장음표시 사용
71쪽
sa DISSERTATIO AD L. I CODIC THEOD.
Osese oraculum,Sacri assatus, Celptudo Imperiali
Sublimitas, Excellantia Imperetalis, AI esas Impe' rialis, Nostra aete itas, Perennitas: qua de re, ut solet, eximia nonnulla congessit οχαρι ατο Panciroilus Li. Variar. sedlion c. a. Scriniorum vocem quod attinet, non illa tum temporis notabat duntaxat arcam in qua scriptura aurum milia eretabantur, aut aliquid Augustis propriumuequod multi arbitrantur Sed de
arcas omnis significabat cum privatas tum publicas quasq;: erant vero arcae publicae praeter Augustales illas etiam aliae complureS. Praeterea Vero vox illa crepit quoque usurpari de hominum o dine qui arcas ejusmodi publicas quasi curabant.
Posteriore significatione accipitur passim, cumprimis Li. Coaede . P. P. Africae, ubi in Cilicio ejus tribuuntur Scrinia decem: quam legem leganter illustrat idem Pan cirOllus La V.L. cap. . iSS. Imperator hac Lege sanci si adsita Scrinia e- pistolas illas mittendas esse, non indicans singu latim illud Scrinium, ad quod epistolae elant dirigendae, quoniam id indubie erat tum omnibus notum. Atque interpretes quidem Iustinianei
72쪽
nianes Iuris nonnulli annotant, quatuor tum fuisse Imperatoris Scrinia, memoriae , libellorum solarum, positionum at nequaquam est Verosimile tam exiguo scriniorum numero potuisse Caesarum res componi, cum uni P. P. Africae,
rebus dioeceseos illius afflictis & angustis, scrinia decem Iustinianus assignaverit 3 atque adeo
numerus ille Scriniorum aulicorum videturnos latere. Non sine caussa vero dixeris, ad Sorinium , epistolarum breves illas, de quibus Lex nostra loquitur, mitti dcbuisse. 2HAEc est, nisi vehementer fallimur, mens Legis illius nostrae. Et vero ea exposita, satis jam ossicio nostro perfuncti queamus videri. At vero multum adhuc abest ut sensu illo Legis per- cepto veram ejus lem prudentiam simus assecuti. Nec enim qui tali aliqua ratione tenet sen
sum Legum, capse opera simul intelligit, num leges conveniant reipublicae nec nee id quod intelligere grande illud prudentiae cognomentum deniquet' omeretur. fisi enim hac scien tia destitutus, secundum leges dc controversiaa
decidere, & ca ere clientibus, de de jure possi
73쪽
respondere, idque omne agere prudentia quae
dam fit & quidem prudentia juris, utpote quum
ea mentis nostrae facultas, quae humanae vitae r
ete consulere idonea est passim apud omnes p dentiae titulo audiat , singulatim vero illa quae id ex praescripto legum praestat, communi omnium consensu prudentia juris usurpetur :longe tamen potius indubie prudentiae in ous est, ipGrummet legum commoda atque incommoda perspicere posse, imo haec demum mensuram nominis prudentiae juris adimplet ; quod vis ipsa vocis satis indicat. Adeo plena autem Iegum cognitio requiritur in illo Politico viro qui ad c avum reipubL, sedens leges illi praescribere ex ossicio tenetur. Qui enim intelligat, num ferenda sit nova lex, num vetus abroganda, num hujus aliquid corrigendum, nisi usu omni & noxa Legum probe
perspecta P Nihil tale jure postules ab iis quorum gloria in prompto est obsequio. Ne judici
quidem nefas est isthuc ignorasse, quamvis per c Ψεικειαν quam appellant leges interdum in judiciis sint temperandae, ἄλει α. autem absque
74쪽
DE ST . LIBERAT. V. R. ET CONSTANτ
ejusmodi plena notitia esse nequeat. Illa enim moderandarum legum peritia ac potestas supra dignitatem est judi cis , munus ζ νομοθέτο, qualis in re publica Rex est,& in universum omnis quem penes est potestas summa ue nec tem re communicari judicibus aut magistratibus potest absque summo reipubL dispendio ; ceu usu ipso docemur, non satis sibi hodie ea in re caventibus passim civitatibus, etsi ipsemet Iustinianus longe prudentissime id omne sibi soli tanquam si immo Principi in sua republ. olim
