vario organorum motu , quae humoribus per ea decurrentibus concitantur , ut perperam , quam impie non minus prae caeteris olim si,mniavit Democritus; verum etiam ex variis cogitationibus , quas elicimusa substantia quadam incorporea , materiae prorsus , item et corruptionis experte , quae corpus nobis informat organicum ; eique intime unitur, carnem intrinsece animans humanam . Substantiam hanc spiritalem , incorpoream , materiae prorsus expertem , immortalem , Animam propterea vocamus humanam . Hanc dicimus Mentem humanam, sive potius spiritum hominis rationalem.
iam Carnem animat humanam, secus enim neque
integrῶ vivat ullum ab organis percipere posset homo sensum , prorsus incorporeum , neque ullum in organis ad nutum voluntatis motum excitare. Hinc ad vitam humanam requiritur primo, prioritate saltem naturα, ut vivat, ut ita dicam, materialiter corpus humanum Organorum Ope . quibus con struitur'. Seeundo requiritur , ut anima vivat rationalis , quae, corpus licet in homine destritatur, ipsa, quum sit prorsus incorporea,& iccirco immortalis, destrui minime potest. Re ... quiritur tertio , ut ea conservetur unio , qu L anima humana rationalis organis intime consectata corpus
informat humanum , tanquani hominis forma subsantialis, & peculia ris. Vi-
123쪽
Vitam corporis humani materialem describere posissimus, smonem esse, sive motum organorum, qui vel prooxime, vel remotὸ provenit in eorpore istimano a mota praesiertim sanguinis circulari per meatus sanguis ros : ides amotu , sive potius a pulsatione cordis, quod est organum, uti diximus, praecipuum, cuius ope sanguis in gyrum propellitur per Organa praefata; atque adeo est organum praecipuum , quo reliqui omnes impelluntur humores , quibus in organis motus vitales
Uitam animae incorporeae, sive rationalis, quae pro pterea necesse est , ut vita sit omnino spiritalis, dicendum est , actionem essure spiricatim mentis incorporeσὲ guε, utpote rationalis, cogitando, percipit, judicat , atque ratiocinatur. Uitam hominis inferre debemus, actionem esse quan dam mutuam, qua organorum motus, licet materiales,excitare valent cogitationes nonnullas animae , sue mentis materic prorsus expertis, quae organa informat, ediqud alternatim cogitationes animae , spiritalis licὸt, ese eitare possunt, in organis per eandem animam informatis, motus quosdam peculiares, ob eam videlicet intimam unionem, quά amma rationalis corpus in homine odigameum informat. Atque, ut id cuique satius innotescat, Ponamus ex. gr., radios lucis reflexos ab objecto visibili per pupillam immissos, ac per humores Ocul rum inseactos retinam ita movere in bulbo, ac per retinam fibras opticas , sive potius substantiam interiorem in nervis opticis, ut ex sensorio communi visionem , excitent , speciem nimirum cogitationis , sive sensus , quam vi nem appellare consuevimus ἔ quae prosecto in homine corporeo sine anima incorporea fieri minime potest . Haec est cogitatio mentis incorporeae, uti patet, excitata in homine vitam habente per m . . Tom. I. N ius
124쪽
tus organorum materialium. Ponamus e conversis,
eandem mentem incorpoream imperando e xegi sie , ut in corpore humano, quod informat, ne ctatu rex. gr. brachium. Flectitur statim brachium, ea praevia cogitatione , ad mentis nutum , si modo sanus vivat homo, eoquod spiritus animales , veluti ex praescripto mentis ita imperantis , propellantur a cerebro per nervos in fibras motrices musculorum , qui brachio flectendo inserviunt. Motus ejusmodi est motus Organorum materialium , qui elicitur in corpore humano vitam habente per cogitationem mentis incorporeae, idest materiae prorsus expertis, quae corporis organa informat ; dc qui iccirco excitari in Organis nequaquam potuisset, nisi ab anima incorporea essent intime in-sormata .
