Christophori Schraderi Dispositiones Oratoriae Ad ductum Rhetoricae Aristotelis concinnatae

31쪽

modo dicere nobis licet quomodo laudate Johannem Bapti possis, nisi natales , vitam & mortem ejus ante habeas pro

Johannem itaque Baptistam laudaturus, primum mnium historiam illius, dicta, facta, diligenter cognoscat portet, absque hoc.enim materia laudationis nulla su

Exordium e tertio & quinto prooemiorum demonstra. tivorum locis, III. Rhet. xIv. II. petatur. E tertio quidem sive ex suasione, hoc sere modo: Prodest maxime socii x virorum exempla cogηoscere atque expendere: habet enim hujusmodi meditatio vim haut exiguam excitandae pietatis . e quis to, id est ex iis quae reseruntur ad auditorem, benevolentia paretur & attentio. Benevolentia quidem e propositione de amore, ii. Rhet. Iv,2q: Nou quidem quod de vestra plera te dubitem, sed ut currentibu , quod dicis et, calcar ad am. A

- tentio paratur magnis II i. Rhet. xiv, 28. Dicam de eo vir scu.jus similem nulla historia, non Graeca, non Romara leo tuin .et Propositio itaque pars sit prooemii re

Narratio, non sit perpetua sed per totam sparsa oratio. nem, quod in demonstrativis orationibus fieri debete docetur m. Rhet. xv I. I.

In confirmatione, naturalis ordo servetur, ut primo ortus, denique vita, denique mors celebretur,eorumque innium ex evangelica historia notissimorum amplificatio fiat. Est enim demonstrativis orationibus omnium maximis amplificatio accommodata, 1 Rhet. ix, 63.lc lib. m. c. XVII. . Haec autem sit per enthymemata quae probant rem ma gnam esse II. Rhet. xxvi, 3. Istiusmodi enthymematumi ei habentur a. Rhet. vii, ix. & azv. it. libr. iI. capp. Vii.: α xxii I. i ri Primum

32쪽

primum enthymema, ex pluribus amplificatIonum Ici,

cis petitum, congerie quadam , ea enumeret, quae circa Osetum Johannis magna & singularia contigerunt. Ut quod praecipua quadam Dei cura misso in eam rem Angelo G briele , tum cum Dei cum hominibus familiaria colloquia diu cessassent, e sterilibus di annosis parentibus prognatu , di jam in utero repletus est spiritu S., non obstante parentis incredulitate. His enumeratis amplificatisque subjiciatur consequens enthymematis. Ergo nativit in Iob anno plane e P gularis, per asyndeton, anaphoram di incrementum : Nihil μη; bis nisse gulare , sis sena mor alium horum , nisi supendum, os div

xum OcCum hoc consequente primi enthymematis, connecta tur antecedens secundi, ex octavo amplificationum loco, quem habetis 1.Rhet. IX, 6o. Nihil habee extera historia, quod compar uri cum huisu visi oro delear. Reperire animo auguria ista, sis Diis placerior acuia, quibus P betorae, Alexandri magni, O alis. rum natales inclaruerunt. Somnia quaedam ct inanes Othia alius vel sacerdotis des ones deprehenderis. In divinis literis mino quorun. dans similes natales celebrantur , qui tamen oppido pauci μη/, O si Chrsi Servaroru ortam excipias, huic stlodori omnes cedun/ o c. Addatur consequens enthymematis per interrogationem. . Ecquis ergo non veneretur pueri hujus o ale , O c m propine ν risul summa ab eo omnia non exsectis,

, Posthaec vita ejus Iaudetur, &in illa primo quidem sumisma austeritas victus cultusque. Amplificari illa inter alia poterit e XIII ' loco communissimo Q. Rhet. xx III, 9. a partium enumeratione , per διατυπω- : Paroribus rei ais is desertum se co talis, ubi victus ejus locasta, vestis , Lucrimedi ι stramo, hamur 3 amisi m , coverna, ec. II. praeco

33쪽

conium poenitentiae in deserto convenis quibusque factum, per sermocinationem amplificatum afferatur. m. in tam subli mi vita genere, singularis eius modestia ex si nia demptimitur laudeturque. Tandem & mors ejus celebretur, addita in thesi lauda.

