장음표시 사용
481쪽
pra sidio suturus; tum vero dosperatis reluis suis, Teuta de paces clitibuslibet cotiditio tribus rodimotida cogitavit. Ideo sub initium voris togatione Romam missa, quae prideterita essent, tanquam Agronis imperio facta, excrusavit, cujus sacta tueri necessum sibi fuisset. Romani non illi, uJus ea Propria potestas non esset, et qua de Romanis nihil tale meruisset, verum Agronis filio Piniae 3 pacom dederunt his legi' us : ut sipendia imperata penderet: IVrraco omni, Paucis exceptis locis, decederet: neque ultra Lissum pluribus, quam binis levasis, et his inermibus, na Migaret. XXXI. Corcyra , Pharus, Issa. Dyrrhachium et Atintanes hac pace Roma Nis CessPrunt : caetera, quar sub Agronis imperio suerant, Pinneo rolicta. Teuta, sive pudore et metu, sive jubentibus Romanis, administratione regni abiit, quam tutorio nomine suscopit Demetrius Pharius. Sic finita cum Illyriis contentione, finibusque imperii jam ait limites Graeci tu promotis, ab alia lγarte parum secura rosIndalica erat: medii antibus bollum Gallis, ot maximis in Hispania itior montis rei punicae, quam sine periculo romana Confirmari
P Sese nemo credebat. Hasdrtu al, gener et successor Hamil- Caris, vindic ita soceri morte, multas pri Pterea nationes Parti in armis, plorum quo consilio et facundia, qua mire pollebat, Carilia giniensium imperio sit hclidii; et in te altera Carthagine, quae no a appollata est, in sinu maris juxta portum amplissimum et satis commodum, condita. Sed propior a Gallis metus, durius aliquod contra Poenos consili iam inire Voluit : iluod reliquum erat, foederibus pactisque Cursum
fortuna' corum sistere studuerunt. Lo alis ergo Carthaginem
missis, aliisque ad Hasdruhalem, p pigorunt, ut trans Iberum amnem se continerent Poeni, Saguntinis sum leges et
XXXII. Hiec in annum inciderunt, quo Sp. Carvilius Sp. F. Cn. N. Maximus, Q. Fabius Q. F. Q. X. Maximus Ier-
482쪽
TuCOSus, uterque iterum, consules fuere. Sub ictoria tempus L. Postumius proconsule, qui iii Illyrico lithei naverat, legatos ait IEtolorum Achaeorumque populos Corcyra misit, ad exponendum rei gestae ordinem, quibus causis bellum istud susceptum, qua fortuna gratiam, quibusques condisionibus finitu esset. Comiter excepti, studiosoque auditi sunt,
quod eae nationes caeterique Gi ci vehementer exosum habebant Illyriorum nomen, ob conti titia latroci tita, quae Sub Agrone Teuta tuo exercuerant. Ha C tibi domum nuntiata Sunt, senatus rite atque ordine a Proconsule iacta esse Censuit, alianique statim legationem decrevit, qiuo Ilublico nomine Corinthios et Athenienses adiret, populiques romani studium erga GDa cos, et inquitatem et in omnes Commora daret. XXXIII. IEa res magnam in iis terris nomini romancihenevolentiam P perit, confestimque decret a Corinthiorum
honor hic populo romano est habitus, ut Isthmiorum qui ludi inter quatuor celeberrimos sunt Graeciae) participes
hiaborentur. Maxime movit eos, prieter Apolloniam et alias graeci generis civitates, Corcyra liberuiti roddita, qua co- Ionia Corinthiorum suorat. Athenienses quoque Societatem romanam amplexi, decreverunt, ut Romanis jus cicitatis articiP, initiorumque eleusiniorum esset. In terra D. Fulvius Pro- Consule triumphum Davalem ex Illyriis egit a. d. halon das
quinctiles; et principes Illyricos in triumpho ductos securi percussit. Ilic primus de Illyriis triumphus fuit. Antio sc-quonte P. Valerio L. F. M. N. Flacco, M. Atilici M. F. M. N. Regulo Cori sulatum gerentibus , pra torum duplicatus est numerus; quaternosque creari visum, ut essent, qui in Siciliam Sardiniamque provincias cum imporio miti Crotitur rex his M. Valerius Sardiniam, attributamque huic Corsi Cam, C. Flaminius Siciliam sortiti snnt. Ingens eo tempore suit metus gallici belli, de quo Boii Insubresque non inter Semodo, sed etiam cum transalpinis populis agilare, magua
483쪽
que Gaesat arvin Gallorum copias stipendio Conduxisse fer