Ex quo inferre debemus , quum cesset unio praemii vitam pitu, sata in homine inter animam humanam, & corpus Dr-h--h- ganteum , quod in eo ab eadem anima informatur istum cessare quoque actionem eorum mutuam , qua, uti ante iam diximus, homo , utpote animal ratio- uale, vivit. Quo in cassi moritur homo: destruitur videlicet in rerum natura animal illud rationale , quamvis anima rationalis vivat inde seorsim ab eo cor pore humano, quod pridem informaverat. Corpus autem humanum , adhuc licet subsistere quodammodo posset, ratione figurae exterioris , non amplius vivit; quin immo formam sibi inducens cadavericam , quatenus mortale, paulatim subinde destruitur . Hi ne dicitur cadaver, si ve corpus humanum extinctum, simul atque in eo cessa verit actio , sive motus organorum vitalis , qui, uti diximus, sive proxime, sive remo te provenit a motu sanguinis circulari , videlicet a motu cordis pulsatili. Inde liquet, quod Medicus clinicus , ut vivat homo in rerum natura, sanitatem, & vitam cose
125쪽
poris organici plane respicere debet; quandoquidem tandiu sanus erit, & tandiu sibi vitam in terris servabit, quandiu in eo sanitas , & vita corporis organici manere , ac vigere poterit.
ANIMADUERSIONES PHYSIOLOGICAE.Cor , ut ex iis , quae hactenus innuimus, abunde colligitur , haberi debet veluti sons, & princi
pium vitae organicae corporis humani viventis . Tripliciter vitam , methaphysice saltem cogitando, ratione hOminis actu viventis, consderare expedit. Ratione snimirum e corporis organici visentis in homine desecturi , quod ab anima incorporea, non desectura informatur: animae, sive mentis incorporeae, in homine non desecturae informantis e totius hominis, qui consurgit ex mutua unione corporis organici, ac animae, sive mentis incorporeae; quae veluti partes constituentes ex lege divina consociantur in rerum natura , ut animal illud praestantissimum ratione praeditum Hominem constituant; qui, quandiu inter corpus organicum. atque animam incorpoream unio praefata conservetur , tandiu vivat statu tum est. Unio autem ista tandiu in homine conservari debet, quandiu in eo vita corporis organici conservetur, uti sustus in sequentibu , & l culentius exponam.
Luid sit Sanitas Corporis humani tuam labentis. ACtio , sive organorum motus , in quo consistit Vita corporis humani viventis , ita quandoque est, ut munus suum persectissime exequantur partes singu- N a MTriplex vIta hctis minis, quandiu vivit homo,m thaphysice tan tum distingui
126쪽
num , hc morbo an tiun se eisit cognoscit ho-
Iae componentes ; quo in casu sanam vivere dicitur corpus humanum; morbo contra affici, quum non ita se res habeat, adhuc licet vivere possit idem corpus humanum . Quocirca sanitatem corporis humani viventis definire optime liceat, qualitatem quandam esse , spesa- tum perfectusmum humani corporis vitam habentis ; in uo singulae ejus partes , tum solidae , tum idae munus suumpeculiare spe a Munt opportunὸ , spe obsoreeresalens . Hinc illud Galeni a . Non operari, sed posse, es sanum esse. Quocirca appolite sanitatem describens,
nil aliud esse tradit Sennertus , quam eas , fuα scundum naturam sunt, autones exercendi potentiam ex par-sium omnium naturali eon tutione dependentem. Ex quibus subjectum sanitatis escte liquet corpus humanum vivens , partes scilicet corporis humani vitam habentis. Etenim,quae haud vivunt, quibus propterea actiones naturales edendi nulla facultas est, neque sanc , neque aegrotanIes plane dicendae sunt.