Singulis orationis huius membris inter o natur morata oratio, qua nunc divini Numinis erga mortales providenticlai singularem , nunc vitae austerioris S a ut undi huius va nitatibus semotioris studium, nunc seriam morum emendationem, tibi quoque curae ac cordi esse prae te feras. aEx affectibus misericordia huc pertinebit quae ad extremam orationis partem, qua de morte viri agitur, cieri poterit ea ratione, quam Aristoteles docuit ii. Rhet. iis, 28, a & 33- ., Pertinebit huc es aemulationis affectus qui ut conci tari debeatam hetore nostro ostensum est ti, Rhet. XI. sEpilogus imaginem quandam hujus viri breviter repetat.& ad laudabile illius exemplum auditores invitet.

rum magnitudinem animadvertat , monitu locorum amplificationis , & denique de concinno tractationis ordine cogitet. . 4

Res ejus praeter sacram historiam .luculenter descripse- runt Philo Alexandrinus tribus libris, Fl. Iosephus in An - qu ita tu duobus contra Apionem libris . Gregorius Nysse iis libro stipulari, Rabbi: Moses Maimonides , in More N buchim, parte secunda ea p. 33. & passimi alibi. Diodorus' i culu. ecloga ult. Et e recentioribus Benedictus Pererius S Proc

34쪽

prooemio commentariorum iis Gen sin, Antonius Posse nus in Bibliotheca selecta l. a, cap. q. & seqq. frevius de eodem agunt Justinus Martyr cohortatione ad sentes , de externi illi Strρbo a. xvi. Plin- l. xxx. .cap. I. Justinus e Trogo Pompejo lib. XXxvi. Dionysius Longinus in libello de sublimi genere dicςndi , Trebellius Pollio in vita Claudii im

Amplificationum loci.quorum ductu rei magnitudinem advertere, & demonstrare possumus, continentur,ut supra jam tum indicatum est, I, RhetAn. ax,xiv ' capp. & libri et vri. de Maii capp. Imprimis putem huc pertinet citatum cap. IX. libri. I. utpote quo propositiones beneria dumonstrativi propriae longa serie persci ibuntur. ordo in bac laudatione vel naturalis vel artificialis eligi poterit. Si artificialem observare Jubex, primo erit memorandum , celebrandumque, quantus Philosophus fuerit Moses , quippe eruditus omni sapientia AEgyptiorum , Act vir. za. AEgyptiorum autem sapientiae studia fuere inter alia, A. rithmetica , Geometria , Astronomia , Physica, Medicina, belli item ac pacis artes , ut ex Herodoto , Diodoro Siculo, Strabone, Clemente Alexandrino, di aliis constat. Adi &CL Collegae Hermanni Conringit Hermetica cap. ia. & I3. Ita vero sapientiae AEgyptiorum deditus fuit Moses, ut ab idololatria illorum atque superstitionibus , plane manserit

Il.ci& Orator fuit, ut cum ex his oria fac tum e Stepha. ni protona artyris testimonio constat. Act VII, ar. . t idem III. & Poeta fuit ut liquet e psalmis quos scripsit &antiquitas nobis transmisit. ... - v ' Historicus fuit, verax , luculentus ,&orbi terrarum

35쪽

v. Dux exercitus ac bellator egregius.' - -

VL Politicus insignis, quippe qui legibur sapientim

diis rem p. Hebraeorum instituit. Vll. Quod omnia superat, Dei familiaris fuit,&Propheta sine exemplo, stupendorum operum patrator. IIX, Tantis rebus cum fuerit divinitus destinatus, mi- rum non est quod natus atque expositus, a Deo servatus suit, 'Mortuus vero, per Angelum, in loco mortalibus incognito

sepultus. in

IX. Fama vero illius merito per totum orbem terr rum emanavit, ab externis quoque scriptoribus, supra jam allegatis, insigniter celebrata. Quod si naturalem potius ordinem juxta seriem temporis quo singula evenere , in oratione observare placeat, primo quadraginta illi anni, quibus in aula Pharaonis Molas vixit, inde quadraginta sequentes, quibus in exilio egit, ditandem ultimi quadraginta, quibus populi Israelitici dux fuit, animadvertendi, & res in singulis his intervallis gestae pendendae & dilatandae erunt. Ad primam quadragenam pertinent Mosis majores aeparentes, natalis, conservatio in scirpea fiscella, adoptatio a Regis filia, educatio in aula Regis, & institutio in variis selemtiis. Bellum item adversus Atthiopas Pharaonis jussu gestum de quo Ioseph. l. a. Antiq. c. v. Et Eusebius ea Artapano,i. IX. Praeparationis cap. ult. Ad secundam quadragenam, reseratur, quod I. renuit vocari s us filiaePharaonis,&gentem suam libere est professus. II. Caede aegyptii prolusit liberationi Israelitarum a

se praestandae. Act. vii, ΣΤ, IIIl. Vitae suae consulens, & ut suturis temporibus se re

sto risiuali ad Madianitas, Nequet enim rus ino confisis

36쪽

intenda sunt humanae prudentiae ecdisIue. IV. Regis iram hac fuga sibi concitatam sprevit, De

providentiae innitens. Ad Hebr. XI. f. 27. V. Exulare maluit, quam peccare. Ep. ad Hebr. xi. 26. Pastoralem in exilio vitam egit in Philosophia ingenium atque animum exercens ti suturum quoque Messiam fide contiuens. Ep. ad Hebr. XI, 26.