vindicaverit ue qua de re alias accuratius differendum. Igitur non profecto satis fuerit dedisse in cum modum mentem hujus Legis , si quem in republ. gerenda usum invenire debeat interpretatio nostra A nobis autem merito hoc forte exspectaveris, saltem ratione muneris quo in incluta hac Iulia fungimur utpoto quum Politici philosophi sit τω νηχοΘmαν Omnem novi ue atque adeo latarum legum examen in usum rei pubi posse instituere. Et vero quam hactenus ex lubuimus historica quaedam dunta xat vcl Grammatica ne quid dissimulcmus in
75쪽
terpretatio fuit: altera autem illa demum Politica est. Quod ipsum non sine singulari quadam animi voluptate videmus jam etiam ante nos agnovisse summum virum & aeternum Fri sisenoitrae decus Ioachimum Hopperum, nunquam satis laudandi scripti de et a Juri ruden ita lib. IV tit in ta M. quamvis i pia ejusmodi interpretationem Legum neutiquam volumine
isthoc dederit, majori scite isti operi eam re servans, cujus hi libri non nisi praeludium aliquod esse debuerunt, quantam ex illorum epialogo colligere est. Agamus igitur etiam quod officii ratio expostulat ue saltim paucis, ne prolixa dissertatione moremur tempora aliorum i
sibus reipublicae dedicata. Verum ante hoc quam agamus, cogimur quasi adducere huc nonnulla eorum quae alibi plenius docemus, quo Politica haec interpreta tio veris certisque principiis suis quasi muni tur. Omnis lex aut jubendo, aut vetando, aut perna itendo sciscit nonnihil de actu aliquo civili , perinde atque omnis quaestio & deliber tio politica circa actum aliquem civilem Occi
76쪽
patur. Aetus porro, ut in universum Omnis
etiam naturalis, ita & omnis civilis simul causam suam eicientem . materialem & snalem habet quidem: finalis tamen caussae in Legibus rara fit mentio, quod non intersit obsequentium eam scire, imo intersit Lepenumero eam in vulgus ignorari ue materialis quoque dc efficientis cauli e memoria nonnunquam in Lege deside ratur, sed non nisi quando aut de iis jam tum liquet, aut lex e st imperfecta persccta autem est ouae integre determinat omnia quae ad actum pertinent. In definienda vero caussa formalia fluum potissimum lex omnis versatur. Hinc
jam tum pene sub initium differtationis hujus
observavimus, in ipsa nostra hac Lege primario quidem de Aectuum quorundam forma,simul tamen aliquid etiam scitum esse de essiciente causa, quinam scit. aetus illos debeant edere, & de cauisa materiali circa quas personas nempe aut res ut omnis materia ejusmodi politica vel estres vel persona oporteat actus illos exerceres solius caussae finalis nulla omnino facta menti O-ne. Quoniam porro actio in universiim omnis
77쪽
adeoque & civilis speciem formamque fiam asiae quidem potissimum,ex parte autem etiam a materia atque effectrice caussa consequitur: hinc in examine Legis formam actus alicujus definientis praecipue ad finem sive scopum actus, ex parte tamen etiam ad agentem personam, a que ad id circa quod actus occupatur, est respiciendum. Similiter & effectricis caussae cum principalis tum instrumentasis, quarum illa in civilibus semper est persena aliqua, haec modo persona modo res) aptitudo ad materiam, formam actuum,& finem venit exigenda: materiae vero squae in civilibus nunc per na nunc res aliqua est) idoneitas ad effectricem forna lena finalemque caussam spectanda est, idque non minus in civilibus negoti js adeoque & ipsis Legibus ac deliberationibus, quam promistu in omnibus quae naturae, cumprimis autem humano operi, sunt obnoxia. Illa vero aptitudo utriusque potest accipi ex ijs quae ad essentiam per-.tinenti qualia sunt alia quidem communia, alia vero ad secietatem civilem selum spectant,aique adeo proprie sunt πολυπα cum illa communia sint