XXXIV. Ergo non solita modo remedia quaesita sunt, sed otiam iis rationibus malo, cluod timebatur, OCCursum, quas apud severos judices, praeter amorem patriae, et in ejus gratiam quandoque Concessa, quae alias negarentur, nihil excusaret. Quum Pnim praeter alios ex diis hominibusque terrores, etiam in Sibyllinis lihris repertum esset, Gallos et Grincos urbi m romanam occupasuros, ad praedictionis ejus minas calliditate avertendas, M. Valerio M. F. M. N. Messalla, L. Apustio L. F. C. N. Fullone coss. Ex ariCtoritate pontificum homines quatuor, Gallum et Gallam, similiterque G cum et Graeconi, in medio foro boario vivos dosciderutit, ut ita quasi partem aliquam Urbis tonentos implevisse fata videresntur. Caeterum hic annus inter res alias non magnas, apparatu inaxtine gallici belli, quod jam instahat, consumptus est. Descriptae sunt ad id hollum sequitum pedituinque copiae, incredibili numero, tota pro Romanis Italia consentiento. Q. Fahius historicus, qui rebus gerendis intersuit, emota fuisse scribit armatorum octingenta millia. XXXV. Romanorum quidem Campanorumque numero, peditum explente ducenta quadragii ita octo millia ducentos ; equitum viginti d ex millia sexcentos e caetera multitudo reli luorii in Italiae populorum fuit. Et iam Veneti ac Cenomani auxilia dederunt Romanis, hominum millia viginti, qui jussi sunt finitimos Boios metu et damnis, ad patriam tueti clam cogere, I cum ea teris hostium copiis conjungi possent: quando a bellandi consilio legationis roinanae studiis avocari Dequiverant. Venetis enim et Cenomanis ad instaurandam Cum populo romano amicitiam persuasis, Insubres Boiique in hostili animo propositoque perstitore. Minuta
tamen vires eorum fui runt, Hon ausis omnEm armatorii inmissi itudii te in educere regibus, Coactisque partoni juventutis ad sinos de ridendos relinquere.
I XXXIV. PlM. Mare. - Liv. XXII , 5 . - Fasti Capitol. - oro . IV, 3 3. - Εit rop. lih. III. - Plin. III, 2o. - S XXXV. Diodor. lib. XXV. Oma IV, 13. -- Polyb. II, 23, 24. - Strabo, lib. V.
484쪽
XXXVI. Ita reliquis cum copiis speditum quinquaginta millia , equitum viginti numerabantur ) iter per Etruriam
tentare coeperunt. Interea L. Amilius Q. F. Cn. N. Papus , C. Atilius M. F. M. N . consules Sardiniam et Ariminum cum vicina Gallia provincias obtinuere. Sardi enim gravati perpetuam romani Praetoris praesentiamque, fascesque non ante conspectos, iterum tumultuati fuerant : se i hos C. Atilius consul haud magno negotio coercuit. Major moles L. AEmilio cum Gallis suit, perrupta Etruria Romam tondentibus : eos praetor, emi Etruria proVincia decreta fuerat, quum arcere transitu nequivisset, circa Clusium consecutus, praecipiti in casum die, Castra noti procul ab hostili hiis posuit. Galli, quo Romanos ad pugnam elicerent, meditato dolo, cum omni peditatu ad oppidum Faesulas nocturno itinere perveniunt; relictis equitibus, quibus imperatum fuerat, ut Orto die conspiciendos se tantum praeberent hosti hus, deinde statim ad pedites se referrent, castra ad recipiendum equitatum, hostesque ex improviso turbandos apto loco h
XXXVII. Ea fraus Romanis imposuit, ut quasi fugientes
avide sequerentur. Ita circa Faesulas a recentibus et paratis excepti sunt, fessi cursu, et consilio, ut in re nec Opinata , destituti. Quod unum supererat, pugnando tueri Salutem, aut Vindicare sanguinem statuere. Sed praeter alia numero
quoque vincentibus Gallis, plures sex millibus in loco pugnae
Concisi sutit, caeteri si erutit. Galli munitum quemdam coulem , quo pleraque fugientium turba concesserat, Capere conati, postquam nocturno itinere diurnaque pugna Vires exhauStas sensere, ad corpora curanda a biverunt; relicta
Parte equitum, quae tumulum obsideret, postridio vi aut deditione haud dubie in potestatem redigendum. In hoc articulo rerum L. AEmilius consul optabili potius, quam sperato, Su Supervenit. Narn ad famam adventantium Gallorum Ariminum missus, defensurus Adriatici litoris oram, postquam Iirhena audivit peti, magnis itineribus Arimino profectus,
485쪽
4 4 ' ID. FRE IN SI EMII SUPPLEM.
ad ea loca hona quadam sortuna pervenerat, et parvo ab hostibus intervallo Castra motatus su rat.
