장음표시 사용
21쪽
U. C. DCXCIX. - A. C. 55. Cn. Pompeio Magno II; M. Licinio Crasso Π, c s. Bollum Usipetum et Tenchthororum. Caesaris transitus in Germaniam; ejus trajectus in Britanniam. Bellum rursus in Morinis et Menapiis, 1. IV. U. C. DCC. - Α. C. 54. L. Domitio Ahoi iobarbo; Appio Claudio Pulchro, coss. Exi,editio secunda in Britanniam. Bellum Ambiorigis.
Omnis fere Gallia mota. Victi Nervii, Sonones, Mena pii , Τrexiri. Expeditio in Suevos. Ambiorix, Eburones, Acco puniti, l. VI. U. C. DCCI. - A. C. 55. Cn. Domitio Calvino; M. Val. Messala, COSS. Bollum Vercingetorigis totius Galliae imperatoris, i. VII. U. C. DCCH. - Α. C. 52. Cn. Pompeio Magno HI, sino collega; et ex Kal. Sext. Q. Caecilio Metello Scipione, COSS. U. C. DCCm. - A. C. 51. Serv. Sulpicio Ruso; M. Claudio Marcello, COSS. U. C. DCCIV. - A. C. 5o. L. Tmilio Paulo; C. Claudio Marcello, coss. Nova Gallorum conjuratio repressa. Caesaris indulgentia. Iter in Italiam. Labienus Galliae Togatae P sectus. Initia holli civilis. L. VIII.
22쪽
23쪽
Constat, commentarios dici eas narrationes, quae, neglecto adventitio cultu, de rebus ipsis tenuiter exponunt, ut, qui majus et ornatius opus scribere velit, habeat, unde potat Cic. de orat. H, I 2; et de clar. orat. 75. ). Itaque Hirtius in epistola, libro octavo de bello Gallico praemissa, si Caesaris, inquit, commentarii editi sunt, ne scientia tantarum rerum scriptoribus deesSel. DCL Cic. ud Div. V, 12, extr. Graeci autem hujusmodi commentarios υπομνήματα, ἰπομενη-μ- et απομυ1μονεύματα dixerutit sui Strabo l. Tv, p. 177, o Κπισαρ ἐν τοῖς ἰπομνέροισι ), quoniam hoc genere narrandi uni memoriae rerum gestarum consulitur Me motrea . ΡΟ- tuisse hos commentarios dici , et revera nomine
hoc a Plutarcho in vita Caes. cap. 22 ) insignitos esse,
indubitatum est: utrum vero Caesar nullam, Praeter Commentarios, historiam suarum rerum Scripserit, an et Commentarios hos, et ephemerides, ab his commentariis di verSas, consignaverit, dubitatur. Posteriorem sententiam
dolandit Rualdus ad illum Plutarchi locum s p. 858 od. Reisk. ), quia passim ex ephemeridibus Caesaris loci a
veteribus recitantur , qui in Commentariis ejus, hodie superstitibus, non occumant. Quod argumentum ut est perspicuum, ita multi sententiam Rualdi sequuntur. Fabricius vero in Bibl. Lat. 1, io, 2, his ita occurrit, ut in laesaris libris de bello Gallico lacunas esse statuat.
24쪽
DE BELLO GALLICO.LIBER PRIMUS.
