Hermanii Conringii Dissertatio ad legem 1. Codicis Theodosiani de studiis liberalibus vrbis Romae et Constantinopolis

101쪽

tibus turpe quidquam committi prosecto non debuit, aut turpiter commissum tolerari: saltim ne quid dignitati conventuum illorum d cederet e quod jam antehac monuimus. Multo minus fas fuit, tale quidpiam committi ab iis qui animi probe excolendi cauda Romam peregre adventaverant, posthac futuri semin tium reipubl. in provincijs & sua cujusque patria. Multo minus tolerari consociationes debuerunt , utpote quae tumultu& moverent. &cum illos conventus publicos vehementer turbarent, tum juvenum ferociam incenderent ad pessimae notae facinora. Bene enim Caesar tales consociationes diXit proximas esse criminibus, ac proinde non multo mitioribus poenis animadvertendas. . Si in juvene vero toleres criaminibuου proxima, perinde est atque si illum invites adultum ad crimina ipsa Carterum de eo quod sequitur in Lege nostra non injuria dubites. Neque enim Caesar interdixit omnibus Jectaculis aut quibusdam juvenes, sed tantum jussit: ne Jectaculas ius adirent. Iam vero stenica spectacula pene irv

102쪽

iversim omnia quid dederunt non spurcum& obscoenum λ Quid arenae exhibuerunt non Avum & crudele λ Etsi enim jam Constantinus Magnus cruenta gladiatorum spe stacula removisset, ea lego quae hodieque legitur Cod. Theod . N Fusinianeose degladiatoribuου, arenariorum tamen cum bestijs pugnae & commis- siones non desierunt nisi cum Occidentalis Imperij excidio. Hinc suo adhuc aevo in speetii-cula illa hisce verbis invectus est l. c. detulem. Dei Salvianus Nihil ferme et I iriminum ted flagitiorum eri quo inspectaculis no , st. mi sum-- mum deliciarum genuis eri mori homines, aut,quod eri 1 norte gravius acerbiusis, laeerari . Oxpleri δε- rarum almos humanis carnibus, comedi homines cum circumstantium tititia conssicientium voluptate. Hoc eri non minus pene hominum a pectibus,

quam besiarum dentibus demorari. ut horsat, orbis impendium ess. Magna enim cura id agitur oe elaboratur : adeuntur etiam loca abdita, siserantur inmit silms, peragrantur sima inexplicabiles, conscenduntuν nubiferae ZAlpes enetrantur

nimisera masses : ut demorari possint . feris et L

103쪽

fera hominum, non licet naturam rerum aliquod habere feci etiam . Porro & Circentia omnia

saltim inlaniae & vanitatum fueiunt plena. Atque adeo ita plane sese habuerunt spectacula, quemadmodum sanctissimus ille presbuter Mas siliensium scripsit: Luicquid immunditiarum ess,

hoc exercetur in theatris: quicquid luxuriarum, is palaestris e quicquidimmo rationum n circA qui quid furoris in caetris. libi eri impudicitia, alibi:

lascimia, alibi intemperantia, alibi insania: ubis Damon, imo Ier singula ludicrorum loca unimersa daemonum monstra . Eoque prima illa de aurea Christianismi aetas ab hisce spectaculis omnibus abstinuit, imo in sacri foederis curia Christo ineundi formulam recepit illae abrenuncio Di solo ου pompa ejus e spectacula annumerans Diaboli Pompae. Quomodo eam Vocem quO-que Tertullianus, Cyprianus, Chrysostomus, Augustinus, Salvianus de alij sunt interpretati. Hinc sene Isidorus Hispalensis Li8. Origila. c. 9: Hae flectacula , inquit, crudelitatis N in pectis vanitatum, non solum hominum mitiis sed N dri monum jusi is institutasunt. Proinde nihil esse δε-

