장음표시 사용
11쪽
IN PETRI MARTI NE ZOOMMENTARIOS DE ANIMA PRAEFATIO, QUAM QUINDECIM AB HINC AN Nis
admodum illustris vir atq; eximius doctor theologus Garcia Loaysa
Giton libris eiusdem de caelo,mundo,ortu& intςritu praefecerat,nunc a Ioanne Castellano marginalibus sum: mis illustratur, dc punctis atq; in
TSI antiquis temporibus stetij illa Pythagorica praeceptio, quamen NMau Grae lappellant, magis apud sapientes homines valuit, quam illud Aristotelis e hilocteta vulgatissimum, aeschron sopan meu caeso nu eun legis , turpe est tacere dc Isocrate pati dicere. 1amen poli vulgata diuini Platonis instituta tot inuolucris oppleta, dc Aristotelis naturae interpretis praecepta,in quibus sunt sapientissimi Philosophi, qui putent,consulto obscuritatem & tenebras assectasse, nihil magis desiderandum,optandumq; est ab illis,qui sitim sapieitae
extinguere cupiunt, quanil ultorum hominum interpretatione, ct commentarii, qua desissimas tenebras atq; nodos Gordianos etsi non dissoluant, saltem inter tantas atq; varias
opiniones ct sectas aliquid lucis asserant, di quod a multis dictum est,forma dic edi vari ta, saepe di saepit posteritati mandent. Neq; illos paru nos secisse squum est existimemus,
cum Plato & Stoici omnes in quemadmodum dicatur,summa diligentia laborarunt,tanta in verborum elocutions Sc sermonis intelligetia atq; ipsorum commutatione praeceptionem Sc lucem esse positam e istimarunt. Vetuita sunt doctissimi homines non solui e X his,quos hsc nostra stas tulit,sed ex illis priscis teporibus atq; antiquissimis, qui turpe esse putet atqi indeces,de mysterijs naturς cotra maiorvinucta scripta proferre di in mediam piastis hominum luce vulsare.Quapropter de vulgandis in Aristotele S Platonem c5mentarijsnu insu sermonem institui iacere,ne a tanto studio ci dignissima laude praeclara nostrorum teporum ingeniaeXeplo veterum Philosophorum deterreanturtin quibus etsi erat scientia caingenti virtute coniuncta,tameno erat similis vitae ratio,neqoam multiplex studiorumi sitiqui duas,discrepasque religionis institutio. Illi nanq; primi sapietes arte vivendi philosophiam e ius mi esse existimariit, in duas lito,quod Latini silentiu vocant,distributu esse partes diXerui, ibi, quasi alteru Asopias esse ,hoc est,inutile silentium, de quo neq, verbum dicemus,tanquam a notis Mero, stra institiatione,disputationeq; alienti: alter u ecb Itbian, taciturnitate, qui de nauis reueeptu ua latini sermonis intelligentia agunt,appellar ut,eamq; a pristantisiimis hominibus sum fuerit ni mis laudibus commendatam inuenimus. Neque solum viro sapienti,in quo totius virtutis Asophia. simulacrum & eXemplar esse debet, verum etiam pudicis mulieribus a Doctore gelium cautii est,ut in siletio discat atq; taciturnitate custodiat.Post insulam in hominis animum ignorantiae labe, undiq; sensa sine principe moderatore diffusi,nihil certu,nihil stabile, nihil,quod firmis,perpetuisq; radicibus est et iram Num,colligere poterat. Si qui vera fuere, qui in hac vastissima calamitate laboribus hausit,atq; accuratis meditationibus inteli i-gilijsq; sacrati logo temporis spatio de natura sentili,de motu siderum,de eorum obitu &ortu quod oculorum usu comprehenditur de caelorum conuersione, de vi Solis & Lunae, te caeterisq; caducis rebus,quq partim in nobis ipsis, partim externa sensuum vi dum non vulgaris sit diligentia percipiuntur, aliquid aeternum atque firmum se uiueni se putarunt: ita magni secerunt, ut non solum reticendum esse atque nulli bi vulgandum , verum malum,indecorum,inhonestum esse, apud rude vulgus de illis abditissimis rebus atq; a sensu longe positis sermonem facere: tua propter a communi inscitia euenis se e re istimo, ut pleni, buccis quod aiunt illi primi, qui naturae peritiam abditam profitebantur os hi appellarentur, neq; solum hos, sed etiam illos,qui quasdam sellularias artes callebam, sapientes,appellare consueuerunt: vii de nobilis vates Homerus fabrum ligna rium sapientem vocat: undiq; nanq; ignorantia peruagata,rerum scientiam,etsi exile,tunc auxit
12쪽
auxit & illustrauit. Siquid vero literis mandarunt, ita erat inuolucris & enigmaticis
