장음표시 사용
91쪽
omnibus utile est. Scio quidem passim hoc ipsum negligi hodie, nec ipsos et Romanos Caesares omnes perinde in hoc aliquam curam impendide: at non est quare aliorum negligentia opponi mercatur usui tam manis esto. Cer- te huic quoque fini instituisse in Urbe censum Servium Tullium Regem, & ab Augusto Caesare idem tentatum in provincijs, ac Breviarium Imperij confici curatum, manifestum est. Ta te quid in parte propositum fuit se reipubl. H braeorum in accurata illa populi universi usque
ad decurias divisione, quam quod mireris) ct
juria itidem dixeris. Quin & AEgyptiorum Reges, dum Voluerunt quemvis civium profiteri qua arte vitam sustentaret, idem viden tur agitavisse. Certe dc Caesaribus dc studiose juventuti pariter fuisse utile, quod Caesa res voluerint singulorum nomina & actus sibi perscribi, quo me to singulorum mystitu compertis, utrum quandos sibi essent necessarij judicarent, vix potest a quoquam dubitari. Nec
92쪽
vero non etiam diligentiam juvenum excitavit sedula illa Caesaris inquisitio: praesertim cum perliterarum studia quisque ad honores con retur pervenire, hi vero Cadareo favore maxime essent impetrandi. Enimvero si & nostro aevo talis Principum inquisitio observaretur; rectius indubie haberent sese artitim liberalium studia, & aliorum socordia excuteretur, aliorum compesceretur protervia petulantia, aliorum deni--que industri ad funimos praeclarosque conatus
Postremo&illud, quod cautum voluit Caesar, ne scit. peregrinatio juvenum diuturnior & studiorum praetextus provincialium & patriae ci vitatis oneribus fraudi foret, publice interfuisse, fortassis haud potest esse occultum. Exigit enim utique salus reipubJ. ut necessaria onera quisque pro virili ferat: coque legibus quamvis inviti in id sint adigendi. Prodest etiam non permittere, ut quis pro arbitratu patriae civitati sese queat subducere alioquin enim civitas ob infortu
a tum aliquod civibus viduari & brevi ad incitas possit redigi. Crudiusculum videlicet est illud,
93쪽
. quod Tryphoninus t in bellast . de capi.'postlim.
refert Sabini pronunciatum: jua Getitatocuit doustituendi facultas libera eri niti accipias non de eo quid expediat, sed quid Sabini aevo licuerit. Quemadmodum Cicero pro Balbo lati dans jus illud, ne quis in cimitate maneat invitum fundamentum g appellans libertatis , fui quemn juris Cr retinendi oe dimit endi esse dominum,
ut orator quidem est ferendus , non tamen ut
prudens Politicus. Tantum certe abest id probari debere, ut ne societati quidem alij fas sit secto renunciare pro i ubi tu,s societatis intersit non pimi societatem. Semper enim non id quodprietatim interess unim, ex sociis servari olet, sed quod soci tati expedit ue ut praeclare loquitur Proculus apud Paulum L Hesionest . pro focio. . Hinc si non ante, saltim jam seculo Christiano tertio, quod id ipsum salus publica exigeret, videntur Caesares, cavisse, ne quis translato etiam domicilio municipij sui muneribus obeundis solveretur quantum colligere est ex verbis Vlpiani l i. g. de Decurionibus: & rescripto Alexandri Caesaris tr. aede inunicipib. exinde vero idem strictim est ob
94쪽
servatum,& plurimis repetitis legibus, quarum affatim habet Codex uterque, confirmatum. Tanto bono, tamque utili in publicum instituto, proinde non debuit quovis studiorum obtentu fraus fieri. An tamen illud discedendi ex Urbe & patriam repetendi tempus debuerit - ' juventuti praefigi, quod Lex nostra praefixit, non multo post inquiremus. i Q 9: jam diximus hoc loco sufficiunt. Igitur scopi quidem proximi Legis nostrae bene sese habent. Deeo quod materiae loco est idem probare, ne quidem est necessum; usque . adeo id liquidum est. Studiosa nimirum juven- tus Romae peregrinata est illa mota loqui licet
materia, circa quam actus omnes,qui L ege mandantur, si int exercendi. Nemo vero non videt,
aptam illam esse quae scopos istos assequatur, modo per actus idoneos, & ab ijs qui idonej sunt, ducatur. Quidni enim juvenes ita queant educari, uti diligentiam literis impendant ibonisque artibus imbuantur λ Quid prohibet , quo minus caveatur, ne literarum studia ingenuorum adolescentum fraudi sint mune - Κ a ribus ,
95쪽
ν6 , DISSERTATIO AD L. L. CODIC. THEOD.
ribus suae cujusque patriae λ Quid denique obstat, quare singulorum in literis & moribus prosectus Principi significetur λ Certe & juvenes ipsi ad isthaec omnia sunt idonei: nec possunt
deesse prudenter instituti actus aut personae utilas hisce essiciendiso At vero quando materia aliqua ita est composita, ut per idoneos actus&agentem causam idoneam propositum scopum queas assequi, tum utique rectes habet, nec in ea quidquam merito desideratur: ceu jam tum
Licet igitur dc hunc locum deserere, atque ad examen illius normae quam Lex nostra am
bus ipsis praescribit, id quod potissimum est.
progredio Nec vero in efiicientem cautari rite inquirere possumus misi hoc praemisso. Vid amus ergo ordine actus omnes; & quidem in xime, quemadmodum Lex velit illos institui vel quod idem est, qualem actibus illis formam Lex praescribat. Initio igitur jubet Lex, ut quicuns ain Urbem a sic ndi cupiditate mentiunt, primitus ad Agagia frumcen .s, Proetincialium Ddisum ,i quibus co-. .