104쪽

DESTI . zIRER A L. MI'. ET CONSTANT. 83

Christiano cum Orcens insania, t= dentia Theatri, cum Amphitheatri crudelitato , cum atrocitate Arenae,cum luxuria Ludi. Deum Gnim negat qui talia praesumit: Fidei Christiana pravaricator essectus, H appetit, cis it a lavacro jampridem renunciavit, i. c. Diabolo,pοm- -ο operibus ejus. Ea autem cum fuerint in inim spectacula Romana, qui potuerunt ijs interesse adolescentes isthac aetate quae cerea est in vitium flecti Θ Ut boni sane & innocentes im troierint, non potuerunt non corrupta mente CXire. . dulterium discitur, dicebat recte Cyprianus, dum Uidetur, ' lenocinante ad mitia publica auctoritatis malo, quae pudica fortasse ad L ectomom matrona processerat , remertitur impudica vel ut verbis utar Salvianio qui forte ad Ject culum puri menerant , de thratro adulteri revertun- . tur. Et vero qui evitari hcaec labes potuit sal tim in theatro, omnibus sensibus vitiorum vi occupatis λ Bene nimirum idem Salvianus Aba crimina singula s sibi ferme in nobis mendicant portiones e ut cogitatioues ordidae animum, ut Pudici Upectiis oculos, ut auisus in robi aurcsc

105쪽

.ta ut eum ex his unum aliquod erraverit, reliqua posivit carere peccatis: in theatris mero nihil horum eatu macat, quum Er concupiscentiis animus, Nauditu aures, ta aspectu oculi possvantur. 2 quidem ominia tam sagitios sunt, ut etiam ex Acare ea qAHquam atque eloqui saleto pudore non possit. Enimvero praeclare Aristoteles monet, in bene constituta republica prohibendum esse, ne pueri quid illiberale mel audiant etei mideant. Quanto majore indiget cura adolescentum aDtas λ Nec enim puerorum imbecillitas vitiis vel aestimandis vel amandis par est : at adinlescentia jam susscit ijs exercendis. Utproinde hi longe magis ab ejusmodi peccandi ille

cebris sint removendi quam pueri. Igitur longe videtur fuisse consultius futurum , si Caesar omnibus omnino, vel certe saltim scenicis omnibus spectaculis, studiosos adole scentes abstinuissct. Minimum omnium d buisset illos non nisi certo definito tempore ad spectacula admittere. Ad quem modum The sius Magnus circumscripsit Iudices sive Rectores provinciarum l. a. C Theod. de jectaculis

106쪽

verba Legis sunt e Nullus omnino Judicum aue Theatralibus ludis , aut Orcen tam certaminibus aut Ferarum cursibus vacet, ni idis tantum Holus, quibus mel in Lorm eriti, mel Imperii fumus foeptra sortitis hisis ut ante meridiem tantum solemnia ii pareant, pori epulas mero ad Jectaculum re dire de stant. Vtique intra paucos certos dies,& intra pomeridianum tempus ne antemerudianae horae studijs perirent) constringi juvenes & potuissent, & summo cum usu publico privatoque debuissent. Nec enim , permissa spectandi licentia, potuit facile caveri, ne juvenes Ipectacula; frequentim adirent utpote

cum illud quidem non perinde facile observa- tu fuerit magistratibus quibus illa cura conumissa erat, praesertim cum spectacula varijs in iscis Urbis fuerint instituta. Similiter in Lege nostra fortassis haud satis

prudenter, iuvenco tantum appetere muli intem

pesima contimia prohibentur a cum videatur fiseide magis in rem, illos ab omnibus istis vulgi Conviviis arcere. Fuerunt scit. & convivia

107쪽

vel ex ijs quae supra ex Tertulliani apologetico canone sexagesimo Africano produximus palam est. Et vero rigidi virtutis sectatorcs primi Christiani epulas publicas illas tanquam sanctimoniae professionis suae adversas sti diose vitaverunt. Quam spuria certe fuerint tum festa convivia , discere etiam est ex phaleticis quos epistila undecima l. Sidonius Apollinaris inseruit: ne eum festa dies ciere raucos

Cantus ceperit voluptuosam Scurraram querimoniam crepareta. O .