quaestionibus coopertum, ut difficilior res esset inuenta percipere S enodare,quam in natura hac uniuersa denuo sapientia inquirere.Qui vero post primos sunt secuti lapientiores effecti,tum propria cura & diligentiadum aliorum inuentis illud primum censuerunt,se non esse sapientes, verum sapientiae amatores: quae res sola sapieti et certu progressum significauit, neq; sapientis esse nolse eas artes,quae vitae commodis inseruiunt,tamen de occultandis naturae mysterijs in maiorum sententia perstitere.Pythagoras naq;,a quo primum 'AEC: Hi Asopbos nomen dimanauit, proprium eius diXit esse numeroru scientiam,quos inquit) rasilini a natura hominis si dimoueris, etiam ct ratio peribit: eX eius schola sapientissimi viri pro- mirabile. diere, nam non solum Graeciam institutis informauit,verum totam Italia praeceptis naturq& inor uinstituit. Is ita silentio deditus suit, ut non tantum libros suos no vulgaret,veru teneros discipulorum animos quinquennali taciturnitati primum inseruire docvbati deinde post edoctum, imbibitum ii lilentium caelestis doctrinae arcana &sensilis naturet mysteria velamento verborum obducta illis propinabat. Cu igitur uniuersa philosophandi ratio in duas distributa sit partes,alteram,quae ad morum rationem spectat,alteram,quae ad sapie-tiae informationem, utraq; miro silentio edocuit & diuulgauit. Primam naq; his praeceptis otis est
eburauit,silentiu non praecepto, sed exercitatione docuit,ignem aiebat gladio ne effodito, 'αρ- flateram ne trasito,cerebrum ne comedito,cor etiam ne comedito,supra sextarium ne seis pi deto, maluam trasserto,sed eam ne comedito,aduersus Sole in ne loquitor,anulun egesta to, vestigiu corporis colandito,cum lecto surre Xeris,ltra gula coplicato, per semitas ingreditor, via regia declinato,ollae quoq; vestigiu in cinere turbato,hirundines intra domu ne
admittito,cotra Sole ne mei j to,speculii ne i pectato ad lucerna,deritru pede priore calciato,sinistru priore lauato,unguiu,craniuq; tuoru praesegmina ne comingito, sed in ea despuito,a fabis abstineto:de alia multa,quet magis ad risum,quam ad moru insormationem inuitat.Quq si accurate perpedantur,nihil est de statu reipublicae atq; de ei' coditione & imperio, nihil de domoru gubernatione Spatrisfamilias cura,nihil de prudelia,iustitia,de amicoru statu de naturis seruadis,quod no isto abditissimo silentio coplectatur. Alteram vero parte numeris est assecutus,per septenariu que heptas antiqui appellarunt denumero de motu caelestiu corporum defixorum planetarii iudicauit, atq; esse primaeva totius animaemudanet origine, causamq; caelestis harmoniae. Qua Plato in Timeto opinione ampleXus, ex pari & impari a septenario decurretibus uniuersi animi natura coagmentauit, per qui- meros PI
narium summa de infima omnia a mota derivata, per dualitate materiam,per unitate sor rha N-mam, Deu esse eXtra omnem numerum,tanquam rerum omnium originem dc finem,per cos imita quaternariu,quem tot nou vocat,elementorum cohaereriain dc similitudine & animi perin innfectionem quapropter inter arcana venerantur,& eri eo iuris iura di religione sibi Pythagorici secerunt: per ternarium animi comunem absolutionem tribus partibus colentam,
quas luisticon imitan inimincon nominat: per dia i ,quod e X diatesaron de diapente coitat, animi lymphoniam fieri,eAtrema mi mentis diuinae peafectionem: tuo uno verbo tota de animorum immortalitate disputationem atque Platonicas , c Aristoteleas entelecbus siue redde ias in uestigarum. Demum nihil est in tota de natura philosophia,quod non Pythagorici numeroru integumentis obduxerint de occultauerint, dc in occultandis rebus a natura perceptis,ressere nos Dei similitudine dixerut,in quo est toti' veritatis abditissimu arcanu:Na sicuti monas,hoc est,unitas suos minime limites transgreditur,sed certis est distet a regionib',semper unu perseverans atq; manes: duas vero,hoc cit,dualitas principiu est differentis,statim a se differens atq; discrepans,duplicatione in multitudine abiens: sie & ser ino ab uno primo no derivatus,sed pectore cognoscetis interclusiu,vere arcanus est atq;
diuinae unitatis exemplar refert' cum vero comunicatur,a diuina natura iam recedit, cum
famae nome subeat atq; multiplicatione arcani ratione, quae unitatis est,non degustet.Unde Graecus vates epeaptementa dixit,hoc est, verba alte volana, neq; solum Pythagore ora