Cis. I. Gallia tempore Caesaris. - II, III. Motus Helvetiorum, auctore Orget ge. - IV. Hujus mors praematura. - V - IX. Iter IIclvetiorum Per Provinciam tentatum, sed, via Caesaris munitionibus interclusa, Per Sequanos susceptum. - X, M. ci,nsilia Caesaris, ut hoc quoque itunere eos prohibeat. Gallorum querelae de injuriis Helvetiorum. XII. Clades Tigurinorum ad Ararim. - XIII. Legati Helvetiorum ad Caesarem. Postulata. Minae. - XIV. Resinitisum Cesaris. Indignatio Helvetiorum, petitis obsidibus. - XV. Galli equites ab Helvetiis pulsi. Iter utriusque exercitus. - XVI - XVIII. Querela Cesaris adversus AE tuorum principes. Lisci excusatio. Perfidia Dumnorigis . Aut, cui - XIX, XX, venia data , deprecante fratre. XXI, XXII. Opportuna occasio Helvetios orPrimendi errore P. Considii omissa. - XXIII - XXVI. Clades Helv tiorum. Fuga. - XXVII, XXVIII. Deditio. Poena prosagorum. Reditus Helvetiorum Et sociorum in fines suos. Boiorum collocatio tu affatuis. XXlX. Numeriis Helvetiorum ante et post laetium. XXX - XXXII. Commune Gallorum concilium. Querelae de Ariovisto, Germanorum rege.
XXXIII, XXXIV. Colloquium a Caesare petitum, deuogatum a rege. - XXXV, XXXVI. Postulata Gesaris per legatos. Besponsum visti. XXXVu , XXXVIII. Iter Cesaris ad Ariovistum. occuparu
Vesotitio. - MX - XLI. Ingens trepidatio in castris Romanorum. Oratio Caesaris ad milites. Iter. - XLII - XLVI. Colloquium Caesaris et Ariovisti impetu Germanorum diremptum. -. XLVII. Galli, petito novo c illoquio, ad Λrioristum missi. In vincula conjecti. - XLVUI. Pra I P.
25쪽
Iium eum summis copiis ab Ariovisto evitatum. Muestre certamen. XLIX, L. Duo castra ab Roniatiis facta. Minorum oppugnatio. Causa
detrectati ab Λriovisto praelii eum omnibus copiis. - IJ - LIV. Galli legati erepti. Hiberna Cesaris. Iter ad conveutus ii albend iu citeriore Gallia.
I. GALLIA est omnis divisa in partes tres, quaruIn unamineolutit Belgae, ni iam Aquitani, tertiam qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur. ΙΙi Omnes lingua, itistitutis, logibus inter se disserunt. Gallos ab Aquitanis Garumna numen, a Belgis Matrona et Sequana dividit. Πωrum omnium sortissimi sunt Belgae, pro literea quod a cultuatquo humanitate Provinciae longissimo absunt, mirii meque
ad eos mercatores saePe Commeant, atque ea, quae ad esse
minandos ntii mos Pertinent, important; proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt, quibuscum continenter hellum gerunt: qua de causa Helvetii quoque reli
C p. I. GH . Intelligit eam do. taxat Culliae partem, quae noviluna a Romanis erat debellata. Allobroges enim, et Galliam provinciam, ne de Ciralpina dieam , omittit. DAvin.
Qitaedam ex hoc capite excerpsit Ammianus Maro II. XV, II. MORUA.