78쪽
iam ελκα, & fiant demum πολιτικά si quando ad negotium aliquod politicum adstringuntur. Finis denique civilium actuum ut alias quo
que) aut est remotus aut proximuri item aut externus aut internus ue ut & aut universalis vel particularis. Nec particularis sinis recte se habet nisi universali integrae reipublicae finis conveniato nec proximus, nisi ille congruat remoto: nec internus,nisi respondeatis externo. Eoque in examine finalis causis hic ordo semper est Observandus. Et vero quae modo attulimus in
omni νοριο ίωα observanda veniunt cujus portio quasi est latarum legum examinatio politica Imo observanda illa veniunt in omni delibera tione& tractatione civilium negotiorum nec aliunde possunt peti idoneae probationes politi cae, quae ita institutae vim habent verarum demonstrationum. Alibi haec a nobis suoque loco plenius docentur, heic non nisi obiter quasi adferenda fuerunt. Unum adhuc praemonendum est anteaquam ad rem ipsam aggrediamur: Veterum latarum legum examen dif-
79쪽
6o DISSERTATIO AD L. I. CODIC. THEOD.
ficile esse,propterea quod censura nequeat probe institui, nisi omnibus quae modo diximus exaehe perspectis, harum vero plena cognitio ob antiquitatem & monumentorum defectum vel omnino non vel aegre haberi possit. Et sane hactenus longe est verissimum illud Juliani: Nouomnium qua j majoribu sfant constituta ratio ne i pote I. Illarum tamen legum antiquarti censura minus est dissicilis,si exigantur ad certu aliquem notumque reipubl. statum. Id quod fieri par est,
si forte velis in usum praesentem illas transferre, atque adeo ex aevo vetere commodum aliquod remedium tuae reipublicae petere. Nec vero pru'
dentis est hominis ejusmodi censura haud instituta admittere in usum alic nas leges , sed talis quidem οἱ νοῦ- νομοθ εο ut scite illam appellat Hopperiis) plane indigna est de neutiquam
ferenda . cum rerumpubIicarum varia admodum sit conditio , in tantum quidem, ut uni
quod prodest maxime oblit alteri. VERUM tempus monet, hisce sepositis ad institutumaaegotium accedere. Et quidem initium faciemus de caussa sinati Legis, quoniam
80쪽
exposcit ratio Examinis, quod nulla ex parte litui recte potest niti de fine omnia fuerint te constituta. Quamvis vero ipsa in Lege sertis verbis finis haud indicetur ue attamcuud difficulter attendenti ille liquet, cumpriis is quem proximum appellamus & particu- is. Voluit scit. Imperator cavere, ne qui stuarum gratia Roma: cX provincijs commora latur juvenes , malis moribus ex urbanontagio assicerentur aut mora diuturniore
vinci e patris: damno essent; sed uti sibi aliando forent utiles. Certe omnem istam lem id unice agere, ut studiosi illi juvenes re : sese haberent, in propatulo cit. Ut nemina quoque potest latere, voluisse Caesarem dc bribus illorum consultum & proprijs quo e necessitatibus. Ne sane de ultimo dubiteis, ipsa efficiunt verba illa Quo merii Asnorum institutionibu L compertis, utrum qMN
nobissint vecessarii,judicemus. Voluisse por- Caesarem etiam hoc, ne longior peregrina' provinci js fraudi esset, colligere est ex rescri, illo jam ante recitato Diocletiani & Maxi-H a miani