dogma,sed Aegyptiorum sapientium fuit diuina essς silentio occuli ada: luapropter eum mDeum,a quo essent rerum omnium primordia & principia,taciturnitate dc silentio colen- Frisii m. dum esse cessiere:vnde factu veteribus, ut in Deoru honoribus linguas contribuerent f tlueor tisas nanque ait Homerus dymnri balisu. Athenienses quoque, qui ab Aegyptijs reli- sectam .sionem de sapientiam acceperunt, ignoto Deo sacrificabant, silentio numisiis nomen reti
13쪽
reticentes.Lycurgus apud Spartanos praestantissimus legissator,pueros siletio insuescere docebat:atq; Amicleii & Lacones Pythagoricam factionem sunt secuti. Heraclitus philosophus non verbis, sed nutibus & signis frequentius praecepta tradebat: extat & Lysiadis epistola breuissima ad Hipparchum,qua succenset Damae quod patris praecepta silentio commendata in lucem emiserit, tanquam alienum a paterna religione S uiuendi instituto. Plutarchus nobilissimus autore Nistimat Pythagoricos a piscibus abstinuisse,quos quasi suae doctrinae domesticos agnoscerent,propter ecbewi an , hoc est,silentium,quod inter animantium genus piscibus est proprium. Plato & Aristoteles eis scripserunt, tamen ita posteritati eorum libri mandati sunt,ut sere non esse madatos dixerint.Cato orator nihil voluit scriptis committere, sed omnia silentio compressit, ne verbum emittere quod se postea poeniteret emisisse. Demum ita silentii praeceptio apud maiores valuit, ut numinis insignem haberet ratione,Angerona a Romanis, Harpocrates a Graecis colitur. Post Pythagoram vero & Platonem,Aristoteles pretstantissimus philosophus, primus ce-suit tanquam a religione Pythagorica non solum alienus, verum omni maiorum instituto non addictus: quapropter a Platone anagnostis , id est,tector appellatus est cripta esse comuni sermone vulganda,quanuis in his obscuritas assectaretur.Quamobrem ante Aristotelem nullus praecepta artis distinctis voluminibus atq; instituendi methodo est complexus mam etsi ante Aristotelem, Empedocles, Democritus,Leucippus,Melissus, Parmeniis des Anaxagoras,Diogenes,Thales AnaNimander,Paro,&alij permulti communi quodam usu ut in hominum more versatur de naturis scripserunωamen artificiosa verboruconclusione carminibus naturalem obduxerunt philosophiam: prsterea de subtilitate disserendi neq; carminibus aut soluta oratione aliquid posteritati midarun t. Aristoteles vero plailosophiae parcns,atq; methodi princeps,adhibuit artem extrinsecus eri alio genere,
quam nunquam sibi antiqui philosophi assumpserunt , qua disciplinas distatutas, diuulissasq; conglutinauit,& ratione quadam constrinxit, deq; nulla re fuit in tota sensili natura atq, in disserendi ratione, de qua non copiosissime dieseruerit, veluti de syllogismorum
inuentione,de demonstrationis vi & natura , de locorum copia, de principiis rei naturalis, de caelo,de concretorum conditione,de elementorum mistione,de animorum ratione, deplatis,de aium altu diuersitate,de coloribus,de prima plutosophia de inoribus,de regno&domo: nihi I demum est,de quo non adhibita summa methodo disputauerit, atq; notis instituendi ratione inuenta,quicquid voluit aduersus philosophantium sententias est assecutus. Illudq; in tota Aristotelis institutione prs stantissimum esse censeo,quod animosita doctrina informet, ut a sensibilibus rebus quae experimento &sensatione coprehenduntur,ad defaecata & pura consentientibus nobis deducat: unde fit, ut vulgari vocabulorum nuncupatione & usitata,quicquid erat a caeteris integumentis vastissimis opertum, nominauerit: quod Pythagoras unitatem & dualitatem appellauit: quod Plato magnum paruum & unitatem, siue alterum & idem,ipse mor in Scylla , hoc est,formam ct materiam :.quod Plato animum esse per se mouentem numerum, Aristoteles actum corporis: quod Plato ipsum tale, Ic vere tale,& semper tale , Aristoteles proprietatem intellectiis, Sc animae,& primorum corporum et quod numerum triplarem Plato in Timio positum in triangulo, Aristoteles primam formam forni antem: quod Plato in Sophista,qui unum non dicit,nihil dicit, Arist. qui unum non intelligit, nihil intelligit, per vocabula a communi sermonis intelligentia , non aliena nuncupauitaIs demum fuit, qui primus iacentes disciplinas artis lumine ereXit,atq; metis tenebras laodammodo illustrauit: tamen neutiquam volumina ab Aristot. emissa ita suere aperta, ut