tim. Νcimen luR , Galli:e MN bonensis incolis Proprium, etiam ita
usuri alum esse, ut ad omnes Gallos transferretur, atque adeo interdum Germanivi comprehenderet, ostenderunt Perimnius ad AEl. V. H. xn, et FHevius de Druidis, p. 23, qui mullos alios scriptores de ampliore Dominis Cellarum significatione enumerat. M. ramulum iustareat Schoepilinus nostras, illii in Λl- satia illustrata, t. t , P. I Io, et sustus
in itidietis Celticis, 4'. Argent. 3 7Sέ, docuit, solis G llis pri prio nomen Celtarum convenire. t Notin ulli h die veterem Gallorum linguam, Celticam proprie dictam, caeteris omnibus priorem et ipsarum matrem fuisse autumant. Caeterum veririmile est Aquitanos propius acc siisse lingua et moribus ad Hispanos , quorum conliues essent, et Bel gas . Plerumque Germanis immitato ,
haud iuirum ab his discrepasse ; Celtas vero suum ingenium, mores et linguam diutius retinuisse. ACH. Proi incitie. Est ea pars Galliae, quae illo temivire iam tu Romanae prinvinciae sormam redacta erat. M. Proximique. Ita codd. et edd. vet. Male Maliger conjunctionem delevit. Q MI causa - bellum gerunt. I. C. H. in omendationibus criticis, insertis Miseel laneis Lipsiensibusn vis , 8'. I.iPs. I 743, sq. VOl. Π, P. 3oέ, verba bsta pro glossemate habet otrojicijuliut, idque eo magis, quod ibi
male Helvetiis tribuantur, quar Belgis sint tribuenda, quodque Paulo Diqili,
26쪽
quos Gallos virtuto 1,raecedunt, quod sere quotidianis Ρrs liis cum Germanis contendunt, quum aut suis finibus eos prohibent, aut ipsi in eorum finibus bellum gerunt. Eorum una pars, quam Gallos obtinere dictum est, initium eapita sumitio Rhodano; continetur Garumna sumine, Oceano, sinibus Belgarum; attingit etiam ab Sequanis et Helvetiis numen Rhenum; vergit ad septemtriones. Belgae ab extromis Galliae sinibus oriuntur; pertinent ad inferiorem I artem numinis Rheni; spectant in septemtriones et Orientem A lem. Aquitania a Garumna numine ad PFTe uos montes et eam Iinrtem Oceani, quae est ad Hispaniam, Pertinet; si e
tat inter occasum solis et Septemtriones.
II. Apud Helvetios longo nobilissimus et ditiissimus suit omgetorix. Is, M. Messala et M. Pisone consulibus, regni cupiditate inductus, conjurationem nobilitatis fecit, et civitati persuasit, ut de finibus suis cum Omnibus copiis exirent: per-mqt, eap. I, cle Helvetii η plane contrarium dicatur, neque ulla sit ratio, cur lite de Helvetiis loquatur Cesar, de quibus capite sequenti agitur. Hectura haec critici satis est vero sitialis. mIoetii. Et lii Galli erant, quipimintra Rhenum contonii. CELLAR.
Proeliis. Alii bellis proeliisque.
Eorum , i. o. Belgarum , Gallorum , Aquitanorum. OEDEM . M nuerat etiam Ciaeconius. M. Oceano , ibus Belgarum. Male alii Ocecimum, relatum ad verbum attingit. Orientem solem. dd. cimidam so lem non habetit, teste Ursino. Sed exstat in aliis et edd. vet. Qiare est ad Hispaniam. Hoc e3t, uigo omissum, ex codd. et tulitione Rom. et interprete Graeco bene restibi uit ClarLe. Iurinius, alluit Vspaniam. Citra necessitatem. OBERLU . in Manli a. Spectat inter. Videtur in pro inter legendum, ut paulo ante. Iaegerim etiam, et vectat. M. Car. II. Apud HeIMetios. - Hano omnem narrationem de Hidvetiorum bellis, cum Caesare gestis, Pros u-tus est Dio Cassius, XXXVIII, , t. , P. 3 74, ita, ut Commentarios saris luiud dubio anto oeulos habuerit rnam omnia Conspirant. M. Et M. Pisons Coss. Fuit annus ab urbe ecindita 603. M. M. Rom. et quidam eodd. P. M. Pisone .
alii Publico Marco Pisone. Inde Dude . legendum Putat Pupio M.