96쪽
pia eri danda meniundi, ejusmodi literas proferant si oppida hominum o natales ta merita expressa teneantur Heic primum occurrit, quodsine Provincialium Iudicum venia non licuerit cuiquam Romam studiorum caussa proficisci. Iam supra fassi sumus nos latere , num in universum fuerit vetitum, haud impetrataei Iudicum venia alio migrare. At vero interesbreipuin saltimnon cuivis liberum peregrinandi arbitrium permittere . non certe ijs, qui in republ. valent auctoritate, aut quorum di essu respublica potest in discrimen vocari , sive ne alibi res novomolliantur, sive ne sese reipubi temere subducant Hinc sane iam olim edixit Augustus Caeser, nequis senator injussu suo e tra Italiam peregrinareturi imo jam ante Caesar Iulius Dictator vetuit, ne quis civis major viginti annis plus triennio abesset Italia, aut Sena toris filius magistratusque comes peregre pro ficisceretur venia non impetrata. GEpiscopi quidem primitivae Ecclesiae alij fini formatarum epistolarum usum introduxerunt. Multis
97쪽
pliciter vetuerunt, se inconsulti sexInsula migrare. Idem hodie& Moschos&Sinenses Observare est notum. Alibi in bene constitutis rebusp. passim illa arbitraria proficiscendi peregre licen tia saltim magnatibus denegatur. Quicquid vero olim, quo tempore lata est Lex noltra, obtinuerit in Romano Imperio, certe quod non nisi Iudicum provincialium consensu licuerit juvenibus Romam petere, per fuit utile conservandis provinciis; ne nimirum clanculum juvenes muneribus publicis sese subducerent. Non parum quoque fecit ad morum culturam, ne facinore aliquo perpetrato alibi quis lat bras quaerens effugeret poenas, uti ita illa per petua patrii judicis reverentia juvene; in ossicio
contineret. Neutrum sane potest commode teneri, nisi illa proficiscendi licentia refrenetur.' t Iisdem de causis indubie constitutum est, ut ad Magistrum census literae Provincialium Iudicum perferrentur, quae N oppida, ου natales,G' merita , adventantium docerent. Et morum scit. cultui hoc profuit, & provincialium
muneru exercitio. Neque vero fraus aliqua temere,
98쪽
feri potuit annalibus legibus capessendorum in provincijs munerum, ab ijs etiam qui Romae procul a patria degebant ue quoniam facili negotio quisque potuit domum revocati a magistratu provinci est. Certe a magistratu Romano nemo potuit commode reipubl. caussa in patria oppida justo tempore remitti, nisi per tabulas ejusmodi natales de oppida in notuissent. Non minus vero hoc ipsum mores etiam juvit. Nec enim juvenis aliquis flagitios, vitae bene meriatorum testimonium publicum potuit Romana
deferre: atque adeo Romana herno temere studiorum gratia migravit, nisi perspectie integritatis. Quantum porro virtutis fuit calcar a Iudice provinciali exspectare aut ferre natalium, saepe nobilium aut alias eximiorum, di cumprimis bene actae vitae publicas tabulast Sciscit deinceps Lex, ut juvenes , in primo satim introitu profiterentur, quibus poti imum si
diis operam navare vellent. Per autem etiam
illud fuit utile, ad juvenes in studijs & ossicio
continendos: Ita sane demum commode potuit in illorum diligentiam inquiri a magistratu
99쪽
Et indubie ipsummet ingenuum quemque ac ,. Bonae indolis juvenem puduit, professione illa. sese indignum praestat e. Certe ipsa illa solemnis professio incitamento fuit ad studia professa majore industria sectanda, saltim ijs qui erectiore fuerunt animo. Quin valuit quoque hocis sum ad id, ut potuerint Caesari a magistratu indicari publicis tabulis, cujuslibet juvenis bcne in stud ijs alijs atque alijs collocatae operae. Certe absque illa professione solemni, nihil non' horum minus rectepraestari, ferme in propatulo
Ad acuendam iuvenum diligentiam & bo-
hos mores cumprimis etiam juvit, quod a Caesare ipsi magistratui publico fuerit injunctiam, sollicite omnino, non perfunctorie, nota sibi reddere juvenum singulorum hospitia . Nam hoc ipi cautum fuit fallim, ne forte locis minus honestis hospitarentur juvenes, atque ita ipsa hospitiorum scabie ut ita loquar inficerentur. Potuit vero hoc ipso eo rectius in actus omnes illorum a magistratu inquiri. Imo ipsimet juvenes, conscii quasi, in perpetuo se conspectia
100쪽
vivere magistratus, neque in ipsis hospitiis posse vitiis aut secordiae latebras inveniri, non potuerunt non ultro, tacti illa reverentia, ad operam studijs dandam magis selito incitari Hoc sane spectasse Caesarem, ipsemet indicantilla verba Legis: quo ei rei impertiant curaim quam a feruerint expetiisse e quibus utique indicatur, voluisse Caesarem istac hospitiorurn notitia publica accendere ingenuorum adolescentum studia. Etiam illud bene habet, quod Caesar non quidem juvenes interdixerit omni contentu, ita tamen in sese gerere juvenes jusserit, ceu decet eos qui famam integram sectantur, i Omnes consociationes fugiunt: imo quod horum quoque curationem voluerit magistratui esse publicam. Fuere scit. conventus plurimilonorati atque utiles cum sacri turn profani equibus interdum misceri, potuit juvenibus in omni vita apprime esse utile: utpote qui saltim exemplo virorum graVium dc magnorum, quibus conventus multi constabant, ad praeclaros conatus potuerint erigi. In illis vero conven-