non sit in illis in iis obscuritas, tam ab ipso si Themistio credimus Arist. fidelissimo interpreti consulto assectata,quam temporum calamitate & barbarorum hominum scelere atq; imperitia parta. Neq; s lum hoc in latinis codicibus,in quibus nihil prope est certum , sed etiam e Graecis fontibus permulta sunt mutata, alia temporum antiquitate obliterata & deprauata. Latinus vero Aristoteles,qui nobis in manibus semper est, mille mendis undequaq; est conspersus: nam etsi tuere diligentissimi homines,qui munere interpretandi & in utriusq; linguae peritia floruere,tamen si Rodolpho Agricolae credimus. viro de humanioribus disciplinis bene merito,in singulorum verborum colligatione &consecutione mysterium latero
putat: quapropter nulla potest esse fidelis Arist.interpretatio,cum Seuerinus Boetius,qui
14쪽
caeteris omnibus in hoc genere interpretandi lucem dedit, ab eisdem reprehendatur. Perionius nimis est Ciceronianus,atq; dum Ciceroni incumbit,& a genere dicendi Philosophorum &ab Aristotelica Academia recedit. Quid dicam de Ioanne Argyropylo,de Bes-- , sarione de Bata bio,Hermolao Barbaro viro doctissimo cuius insignem interpretatione
post Theodori Gaaeae versiones veneror & amplector.Quid de Genesio Sepulueda qui libros de prima philosophia ct Republica vertendo, magnum sui ingenii specimen dedit Quid de Strabaeo, Perionii aduersarioZPraeterqua quod hi insignes philosophi digni sunt,
ut perpetuis cumulentur laudibus,verum eorum nullus est, in quo non plura desideretur, quam ipsi assequantur. Multa loca sunt deprauata,alia aduersus veram intelligentiam in- IO, Gterpretata: quod si non molestum foret,in medium adducerem aliqua,quae in unum con miuae vita,dum in Aristotelem incuberem, habemus. Est nanq; Graeca bertas ita varia,namul praeludiatiplex, ut unum idemq; verbum simili aspiratione,sono, pronuntiatione, accentu prolatu phisio diuersos significatus patiatur. L qua re non pauca sunt interpretantium peccata:est etiam ibita genus Aristotelis dicendi breue,concinnum,aculum,ad philosophorum disputationes de
porticus aptissimum: haec autem eloquentiae ratio summam in dicendo acutiem requirit, atq; promptam in verborum consecutione intelli sentiam. Ilii vero,qui nobisAristotelem
Latinum faciunt,dum natiua praestantissimi philosophi sensa inquirunt, a re maxime discedunt,si non in verborum consecutione laborant: hanc autem seruare,dummodo Aristoteles latinus sit,& in communi dicendi latinorum vis, impossibile est. Exemplum nobis se Locus locus ille primi Physicorum cap. 7. miade ist lutos a nullo como de interpretatus, duin unu Aristoti autem principium est ratio vertunt: tamen Arist.& formam ei le&principium ei se mulie- subdi1F-bri articulo i solum sine nomine expressit,quod latinorum in usu non eli. Quid igitur est cilis. iaciendum 3 omnes e sontibus primis sapientiam Aristoteleam haurient nequaqua , qua- Cometari uis in illis purior sit huius sapientiae riuulus. Sed adsint diligentissimi homines,qui nictem Aristotelis aperiant, atq; eta varijs interpretationibus quid verum,quid firmum,&Aristo- lenon G. teli consonum sit,colligat,atq; certis existimationibus teneros iuuenum animos imbuant. δε mutile Vnde post Aristotelis atq; Platonis emissa volumina, post Graecorum in hos libros exu dutis .cussa commentaria philosophicis praeceptis & obscuritate etiam plena , necessarium existimo fore,ut unusquisq; sua in in hos philosophos sententiam aperiat, atq; quid de unaquaq, re sentiat,in publicum diuulget, ne silentio inutili adumbratam sapietiam habeamus: siquidem inde ortum habuit,ut post edita Platonis S Arist. volumina ,sine philoso horum commentariis coeperit incertum vulgus opiniones de caelo, de prima substantia,e animorum immortalitate, de motu, de elementorum potentia de ortu ct interitu con
cretorum,pro libito singere,atq; falsas pro certis Aristotelicas sentetias amplectualij Deu
Aristotelem negare, atq; nihil eXtra mundum relinquere di Nerunt, cum in eo libro, qui de caelo inscribitur,contrariam aperiat sententiam: alij animum esse mortalem , & lumen