Ut rectas edant actiones partes corporis humani viventis, necesse esst, ut optime sint consti tutae . Quamobrem , ut causam sanitatis efficientem , & conserva tem hauriamus , sedulo, solerterque ea omnia perpe dere , atque explorare debemus, quae exiguntur ad constitutionem naturalem partium , quae organa componunt corporis humani vitam habentis. Hinc est,
quod in Physiologia considerare consueverunt Majores Elementa, Temperamenta, Humores, Spiritus, Calidum innarum, Panes, Heutrales, atque Actiones, item et Generationem ejusdem corporis humani; in quo partes componentes Plurimum, ex eorum sententra, suscipere, redolere, ut ita dicam, & retinere solent qualitatis seminis illius, ex quo in conceptione consurgunt. Nos
item , ne Veterum Institutum pervertamus , ea omni
127쪽
in hoc Tractatu , quem prae manibus habemus, hinc inde sparsim, prout res exegerit, dilucide non minus, quam breviter declarabimus. Interea temporis, antequam ulterius procedamus, adnotemus hic oportet, quas in limine , se vivere non alia de causa hominem cognoscere, nisi ex variis sensibus , variisque cogitationibus , quae in mente incorporea, quae corpus animat
humanum vivens, excitantur per organa corporea ab
obiectis sensibilibus , quae ea, alterando, quodammodo afficiunt. Secundo adnotemus oportet, se sanum esse sentire ex voluptate quadam intima , ut ita dicam, &persecta , quae provenit, & conservatur in eadem mente incorporea, ab optima organorum constitutione is ;quae, nisi optima sit, aut permolestas doloris , sive minstitiae cogitationes, aut pravas, licet suaves, ut in amentibus non raro contingit, aut nullas, ut in apoplecticis , elicere, & fovere solet. Id profecto , quia homine vivente, ob mutuam unionem corporis organici, &spiritus incorporei, necesse est , ut anima humana, quamvis incorporea , uti alibi demonstravimus, sentiat, eo quo possit modo, affectiones corporis illius organici, quod informat; non secus ac idem corpus organicum informatum affici quoque debet in assectionibus animae informantis , quamvis ipsa materiae prorsus expers sit. Id in dies experimur in animi praesertim motibus, qui a Graeci spathemata nuncupantur; & qui animam quamvis primario afficiant incorpoream, afficere quoque solent organa ipsa corporea; in quibus propterea et morbos inducunt, atque inductos , quamvis inveteratos, sanant, sicuti in moerore prae caeteris , gaudio , amore, Odio , atque ira contingere Observamus.
128쪽
uas interitus, sive destructio in
io a LIBER L CAP. XXVI ANIMADVERSIONES PATHOLOGICAE.HIs praemissis, longe satius elucescit quicquid tum
de vita, tum de sinitate, tum de morbo , tum cle interitu corporis humani viventis, aeque ac totius hominis pridem innuimus. Elucestit nimirum , vitam corporis humani actionem esse, sive motum organorum, ut vel proximΘ, vel remora provenit in eorpore humano tuam habente amota sanguinis, oepraesertim circula
ri, sive progressionis, per masa janguifera: Mes o
motu eordis sese vieissim contrahentis ει explicantis . Vitam mentis humanae incorpoream, actionem esse purὸ Diri Ialem mentis incorporeae , qua mens Issa , DL pora rationalis, eogitat , stercyit, judicat , atque ratioci natur . Vitam hominis amonem esse quandam mutasim
partim corpore zm,qua organorum mosus materiatis exciatare valens cogitaraones nonnuIus animae ,sve mentis imeorporeα , gux organs corporea informat er partIm imeorpoream,qua alternatim cogitationes animae,IDὸt incor sorex , excusre queunt in corrore humano organico per eandem mentem informato motus organorum purὸ corpo
νNI. Hinc manifestum item est,ut vivat homo,necesseesise: ut in eo vivat prius corpus humanum : ut inde vivat mens humana ei infusa, atque,ut ita dicam,intime conmciata tanquam forma hominis substantialis : et ut unio conservetur inter copus humanum organice , ut ita dicam , vivens ab anima in sermatum , & inter mentem humanam spiritaliter viventem , quae prie satum corpus humanum organich vivens in emat. Ex quo liquet, ut vita hominis tandem aliquando destruatur vitae humanae destructioni, prioritate saltem naturae , praecedere debuisse destructionem corporis organici. Non ita tamen opinari debemus de vita spiritali mentis in
129쪽
Corporeae; quae utpote materiae expers omnino , nisi ad nihilum reducatur, quod in rerum natura plane repugnat , destrui neutiquam posset. Hinc sanitas , eoquod in statu persectissimo sita sit, revera neque augeri, neque imminui potest. Rigritudo autem modo magis, modo minus intenditur,prout magis vel minus pars aD secta laborat, & laeditur.
