Belgii confoederati respublica seu Gelriae, Hollan. Zeland. Traject. Fris. Transisal, Groning, chorographica politicaque descriptio. J. de Laet Lugd. Batav. ex officina Elzeviriana, 1630

71쪽

BELGICAE arbustorum magna raritas est, quae olim abundarunt. Aquarum multitudinem,

quae demissioribus areis gravis est 3c st,

gnantibus pascuis hyeme innatat, frequentioribus molis aquariis exonerasti. eae quaternis aliis instructae vento ci cumaguntur , dc pinnato Umpano aquas in altum evehunt, atque in euripos& inciles fossas ejectant, invento valde utili ac prope necessario. quod superioribus annis plurium industria auctum;ita ut nunc ejusmodi molae aquariae incredibilem aquarum vina brevi spatio non

tam evehant, quam everrant.) aquae altioribus aggeribus utrimque coercitae &in majores latioresque aquaeductus corrivatae , per emissaria opportunis locis collocata, quotiescunque maris reciprocantis fluctus refluit, in maris sinum auta'nes effunduntur: alii depressos illos agros, Qqua prius deducta, meliores reddunt, inducto ex arena corio , quoiude super insusa terra e cinere, luto, aliisque rejectamentis coacta, interdum & simo

stercorant , insigni prosectu & succesta laeto. Coeli clementia sinquit idem in destituimur: hyems nobis maturior, asperiorque: vis ventorum infestior ; praecipue Caurus , Hollandiar veluti peculiaris Urannus additus; hostis arboribus satis inimicus, valetudini adversus, procello

72쪽

DE sc RIPTIO.sas, marisque turbator.Habet porro haec regio agros frugiferos quoque , & quidem luxuriose dc opinio frumento supin modum scatentes stritico praesertim excellenti propeLugdunum Batavorum,

Ahenoburgi, & in occidua Hollandiae plaga quam votaant 'Molland i sed quitantillo in spacio dc in regione , qua non esiam populosiorem usquam invenias, ad suppeditandam tantae multitudini alia moniam sint impares. Pascui vero agri bonitate cum aliis certare licet , unde praecipui proventus existunt: siquidem ecasto Sc butyro, quae exportantur in externa loca, in singulos annos ducentiae sestertium cogi putatur, quae summa ad 'decies centena Carolaeorum millia exte-ditur; praeter ea quae in quotidianum ali

mentum, quo vix alio bona pars tenui .ris fortunae hominum victitat, cedunt. Tot boum armentis abundat, tam laeta vaccarum parens ac nutrix est ; ut comstet , aliquibus Hollandiae partibus va cas vernis dc aestivis mensibus x L i v lacris heminas quotidie. in mulctralia singulas fundere. Hinc butyri longe optimi copi/; hinc caseorum qui cum praestantissimis certent, infinita pene vis. Ioannes enim Benningus Curiae Hollandicae consiliarius cresserente Guicciardino certa observatione & minime s lente calculo

73쪽

s B E L G I C AE. calculo ostendit, Asiendelphi & quatuor . vicinis pagis tantum lactis uno anno evaccis colligi, quantum e Germania superiori Rhenesis vini devehebatur Du drechium. Cuniculorum innumeram multitudinem passim alit regio, in collibus arenariis, qui mari objacent. Cervorum etiam & damarum toto illo collium tractu vicinarum vallium nonnulla

copia est. Quid dicam de equis, quos generosos, idoneosque serendae panoptiae, sed succussatores plerosque, ea pars HONlandiae producit quam Westfrisiam vocant : australior quoque pars lacertosos optimos. Avium palustrium , praesertim anatum, captura nusquam copiosior,

institutis ad id quaestuosis admodum viariis, in quae illices aves mansuefactae feras pelliciunt primo, eas dein catulas artem edoctus latratu consternatas, dis- sugere in caveas cogit,ubi aucupis manu cadunt. Piscium amnicorum copiam stagna, lactis, paludes, fluvii suppeditant; marinorum incredibilem vim vicinum undiquaque mare. Lignotum quidem hic inopia est, seiriossilis cespitis abui dantia summa, qui e terrae sodinis er tus , aut ex ipsis aquis haustus , sole de

vento excoctus , igni alimentum o vium minimeque contemnendum praebet. Habent & tenuiores rustici in se-

74쪽

DISCRIPTIO. s splentrionali Hollandia cespitum genus

e fivo bubulo coactum, & similiter si

caram

Disola miliandiae. Ollandia in plures partes dividitur,

quae peculiaria nomina sortiuntur,

ut Maestandiam, Schielandiam, Delpholandiam, Rhenotandiam, Kennemariam, Valeriandiam, Amstelandiam, Goelai diam, de similes: sed maxime communis & alicujus usus divisio est, in austr lem & septentrionalem ; quarum haec etiam mesi i a dicitur: nam hae partes nonnihil moribus dc institutis variant; incolarumque ingenia & habitus plurimum discrepant. Australis complectitur

rendam. Atque harum quidem partium limites ratione regiminis politici III.

75쪽

B E L G I c Mee ecclesiistici diversi sunt. Nam pesiatici ratione, australi accensentur Hademum de Amstelodamum: ecclesiastici vero, haec oppida cum suis vicinis patis classibus Synodo septentrionalis Huulandiae accedunt. Est dc strictior Zuy Hollandiae notio,quae longe antiquissima

est; ea autem complectitur complures

pagos ; ejusq; metropolis est Durdrec ium ; Balivum habet primae dignationis;& jure utitur nonnihil a reliqua provi cia diverso, & amplissimis privilegiis jam olim a Comitibus Hosandiae fuit donata. Pagi dc dominia sunt: Mer-

76쪽

mum dc Gouda possimi assignari. Delpholandiae, Delphi λ cum Haga e Rhenotandiae caput est Le da.