esse ignem vel ab igne profectiam:alii negas te prouidetiam, atq; in voluptuaria perstitisse secta, ausi sunt proferre. Platoni vero non mirandum est si multa imponantur , cuni non ita eius disciplina sit in media hominum disputatione posita inam ante doctissimi Marsi lii Ficini versionem,rarissimi Platonis institutiones degustarunt:nuc vero et si latinus prae manibus adest,multis tame est inuolucris,opinionibus, dogmatibus inuolutus,ita ut a pause eissimis quanuis vigilijs & diligEtra poterat effici clarior de illustrari qua cura decet euolis
uatur,eκ quo illud emanauit,ut diuino viro multa imponantur. Praetermitto illa, quae in
Aristotele sunt, siquide in ambiguo est causa,an impolita,vel affirmata de st a tuta pro certis a Platone fuerint: verum Aristotelet,qui conuitiis Platonicos lacet sunt, affirmant,quod
magnum de paruum ere parte materiei diNerit esse, quod priuationem non secreuerit a materia, quod posuerit materiam increatam S ideae causam, mundum vero uniuersum creatum,quod locum materiam di erit,atq; vacuum materiam corporu,quod asseruerit,animo conuenire secundum seipsum sentire, scuti intelligere,& utranq; operationem a principio diuino & corporis experti emuere,& quod in homine solum este animu rationis coispotem,neq; aliud,quam intellectum eXistimauerit.&quod potetiae sensiles corpore coris rupto remaneant,& quὀd mathemati eam certitudinem diuinorum fundamentii affirma
uerit esse, quod posuerit substantias separatas,& quod quintam substatiam e medio sustulerit, a res, hoc est,a passionibus immunem, sicuti Aristoteli placuit. Quae omnia de ii, 6 dicta
15쪽
dicta sunt a Platone,quod ego nequaquam nunc diffiteor,tamen altiori sunt inuestiganda mente,atq; consideranda.Hoc unum semper mihi persuas, nihil esse in tota philosophia certum,nihil verum, quod non ex Platonica Academia in Aristotelis lycaeum fluxerit; atq; in Peripateticos omnes se diffuderit:Platonica non sunt sensu, sed caelesti mente gustanda atq; voluenda,diuinoq; ingenio S iudicio tractanda, purgatisq; auribus audienda. Vnde sunt qui putent ex autoribus summae notae,Platonis philosophiam cum cluistiana religione componi posse,atq; eius eximiam eruditionem ad Hebraicam fidem S veritatem accedere: eta quo permulti germanum Mosem dixerunt,sed Graece loquentem:cer
tum est, psum in Aegyptum perrexisse, ibiq; a s pientioribus summa cura & diligentia
edoctum fuisse.Hic obiter a medicia de Platone sint, ut iuuenes interim admoneam, magna cum reuerentia de Platone,eiusq; eruditione esse agendum,& quicquid Platonicum inciderit,altiori esse mente reputandum. Verum in instituendi ratione semper ego primas Aristoteli detuli, tanquam methodi principi,atq; artis disserendi inuentori eNimio, veluti
qui primus disciplinas, silentio Pythagoreorum a proprio domicilio deiectas, in hominum etes restituerit,aususq; fuerit aduersus omnium decreta intra priuatos parietes uniuerissam aperire naturam, & in mediam gentium luce praecepta occultissima publicare S ed re. Qua permulti,tum Graecorum,tum Latinorum sententia commoti, innumera in Aristotelem commentaria emiserunt,quibus Aristoteleam ambiguitatem indicendo de m
dio tollere conantur:ali j, qui Platonis & Arist.mentes se degustasse putarum, inter utraq; philosophiam concordiam moliti sunt diuulgare, veluti inter Graecos Simplicius verus Aristotelis eXpositor, atq; Seuerinus Boetius apud Latinos,idq; pollicitus est: scribit enim Augustinus in Academicis no defuisse plures,qui subtilisiimis disputationibus idem probare conati sint: Ioannes etiamGramaticus cum dicat,apud eos solum Platonem ab Arist. dissidere,qui Platonis disciplinam diligenter animo non comprehendant, probandum t men posteris hoc reliquit:Demum ille nobilis adolescens Ioannes Picus Nirandula to-' tius humanae naturae ornamentum , in quo diuitias suas rerum parens natura dii fudit, id prosessus est,uerum immatura morte interceptus,non sine politioris literaturae & disciplinarum omni u incommodo,minime sane potuit,quod promiserat, praestare. Igitur hi duo philosophi ansam scribendi caeteris dederunt,ita ut iam aduersus Pythagoreorum decretum cautum sit, nequis sua reticeat,sed vulget atq; communicet:quod insigne beneficium
esse in hominis natura puto: Nam si disciplinae in illo primo silentio positae essent, quis