XXXVIII. Obsessi ex ignibus ab ea parte conspectis, id
quod erat, romanum exercitum venisse conjicientes, quosdam suorum miserunt sine armis, quo sacilius hostium exculuas fallerent. Ex his cognito rerum statu, consul, citra longiorem deliberationem, quam neque res, neque temPUS serebat, statim orta luco cum equitatu praeCessit ad tumulum , trihunis militum cum legionario milite sequi jussis : Gallos jam iidem ignes admonuerant de adventu Romanorum, et ud consilium de praesentibus coegerant. Ibi rex Aneroestus sua- Sit, ne agmen locupletissima Proeda onustum Obicerent hosti sed domo digressi, deposiIaprinia, si bellandum uiua Didoretur, ex editi redirent. Probato ab omnibus consilio ante noctem disceditur, itinere per Etruriam suxta litus maris instituto. L. AEmilius receptis, qui in tumulum confugerant, et Gallorum prosectione cognita, cum his quidem collatis signis pugnare nolebat; sed insequi tamen filatuit, OCCasione,
XXXIX. In hoc articulo rerum rursus aliquid ex improviso molita fortuna est. Alter consul C. Atilius ex Sardinia
cum legionibus Pisas appulerat, atquq ihi militibus expositis
pedestri itinere petebat Romam, .por ea nidem et rusci maris Oram incedens, qua Galli veniebant. Circa portum Etruria Telamonem primum Obviam si hi facti sunt praecursores utriusque exercitus : Captivisque nonnullis ad consulem adductis , ubi de itinere Gallorum , et insequentis eos collegae instituto Cognovit, miratus casum, et spe impulsus , quod medius inter duos consulares exercitus hostis teneretur, tribunis praecepit, ut acie instructa, qua tum locorum natura Pateretur, quiadratum agmen gradu militari ducerente ipso animadverso collo opportune itineri, qua venire Gallos ite-CEssum erat, imminente, ad prae CCupandum eum cum Equitatu contendit. Festinabat enim cum hoste quam primum decernere, CertuS, Si urgeretur, Collegam venturum subsidio;
I XXXVII. Polyb. II, 23, 26 et a . - Diod. lib. XXV.
486쪽
ΙN LO C. LIB. XX LIVIANI. ' si S
et si in eptimi su essisset, potiorem bono gestae rei laudem
XL. Galli viso in superioribus locis hostium agmine,
noctu circummissos ab L. A naili , equites rati, suum et ipsi equitatum emittunt, adjuncta levis armaturae parte, ad iter aperiendum : deinde captivorum indicio consulis alterius advolatus CD itus, peditatum Continuo instruere coegit ancipiti acie, quae ante et retro in hostem Versa, interius oppositis invicem toros cohaerer t. Nam videliant a fronte C. Atilium instaro; a tergo sequi L. A milium noverant. Huici igitur ex transalpino genere inercede conductos, qui ab armorum nomino Gu'satae vocantur , opposuerunt in prima
acie; post hos in siil,sidiis Insubres : at Tauri sei Boiique adversus at ilianas copias locati sunt; essedis deinde carrisque Cornu utrum liae vallarunt : praeda cum idoneo praesidio vicinum in collem soposita est. Iam pugnari ad tumulti in ah C. Atilio occupatum coeperat, et ex eo conjiciebat L. AE milius adesse collesgam, cujus de itinere nihil habebat compertum, praeterquam quod aps,ulisse Pisas audiverat. XLI. Igitur ex temporo consilio capto, equites suos et ipse ad collem, ut, i pugnabatur, jussit aCcurrere. Cortatum ibi est equestri praelio acerrimo, tu quo et C. Atilius Consul
OCCisus est, riusque caput ad reges Gallorum rotatum : ad xtremum tamen connisi totis, tribus Romani, loco retento, hostem repulere. Decreta hunc ad modum equestri pugna, Peditos concurrere. Ibi vero certamen vidisses cum numero atque robore virorum, tum ipsa dispositione acierum terribile; quum inter duos romanos exercitus Gallorum in torcepta
multitudo , simul in utros ine obversa dimicaret, ambiguo judicio, plusne prodesset eis ista praelii forma, quod cum divisis hostium copiis pugnantes, terga sibi invicem tuta Praestabant, etiam amissa spe sugae ad fortitudinem stimulati,
an vero nocerot, quod inter ducis consulares exercitus Conclusi tenebantur. Caeterum Romanos partim aspectus Vi PD-