Vl. Principi gentis Madianitarum . ita se in exilio isto

probavit, ut ille & miam daret in uxorem , & tandem unum Deum cum ipis adoraret Vid. Exod. cap. v. v. 2I.& cap.XII

VII. Memoriam sui exilii & divini auxilii filiorum nominibus impressit, atque conservavit. Exod. II, 22.nx. ibidem librum Geneseos scripssse, & ut Hebraeos aspcrrima servitute in aegypto affictos solaretur in exemplum patientiae Iobi librum vel vertisse veIscripsisse, di cum genti. Iibus suis communicasse puratur. in tertia quadragena omnium plurima & maxima oc currunt laudum argumenta, primo enim divinitus vocatus,la dono miraculorum, divinae opis promisso, fratris colle gio ad ossicium Ducis suit instructus. Secundo: Decem plagis coercer Pharaonem, ut pN lum Israeliticum tandem dimitteret. IA. Transit cum tota gente sua, per sinum Arabicum. lv. Legem e manu Dei accipit in monte Sinai. V. Foedus inter Deum populumque solenniter sanciti Exod. xlv, 3. & seqq. Ad Hebri IX, I6. VI. Cultum divinum di remp. instituit. VII. Magistratus ejus confirmatur insigniter, sediti sis, igne di terrae hiatu absumtis: Num. xvI.

37쪽

sique animo vegetus , sensibus integris successorem des ti&postquam Dei jussu canticum de divinis beneficiis, de lutura Israelitarum idololatria atque ais ictionibus composuist ac singulis tribubus Israel benedixisset, obiit mortem&a Deo angeli ministerio sepelitur , ita tamen, ut Satana licet repugnante,incognitum maneret ejus sepulchrum,atque hac ratio ne, populus Israeliticus, corpori Mosis, tot miraculis illustri. divinos honores conferre excluderetur. Deuti c. ult. i.&6 Epist. ludar 9. Moratae orationes plerisque erthymematibus convonientes passim i mei seri poterunt, hiatu modi, quae Dei reverentiam, providentiae divinae agnitionem accultum, Operu illius admirationem, fidem in ipsum immotam, erga benes.cia divina gratum animum , pium legibus obsequium in dis

Affect iis impestive cieri hic debebunt metus ira divinae, amor Dei odium peccati, & contumaciae, aemulatio piorum perum. Quae quomodo oratione excitari in animis aliorum

Epilogus ad virtutum Mosis admirationem excitet auditores, & simul ostendat , quantum sit beneficium, quod ea quae ex ipsius optimi maximi Dei ore Moses accepit, nos hodieque in venerabili volumine ipsius perscripta legere

LAUDATIO HERODOTI

Vi Herodotum laudare constituerit, ante omnia Her dotum legisse oportet, ex ipso enim Herodoto Herodotus omnium optime cognoscetur. Ex antiquἱs de eodem

scripserunt Dionysius Halicarnasseus, in responso ad C Pomi'cii epistolam & 4n judicio de Thucydidis historia,

38쪽

plut rebus pGuliari commentario , photius in Bib lotheca

sua g. 6o. E recentioribus Henr. Stephanus peculiari apo logia pro Herodoto. item Gerardus V ossius in libro de bl si Graecis. Exordium e secundo prooemiorum demonstrativorum loco l. 3. Rhet. xlv, 18. duplici entnymemate ostendat decere, ut. in . Ceribus nostris illustrium virorum , qui scriptis su is nos erudiunt, memoriam celebremus, hoc enim, I. gra ti animi est, ct et excitat nos ad illorum lectionem, studiis & vitae nostrae longe utilissimam. Prima periodus, conclusionem utrique enthymemati communem contineat, sequatur

duplex illa minor, periodis totidem pluribusve. His subjungatur pro possitio, qua de patre Histor e Herodoto te dicturum promittas. Confirmationis partes sunto tres,in prima, historiae Herodoti argumentum breviter narretur , idemque amplificetur 1. e secundo loco amplificationum i. Rhet. IX. g. 7. Si frimus circ. Ex ii eruor equidem ct ante Herodotum, qui Per c , res tulit crab reserre sunt conari, u/ Dron i sius, Helianicin Mityonain, Charon Lampsacenus ,sed horum scripta renuia fueran/ ct mi πω ornara. Primus Herodorus es Aculenter se polire hoc argumen-gum trac aut . Idque jam olim Theopse in , acer scriptorum censerjudicavit, cum ab Herodoto, pr/mum hi soriam commoram resa in em aνderer uberius, quam superior ei, ct oroa ius dicere. Refert C icero in Oratore ad Brutum c. ΣΠ