doctus, sapiensve haberetur Et si essent illis integumentis S inuolucris,ut in maiorum inuentis legimus,vestitae,quis posset eas amplecti,consequi,degustare,tenere,docere, ne dicam in unaquaq; disciplina colam matus esse Quapropter fuere doctissimi homines,qui non solum diuinum atq; excellens donum esse celuerunt de magnis rebus scripta proserare,verum de minimis,modicisq; opera ediderunt,ut Isocrates,Lucianus, Favorinus , Homerus, Virgilius Maro, Seneca, Apuleius, Asclepiades,Diocles, Hesiodus, Musaeus, Meia sala,qui vel de culice,vel asino,vel musca, e Nimia quadam doctrina a gentes, insignem sui ingeni j demonstrationem dederunt.Neq; scriptis fiunt homines ignaui atq; a labore alieni,cum certissimum sit,una hominis memoria non posse,quae de rebus sunt disciplint,c plecti:quis poterit eorum,quae dicuntur de Deo,de intelligentiis, de caelis, de elς mentis,de eorum concretione,de hominis animo, & caeterorum sensilium, de platis,de herbis,de curatione,de his,quae fiunt in supera regione,memoriam habere Quid dicam de caeteris disciplinis,in quibus infinitus est labor,quanuis cum iucunditate coiminis: veluti sunt quae ad mathematicam certitudinem spectant, quae ad historiam,quae ad bene dicendi rati nem,quae ad artis Grammaticae prima praecepta,ubi de significatione verborum innumera quaeruntur ZQuid de iuris prudentiae scientia,ad quam vix multorum hominum mem viae assequendam sufficiunt aduersus scribendi maiestate,cui,quicquid de politiori liter tura habemus acceptum,reserimus.Nullus,si doctrinae cupidus sit, poterit aliquid trasue sum dicere siquidem scriptura tantarum rerum scientiam comparamus,atque haec vetusta
propagat,nihil sinit interire,& omnia sinu suo lauet de amplectitur, tempus cogit nostris manibus succumbere. Quid hoc magnificentius Quid praestantiusZQuid aeque mirandu id esse homini datum,in quod nec mortis quidem auida rapacitas ius ullum habet. Quidio tantam diuina volumina,a quibus aduersus ingeniorum prauitate subsidium petimus Legimus
16쪽
Legimus in Mosaicis scriptis, proprijs Deum Opt. Maπ.manibus scripsi Te atq; digito in
tabulis lapideis naturae instituta diuulgasset.Sedum esse intelligo, atq; esse fidelitu tam Glenuo mercede, ut antiquas simu Graecorum elogium pronuntiat ,si is Miud iron, rem, verum cum necessitas urget, loquendunt,scribendum,disputandum, communicandum est,
cum nihil a Diis locutione melius acceperimus.Nat Os nos esse ad loquedum, sunt qui exiis . - stiment,cum puer nondum natus vocem emittat, ii quando vero scriptis debemus in cuia 'Sabere,a tq; ad commentarios animos applicare: praeseram hac nostra tempestate,cein in illa ritinfelicissima tempora inciderimus,in quibus no solum de naturis rerum false sunt existi- . imationes susceptae,verum,quod non sine lachrym II dicendum est, humanus 1nimus im- ni becillis Christi fidem S reli ponem,tantorum sanctorum patrum atq; martyrum testimo Ἀ- , .ni ις stabilitam, conantur salsis dogmatibus labefactare,atq; claaritatis lumen intinnunum visceribus accesum friuolis atq; proprijs interpretationibus retinguere. Verum die ab in- .I; .:
si tuto digrediamur,si quando necessum init de Aristotelica doctrina discutere atq; disputare,hisce nostris temporibus est, praesertim in hac Academia Complutensi literatu vincompotio,in qua etsi fuere nobilissimi philosophi,nullus tame aliquid ,quod Aristoteleam sapiat doctrinam diuulgauit,praeterquam doctor theologus Gasparus Villat pandeus do Oisiimus in omni cognitione vir,qui eloquentia dc doctrina bonam Arist partem illustra uiti verum in libros de Caelo, de Animo,de ortu & Interitu,ab Aristotele luinnia diligen 'tia compositos, nihil in publicum dedit: quoru interpretationi etsi subseruire dignissimus labor erat,iameii nullus adhue instituto huius storentis, imae scholae & usui satisfecit,in qua ultimo philosophiae anno haec volumina iuuenibus interpretantur, atq; ibidem nihil est ab Aristotele excogitatum,nihil a Graecis S Latinis interpretibus dictum,quod non viva
praeceptoris voce contineatur,disputetur. Quapropter necessum est,illi, qui tanto muneri praeest, de illis, qui sitim accensam sapientiae audiundo eXunguere cupiunt,uniuersa ipsius Aristotelis commentaria accurata,manu voluere atq; prae manibus habere.Haec vero mul Pen
ta sunt, neq; ab omnibus haberi possunt: dc si habeantur,nequeunt ab studiosis, angust ij, Marti
temporis oppressis, volui:in tanta autem librorum dc commentariorum varietate,cum v e η .