487쪽
rum terrebat, qui eximia Specie et inagnitudine Corporum, primis in ordinibus stabant ; partitia ad pugnandum incitabat , non modo laudis, sed etiam spoliorum dulcedo, quod inter Gallorum antesignanos erat nemo, quin manicis armillisque aureis fulgeret. XLII. Conserto igitur praelio, immissi primum velites maximam hostium edidere caedem, praesertim iit,i Gaefatae pugnabant, qui per ferociam et barbaram ostentationem abjectis vestibus, nudi ante prima signa Constiterant. Quum enim scutum gallicum praelongum et angustum , non possit corpus obtegere, tanquam exposita jaculatoribus signa certis ictibus petebantur; cadebantque inulti, quod neque ferire
hostem eminus poterant, neque ConSerta manu pugnari securii levis armatura patiebatur. Qua desperatione pars temere in hostem ruentes, priusquam ad manus venirent, missilibus confossi sternebantur: caeteri sensim reserentes gradum, Suorum perturbabant ordinos. Ita Gaesa tarum acies per velites disjecta, gravis armaturae miles Boios Insubresque a TaurisCOs undequaque adortus, multos intersecit. XLIII. Stabant tamen Afirmatis animis, nequo ulla re inferiores, nisi quod armorum genere vincebantur, neque ad muniendum corpus apto instructi, nequc ad hostem po cutiendum : gladius Onim gallicus tantum ad rem caesim gerendam accommodatus, mucronem idoneum non habet :Praeterea ad primum ictum incurvatur, sequentesque parum
eis ces habet, nisi pede pressus iterum dirigatur. Eventum praelii, quum in meliore spe Romani essent, haud dubium fecit equitum reditus, qui gallico equitatu in fugam compulso, ex colle decurrentes, in latus hostium impressionem secerunt, tanto minus tolerabilem, quod ex superiore loCO ingruebat. Hoc maxime modo cum Gallis in Etruria pugnatum Polybius tradidit; a quo parum probabiliter alii dissentiunt: quis enim temere credat, ita potius rem gestam DSSe, ut Gallos noctu orta tempestas fugere Coegerit, tanquam de rum iram timentesi' postremosque eorum aggressus C. Ati
488쪽
lius occubuerit Θ deinde post aliquot dies, quum interea suo quilibet in colle se continuisset, L. A milius Cuni exercitu gallico prospere pii gnaVerit Z Neque plus merentur fidei, qui pugnae locum ex litorali regione, in agrum aretinum trans
XLIT Cecidisse tum Gallorum millia quadraginta nouambigitur: capta sunt haud minus millia decem cum uno regum Concolitano : alius Anercestus, qui plurimum opinionὰ virtutis et potentia Valucrat, Paucis comitaritibus elapsus, in fuga necessarios suos seque ipsum secta gula interemit. Receptii est praeda ingens, quam consul reddendam iis curiavit , quibus adempta fuerat, Suas unoquoque res agnoscentibus dominis. Inde cum suci et alitiano exercitu juxta fines Ligurum in imicum agrum Profectus, ut operae navatae mercedem haberet miles, diripiendam ei regionem dedit: paucisque diebus satiatas prioda copias in Lirbem reduxit, taliti, major Omnium laetitia, quanto acrior istius 1, elli in tus Horat. Ergo vix cujusquarn triumphus flaventium voci-hus tam celobratus est : insignis alioquin, et rerum gestarum gloria, et captivorum spoliorumque praelator uri numero pretioque.
XLV. Multa inter haec signa militaria suere, plurimique
torques aurei armillaeque, virorum fortium apud Gallos ornamenta. Sed maxime adverterunt oculos hominum Britomarus,
aliique principes Gallorum, quos L. AEmilius per ludibrium accinctos in Capitolium duxit, tanquam voti sui religionem
Sematuros, quod non prius soluturos se baltea, quam Capiatolium ascendissesnt, juraverant. A. d. III nonas mari. L. Emilius consul de Gallis triumphavit. Eodem anno lustrum alterum atque quadragesimum conditum esse reperio, a Censoribus Q. Claudio Ap. F. C. N. Centhone, M. Iunio D. F. D. N. Pera. Depositus jam helli gallici metus, nondum vindictae cupiditas erat; ambobusque proximi anni consulibus ea provincia data. T. Manlius T. F. T. N. Torquatus, Q. Fulvius
489쪽
4 8 do. FRE IN S HEMII SUPPLEM.