Kennemariae vulgo tribuunt Harrumum , Alcmariam, Levemvicum cum pagis circiter XLI I. Amstelandia urbem cognomine com

plectitur & aliquot pagos.

Valeriandia, Edamum, Monachodamum , Purmerendam , cum nonnullis

pagi S. Goelandia, Mesopum Naerdam, Mu-

Incidi in aliam divisionem Hollat diae, quam diligentissimus rerum Belgicarum scriptor Petrus Borrius Christi ni f., lib. vi i historiarum suarum, an liquissimam δc veram judicat , atque cx archivis Camerae Rationalium ad

77쪽

stiuit; quam hic subjungendam existi

mavi.

Comitatus Hollandiae sinquit dividitur in quatuor paues. Quarum prima appellatur septentrionalis Hollandia: s

cunda meridionalis e tertia Voornia; quae quondam proprios dominos agnovit; quarta Kennemerlandia, atque Occidentalis Frisia ; quae vulgo perperam septentrionalis Hollandia vocatur, quia ad septentrionem Hollandiae posita es LSub Pirte prima comprehenduntur praefecturae aquaticae s vulgo Mater-shanen sive Dijckgraviatus , Rhen

landiae, Deis,landiae, & Schielandiae, atque adeo wordenae. Oppida illius sunt, Delples, Lugdunum Batavorum, Gouda, Roterodamum, Sciedamum, Oude Moera: Vordem, &, ut quidam asserunt, antiquissimu Hollandiae oppidum Ulaer dinga , & amoenissimum municipium Haga Comitis. Sub secunda parte comprehenduntur: Durdrechium, antiquitIima illius Hollandiae partis metropolis ; quae primum sibi suTragium vendicat inter omnia Hollandiae oppida in conventu OG dinum hujus Provinciae : Gorichemum: orichemum: schonhovia; Heusde-num; licet controversum sit utrum Brabantiae an Hollandiae sit adscribendum

78쪽

sed lis haec decisa videtur, quia ab Hol-' iandis possidetur: dc Geemlietum, metropolis Puttiae ; licet hodie moenibus

careata.

Tertiae partis, Voorniae nimirum, caput est Brisa, neque alia oppida habet praeter hanc &Goeream, sed complures perpulchros pagos ; dc prae caeteris Hoblandiae partibus abundat arvis omnis S neris frugum feracibus.. Quarta pars , Kennemerlandiae &wesistisiae, longe maxima est Hollandiae pars. complectitur enim Kenneme Iandiam, Amstelandiam, Godelandiam, aterlandiam , dc insulas Texeliam, Wieringam, Ut elandiam, ἐκ Gryndam. Sub ea comprehenduntur ι nobilis 5epulclara urbs Harlemum , Kenneme landiae caput; quae siccundum sussiragium in con tu ordinum Holland. obtinet: potens & opulenta civitas Amstelod mum, Amstelandiae caput: Alcmaria, prima Nesistisiae urbs: Horna : Enchusa: Medenblicum: Edamum: Mon chodamum: Purmerenda: dc Godelandiae oppida Nardenum, Muta & Wesopum. Gl

IV. Moreo

79쪽

Perto &secili, quod olim dolis atque ex inotauri artibus obnoxium fuisse notatur. Sed nunc .a simplicitas tanquam

nihil attraxiti Sermo & congressius conus illis est; laboris patientia summa. Idan genere dicendum est & vere & cum

Hollandos esse frugi dc attent OS in ΠΟ- mos, patresque familias. Foemineum genus, proceritate, formae naturali & non& lacteo candore mentes

α l ad linguam

adeo nullius laboris quasvis aeris tempes iuratae: maria terrasque obelintrionis quoque studio , cultus ris domestici ita curiosaeptores sint. In mundoicium cultu modum aBrabantae conterminae faciun

si nonsuperant. Quod

80쪽

stanet, ea Germanica est, Belgicae commercio amnis, cujus dialectum atq; idioma insectum deprehendas a propinq*ugentis vicinia aut commercio: nam Frisico accedunt septentrionaliores ; Brabantico australiores, & praecipue Dur-dreclitani. Ingenia Hollandis neque sterilia neque infelicia; quippe quorum plurimi superiori & hoc seculo doctrina dcingenuarum artium gloria excelluerino dc excellant. Licet praecipuum ipsis me caturae studium , dc navigandi industria. in qua fere excellunt, maxime boreales,

qui nulli genti aut navigandi peritia, aut in mari belligerandi sertitudine conce dunt , equestri aut pedestri militiae non

ita idonei. V.

De urbibus O Oppidis Hollandiae. HOllandiam in australem bore lem communiter dividi supra dixi- mus ; Australis autem semper authoritate & dignitate potior fuit; cujus caput

. est Dur trechium. Vtriusque urbes, quae sere xxxi numerantur, ordine descri- bemus.. I. Durdrechium, sive Dor iracum,

, urbs situ maxime opportuno, & ad comercia idoneo,ob fluminum Mosae,Va-

i halis , Lingae dc Murvae concursum;