Iuli nocturnis in tenebris ingenia caecutirent, Aristotcleae disciplinae nobis lumen illuκit, mete mo theologus doctor Petrus Martineae,qui in hac nostra Acadenua ab infantili discendi aeta--HOtia usq; ad hane maturam dc insisnem doctrinam ς ducatus, post qua publico stipendio philosophiam est professus, atq; discipulorum non ignobilem familiam alui ha diuina sapiena in Arist tia quam etiam publice profitetur discipulorum & amicorum precibus atq; totius scho- aec os Iae commodo commotus,studium,industrian q; distra Xit:atq, illa,quet pol tremo philosophiae anno intra priuatos Gymnasij parietes auditoribus interpretabatur , iterum pressit
o ruit.Si vero hi commentarii digni sint lectione de lauer Aristotelem assidua manu eX positiones atq; con- nos vero, tanquam in re propria,elingues redilit,illud, quod animo sentimus, altissimo silentio comprimamus, ne magistri amore atq; beneuolentia accensi,aliquid incautum dicamus:tantum de methodo dc stylo scribendi aliquid dicam, quae duae res si debite a praeceptoro praestentur, celerem auditores animo atq; variae doctrinae cumulum percipientinam omnis doctrina atq; diligens disserendi de docendi ratio,stylo de methodo tanquam firmissimis radicibus,innititur. Verum hae duae erudiendi hopolis, inis partes no liberctine ratione unde quaq; fluunt,sed proprio uniuscuiusq; dicen- νυ Gineudi genere subiectae sunt: unde cum philosophorum seueri porii cus non liberam atq; di su- iniorum. tam undequaque fori dictionem complectantur,neq; ssores latis imos dc calamistros fucatae orationis, quibus vulgi plausus atq; popularem acclamationem oratoria facultas, veluti lepida atq; venusta puella,quaerit, sed potius ut Srauis matrona,contracto de lueui de temperato genere locutionis Vtitur,quibus insignis dignitas atq; amplitudo una cum distincta praeceptione coniuncta e Xcilatur. Methodus igi vir philosophica distinctum tra- Mei Iod clandi genus postulat, stylus Vcro concissas sententias non redundantes, in quibus tantum ipsorum. verborum est,quantum necesse est, breues atq; cum mapno acumine dc grauitate amat. Id vero ita consecutus est doctissimus meus tuaeceptor, ut is id consulto magna cura Sc diligetia inuestigasse videatur in ullum est orbu,sne cura, line summo iudicio emissu i verum neque id magnopere mirandum,cum adeo Aristoteleae lectioni sit summe deditus,ut ex est rcrenni
de,testentur illi,qui longissimas suptrouersias facile dc solute voluerunt:
17쪽
ri renni fonte,dum sapientiam haurit, ingestum breuitatu, eontractionis,augustiae cupida' iam is methodo coniunctassistiti lam atque compunctam, verum philola i tituantaenuabili dictione suentem eloquentiam coniiciunt,quae auribus sisPb 'ns y am taesu, copiosae orationis volubilitate verboru pla a v y 'μ μ subiecti est ullatin senere vero doctrinae demporum cursum:ςMς est. Siquid vero:aduertas hanc exposi or /μ' 'φ' ὀiii ,hieta dies ilia linoremq; maledictis lacessiverint,sciat, ipsun laoc sit, a' dict. edui invidos atq; detractores habere, magna cuiusdam ingenii di, atq; calumiat, ipse lavd his iis ribendo . ueluti nullus nanq; magnus hono, sui', qui n0 ': difficillimis esset parius: philosophia in Graecia viguit 'M 4 α β i , talistabit q. distrepantibus institutis docti Lamorum plui optior imi ς μ' a qkος - θρὰ, hi, isti ullus excellens, atq; a comum hominum codili QOς Miς s m V ηg S , o Euis agitetur non est sapientis neq; viri magni sciuru is LM ii tiui quod non P ' impetum distentientibus o limini a
ct eximium esse id,dignu honore S reuerentia , ui ouis topter siquisunt, qui secus Commentarios hos intcrpretentur, ea: hraestaniis,mio homine Di pNcussi, intellisant, Psum A .: ' li 3. mii edicti gaudere, dummodo in publicum errata atq; ni Atail . M. D. a.
