장음표시 사용
541쪽
mus editionis exemplum repetitum est saepe etiam cum
ipsis illis versibus, ut Mediol. 14 4 ,-sine loci, anni notatione a 476. Venet. 1479, per Phil. Condam 1481, per Baptist de ortis; 483, per Io de ortivio, item 1486, 3488, 49- 1493, etc. Post correctio adhibita est paullatim textu horum librorum maxime ab Aldo in editiqtie Rhetoricorum Ciceronis Isai, inin, qui tamen textum nimis multis locis, saepe non bene mutavit Ante ann. 15o8, in-8, Florentias ap. Iuniam eosdem libros ediderat Laur Romuleus Flor qui textus sere consentit cum textu ediolanensi operum Ciceronis I 498. Ceterum textus Aldinus deinde basis omnium editionum factus est. Habemus et ed. s. l. et a. 8, quae videtur initio saec. XV, facta esse Lugduni. Nam iisdem literis et eodem insigni habenius editionem Quintiliani, quae se Lugdunensem profitetur. Posthaec hos libros edidere separatim etiam emendare studuerunt Nastambenus Nascimbenius Venet. 1563, in-4, additis etiam notis, item I. ich. Brutus Lugd. 57O, in-II. Recentissime Lugd. B. 176x, in-8, cum libris ad Herenn.
editi sunt a P. Burmanno sec. cum not. integris Lambini, Ursini Gruteri, Iac Gronorii et excerptis aliorum, item Lecti
M. et notis postumis Graeviici additis in fine notis Bruti, et ineditis r. Oudendorpii, in quibus textus emendationes e libris scriptis et edd. pr. propositae sunt diligenter
a. Dialogi III, de Oratore, ad Q. Fratrem, quos ipse laudare non dubitavit : et est iis nihil excellentius in hoc genere ad Att. XVI, 19; et Div. I, 9, Top. 25, 26.
Prima editio facta est in monasterio Subiacensi per SWei hemium et Panaret. 466 aut 467 f. ut docet Hermannus Origg typogr. p. 246. Sequuta est altera Romana I 468 per tricumman, de Vienna Hanc excepit Waldariariana, ann. 147o, quae et repetita est 472. Huic proxima esse videtur Mediolanensis I 477, s. per GVagniam nam ea, quae
exstat s. l. et an utrum praecesserit eam, an sequuta sit, in-
542쪽
certum est. Μihi tamen illud placet, sed haec, quae est s. l. et a correctior est superioribus, quam et Medio Anensis
in operibus 498, plerumque sequuta est. De ea vid et Mattiaire t IV, pari. I, p. 75o Exemplum ejus est in Bibliotheca Lips Paullina. Porro 1478 editi sunt Venetiis per
Andr. atharensem, qua usus est Pearcius Cum omni-
boni Comm. rursus I 485 s. Saeculo sequente Lucas RObia Flor. 1414 in- , ap. Iunias edidit Basin fecisse videtur te
tum ediolanensem 1498 in Opp.), quem passim tamen
mutavit sed moderatius Aldo, qui eodem anno hos libros inter ceteros rhetoricos edidit. Separatim etiam edidit Phil. Μelanchthon Hagenoae 525, in-8, cum notis brevibus , et, nescio quis, ipsis 1517 s. non certe indoctus vir. Post operae pretium fecit Iac Lud Strebaeus, qui hos libros ed, di cum docto Commentario Paris. 54o f. Paucis annis ante 1533, ibidem cum notis ediderat udomarus Ἀ- laeus i , ut alios obscuros mittamus Oxon D. I 696,ina, edidit hos libros hom Cochmannus additis excerpti l ctionum e SS, edd. et notulic haud paullo melius Zach. Pearcius, post Episcopus Oxon. 1716, et iterum I 732,ina, emendato e S et edd. veti duabus textu et locis dis cilioribus explicatis. Nam Jac Prous ed in usum Delphini Paris I 687, in-4, repetita etiam xon ea vero nihil est I).
Praeter Strebaeum etiam alii loca quaedam vel emendare vel explicare instituerunt, ut Marinus Becichemus Scodrensis, cujus castigationes exstant in corpore Basileensi Commentariorum in Ciceronis libros Rhetoricosci correctiones ipsas fere in margine indicavit Ascensius ed. I 5LI. Ben Averanni Diss in lib. I de r. in opp. ejus t ΙΙ, multas res illustrant, quarum in iis mentio est suntque lectu jucundae et utiles.