L Goitari. Civitas hic significat imitus rogionis incolas, qui eodem magistratu , iisdemque legibus utuntur, et sunt, ut ait Cic. de Somn. Scip. 3 : a Concilia coetusque hominum jure sociali. . Civitates Galliae dividum
tur in pagos, pagi in oppida. Acis. l
27쪽
sacile esse, quum virtute Omnibus praestarent, totius Gallia imperio potiri. Id li Octacilius cis liorsuasit, quod undique locinatura Helvotii continentur : Una ex Parte, sui Dino Rhonolatissimo atque altissimo, qui agrum Helvotium a ,ermanis dividit; altera ex parte, monte Iura altissimo, qui ost intor quatios ot Helvetios; tertia, lacu Lomanno et numine Rhodano, itui Provinciam nostram ab Helvotiis dividit. His robus fiebat, ut et minus late Vagarentur, et minus facile finitimis bellum inferre possent: qua de causa homilies bellandi cupidi magno dolore assiciebantur. Pro multitudin autem homilium, et pro gloria belli atque soletitudinis, angustos se fines habere arbitrabantur, qui in longitudinem
millia passuum CCXL, in latitudinem CLXXX patebant. III. His robus adducti, et auctoritate Orgetorigis permoti,
constituerunt ea, quae ad proficiscendum pertiuerent, comparare; jumentorum et Carrorum quam Iunximum numerum Coemere; sementes quam maximas sacere, ut in itinere
copia frumenti suppeteret; cum proximis civitatibus paromet amicitiam confirmare. Ad eas res conficiendas biennium
Imperio. In nonnullis codd. doest. Paulo ante codex unus habet omnes. Non malo. mloetii continentur. Malunt quidam contineantur vel continerentur,
sed bene habet vulgatum. Veteres editiones addunt tuti Heloelia coni., invitise dicibus IIS. et Graeco inieri rete. I. C. II. Pro lota natura tuti dabat
Iocis natura tulis. Sed rectius postr ma vox exulat et Vulgatum retinetur. Lemanno. Sic Straho l. IV, P. u . Λιμενναν vocat, duplici littera. Millια- patebant. Nimius uterque numerus Cluverio, Germ.Ant. II,
4, videtur, cui in longitudinem satis su ut i o, in latitudinem 8o circiter, abjecto centenario. Approbat Hadr. Valesius in notit. Gall. p. Caesaris autem , an librarii error sit,
incertum est. Nelaphrastes Graecunvulgarem luctionem , milliariis in stadia conversis , sequitur. CELLAR.
D 'Ani ille in Not. de Ia Caule, longitudini 18o, latitudini 8o milliaria
assignat. I.ectionem Vulgarem defendi posse statuit Hausius, si cogites, in iis regionibus tum magnis circuitibus ad superandos morales et ad vitandos lacus opus fuisse.
dum pertinerent. Ad iter iaciendum necessaria. D. Js Cureorum. Carrus et carmim V
hiculum Germanis et Galliis Pr prium. A. si mentes; quam Plurimum agros conserere. B. J
28쪽
sibi satis osse duxerunt; in tertium untium prosectionem lege confirmant. Ad eas res cotificiendas Orgo torix deligi tur. Is, ubi legationem ad civitates suscepit, in eo itinere
persuadet Castico, Catamantaludis silio, Sequano, cujus
pater regnum in Sequanis multos annos obtinuerat, et a senatu populoque Romano amicus a PPellatus erat, ut re num in Civitate sua Occulraret, quod pater ante habuerat:
itemque Dumnorigi, AEduo, fratri Divitiaci, qui co tempore
Cum omnes ratum habuerint, quod Orgetorix civitati Iaersua- Eerat, res decreta dicitur lege. Est ergo Iege idem, quod alitii, consilio publico. M.