M. F. Q. Ν. Flaccus erant, literque iterum. His exercitus, et quae ad bellum instruendum gerendumque pertinebatit, alacriter decreta. Spes enim erat, POSt tantam vi toriam , toto circa Padum agro depelli Gallos posse, si nervi intonderenti P.
XLVI. Consules cum copiis Prosecti primo stati in terrore Boios ad deditionem compulere : sognior deinde expeditio fuit, oh pestilentiam di continuos inu res. Alii tradunt, hos consules Pado transito collatis signis Dicisse Insubres, homininoecidissa tria et Di uti millia, cepisse quinque: seil nobis Polybii potior est in his rebus auCtoritas. Interea quia Consules e longinquis regionibus, si Vc rebus gerendis, sive tempestatibus impediti ad comitia occurrere non potuerant, rius rei gratia dictator creatus est L. Caecilius L. F. C. N. Metellus, isque N. Fabium M. F. M. N. ButeonPm magistrum equitum dixit. Comitiis liabitis consules facti sunt C. Flaminius C. F. L. N. P. Furius Sp. F. M. N. Philus. Hi, primi Romanorum,
ut Oxistimo, Padum transi vere cum exorcitti, qua fluvius Padusa Pado committitur, in regionem Insubrum irrupticine facta. Multo latiore neque titillo sanguino haec audacia COD-stitit: nam et iti transitu fluminis, et dum Castra ponuntur, acriter incurrentes hostes Romarior uiri haud paucos occiderunt.
XLVII. Ex harum rerum nuntiis ortam sollicitudinem immensum auxere prodigia, quod in Piceno flumen manasse sanguine, in Etruria coelum ardere Visunt, Arimini noctu luxisso, tresque lunas eodem tempore VPuruisse, nuntiabatur; et quod Romae in foro vultur per illos Complures foderat :tiam sub idem forte tempus Caria motu torrio Concu fisa. Et collapsus Rhodi colossus nihil tum ad r in roniatium pertinere credohantur. Caeterorum causa Consulti augures, COHmias Nitio creatos vita ri, rcs pondo rit, secuta quE sunt S DatuS
ad eos literae, quibus in Urbem revocabantur. Illi inter haec
490쪽
Irim iiii lucias Insuhrum agro excessΘrarit, deinde in Ceno-iliarior uiri sinthius ADCiorum adscitis auxiliis, it rum campos Alpibus subjacontes insostare coeperant; permotique ira Insubres, etiam aurois signis ex aede Minereae depromptis, quaei obilia vocabantur, quod nisi ob extremam necessitat mmoveri sus Noti eSset, Cum exercitu quinquaginta millium o Currerant, acie dimicaturi. VIII. Hoc ad tempus litorio senatus Venere. C. Flami-Hius sive conjectura earum argumentum assecutus, sive literis amicorum praemonitus, collegae persuasit, ue ante pugnam commissam aperirentur. Sic obstitiato ad iii micandum animo,
de auxiliis Gallorum deliberabant, nρ forte ne ecta causam nocendi haberent; adhibita, occasionem : levitas enim gentisti moliatur, prccscrtini adversus cognatum hostem suscipiendo praelio : tandem hoc consilium placuit. Gallos ira ulteriorem ripam miserunt ; doinde ruperunt pontes. Ita neques laedi ab iis Romanus poterat, et copia fugae penitus ablata, omnia in virtute erat habiturus. Post acre praelium, victoria Romanis cessit, majori tributioinim laudo, ituam consulum. Nam C. Flaminius aciem ita ripae fluminis admoverat, ut nihil ad recept tam cohortium relinqueret spatii; haud dubie totum exercitum perditurus, si urgentibus hostilius vel minimum recedere coactus fuisset. Tribuni vero, prioribus praeliis experti , Gallorum vim ciuiti in in primo impetu esse, hunca Cerrimum, sed hi ovem, si quis sustinuisset, nihil postea metuendum habere; larimis ordinibus hastas triariorum dividunt, quibus hostium excipiant ictus, deinde abiectis his
gladium stringant. XLIX. Uhi volatum ad certamen est, hastarum objectu
gallici gladii statim ad primum ictum hebetati curvatique
sunt; quos donec dirigere student, suggressus stricto mu-CI One Romanus omnem armorum usum iis ademit. Nam et
hoc hahent enses gallici, quia caesim tantummodo iis pugnari