Perstrepebant nimirum passim omnia convivia lascivis cantibus, non juvcnum duntaxat sed etiam meretricularum. Primus enim Theod - sitis Magnus Caesar post latam hanc Legem nostram fidicinas aut psaltrias eliminavit, praecia ra illa lege quae Codicis Theodosiani l. xv. tit. de Scenicis continetur: Fidicinam nulli liceat mel

emcre, vel docere, vel vendere, etet convimiis aut

Jectaculis adhibere . Non deerant conviviis porro & thymelici ac pantomimi, corruptel pum disiciplinae, quomodo eos eleganter appellat

108쪽

Lactantius. Unde graviter cavet in hunc nodum canon Laodicentis Uv, qui est Codicis c nonum univerta Ecclesiae, cujus restitutionem Christophoro Iustello debemus, centesimus post quinquagaimum octavus: Quod non oportet sacerdotes aut clericos θectacula aliqua contemplari innuptias vel conviviis, sed antequam th , melici ingrediantur res fugere π discedere.' Si a tem sacerdotibus non fuit fas spectare illa con viviorum ludicra,qui erant aetate adult pectore contra vitia roborato, quanto minus ad spectacula illa convivalia admitti debuerunt teneri; adolescentes. Praeclare & propemodum sancte Iuvenalis Sat. xiv :Ml dictusoedum misime ea limina tangat Intra qua puer eH. Procul hinc, procul inde ΠλZenonum, o cantus pernoctantis parasti. sella

Maxima deletur puero reverentia .

Non autem puero duntaxat sed etiam adolescen- ti & juveni illa debetur reverentia: imo his m kima debetur, quia omnium lacillime corrum-Puntur prae pueris. Taceo nunc conviviorum

109쪽

bus ad virtutem instituendis, cane pejus & arx gue, quod ajunt, vitanda est. Nota urgebo et*aam, quod cum convivijs interesse licuerit illis studiosis, non potuerint,vel certe vix potuerint Censuales cavere, ne juvenes isti adpetes, ent vul ri intempsita convivia r atque adeo Lex sperato effectu caruerit. '

Enimvero haud equidem dubito, longe r chius fuisse consultum moribus juvenum, si vel nulla spectacula aut convivia ejusmodi fuissent edita, vel saltim ijs omnibus fuisset juventuti in rerdictum. Potuisset sane haud difficulter id caveri a Censualibus, prauertim si illi liberalium artium studiosi habitu aliquo fuissent a reliquo numero distinchi. Ita sane potuissent facile notari &observari, in illa immens, Urbis insi-nita quasi hominum multitudine. Merito sane etiam hoc quis desideraverit in nostraLege,quod iuvenes illos singulari aliquo vestitu oculis decensum Censitatium non exposuerit, cum ta men vellet eos cum cura observari o Verum dehisce fortasse plus sitis. Pergendum est in Legis

nostrae ccasura

110쪽

ns s t. tDIU I. R. a. tr eousrsus - Sequitur autemn Leges permitti, ut squis non ita in Urbo se gestierit, quemadmodum ut rabum rerum gignitaspostat, Primum publice verberabus adsciatur , Secundo navigio superpositus ab elat rbe, Tertio domuris redire compellatur. Num vero haec animadversio non sit juito gravior, vehementer metuo. Publica videlicet verberatio ignominiam addidit. At vero adolescentem ingenuum, aetate tenera, dc vitio loci

indigne sese getentem studijs liberalium reruna, statim ignominia afficere, nimis videtur durum. Pro magno peςcato dicebati illς paulum suppli- cij satis est patri. Quamobrem itaque Caesar i n-

tendit poenas incautae adolescentiae peccato, verberationem ali as non promerenti λ Certe in facmena reddere adolescentem, quid aliud est pene quam ad desperationem adigere,&secuturae vi tot

omni praeripere ad laudem& gloriam reditum Quod ii solis consociationibus aut turpibus criminibus poena ejusmodi dictasset Caesar, non es.set justus dolori aut querelae locus. At Lex universim in omne qui aliter se gesserit atque liberalium Gium dignjtas cxposcit, ita permittit mimadver