1 In Aiad. Talae opp. qua Basil ex ossic Pernaea per Cone Waldhilesiat 58 prodiere, reperiuntur Cic. III libri de Orat. Eiusdem Topica et Paruit.
et Novissime cum animadversionibus interpretumque suisque edidit Theoph. D. S. Hartes, Norimb. 17 6 in-8.
543쪽
Locum de ocis lib. IL, 4, separatim illustravit Adr. Τtiynebus 1 . Libertus ejus . . Tiro collegerat libros III locorum Ciceronis, Is Voss. demist. lat. I, 7. Jonsius de Script Hist Phil. III, 7.multos e Plutarcho, Quintiliano, Macrobio aliisque collegit F. Vavassor de dictione ludicra, p. 3a 8 sq. adde Passerati praefationem deridiculis Ciceronis, et A. Scholium in Cicerone vindicato a calumniis, cap. 5, . Exstat horum librorum versio Italica Ludovici Dulcis cum paucis ejus notis, subjectis ad calcem voluminis , quae lucem vidit Venetiis 1554, in-iI I). Gallica versi
Paris. 16 3, in-8 3) Anglica auctore G. P. Lond. 725 4 .
3. Brutus sive dialogus de claru oratoribus, quem fuisse olim, qui in tres partes secarent, quum unus Suo auCt resit editus, testatur Hieronymus praes in Paralipom. Hunc primum ex codice S descripsisse se, et in imanus homi-
nun dedisse gloriatur Blondus Flavius in Italia illustrata p. 346 Quum in Quintiliani Institutionibus et ad Atti
cum Epistolis nostrorum Italia adolescentium ingenia desudarent, asparinus Bergoniensis, grammaticus rhetorque celeberrimus, Venetiis meliori solito doctrina nonnullos erudivit, plurimos ad ea imitanda studia incitavit florebantque jam et fama celebrabantur Petrus Paulus Vergerius, Omnibonus schola Patavinus, et natu majores Leonardus Aretinus, Robertus Rossus Iacobus Angeli et Poggius ac Nic. ediceus, quem praeceptor domi assiduus erudierat Aretinus Guarinusque Venetiis et Victorinus et trensis Mantuae multos coeperant erudire, quum Philippus Mediolanensis dux tertius, asparinum a Bergomo subditum
544쪽
hominem invitum Mediolanensibus edocendis Padua et Venetia evocavit. Ubi id maxime adiumenti studiis eloquentiae attulit, quod repertus Laude a summo viro Gerardo Landriano tunc ibi Episcopo multis maximisque in rud
ribus codex Ciceronis pervetustus, et cujus literas vetustiores paucissimi scirent legere, ad ejus perveniens manus interitum evasit. Continebat is codex praeter rhetoricorum novos et Veteres, qui habebantur, tres quoque de oratore integerrimos, Brutum de Orr claris et Oratorem ad Brutum
Μ. Tullii Ciceronis : unde liberatus est bonus ipse vir Gasparinus ingenti, quem assumpserat, labore supplendi, quoad poterat, librorum de Oratore desectusci sicut diu antea in Quintiliani Institutionibus multo labore suppleu rat. Et quum nullus Mediolani esset repertus, qui ejus ditusti codicis literam sciret legere, Cosmus quidam egregii
ingenii, Cremonensis, tres de oratore libros primus transcripsit, multiplicataque inde exempla omnem Italiam desideratissimo codice repleverunt. Nos vero quum publicis patriae tractandas negotiis adolescentesmediolanum adiim mus, Brutum de claris oratoribus primi omnium mirabili ardore ac celeritate transcripsimus, ex quo primum Veronam uarino, post Leonardo Iustiniano Venetias misso, omnis Italia exemplis pariter est repletas. In hac arr tione sunt quaedam partim salsa, ut mox videbimus, partim incerta Nam in hoc quidem, de quo nunc agitur, contrarium habet Decembrius in Polit lit. p. 33, qui primum
innotuisse Brutum, ait, per Guarinum Veronensem Gedi non multum resert.
