Hermanii Conringii Dissertatio ad legem 1. Codicis Theodosiani de studiis liberalibus vrbis Romae et Constantinopolis

31쪽

& Censualium ordinaria quidem curatio, ut nomen ipsum indicat, circa censum: qua voce tum omnis generis vectigalia ac tributa, tum annotatio publica hominum bonorumque, ex more illius aevi significabatur. Utraque certe significatione de alibi & in Legibus Theodosianis pariter & lustinianeis, vox illa accipitur. Erat autem illius Censiis sive annotationis, Floro dicente, ea vis, ut omnia patrimo-nj, dignitatis, aetatis, artium, ciorums discrimi nae in tabulas referrentur. Unde & Cicero de reipubl. suae, quam instituit, censoribus l. 3. de legib. ita sanxit . Censores populi aemitates, sololes, familias, pecunianis consento. Ac Romae quidem primus Servius Tullus Rex ejusmodi censum egit, vel sut Graeci loquuntur)-ωφα ς instituit: in provincijs quo auctore idem ceperit , haud certo dixerim ue Augustum Canarem per omnem Romanum orbem misse censum ex singulari curiositate, notissimum est. Et vero duplici de caussa census tum acti sunt; primario quidem ut tributa de personis &bonis eo rectius solverentur, secundari o au'

tem γ

32쪽

tenv, ut vis omnis Imperij, quae utique in personis & bonis consistit, imperantibus innote- diceret. Certe fini illi posteriori soli interdum census acti sunt. Cujus exemplo est censiuille jussu Augusti a Quirinio per Iudaeam institutus, quem sacra Natalium Domini historia .

memorat et nec enim capitatio a Cauaribus indicta est Iudaeis ante rerum Archoi confisc tionem, ut praeclare a viris quibusdam doctissimis esst obiervatum. Certe non nisi ex talibbus monumentis Censualibus in unum coiblatis potuit confici ab Augusto illud Bines viam Jmperj, quod inter arcana ejus ab obitu

repertum memorant Suetonius cap ult. &Dio ,

t. 11. Repetendum porro hoc loco etiam est ex aevi illius Romani historia, inter varia sive v ctigalium sive tributorum genera, obtinuisse , tum & Capitationem & Portorium. Est autem portorium id de quo Ulpianus l. interpuli. g. ultde V. S. Publica meri galba intri gere debemus, ex quibitis vectigalsi cus capit ue quale eri et GDiportus mel menalium rerum Olae scit. res venales in portum allatae aut ex poitu educendae l

33쪽

solvebant portorium, quae vero usius sivi causis a q hiisque ferebat a vectigali illo erant inaniu-nia: prout liquetex tuniversi mectigalibrem. Capitatio est id quod idem Vlpianus ρ st de Cen ib. tributum capitis vocat. . Tale quid in ipsa urbe Roma solvere coacti crant olim illi qui extra classes erant, adeoque non si cundum bonorum aestimationem quidquam

pendebant, quive quod uretis atat parvo aere conferentur cviteor is vocabantur, ut loquitur Ialius Paullus apud Gellium L . Noc . Attica . cap. Io. Videtur tamen illud capitis tributum omni plebi Romanae tandem remissum: quamvis haud dixerim cujus Canaris beneficio illud debeatur. Etsi enim Accursus alijque intem pretes quammulti Constantino Magno id tribuant, argumento capto ex s. un. C. de capit civ.cens eximendo, illam tamen constitutionem

non ad P sectu Urbis,quod illi existimabant, sed ad Virum Praetorium ac Proesidem Lyciae ac Pamphiliae scriptam, adeoque ad Urbes illarum

provinciarum primario pertinere, pr:eclare monuit eximio libello De Capitatione Ioannes