Ad eas res consciendas org. Malim , Ad ea Vrg. Caeteris omnibus
omissis, non tam vitandae molest;e reis
Petitionis causa , quae est inli scriptore freque , quam quod Codd. Variant : nam alius habet con irmand Pro consciendas ; ali us leges Pro με, alius oniuino omittit verba, ad eas res consciendas. Quar varictas videtur ab interpretibus orta, quorum alius ad ea retulit ad leges confirmandas, alius
ad illa omnes res conficiendas. M. Orgetorix. Exstat nummus argeHicus, cujus pars antica offert caput galeatum cum epigraphe COIos, P S tica, inscripta ORCmnix, equum cur reutem, quem gener sum utebat Gallia. Boutemuius, qui Numinum ex
hibet in Rocherches curiauses desmonnues de France, p. 51, non dubitat, quin ei, cujus hic sit mentio, sit tribuendus, et Coios nomen urbis vel pagi esse putat. Contra B
clinio ita Μ moires stiria Suisse a cicune, t. I, p. 584, videtur nummus, quippe Latiue, non Graece, inscriptus, non nisi Postero temimi ec usus. Nomen Orgetorigis api,cllativum esse censet Et notasse Principem pagi ; Coios ipsi Cmua est, Proprium viri nomen. Irisplicet hoc
oderico in epistola de argenti O Orgetorigis mininao, iu-έ', Rouue, 767, qui nee tulo salis ad Ca Laris Urgetorigem reserri posse statuit. Cf. EeLhel, Doctr. NN. vet. VOl. I, p. 78. Veram nominis scril viridi sortitati
esse Orci iris, vix inibi dubium. Sic et iii Davit, 54; Epored rix. Is, ubi Ieg. - suscepit, in eo ilian re. - Ιla loge ex auctoritate m,dd. DOD sibi: nam sibi suscipere vix osta Caesare. M. Cur codicos uoti se luamur, nulla est ratio.
A senatu. Α senatu populi Romani; sic antiquissimi coelices. Pimbat Oudendori'. recte. I . Biassov. de Tm. I , I 35 seq. Lectio vulgata a N. P. Q. R. debetur librariis, De-queutem formulam inscite praesererilibus. Sed vide infra xv, ia; V11, 3 .
Ut regnum- occuparet, ut tyraH-Didem a flectaret. Mox dicit Princia
Quodpater.Exti. l. et rutilii saliis, palei haec regna in Gallia non fuisse hereditaria, qu4bus lamen filii privari se graviter serebant. Λ1 opulo, ut sit verisimile, datuitatur Propter justitia et sortitudinis opinionem. ωιν. JDumnorio. Iarvi insexioue in Gal-
29쪽
princit,atum in civitato obtinebat ac maxime plebi acce tus erat, ut idem conaretur Ilersuadet, eique si iam suam in imatrimoniu1n dat. Perfacile factu esse illis probat conatam'rficere , Propterea quod ipse suae civitatis imperium ob tenturus esset: non esse dubium, quin totius Galliae plurimum Helvetii possent. Se suis copiis suoque exercitu illis regna Conciliaturum, confirmat. Hac oratione adducti, inter se fidem et jusjurandum dant, et, regno Occu Pato, Per tres potentissimos ac firmissimos populos totius Galliae sese potiri posse Sperant. N. Ea res ut est Helvetiis per indicium enuntiata, mori
licis nummis occurrit Dub rex, Dubnoreis, diverso schemale; nuuC miles adest stans utraque manu caput humanum tenens, Durio miles gradioris aprum hasta detixum gestans.
Aper, symbolum sortitudinis, frequens apud Gallos et Hispanos in nummis, item Germanis in honoro, teste Tacito in Germ. c. 45. Dccurrit et in Romanorum militaribus signis. V. Plin. H. N. x, 5. Ρ qtica nummi halini DLRNACos, sensu dubio. MLhel, l. C., P. Ga et 74. In cinitate. ' ulgo addunt sua. Seda honis codd. bene abest. Conaretur. Putet ali tuis lege dum conetur, ut temPus Praesens Prit scuti respondent. Sed in narratione irerat Praesculta , qu imperscctorum ci Persectorum I ,cum icnent,ponuutur filiam imi erfecta. Haec I a-visius et Clarvius centios ita corria gere Voluerunt, ut esset ubique i giti uia tenuiorum consecutio ; AEdcentios repreheusi sunt ab Diiden-
doryto. Jam Cortius ad Sallust talit.
c. 4έ, ostcridcrat, non esse omnia ad
uriam csrtam legem revocanda , m se
nuitque nulier idem Ruliti henius ad Vultei. Pal. I, 9, I. p. 32. De bactantula re semel monuisse sussietat. M. Sic paulo ante a Persuadet, ut occuparet v, et c. 9: a mittunt, ut imp trarent. CL Oudend. ad c. 8.