Typographorum quidem arte primum publicatus est Romae per Sweinhemium et Panartium, una cum ceteris mutioribus rhetoricis libellis: idque corpusculum repetitum
est, ut putamus Venet. 1485, p. Andream Asculanum. Separatim postea editus non est. Proprium enarratorem habuit insignem Seb Corradum, cujus Comm. editus est Flor. 552. Exstat et Coelii Sec. Curionis Comm. editus
545쪽
Basil. 1564. Addantur Io Bivii Castigationes, qui editione
Rom. usus est et Veneta ut taceamus Aul Ant. Palmyreni
scholia, quae in collectione Basil reperiuntur. Idem Brutus gallice a Girio versus est Paris. 167o, in-Ia exstantque et Entretiens de Ciceron surus Orateur illustres, Paris. I725, c. selectis Eset. est historiis in usum scholarum, Mem. de TreM. I 725, p. uo7, et cum Or anglice a M. L. Iones, Lond. 776, in-8.4 orator, sive de optimo genere dicendi, ad M. Brutum scriptus est ann. Urb. 7o8, quum Μ. Brutus Galliam cis Alpes teneret Vide Henr. Norisium ad Cenotaphia Pisana, p. 71. Exemplum prinium repertum est a Gerardo Landriano, Laudis Pompeiae piscopo, missumque asparino BaraiEo, ut describeretur et corrigeretur Sunt, qui hoc de libris de Oratore tribus tradant, etiam veteres, Sabellicus de L. L. reparatione, et Blondus ante memoratus, item ipse Furiettus, vitis amiZianae scriptor. Sed Barzietius ipse in epistola ad Gerardum, in qua ei gratias agit, et apographum a Cosmo Cremonense iactum' mittit, diserte oratorem appellat, eumque unum. In eadem Epistola est descriptio codicis, quem vocat Vetustissimum, sed paene ad nullum usum aptum . Ex eo porro exemplo, sic descripto, omnia talia et scripta et sormulis expressa exempla fluxere unde de textu ejus libri judicare in promptu est. Editiones antiquissimae sunt eaedem, quae Brutici quas
Sequutae sunt eae, quae Sunt in uniVersorum Ciceronianoriam Corporibus,mediolanensi, etc. Praeter has habemus Lipsiensem, factam ann. 1515 s. ab Hermanno ulichio, ex ed. Rom. factam maxime, Variis Lecti in marginem rejectis: Parisiensem 154a, in-4, p Fr Gryphium quae tamen nihil profuerit cuiquam Profuere ei libro Strebaeus, Victor Pisanus, Io Rivius et Melanchthon, quorum notae sunt in corpore Comm. Basileensi. 5. Topie ad C. Trebatium Ctum primum cum ratore edita sunt Romae et venetiis Separatim a ceteris quum'
546쪽
prodiere, fere adjunctum habuere Boethii Commentarium,
ut Paris. 154 et 1547, 557, 56i,in-4. Sic et Phil. elanchthon edidit additis Scholiis suis, Vileb. 1524, in-8; et
Hagenoae.1533, in-8.Illustrarunt opica etiam Achilles S tius, qui cum eruditis notis opica edidit LOVan. 155 2, in-8, at trie Antonius Goveanus, Paris i 545, in-8. Ed Camerarii c. commentatiunculis, Lips. 549 cuius dedicatio scriptai 544 Appendi quoque ad explanationes Statii exstat edit. Antverp. 1553 4n-8. Alios interpretes reperies in Collectione Basileensi, ut Georgium Vallam Io Visorium, Barth Latomum et Hegendorphium. Cum Io Visorii et Barth Latomi comm . prodiere Lugd. 541, in-8. Cum commentariis Georgii Vallae, sine anno et loco fol. Coelii Secundi Curionis in Topica commentarius Basil. I 553, in-8. Denique Ioannes a Reberteria Turonensis, ICtus Parisiensis, dignus Duareni discipulus, vulgavit libros quatuor
Ciceronis opica illustrantur supplenturque.