34쪽

Baptista Vicecomes ICtus Mediolanensis. Imo omnium in universum provinciarum urbana plebi id videntur commune esse voluisse Caesa res, ut redie censet Guidus Pancholius Ly. Par. lection. in r. Jur. cap. n. Quanquam cana fuisse mentem ipsius mei Constantini haud crediderim, sed post demum existimem ita placuisse: ut diu ante Romae capitatione omni plebem liberatam, quum nec Alexandriae jam Vespasiano imperante ea amplius iobtinuerit, quod Vicecomiti quoque in observatum. Haud dixerim tamen omnes omnino incolas Urbis Romae a Capitatione fuisse inmunes mos τ-οαους dc peregrinos quosque Romae luisse illud atributum per est verosimile. Sed haec aliena nonnihil simi ab hoc loco. Ex hisce tamen quae attulimus. videtur inani festum, Valentiniano etiam imperante Censuales illos qui portorio erant intenti potuisse observare omnes Studio speregre inportum adventantes: alios item qui a peregrinis Romae commorantibus capitum vectigal exigebant, simul omnium peregrinorum illorum Studio . ' rum

35쪽

rum numerum de curam aliquam potuisse habere. Longe facillime vero id fieri ab ijsdem potuit, ii census omnium prisco more etiam tum fuit actus , atque adeo omnium omnino nomina in tabulas publicas fuerunt curante Magistro census a Censitatibus relata: quod per est verosi inite, quia alias jnfinita illa hominum multitudo commode regi non potuit. Et vero propter hoc Magistri census de Censualium nuinus, videtur mihi ab Imperatore illis potissimum non alijs fuisse simul injunctam illam circa liberalium artium Studiosos peregrinos curationem. Nos certe munus illud propterea hoc loco nonnihil e narravimus, id uti omnibus perspicuum red-

Caeterum de secundo capite Legis nostr esitis forte est dictum pro instituti nostri ratione . ad TERTIUM igitur tandem nunc aggrediemur, quod omnium est potissimum, vi suri quid denique circa Studioios illos agi Caesar

voluerit.

Inter ca autem quae huc pertinent primo D a loco

36쪽

loco occurrunt duo: utraque nisi vehementer sallor ipsimet Magistro census expedienda. Verba Legis haec sunt; gmcm h ad Vrbem discendi cupiditate mensunt primitiis ade C LIDum census, Promincialium judicum, d quibus copia eLi danda ete mundi, ejusmodi literas profe-xant, ut oppida hominum o natales ta merita expresse teneantur. Deinde ut in primo satim pro trantur introitu , quibus potissimum sudiis

operam nazare velint. Duo haec codem tempore videntur fuisse agenda, adeoque non ali- hi quam apud ipsum Magistrum Census: utpote quum ad illum saltim literae illae testi

moniales adferri debuerint, nec alibi nomina . Studiosorum in tabulas censuales referri. Et vero apud illum etiam alias referebantur in tabulas capita omnium peregre adventantium,

ceu jam ante diximus ue itaque utrumque hoc ' commode apud illum potuit institui etiam de Studiosis peregrinis. Cumprimis vero observandum venit quod hic innuunt Caesares, nemini Studiosorum ex Provincijs qua voce pene omne quod extra

37쪽

DE LIBER A L. R R. re C ISTANT.

Urbem erat censebatur ) Romam veniendi facultatem fuisth, nisi Provincialium judicum venia impetrata. Num in univcrsum de omnibus peregre prosccturis, aut saltim de omnibus Romam petituris, tale aliquid fuerit in Provinciis constitutum , nondum satis compertum habeo. Videtur interim, non fuisse id adeo omnibus commune , sed de solix ijs qui studiorum causa Romam ibant obser-Vatum. Perinde ac eadem pauloque post subsequente tempestate Africani Episcopi per canones caVerunt, ne quis Episcopus ex Africa transmarinas terras petat, nisi Iiteris publicis instructus. Canon Africanus vicesimus tertius ita sese habet: Item ut Episcopi trans marci non projiciscantur, nisi consulto primae sedis Dia Ῥοβ a cuso proetinciae: ut ab eo praecipue possiit sumere formatam , mel commendation . Qui trans mare tum proficiscebantur illi Romam praecipue & Italiam petebant: quo sen

latransmarinae appellationes canone XXVm&cXXV nec non transmarinae subreptiones canone cuprohjbentur. Quanadmodum autem fas non