18쪽
sermonis apud Seguntinos professi
I Erculeos inter quondam duros labores
Magnus Aristoteles caelesti numine ductus, Divine diuinam animam effigiavit,&illam Delapsiam ὸ caelo circumuestiuit amictu Ambrosio,tantoibi dedit splendore micantem, Quanto non fulget rubicundo Lucifer ore, Nec vespertinus radiantibus Hesperus umbris. Thesaurum tamen hunc tellure recondidit ima Effodiendum arte ingenti,magni i lacertis, Et vix humano cuiquam sudore parandum. Sed iam magnanimo ductore atq; auspice Petro, ISecretos illos calles abstrusaq; sensa
Cernis Aristotelis nunc explanarier,omnes Cesserunt tenebrae, potuit nam interprete lingua Oceanum nobis prorsus conferre bonorum.
Nec dubito, quin si infernis reuocatus ab umbris Disciplinarum princeps extaret & hosce Tam bene tornatos libros, sensusq; videret Explicitos, sic esse suos clamaret,& illis Adiecisse aliquid Petrum meliusq; notasse
Essectus animae, nec tam volitasse per altum Sese iuraret, nec tam scripsisse profundum. Quin etiam non contentus celeberrime doctor
Hos animae effectus nobis depingere,& omnes Abstrusas aperire vias feliciter illud Complesti, gemmasq; velut radiante ligasti
Auro quum nostram hanc animam caelestibus orta
Principijs aperis, immortalemq; fateris, Aduersus pecudes quasdam vile sit; ministros Corporis, addictos ventri,vi Ajsq; sepultos. Haec mera relligio est Christoq; innititur ipsi Autori,fideiq; iacit firmissima primum Fundamenta quidem quae sunt stabilita per aeuum Conciliis Patrum sanctorum,ut semina praua Sint avulsa simul, nullisq; repullulet agris
19쪽
Praua seges,tribuliq; mali dominentur,ut omnes Hoc standum credant decreto,& tempore nullo Interituram animam affirment, nec posse dierum
Consumi spatijs. Quid quod firmissima res est, Certaq; Aristotelis doctrina tota relucet, Eliciturq; tuis verbis expressa figura
Esse immortales animas. Proh quanta tuorum Argumentorum vis est,quae sulmina,quanti Nervi,quae ratio,quod pondus,qualia rerum Culmina,quae grauitas,quam maxima gloria surgit Hoste triumphatot Vive b clarissime doctor, Qui decoras gentem Hispanam,gente'; repostas Admiratrices reddis,laudumq; tuarum, Cultricesq; tui,cui iam debere fatentur Culturam ingeni j,& rerum mysteria tanta, Atq; animas ipsas. Iam maior nascitur ordo, Maioresq; dabis fructus, nam ex ungue leonem Colligimus,uiuoq; tibi largimur honores. λ
20쪽
IN LAUDEM AUTOR Is CARMEN ALPHONSI
Theologi. tr Audabat fibros sortes rigido'; Ca tones:
L- Laudabat cesebres Roma superba viros. Laudabant multi egregiam Demosthenis artem: Atque virus doctos Graecia docta suos. At superas omnes tu dexteritate docendi, Moribus,& vita relligione fide. Qui cupit antiquam studiis contingere metam: Te legat,& paruo tempore doctus erit. Mira tua est virtus Doctor doctissime Petre: Ingenio flores,consilioq; graui. Quae a multis fuerant caecis immersa tenebris, Per te iam in lucem sunt reuocata suam Te resonant Musae palmam formosus Apollo: Praemia digna tibi, lilia mista rosis. Relligio,& probitas,mores,sapientia, irtus, Te Petrum illustrant praemia magna dabunt. Socraticos retines sub docto pectore mores: Aethereas sedes relligiosus amas. Laurea serta tibi magni debentur honores, Debentur meritis candida cuncta tuis. Laudibus & meritis fulgebit clara Seguntum:
Complutum vincit, te duce nomen habent. Nec valeo celebrare tuum, nec dicere nomen, Praeceptor veri,gloria,fama,decus. ιι Infestat liuor clarum virtutis amorem:
Innumeras laudes,praemiii digna negat. Vellicat,& mordet fallax fortuna beatos: Excitat inuidiam non bene cauta bonis. Impius, insipiens,mendax tibi si inuidus obstet: Nil tibi,nam veram vincere praestat opem.