6. De partitione Oratoria Dialogus, quo filius e patre Cicerone latine accipit, quae eidem de ratione dicendi graece tradiderat. Hunc conjecturis quibusdam, sed levibus, judice ossio, Ciceronis esse negat Angelus Decembrius, lib. I de Politialiteraria, p. 62. Moragii Commentarius in Tullii partitiones lucem vidit Venetiis , 587, in-4. Scripsere etiam in hunc librum Io Sturmius rhetor sua aetate insignis cujus 4 dialogi partitionum contextum habent inse tum Arg. 539 et 1558, in-8. Deinde accessita Betitzii piatome partitionum . . C. cura Io. turmi recognita et perspicuis exemplis illustrata. Arg. 593, in-8),Vitus Amem
hachius, Coelius Secundus Curio, et, qui in collectione commentariorum Basileensi occurrunt Georgius Valla, Iac Lmdovicus Suebaeus, Barthol. Latomus Colon. 558, in-xa , et Christophorus egendorphius Prodiere etiam partitiones eum tabulis Claudii inois Paris. 158a, in-4. Editiones primae sunt eaedem, quae Oratoris et Opicorum Exstat vero
547쪽
etiam ed. an. 147a, in qua Topicis junguntur; vid. Μαiuaire, Ann typ tom. III, p. 319, t. V, p. 282. 7. De optimo genere Oratorum brevis disputatio, quam Cicero prologi vicem si praemiserat orationibus contrariis
Demosthenis atque schinis latine a se conversis. Hanc translationem intercidisse, vehementer dolendum est, quoniam Cicero illas orationes, velut exemplar Atticas eiusque consummatissimae eloquentiae, de industria delegerat, ac
Romanis suis ad imitandum proposuerat Achillis Statii Commentarius in hunc libellum editus est ovani 156a, in-8 IO. Antonii Viperant Antu. 58i, in-8 α).8 Libri quatuor Rhetoricomm a C. Herennium 3 ho- gnatum ac familiarem suum, quos Ciceroni diserte tribuit S. Hieronymus libro I in Rufinum atque praefat. ad Abdiam, itemque non uno loco Priscianus, sed et Lupus Ferrariensis ut videtur)Epistola prima ad Eginhartu inci atque Ciceroni praeter Antonium Μarinellum aliosque singularibus diatribis vindicatum ivere Georgius aspar Κirchmai
rus, et Io. Petrus Ludovicus in Academia Hallensi professor, Leonardus Aretinus, Dionysius Lambinus, arinus
Bectinemus Scodrensis, qui ab inolescente scriptos 4 putat in diss quod libri ad Herennium a familia Ciceroni,
amoveri non debeant, et Angelus Bucinensis in desension S
i Aseonius Pedianus in Orat promtione tamen librum appelliti in Non. tantum ex oratione et annalibus, sed etiam ex libro apparet, qui Ciceroni, nomine inscribitur de optimo Mnere oratoriam, Respicit autem haec verha quae capite cleguntur Sed si eodem modo putant, exercitu in soro et in. omnibus templisinciae circum forum sunt collocato, dici promtione decuisse ut si de re privata ad nnum iudicem diceremus, vim eloquentiae sua facultate
et u P. Ram praelecti in Cic. de opt gen or prodiere Basil ap. emani, s 5 In-4, et accessere ejusd prael in octo consulares orati ibid. x58o, in-4. 3 Lib. IV cap. 6 : Nam et simul libenter exercemur, propter amiciliani, cujus initium cognatio fecit, cetera philosophiae ratio onfirmavitis. 4 Huic sententiae repugnat quod lib. I, cap. o, exempli loco a fertur Tullius heres meus Terentiae uxori meae triginta pondo vasorum et quae volet , Atqui Tullius Ciceroui natus anno aetatis quadragesimo tertio.
548쪽
pro Rhetoricis ad C. Herenniuin Philippo Stroga dieata. Becichem et Bucinensis diatribae occurrunt in collectione Commentariorum Basileensi in libros Ciceronis Rhetoricos. Audacter etiam pro Cicerone auctore pugnat Tranquillus
Tamyras in exasticho, quod in antiquis editionibus legitur:
Dic quibus, o Iector, validis rationibus Instes Hoe non esse, sacri est quod Ciceronia opus p Non hic ingenium, non spectas flumina lingua pNon cernis variis dicta ministeriis pQui negat hoc, caeli tandem reor, astra vetabit, Et maris eas undas, et gramen esse soli.
Sed viri in lectione Ciceronis versatissimi, tum avorum
nostrorum memorii, tum nostra aetate, e quibus vel unum
juvat honoris causa appellare Conr Samuelem Schurtisinachium communibus suffragiis, Tullio hos libros abrogant, tribuuntque vel L. Cornificio si patri, ad quem in ronis pistolae exstant, vel L. Cornificio filio, qui anno Urb cond. riconsul fuit, et de rhetorica arte scripsisse Quintiliano intelligitur vel Ciceroni filio a), aut Laureae Tullii Ciceronis liberto, qui et ipse Cicero vocabatur, vel Tullio Tironi, quem inter rhetores memorant Plinius ac Suetoniusci vel . Gallioni I, cujus nomen in antiquissimo codice librorum ad Herennium romano, licet ab alia manu deletum, comparuisse refert Aldus Manutius Pauli F. Epi-
1 Ita P. Victorius, Paulus et Aldus,anutii, Adr Turnebus, uretus, Sigonins, Riccobonus in diss adversus arium,artium, Barthius in Advers. et Glando ius in nomast. Andr Dounaeus ad Chr3sost tom. Iu pag. 34o. Vide etiam Io Rainoldum, praelect xx, de libris apocryphis t. I, P. I 66, et Vossium de natura Rhetoricae, cap. 13, pag. 24 93, qui pro Comiscio filio clibrorum ad Herennium auctore, disputat. α Hae sententia placuit Nascimbenio in lib. II Cic. de Invent ut eidem
3hGallionis inter rhetores meminit Seneca et auctor dialogi de causis cor- euptae eloquentiae. Idem forte ad quem Ovidius, mori, de onto Gallioni libros ad Herennium tribuit et Jul Caesar caliger.