Quin totius Gallia pl. II. P. I. C. H. inseri vultprin incolis tot. GaIl. Pulat qui Ppe, Helvetios a Caesare non suisse
Galliae aeconsitos. Lectio rec Pla c. I,
nuntur, contrarium docet, quae vcrha vero criticus rXpungit.
Dants. ια et jusjuraudum, et ganter pro, fide interPosita, Pollicentur , et sciuramento obstringunt. A.JHrmissimos; al. fortissimos, e
Cis. TR Ea res ut est, etc.Ante hoc caput lacunam agnoscit 3. C. H. quia non indiectur, a quo et qua de Causa Orgetorix fuerit in vincula conjectus,
ne iue eouspiratio illa Orgetorigis
cum Castico et Dumnorige satis clare exponatur. Nihi secus videtur. Ometorix habebat in mandatis cum proximis cloitatibus pacem et amiciliam cons mare. Ιs contra earum civitatuita et ipsius Helvetiae libertati meum .Eduo et Sequauo conspiravit, quae res nou poterat non displicere Helvetiis, qui re enuntiata hominem
30쪽
hus suis Orgetorigem, vinculis causam dicere coegerutit. Damnatum poenam sequi Oimrtebat, ut igni Cremuretur. Die constituta causae dictionis, Orgetorix ad judicium omnem suam familiam, ad homininia millia X, undique coegit, et Omnos clientes, obaerato ue Suori, quorum mugnum numerum habet,at, e niem conduxit; Per eos, ne causam diceret, se eripuit. Quum civitas ob eam rem incitata, armis jus suum exsequi conaretur, inultitudinOmquo hominum ex agris magistratus cogerent, Orgetorix mor tuus est; neque ubest suspicio , ut Helvetii arbitrantur , quin ipso sibi mortem consciverit.
V. Post ejus mortem nihilo minus Helvetii id , quod
Constituerant, sacere conantur, ut o sntibus suis exeatit. Ubi jam se ad Dam rem paratos esse arbitrati sunt, OPPida sua Ouinia, numero ad duodecim, vicos ad quadringentos, reliqua privata aedilicia lucendunt; frumculum Omne , Praeter quod secuin Portaturi erant, comburunt, ut, do mum reditionis spe sublata, paratiores ad Omuia pericula
in vincula conjecere et causam discere coegerunt. Sic Omnia bene colus rent. Perperam Porro monet criticiis, scribeudum fuisse regnis occvatis, uisu re υ Occupato, quasi non de regno a sinolis in sua civitate obtineudo sermo foret. Ea rea ut est - enuntiata. Variant codd. I ido-tur suisse scriptum: Ea re - enun- ista. Ex Ninculis. I luctum verba sa-Cere Coegerunt. M.
Imi cremoretur. Quantum Cou-jecto , hac poena apud Gallos et Gemmanos assecti hostes reipubl. aut qui hostilia tentabant. V. J
midiam. Hotomannus sic deseribit: a Qui vel in possessionibus ejus ac rusticis rebus vel in vectigalibus Aer udis operam dabaut. v M. Pro suam alii liaberit sui. Ouderidom. Oboeratos. Ere aliouo abstrictiis et debitor ad aliquid operandum. I armvi de l. l. a Liber, tui suas operus iuservitute pro Pecunia quam debeat, dat; dum solucret, nexua Vocatur, et ab aere , Obmra tua. M JOrgetorix mortuus est. Cchsas addit in care re. CAP. V. ispida - incendunt. Et haec, et alia de his Helvetiorum rebus, quamquam summatim, attigit Plutareti. in s. I 8. M.
Domum ressitionis; ut apud Plautum, Amph. I, 3, ut: recuratio 1 In.MVerbale uomen hic verbi, a quo dc- ducitur, casum re git.