Secundo e primo amplificationum loco, l. I. Rhet. IMg.17. Si solino δε- omuibus quipost eum vixerant, scruserun/que, uni isse Per coram regum memoriam de Mur. Vnus tala, de Bahlone acri vates Verar, Te menti praedixerant, ira evenis eluculeuter ea re satus, qWae quidem perperuas ruebris esse ν Gmnat .

39쪽

Υettid ex octavo amplificationum loco I. Rhet ix. diri praeseratur aliquot celebribus' historicis , Thucydidi ob perspicuitate in , T. Livio ob veritatis studium,&quod nihil blanditur Graecis suis , ut Livius Romanis. Vid. DionysHalic. loco citato. Quarto, e loco assumto generis deliberativi, i.Rhet.vit, a 6. Cuivi pravario major. Multo majus damnum ore , Herodori libra peri Oe, quom Tu k - Senecae, in Platonis O Aristotelu.Ph osophicae ct Oratoriae res deperdirae humauo togenio iterum queunt inveriri. historias semel lx e ciuis, nasiius ingendi opere Oi poreis.

Quinto, Herodotus historiae suae recitatione, excitavit Thucydidem ad simile studium, ut memorant Photius, Suid a Marcellinus.

Epilogus summam laudum Herodoti breviter collisat,& aduxilissimi striptoria lectionem coli orietur.

TH emistoclis vitae cursum, cognore e re licet, ex Herod. ii . vii.& rix, e Thucydidis Ilibro Imo Diodori Sic. lib. vi. e Plutarchi libro peculiari de Themistocle di denique et Cornelio Nepote aliisque. Modus vituperandi ab Aristotele nostro I. Rhet. e. Irig. ult. breviter indicatur, nempe si propositiones de honesto, magno numero illic perscriptae mutentur in contrarias. utriusque hujus ct vitae Themistoclis & modi vituperandi diligens praemeditato expeditiorem faciet scriptio

cem.

Exordium ἡ l. 3. Rhet. c. iv. g,8. 8 s. Ostendat utilἀςsse maanorum virorum dedecora, in apricuuta proicrre,

40쪽

nominis illotum

opprobria. Confirmationem ordiatur morata oratio, qua merito viri laudibus nihil te detraditim cupere conte stetis, unum enim italtas praeclarum Iactum in Iedo, ου alterum in pace esse in con 6Jo, nempe, pugnam Salaminiam cs munitionem Athenarum. Caere. rumst vitam erus omnem a nutati ad emortualem expendas, dis teri haut possis plenam ege turpitudinum. Hoc demonstraturus attendat ad generis demonstrativi,tres generales propositiones, quae extant l. I. Rhet. c. IX. s. 6. II. Io. Etenim T.

vitia Themistoclis, et . vitiorum caulae, 3. vitiorum signa at que opera hanc turpitudincm abunde demonstrant. Primo itaque ad secundae hujus propositionis ductum, genus,& in doles & educatio Themistoclis vituperentur. Ab his enim sere principiis vitia promanant. Quo enus attinet Apuriuι fuit, lus Ascuro quodam ultimi nominis cive Neocle e samque se sera Thracio. Plur. in Themist. c. r. At vero e hui' non nasiitur rosa nec hyacinthus, ut e P vad Theoguidem, nerue imbedem feroces progeuerant quilae columiam. Educatio & prima adolescςntia par talibus suit, de quo ad te Valer. Max. l. 6. c. s. Plutarch. in Themist. cra, cia. deinde sera numinis vindicta c, tet. & apophlegmate 36. Valuit equidem ingenio, hed eo ad D pes voluptates. Od om- Iitionem, ad amaritiam, rd proditionem est alas . Hi c in the. si ostendatur hominem ingeniosum &malum multo esse perniciosiorem, quam hebetioris ingenij sed probi animi virum Secundo, e prima & tertia propositionibus demonstrativis jam citatis ei. Rhet. ix. 6. i 6. vitia ejus vitio 1 in si gna atque opera enumerentur, amplificenturque. Intemperantia tanta erat, ut spretu liberalibus studiis continuὸ pol -

ad parta hos invitet ne videlicet splendor