ANIMADVERSIONES PHYSIOL. ET PATHOL.
TR iplicem humani corporis vitam habentis consti- Triplex humani tutionem , live statum etae tradit Galenus. Salu habenti, eonsti--rem , in alubrem, oe neutrum. Salubris est, in statu Rt 0, Evt st Videlicet perfiectae finitatis, tum quum partes ejus uni- Versiae componentes, tum solidae , tum fuidae ita sinx constitutae ratione tum structurae suae peculiaris, tum situs, tum connexionis, tum soliditatis, tum reliquarum omnium qualitatum , ut actiones omnes, tum peculiares , tum communes, individuo conservando , ac speciei propagandae inservientes, recte, & commodesve absolvant, sive abit vere valeant. Quum res autem non ita plane succedat, insalubris habendus est ; in quo tria praecipue consideranda veniunt, morbuι, causa modibi , Implomais ; de quibus universis & in hac, & insequenti sectione suo loco agendum. Quod quum ita sit,
ehimeri cum ducimus omnino , consti tutionem neutram sibi unquam comparare potuisse corpus humanum vivens, in qua neque sanitatem habeat, neque ullo morbo quodammodo laboret. Morborum . quibus aut assicimur , aut assici posi validi morbo- sumus alii vulgo dicuntur Bamorales, alii organici. um species in
Ommicus est, qui partibus solidis inhaeret. Humo s ' ''Talis , qui fit humorum vitio, quia partes solidae in-αrinsece ae a sat . Morbi tum humoraIes, tum in
130쪽
ganici differre solent inter se ratione magniIudinis . , motus, moris, evenLMI . Ratione magnitudinis dicitur magnus, & parvus. Magnus dicitur morbus , qui vel impense assi igit , vel vires plurimum labefactat . Contra dicitur parvus , Ratione motus, & praeserti indurationis, modo Vocatur longus, modo brelis. Brevis dicitur acutus , si cum brevitate conjunctam ha beat magnitudinem. Longus nuncupatur cBronicus ,
s longus sit una & magnus, non secus ac Θ ops, δε-hris hectica cte. Ex quibus patet nonnullas fieri posse
affectiones in corpore humano vitam habente , quae chronicae sint ratione essentiae , atque acutae ratione sparoxasmi, ut in Epilepsia ex. gr. contingit. Acutus triplex est. Peracutus. Acutus simpliciter. Acutus ex deo eidemissi Rursius peracutus alter est extremὸ peracutus, alter peracutus simpliciter . Extreme peracutus adeo
Vehementer, atque velociter movetur, ut tertia vel
quarta die solvatur, sive ad salutem , sive ad mortem . Simpliciter peracutus ad septimam usque perducitur. Acutus simplex, quum stricte simplex sit,ad diem tendit decimam quartam . Quum laxe simplex ad vigesimam , di ultra . Acutus ex decidentia ad diem quadragesimam usque perducitur; sin autem terminos hosce preterierit,
appellatur longus, diuturnus, chronicus. Item & r tione motus, modo dicitur eontinuus, modo intermittens.Continuus est quum sine intermissione a morbi prin-eipio ad finem producatur. Intermittens contra quum ex intervallo recurrat. Ratione moris alter dicitur benignus, qui leniter affligit, alter malignus, qui triplex est , etenenatus,pestilens, contagioquI. Uenenatus est, qui vitae corporis humani ob venenum ., sive assumptum , sive admotum , sive intus ob maximam humorum pravitatem, & corruptionem genitum , plane.