549쪽
DE . . CICERONE. no3 stola ad A. Naugerium: vel Virginio Ruso i , quem voce
et scriptis eloquentiam docuisse Neronis temporibus, tradunt acitus et Quintilianusci vel Timolao denique, uni e xxx tyrannis , quem ad Herennium fratrem scripsisse auctor est Trebellius Pollio At enim quicumque demum sit auctor, quem ut Ciceronem esse vehementer negat, ita, non mediocriter doctum virum fuisse et Rhetorica arte diligenter SCrapsisse , recte profitetur Franc Floridus Sabinus, libro Ilectionum subsecis cap. 4 pag. Io33, tom Psacis Artium Gruterianae , certe non longe abfuisse ab aetate Ciceronis, Iibenter mihi persuade, tametsi ante aetatem Augusti scri-Ptos non esse ex Gellii XIII, 6 colligit Christianus alit xus, parte III amoenitatum philol. p. 86. Herennius, ad quem scripti sunt hi libri, qui fuerit, dici non potest. Contra non Cicerone modo, sed etiam Cornelio Celso et vel mediocri Celsi auditore qui et ipse de Rhetorica scripsit indignos esse ad Herennium libros disputat Franciscus Floridus Sabinus, libro Plect subseciv. c. 4, tom. I Lampadis artium Gruterianae, p. o37. Sed totaria hanc rem, qui accurate explicatam et disputatam cognoscere velit, adeat P. Bum mannum Secundum V. C. in praefatione ad editionem eorum librorum, de qua mox Quisquis vero fuit auctor certe non Cicero), doctore Hermete se usum innuit, lib. L,
Cap. II Causarum constitutiones alii quatuor secerunt, noster Hermetes tres putavit esse M.
Horum librorum editione&antiquae pleraeque sunt eaedem, quas librorum de Inventione, quibuscum sub titulo, hetoricorum sterum et nOMorum conjuncti sunt. Separatim editorum exempla haec cognovimus. I ' Romae an. 474,
fol. per Vendetinum desila in artibus magistrum, et 14 7,f. Paris et Papiast; 'Mediol. 1479, per Henr de Cataneis, ap. Scinκeler et Pachel 4' Friburg an. 492, in-4, editore Io. Curio de Eberspac , 5 S. l. et a. f. ejusdem saeculi,
i)mae Raphaelis Regii coniectura est in diss an Rhetorica salso sit in
550쪽
sed sitie dubio in Germania facta, cujus exemplum e bibli theca Comitis ernigerodani missum est 6 Cracoviensis an . 15oo, in-4, cum praef. Raph. Regii, unde patet esse mpetitionem exempli Italici Io Μich. oxitae, cum ipsius notis Basil. 1558, in-8. 'miberti Longotii cum brevibus scholiis in margine niverp. 536 8 Ula Zasii Bas. 1537, in-8. Interpretes multos nauti sunt hi libri, toties ad usum studiosorum eloquentis editi, fere eosdem cum libris de Inventione Veteres repetiuntur in Collectione Basileensi: qui vix hodie leguntur. De ceteris, qui exemplis suis notas
addidere, dicere separatim, non est neC Se. Corpus quoddam facere vel plurium vel universorum horuni operum rhetoricorum mature coeptum est primum
in libris ad Herennium et de Inventiones deinde in ceteris minoribus libris, Bruto , oratore Topicis, Partitionibus, et a meinhemio et Andr Asculano. Ad extremum omnes conjuncti sunt, primum ab Aldo seniore Venet. 15I4, in-8,m . Cuius textus pro basi deinde sui editoribus horum librorum idque institutum imitati sunt alii extra corpus universorum operum, Venet. 1533, in-8 I) GeneV. 16eti, in-8, cum Lambini notis Paris. 681 4, in usum Delphini a Iac Proiast.