38쪽

fuit Episcopo ulli transmarina petere fine literis publicis, ita multo minus Gomitatum sive aulam Imperatoriam: qua de re extat praeclarus canon centesimus status. Interpres porro Graecusformatam passim Vertit λ λυAκην,quem hoc nomine perstringit doctissimus Iastellus. Immerito tamen sortastis, utpote cum a coγm- . mendati is diserte formam literas canon viceimus tertius separci, J videatur omnino dii 1 soriis suisse opus ad talium itinerum Picentiam, perinde atque vide inus hac Lege veritum juvenibus Romam petere studiorum caus , non impetrata veniundi a a' provinciali

Quicquid hujus sit, id liquet; ad Magistrum censius debuisse Studiosium quemque

Romam adventantem adferre testimomum

nublicum judicis Provincialis fuere autem illa o pido vari j & multi, & quidem ejusmodi ,

ii ide possu constare , primum , quo oppi οille fuerit oriundus, secundo quibus natali us, tertio quibus meratis. De primo ut quidquasi ia Idamus necessum non est in re clarissima.

39쪽

DE STUD. OB E RAL. V. R. ET CONSTANT.

Per merita intelligi vitae anteactae rationem, haud dissiculter item patet. Natahum denique nomine parentum .conditionem signi fi cari, videtur vacare dubio. At vero & ipstina nativitatis annum voce illa involvi, atque adeo hunc fuisse indicandum, palam cst ex ijs quae sequuntur. Decernitur nimirum, vi cel imo anno aetatis expleto quemvis in patriam a Praefecto Urbis remittendum: illud autem fieri non potuit, nisi de aetate chmusvis Provinci les judices fuissent testati. Nec vero est

quod quis existi mei, fieri illud haud potuisse.

Passim enim & Romae & in omnibus Provin- cijs tempus nativitatis cujuslibet hominis in tabulas publicas reserebatur, idque ex instituto Marci Antonini Imperatoris. Diserte de illo Iulius Capitolinus in vita Marci cap. 9 Inter

haec liberales causas ita munietit, ut primi sjubereta pud praefectos aerariss Saturni, unum'uenis ci mium natos liberos pro teri intra tricesimum Hem, nomine imposito. Per Provincias ta lariorum

publicorum usum infitit, apud quos idem de originibus foret, quod Roma apud praefectos araris

40쪽

ut se forte allais in Provincia natus caussam liberalem diceret, testationes inde ferret. Eius mo

ris vestigia passim in ipso Iustinianeo juris

corpore supersunt. . Hinc sane Natalis Professo , & Tabulae Natales, & Tabula Profestonum, ec abscisse professio memorantur l. non uia. C probat. satum C. M. inserum. l. 1 C i minor. major se rix. l. cum de alat f. deprobat. Necae liud est, quod Apulejus in Apologia uxoris aetatem probet tabulis, quae partim tabulario purblico partim domo ad eruentur, patrem enim ejus - natam sibi bam more caterorum professum es tae quemadmodum praeclare ad locum illumApuleij annotavit illud elegantium Iuris Romani peritorum decus Scipio Gentilis n. S . dc ab hoc monitus I. Pri eum Britannus in commentario , qui tamen perperam existimat initium hujus instituti Servio Tullo Regi adscri-

Post hasce vero Iudicis Provincialis literas exhibitas debuit porro adolescens apud Magistrum Census profiteri, quilubpotissimumsudiis

veram navare velit. Indubie vero utrumque,